Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Economie Achtergrond<br />
.............................................................................<br />
...............................................................................<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Onroerend goed Beleggers zoeken het over de grens<br />
Duits vastgoed is populair<br />
<strong>De</strong> Duitse economie zit in de lift. <strong>De</strong><br />
prijzen van het vastgoed zijn er historisch<br />
laag. Dus wat doet een beetje<br />
belegger? Juist, die parkeert zijn<br />
geld in Duitse stenen.<br />
Edward <strong>De</strong>iters<br />
Sharida Mohamedjoesoef<br />
AMSTERDAM<br />
...<br />
Eind jaren tachtig waren het de Zweden<br />
die in ons land vaak veel te duur<br />
vastgoed aankochten. Nu stillen de<br />
Duitsers hun koophonger op de<br />
Nederlandse vastgoedmarkt. En de<br />
Nederlanders? Die gaan juist naar<br />
Duitsland.<br />
<strong>De</strong> meest recente Duitse buit is het<br />
kantoorpand van de Rotterdamse beleggingsmaatschappij<br />
Robeco dat<br />
enkele weken geleden werd ingelijfd<br />
door de Duitse investeerder KanAm<br />
Grundinvest. KanAm is geen onbekende<br />
op de Nederlandse markt. <strong>De</strong><br />
onderneming kocht eerder al het<br />
hoogste gebouw van Rotterdam: ‘Gebouw<br />
<strong>De</strong>lftse Poort’ waar het hoofdkantoor<br />
van Nationale-Nederlanden<br />
is gehuisvest.<br />
‘<strong>De</strong> Duitsers geloven zelf niet zo in<br />
hun eigen markt’, zegt de Amsterdamse<br />
vastgoedhandelaar Hans van<br />
Burken. Hij begeleidt vanaf eind jaren<br />
negentig Duitse partijen die zich<br />
op de Nederlandse kantorenmarkt<br />
willen begeven. ‘Wat ze zoeken is<br />
vaak nogal recht toe recht aan, nette<br />
kantoorpanden met lange huurcontracten.<br />
Het gaat ze echt om het wegzetten<br />
van geld voor de lange termijn.’<br />
Vooral mentaliteitskwestie<br />
Het is volgens de Brabantse vastgoedinvesteerder<br />
Harrie van de Moesdijk<br />
vooral een mentaliteitskwestie dat<br />
Duitsers uitgerekend ons land ineens<br />
zien als het beloofde land. ‘Duitsers<br />
kiezen voor zekerheid. Toen het eind<br />
jaren negentig niet zo goed ging met<br />
de Duitse economie, kregen veel<br />
Duitse vastgoedbeleggers de nodige<br />
verliezen te verwerken. Het gevolg<br />
was dat een deel van hen uitweek naar<br />
Nederland, waar het economische tij<br />
op dat moment gunstiger was. Ze<br />
kochten gebouwen op prominente<br />
locaties. Dat ze daarvoor meer moesten<br />
neertellen, namen ze voor lief.’<br />
Zelf zag Van de Moesdijk juist mogelijkheden<br />
op de Duitse vastgoedmarkt.<br />
En niet zonder succes. In Berlijn<br />
alleen al bezit hij naar eigen zeggen<br />
inmiddels bijna 20.000 woningen.<br />
Verder belegt Van de Moesdijk in<br />
Geschillen oplossen via mediation<br />
UWV KIEST PERSOONLIJKE<br />
AANPAK BIJ CONFLICTEN<br />
Uitkeringsinstantie UWV wil conflicten<br />
over uitkeringen oplossen door<br />
mediation. Nu worden deze geschillen<br />
nog uitgevochten via een juridische<br />
bezwaarprocedure. Met een<br />
proef bij vier kantoren heeft het<br />
UWV vastgesteld dat de meer persoonlijke<br />
aanpak van mediation<br />
sneller werkt en minder vaak leidt<br />
tot beroepszaken en hoorzittingen.<br />
<strong>De</strong> termijn waarbinnen een bezwaarzaak<br />
wordt afgehandeld, is<br />
Robecogebouw en <strong>De</strong>lftse Poort ingelijfd door Duitse investeerders. HH<br />
winkelcentra en kantoorgebouwen<br />
in de grotere Duitse steden. ‘Een opportunity,<br />
zo zou ik het willen noemen.<br />
Wel een met meer risico, omdat<br />
Duitsland destijds de wind tegen had,<br />
maar dit risico is beheersbaar. <strong>De</strong><br />
rentestand was laag, waardoor het<br />
goedkoper was om daar investeringen<br />
te doen. Nu de Duitse economie<br />
weer opkrabbelt, betaalt zich dat<br />
uit.’<br />
Van de Moesdijk is bepaald niet<br />
alleen in zijn visie dat Duitsland hèt<br />
heeft. Hele volksstammen Nederlandse<br />
vastgoedbeleggers trekken de<br />
afgelopen paar jaar richting de oosterburen.<br />
Er wordt goed verdiend. Zo<br />
kocht de particuliere vastgoedmagnaat<br />
Klaas Hummel vorig jaar het<br />
hoofdkantoor van Siemens Nixdorf<br />
in Paderborn en stootte dat al vrij<br />
snel weer door in wat hij onlangs kort<br />
omschreef als ‘een prima deal.’<br />
Naast de wat meer avontuurlijke<br />
