Inhoudstafel Knetterende Letteren november 2012: - Luisterpunt

of dat Jezus verrezen is. Nee, het is hem om de sociale functie van religies te doen.
Religies geven betekenis aan de wereld om ons heen, ze brengen mensen samen,
geven kunst een nieuwe relevantie en bevorderen uiteindelijk het geluk. Haal die
positieve zaken uit de oude religies, pleit de Botton, en laat de slechte
eigenschappen als onderwerping, superioriteitsgevoel en soms zelfs agressie
achterwege en je bezorgt de hedendaagse maatschappij een volstrekt nieuw elan.
Wie zich afkeert van religie op basis van historische misstappen zoals brandstapels
of kruistochten, dreigt het kind met het badwater weg te gooien. Zelfs de goddelozen
van de 21ste eeuw, kunnen nog heel wat leren van religies die eeuwenlang
antwoorden hebben geleverd op vragen en behoeften waar mensen nu nog steeds
mee zitten.
Alain de Botton, een Zwitser die in Groot-Brittanië woont, weet op een zeer heldere
manier de tekortkomingen van de religies in de verf te zetten. En op de problemen
die dat oplevert, heeft de Botton een antwoord geformuleerd.
Op die manier worden zorgzaamheid, goedheid en gemeenschap, begrippen die in
godsdiensten vaak centraal staan, opnieuw gedefinieerd, op een manier zodat ze in
onze geïndividualiseerde samenleving opnieuw een rol kunnen gaan spelen.
Hetzelfde geldt voor de analyse van de Mariaverering, die voor veel mensen een
antwoordt biedt op het verlangen naar troost dat van alle tijden is.
Alain de Botton plukt voornamelijk uit de joods-christelijke traditie, met enkele
uitstapjes naar het boeddhisme, en hoewel hij in zijn titel de atheïsten als
doelpubliek neemt, geeft hij vorm aan 'religie 2.0'. Zo komen er interessante inzichten
naar boven over de link tussen reclame en de eucharistieviering. Beeld je in dat er op
billboards een soort moderne Tien Geboden komen te staan die ons er blijvend aan
herinneren hoe belangrijk het is om het goede te doen. Wat zou dat op den duur
doen met onze hersenen?
Een ander aspect van religies is dat er vaak samen gegeten wordt. Daarom pleit de
Botton ook voor het invoeren van speciaal ingerichte eetzalen. In deze soort nieuwe
restaurants zouden mensen op een ongedwongen manier willekeurig onbekenden
kunnen ontmoeten. Rekening houdend met het feit dat het aantal vrienden dat een
mens heeft, vanaf zijn dertig meestal enkel nog in dalende lijn gaat, zouden
dergelijke restaurants een oplossing kunnen bieden.
Een van de meest opvallende nieuwe oplossingen die de auteur oppert, is een soort
gemeenschappelijk moment van losbandigheid. Mensen hebben nu eenmaal
aangeboren antisociale en destructieve neigingen. Het is beter om je daar op een
bepaald moment gecontroleerd en collectief aan over te geven, argumenteert de
Botton, dan dat je een leven lang probeert om, vaak tevergeefs, te vechten tegen
allerlei vleselijke en vreselijke lusten.
Straks een fragment uit “Religie voor atheïsten”, maar nu eerst enkele uitspraken die
Alain de Botton deed naar aanleiding van de publicatie van zijn boek.
“Ik ben de zoon van twee ongodsdienstige joden. Mijn vader was een extreem
militante atheïst. Hij had wat weg van Richard Dawkins, de evolutiebioloog die