Jezelf en anderen helpen in Italiaanse zelfhulpgroepen - Deviant

Foto: Heinz Mölders
32
geïnteresseerde burgers en ze vinden
plaats in samenwerking met lokale
instellingen voor geestelijke gezondheidszorg.
Allerlei aspecten van zelfhulp
(promotie van gezondheid, de geschiedenis
van zelfhulp, organisatie en functioneren
van de groep, de rol van de
ondersteuner) komen aan de orde. Men
tracht ook tot concrete plannen te
komen voor zelfhulp in de regio waar
de cursus plaatsvindt en er worden
afspraken gemaakt voor een volgende
ontmoeting. Ook presenteren zelfhulpgroepen
uit andere delen van het land
zich tijdens deze bijeenkomsten.
Zelfhulp
D E V I A N T SEPTEMBER 2003 NR. 38
Inzichten rond zelfhulp
Wie een probleem heeft, is een persoon die beschikt over per-
soonlijke hulpbronnen.
Nadruk op hulpbronnen, gezondheid en zich goed voelen.
Nadruk op vertrouwen, wil en zelfcontrole.
Nadruk op concrete en onmiddellijke gevoelens en effecten.
Nadruk op improvisatie en spontaniteit.
Verandering van het individu in een context.
Strategieën op basis van de geschiedenis van de persoon.
Zelfhulp probeert de cliënt tot hoofdpersoon
te maken van zijn problematiek.
Het is een optimistische benadering,
waarbij men gelooft in de persoonlijke
hulpbronnen van de persoon
(spreekt Engels, verstelt sokken, kan
ontvangen maar ook geven). Men
gelooft in verandering (niet: ach het is
Pietje, die verandert nooit), in belang
van de eigen ervaring, in de eenvoud
en in menselijke waarden als respect
en vertrouwen.
Traditionele hulp
Zelfhulp past in een cultuur van
samenwerken en samen verantwoordelijkheid
nemen. De gedachte is dat het
bevorderen van verantwoordelijkheid
de geestelijke gezondheid stimuleert.
Deze filosofie vinden we terug in de
annalen van de wereldgezondheidsorganisatie
WHO (Ottawa Charter for
Health Promotion, 1986). Hierin
spreekt men over “goed gestructureerde
programma’s die personen helpen
een gevoel van samenhang te bereiken,
relaties te creëren en te onderhouden
van wederzijdse steun, om de situaties
en gebeurtenissen, die stress veroorzaken,
het hoofd te bieden.”
Zelfhulp bestaat als fenomeen al
lang in de Verenigde Staten (Anonieme
Alcoholisten in 1935, Recoverygroepen
in 1937) en was de voorloper
van verschijnselen als groepstherapie
en counseling. De principes van zelfhulp
kunnen als ‘nieuw’ model van
hulpverlening tegenover het oude
model worden geplaatst.
Deze inzichten gelden ook voor rol
van de ondersteuner van een zelfhulpgroep.
Dat kan niet iemand zijn die
zich almachtig voelt, iedereen advies
geeft, waardoor de groep en de ontwikkeling
daarvan blokkeert. De antwoorden
moeten komen van de
groepsleden en zijn de uitdrukking
van de verschillen tussen hen.
Wie een probleem heeft, is een patiënt of een cliënt.
Nadruk op ziekte of gebrek.
Nadruk op ziekteleer.
Nadruk op kennis, theorie en structuur.
Nadruk op gestandaardiseerde procedure.
Verandering is individueel.
Het behoren tot een gemeenschap is minder van belang.