pdf-2,8 Mb

1 (2006) 1 capitol and capital 43
bouwd werd, keek trouwens met bewondering naar de Vlaamse kunststeden, die omwille
van de rijke architectuur van hun belforten en lakenhallen een plaats in de canon
van het civieke republicanisme verworven hadden. 75 Ook de band met de protestantse
erfenis van de zestiende eeuw en het middeleeuwse handelskarakter van steden als
Brugge of Gent wekte de interesse van de Engelse vroede vaderen. De negentiendeeeuwse
liberale Brusselse en Britse elites plaatsten zichzelf wederzijds in deze gedeelde
civieke traditie. Via de schietwedstrijden van de Brusselse Burgerwacht en de daarmee
gepaard gaande uitwisselingsbezoeken in 1864, 1866, 1867 en 1869 waren Anspachs
contacten met de Engelse steden zoals Londen erg hartelijk. Voor de deelnemende
schutters waren deze wedstrijden verbroederingsfeesten van vrijheidslievende volkeren,
voor de Brusselaars in algemene zin waren het momenten van civic pride en liberale
vrijheidsliefde, en Anspach bestempelde ze als internationale manifestaties die les
amis du progrès et de l’humanité verenigden. 76 Al bij het eerste bezoek van de Engelse
Riflemen werden zij door Anspach verwelkomd op het stadhuis met de boodschap dat
de Belgen en de Britten dezelfde wortels hadden in de vrijheid. 77 In 1870 werd na een
bezoek van Leopold II aan Engeland een delegatie Engelse burgemeesters uitgebreid
ontvangen en gevierd in Brussel. Bij hun afscheid bedankte Anspach de Britse bezoekers
nogmaals voor de goede ontvangst die zij Leopold II in hun respectievelijke steden
hadden geschonken. Na een bezoek aan London in 1875 werd Anspach door zijn
gemeenteraad geprezen voor de ‘paroles si éminemment libérales et communales’ die
hij daar tijdens het banket van de Londense Lord Mayor uitgesproken had. Anspach
had Londen een baken genoemd voor alle steden. De stedelijke ontwikkeling die haar
Corporation gestalte gaf was, zo zei hij, ‘un monument à ce qui est la première nécessité
politique des citoyens, à ce qui est la base et le pivot de toutes les autres institutions
humaines, [...] à la liberté communale.’ 78 Voor Anspach waren de steden zowel in België
als Groot-Brittannië ware bolwerken voor de waardigheid en de vrijheid van het
volk en tevens het beste instrument om voor welvaart van dat volk te zorgen.
Brussel als moderne Staatsstad
Typisch aan Brussel blijft natuurlijk haar hoofdstedelijke functie. Anspachs liberale visie
op zijn stad dient bijgevolg ook vanuit nationaal perspectief te worden geanalyseerd.
In 1860 verklaarde de Kroonprins en latere Koning Leopold II in dat verband in de Senaat
dat de ontwikkeling van Brussel als hoofdstad achterop hinkte vergeleken met de
andere Europese landen. België moest als welvarend en kunstminnend land haar centrale
positie in Europa eer aandoen en ervoor zorgen dat haar aanzien van vrijheid en
welvaart tot uiting kwam in al haar gebouwen. 79 Stad en Staat waren hier niet met elkaar
in conflict. Zoals Sophie De Schaepdrijver al aangaf, lagen liberalisme, Brussel en België
tijdens het burgemeesterschap van Anspach (1863-1879) in elkaars verlengde. De
werken die Anspach ten uitvoer liet brengen, waren een uitdrukking van de wens van
de liberale bourgeoisie om de hoofdstad van België het uithangbord te laten zijn van de
75 Ibidem, 209; en Morris, ‘Structure, culture and society’, 414.
76 Garsou, Jules Anspach, 79.
77 Ch. Vandersypen, Les Chasseurs-Chasteler et la Brabançonne, 1830-1880 (Brussel 1880) 286.
78 Garsou, Jules Anspach, 97.
79 Wagenaar, Stedebouw en burgerlijke vrijheid, 55.