beleggers zijn er ook investeerders<br />
dertien tot zeventien weken. Met de<br />
nieuwe manier wordt die termijn<br />
drie tot zeven weken korter.<br />
Klanten zijn vooral tevreden over de<br />
persoonlijke aanpak en direct contact.<br />
Hierdoor is sneller een oplossing<br />
mogelijk. Tijdens mediation<br />
kunnen beide partijen onder begeleiding<br />
van een onafhankelijke bemiddelaar<br />
hun argumenten uiten.<br />
Als ze er niet uitkomen, kan worden<br />
teruggevallen op de procedure.<br />
VEB: zes procent commissarissen is vrouw<br />
<strong>De</strong> gemiddelde commissaris van een Nederlands beursgenoteerd<br />
bedrijf is nog altijd een Nederlandse man van zestig jaar. Slechts<br />
6,1% van de Nederlandse commissarissen is vrouw.<br />
die in Duitsland stappen voor de<br />
lange termijn. Zo maakte onlangs het<br />
beursgenoteerde Homburg Invest bekend<br />
voor bijna 330 miljoen euro<br />
aan vastgoed in Canada te verkopen<br />
en een deel daarvan in Duitsland te<br />
beleggen. <strong>De</strong> eerste aankoop is inmiddels<br />
gedaan. Het bedrijf van<br />
miljonair/vastgoedman Richard<br />
Homburg schaakte medio 2006 voor<br />
400 miljoen euro het hoofdkantoor<br />
van Infineon Technologies in München.<br />
Een trotse Homburg tegen<br />
Vastgoedjournaal: ‘Voor dit prachtige<br />
project waren meer kapers op de kust.<br />
Het heeft een prachtige structuur en<br />
is een van de mooiste projecten die<br />
we hebben. 150.000 m 2 kantoorruimte<br />
met een ondergrondse parkeerkelder<br />
en ondergrondse ringweg<br />
met 1980 parkeerplaatsen op 55 hectare<br />
grond. Met een eigen station en<br />
een eigen afslag van de Autobahn.<br />
Hoe krijg je dat in handen? Networking<br />
en je moet het durven kopen.<br />
Snel handelen, ik heb geen investeringscommissie<br />
of dergelijke. En we<br />
hebben andere gegadigden afgekocht.<br />
Iedereen tevreden, wij ook,<br />
want er zit een rendement van 8,5<br />
procent op.’<br />
Vaderland ontrouw<br />
Waarom de Duitsers zelf hun vaderland<br />
ontrouw zijn, lijkt een raadsel.<br />
‘Het geld is er wel, maar ze kopen er<br />
niet’, zegt Mark Bouwens. ‘Dat zit<br />
voornamelijk tussen de oren.’ Hij is<br />
directeur van Reggeborgh Vastgoed<br />
Beleggingen, een van de vele investeringsvehikels<br />
aan het parelsnoer van<br />
miljardair Dik Wessels. Sinds een jaar<br />
of vier is het fonds actief in Duitsland.<br />
‘<strong>De</strong> Amerikanen en Britten zaten hier<br />
al langer, maar ik denk dat wij als een<br />
van de eerste Nederlanders op grote<br />
schaal actief werden.’<br />
Dat houdt in dat Wessels de afgelopen<br />
jaren flink heeft gespendeerd<br />
in Duitsland. Een miljoen of zeshon-<br />
<br />
<br />
<br />
13<br />
derd, zo bleek onlangs toen Reggeborgh<br />
Vastgoed wereldkundig maakte<br />
met BPF Bouwinvest een Duits<br />
fonds van 1 miljard euro te starten.<br />
Hierin zitten vooral woningen, maar<br />
ook andere projecten. Het deel dat<br />
Reggeborgh inbrengt heeft een startwaarde<br />
van rond de 600 miljoen<br />
euro.<br />
Juist in woningen zit de komende<br />
jaren volgens experts de groei. Vuistregel<br />
is momenteel dat kwalitatief<br />
goede woningcomplexen in Nederland<br />
te koop zijn voor 25 à 30 keer de<br />
huur. In Duitsland is dat maximaal<br />
18 keer.<br />
‘<strong>De</strong> prijzen zijn daar inderdaad<br />
nog steeds laag’, beaamt Bouwens.<br />
‘Het is natuurlijk in een glazen bol<br />
kijken, maar ik verwacht dat we over<br />
een periode van tien jaar behoorlijke<br />
waardestijgingen gaan zien. Op dit<br />
moment kun je op portefeuilles van<br />
drie à vierhonderd woningen nettorendementen<br />
van vijf procent halen.<br />
Eigenlijk kun je stellen dat in Duitsland<br />
alles met langjarige huurcontracten<br />
ondergewaardeerd is.’<br />
Dan zijn er ook nog partijen die<br />
op de - vermogende - particuliere belegger<br />
jagen, zoals vastgoedbank<br />
Bouwfonds dat inmiddels al twee<br />
Duitsland-fondsen aan klanten heeft<br />
gesleten en nu bezig is met het derde.<br />
‘Bij elkaar zitten we nu op een<br />
fondsomvang van bijna 130 miljoen<br />
euro’, zegt een woordvoerder van<br />
Bouwfonds Asset Management. ‘We<br />
mikken op de doorsnee belegger,<br />
maar wel een die wat meer te besteden<br />
heeft. Veel mensen denken aan<br />
enorme risico’s. Wij zien juist enorme<br />
mogelijkheden. Zo denken onze<br />
beleggers ook. Ik geloof dat ze gemiddeld<br />
300.000 euro inleggen.’