nr. 2 - KGK Deinze

BELANGRIJK:
3145
Zoals je kunt opmerken zijn wij van 6 op 4 contactbladen per jaar overgeschakeld. Het
aantal bladzijden kopij blijft ongeveer hetzelfde, ieder nummer zal dus wat dikker zijn.
LET WEL: de enkelingen die na dit 2 e nummer nog niet in orde zijn met hun lidgeld, zullen
eind augustus geen 3 e nummer meer ontvangen!
1928. Heilig-Bloedprocessie trekt door landelijk Meigem.
Op zondag 4 juli 2004 om 16 uur gaat de
Heilig-Bloedprocessie van Meigem voor de 60 e
keer door de straten van het landelijke dorp.
Om de oorsprong te achterhalen van de
verering van het Heilig Bloed in Meigem moet men
in archieven op zoek naar oude historische
documenten. Daaruit blijkt dat de kerk van
Meigem in het bezit kwam van een relikwie van
de bebloede geselkolom in het jaar 1724 (F.De
Potter-J. Broeckaert, Geschiedenis van de
gemeenten der Provincie Oost-Vlaanderen, dl. VI, Meigem, Gent 1867, 21pp.). Enige tijd
later werd Meigem een bedevaartsoord voor mensen die genezing wilden bekomen voor
allerlei bloedziekten. Ook ontstond er al gauw een ommegang. Maar de eigenlijke
Bloedprocessie is van veel latere datum.
De verering van de relikwie kende periodes van bloei en
verval. De devotie in haar huidige vorm gaat terug tot het
jaar 1931. De toenmalige pastoor Pypers liet de oude
kapelletjes van de ommegang vervangen door vijf houten
kruisen die herinneren aan de vijf omstandigheden waarin
Christus bloed vergoten heeft. Het initiatief kende zoveel
succes dat reeds in 1933 de houten kruisen vervangen
werden door vijf kunstzinnige staties in hardsteen van de hand van beeldhouwer Oscar Sinia
uit Gent, één van de grootmeesters van de christelijke kunst van België.
Tijdens het oorlogsgeweld van de Tweede Wereldoorlog
vielen tijdens de beschieting van Meigem vele burgerlijke
slachtoffers. Deze gruwelijke gebeurtenissen grepen de
bevolking zo sterk aan dat pastoor van Zandycke na de
oorlog de verering van de relikwie nieuw leven inblies
door de organisatie van een processie.
In 1945 trok de eerste Heilig-Bloedprocessie door
Meigem. Na al die jaren heeft de processie nog niets
ingeboet aan ingetogenheid.
Het centrale thema van de boetetocht is het lijden van Christus. Ruim 550 vertolkers geven
gestalte aan dit ontroerende gebeuren. Naast de helft van de huidige inwoners stappen ieder
jaar ook veel gewezen dorpelingen mee in de processie. Achttien groepen, waaronder een
gastgroep van het West-Vlaamse Voormezele nabij Ieper, waar elk jaar ook een Heilig-
Bloedprocessie doorgaat, trekken langs de landelijke wegen van het dorp. Ruiters,

