onderzoeksrapport

Eerwraak of eergerelateerd geweld? Naar een werkdefinitie 28
die in het geding is. Bij de schaking van een meisje voor een ongeoorloofd huwelijk is
dit bijvoorbeeld het geval. Daarnaast kan een bepaalde uitingsvorm opmaat zijn voor
een extremere c.q. ernstigere uitingsvorm. Verzet tegen een gearrangeerd huwelijk
kan bijvoorbeeld leiden tot een eermoord.
Het ontstaan van druk
Zowel in de literatuur als door de experts wordt naar voren gebracht dat (de vrees
voor) het bekend worden van de (veronderstelde) aantasting van de eer – zowel bij de
seksuele als de niet-seksuele variant – binnen de gemeenschap van cruciaal belang is.
Op het moment dat de omgeving op de hoogte is van bijvoorbeeld een (vermoedelijke)
voorhuwelijkse seksuele relatie van een vrouw of dochter wordt de druk op de man of
vader opgebouwd. Heel vaak hebben oudere familieleden (een grootvader) ‘ogenschijnlijk
op de achtergrond’ een zeer grote rol als het gaat om de vervolgacties en dus
ook als het gaat om het aanmoedigen van een reactie.
3.2 Inkadering en afbakening van eergerelateerd geweld
Met de omschrijving van het begrip eergerelateerd geweld kaderen we het fenomeen
in want door de familie-eer centraal te stellen, worden andere incidenten waarbij de
nationale eer of religieuze eer een rol spelen buiten de werkdefinitie gehouden. De
mogelijkheid dat bij de verdachte van de moord op Theo Van Gogh een vorm van
groepseer (al dan niet religieus geïnspireerd) een rol speelt, wordt niet betwist maar
valt buiten de werkdefinitie van eergerelateerd geweld.
Ook incidenten die worden gepleegd omdat niet de familie-eer in het geding is maar
het enkel gaat om de persoonlijke eer en/of gevoelens van een persoon én waarbij
niet gehandeld wordt vanuit een collectieve mentaliteit maar vanuit persoonlijke denkbeelden
(zoals jaloezie), worden onderscheiden van eergerelateerd geweld. Hieronder
vallen gepassioneerde misdrijven - de crime passionnel 32 – en huiselijk geweld. Beide
vormen worden soms verward met eergerelateerd geweld omdat de aanleidingen en
uitingsvormen dezelfde kunnen zijn. Eergerelateerd geweld onderscheidt zich van huiselijk
geweld en de crime passionnel in de zin dat het bij de twee laatste vormen gaat
om acties die gebaseerd zijn op individuele emoties. Bij eergerelateerd geweld betreft
het acties waarbij de collectieve (familie) factor een belangrijke rol speelt. Er wordt
gehandeld vanuit collectieve denkbeelden en de familie-eer staat centraal. Bij huiselijk
geweld en de crime passionnel wordt gehandeld vanuit persoonlijke denkbeelden en
spelen persoonlijke gevoelens of de persoonlijke eer een rol. Daarnaast is er bij huiselijk
geweld en de crime passionnel vrijwel altijd sprake van afkeuring en veroordeling
van het gedrag van de dader door de familie en omgeving van zowel het slachtoffer als
32
. Een voorbeeld van een crime passionnel is een man die zijn (ex-)vrouw vermoordt omdat hij
het niet kan verkroppen dat ze hem voor een ander heeft verlaten.