onderzoeksrapport

Eerwraak of eergerelateerd geweld? Naar een werkdefinitie 17
gesproken een belangrijke risicofactor voor slachtofferschap van eerwraak. Een grotere
risicofactor bestaat wanneer het meisje of de vrouw zich daadwerkelijk schuldig
heeft gemaakt aan onkuise gedragingen en een derde partij er weet van heeft 10 .
Eerwraak mag niet worden verward met bloedwraak. Waar het bij eerwraak gaat
om de kuisheid van de vrouw en daarmee om de eer van de man en de familie gaat
het bij bloedwraak om het doden volgens het principe ‘oog om oog, tand om tand’.
Nadat een eigen familielid c.q. bloedverwant wordt gedood, wordt een lid van de
familie van de dader – en vaak betreft het dan bewust een belangrijk familielid zoals
de kostwinner – op zijn beurt om het leven gebracht. Dit kan ‘eindeloos’ doorgaan
terwijl het bij eerwraak eindigt bij het zuiveren van de aangetaste eer door – in het
extreemste geval – het doden van de eerschender` 11 .
Waar de namus (seksuele eer) betrekking heeft op het kuise c.q. zedelijke gedrag van
de vrouw is de şeref door Nauta (2002) 12 ingekaderd als een onderdeel van een bredere
omschrijving van de niet-seksuele eer van de man die verwijst naar de mannelijke
‘trots’ in brede zin. Deze niet-seksuele eer valt uiteen in drie componenten.
Allereerst heeft deze eer betrekking op de persoonlijke waarde van iemand 13 waaronder
het erkend worden als goed mens wordt verstaan. Een tweede component betreft
de sociale waarde van iemand 14 wat inhoudt dat diegene en zijn familie als goede
familie en derhalve voor vol worden aangezien. Onder deze component valt ook de
seksuele eer van de vrouw wat aangeeft dat de seksuele en niet-seksuele eer dicht bij
elkaar kunnen liggen. Een derde component van de niet-seksuele eer is de individuele
meerwaarde van een man 15 . Hiermee wordt gedoeld op het persoonlijke aanzien van
de persoon in de vorm van status, geld en macht.
Wat wordt er onder eerwraak verstaan?
De term eerwraak zoals in Nederland door Nauta in 1978 geïntroduceerd, heeft betrekking
op ‘het doden van de eerschender om de bezoedelde eer te zuiveren’ of zoals
van Eck (2000) omschrijft ‘het doden omwille van de eer’. Hierbij gaat het om het
daadwerkelijk ‘elimineren’ van degene die schuldig is aan de erekwestie. In Nederland
valt deze betekenis van eerwraak juridisch gezien onder artikel 289 in het Wetboek
van Strafrecht: ‘Hij die opzettelijk en met voorbedachten rade een ander van het leven
berooft, wordt, als schuldig aan moord, gestraft met een levenslange gevangenisstraf
of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie’.
10
. Zie o.a. van Eck (2001) en Nauta (2005).
11
. Zie van Eck (2001).
12
. In: Nauta, 2005.
13
. Değer in het Turks.
14 . Şeref in het Turks.
15 . Itibar in het Turks.