3146
praalwagens voortgetrokken door stevige boerenpaarden; sprekende groepen en zangkoren
beelden taferelen uit van het Oude en Nieuwe Testament.
Geïnteresseerden kunnen de processie zien in de dorpskern van Meigem, maar ook langs het
volgende parcours : Pastoriestraat, Diepestraat, Wildonkenstraat, Berg.
Van 1 tot 8 juli gaat in de gemeentezaal Het Reigersnest in de Pastoriestraat in Meigem
een tentoonstelling door over 60 jaar Heilig-Bloedprocessie. De tentoonstelling toont veel
foto’s over de processie vanaf de beginjaren tot nu. Tijdens de weekdagen is de
tentoonstelling te bezichtigen van 9u-11u en van 15u-17u. Zaterdag 3 juli is de tentoonstelling
open van 17u-21u. Op zondag 4 juli, de dag van de processie, kan je terecht in Het
Reigersnest voor de tentoonstelling van 9u-11u en van 15u-19u. De toegang is gratis.
Meer info kan je vinden op onze website: http://come.to/heilig-bloedprocessie
Wie meer info wenst kan terecht op onze website http://come.to/heilig-bloedprocessie, of bij
de VVV-Leiestreek, Gentpoortstraat 1, 9800 Deinze
1929. Een Ierse bisschop dient het vormsel toe in Deinze ( 1667 )
( Een aanvulling op Contactblad 23/3, blz. 3039 )
Een reactie op ons artikel nr. 1892 in het KGK-Contactblad van juli 2003, betreffende de Ierse
bisschop die in 1667 de Deinse communicanten het H. Vormsel kwam toedienen, ontvingen
we van dhr. John Buyse, geboren Petegemnaar, die al vele jaren in Stekene
( Waasland ) woont en daar voorzitter is van de Heemkundige Kring d’ Euzie.
Hij schrijft ons: “De Ierse bisschop, die voorkomt in de Deinse stadsrekeningen van 1667, is
ongetwijfeld Nicholas French, bisschop van Ferns in Ierland. Op het einde van zijn leven
was hij assistent van de bisschop van Gent (1) . Dat bisschop French in 1667 reeds in Gent
was, blijkt [ indirect ] uit een brief van 30 september 1667 (2) , in het archief van het College
van S. Isidori de Urbe (3) .” Tot zover de mededeling van John Buyse, die we hiervoor graag
bedanken.
Nicholas Franch ( ° Ballytory, Co. Wexford, 1604 ) had gestudeerd in Leuven en was
vermoedelijk president van een van de colleges aldaar. In 1640 keerde hij naar Ierland terug
en werd er parochiepriester in Wexford. Hij werd tot bisschop van Ferns gewijd in 1645. Hij
was politiek geëngageerd ( tegenstander van de beruchte koningsdoder Oliver Cromwell ),
maar hij trok aan het kortste eindje en verbleef vanaf 1651 op het Europese vasteland. Een
tijdlang was hij coadjutor van de bisschop van Parijs en daarna coadjutor van de aartsbisschop
van Santiago de Compostella, waar hij een boek schreef, getiteld “Lucubrations ( =
nachtelijke overpeinzingen ) of the Bishop of Ferns in Spain”. Ook na de Restauratie ( =
herstel van het Engels koningschap in 1660 ) bleef hij blijkbaar “persona non grata” ( =
ongewenst ) in Ierland, zodat hij noodgedwongen zijn verblijf op het Europese continent
verlengd zag; hij verbleef in de vroege jaren ’60 o.m. in Parijs, en belandde uiteindelijk in
Gent, waar hij ook zou overlijden, in 1677, drieënzeventig jaar oud (4) .
(1) Zie M. Cloet ( e.a. ), “Het bisdom Gent ( 1559-1991 )”, blz. 85: “( Bisschop ) E.A. d’Allamont werd
bijgestaan door de gevluchte Ierse bisschop, Nicholas Frenck ( sic ), die hij in de bisschoppelijke residentie
had opgenomen”.
(2) Archivium Collegii S. Isidori de Urbe ( Sectio W, 1. Ireland & England, 2.15 ( “Three letters from
Nicholas, Bishop of Fern, two of which written in Compostella 25 June 1665 and one Ghent 30 September
1660”) (bron:http://www.geocities.com/Paris/3658/archivesw.html).

3147
(3) Officiële naam: “Collegium Anglorum de Urbe”, een Engels College dus.
(4) Uit “The Catholic Encyclopedia” ( http://newadvent.org/cathen/06271b.htm ).
In Leuven werd van hem in 1668 een politiek geschrift gepubliceerd, getiteld “A Narrative of Clarendon’s
Sale and Settlement of Ireland, etc.” Zijn verzamelde werken verschenen in 1846 in Dublin ( editor:
Samuel H. Bindon ).
Maessprokkels
Hoeveel? In 75 jaar? Dat wordt een geschiedenis van mensen.
Hoeveel vorsten heb ik ( geboren in 1926 ) al “beleefd”? 4 (+ 1 interim )
Albert I – Leopold III – Prins Regent Karel – Boudewijn I – Albert II
Dus: 4 + 1 interim
Kroonprins Filip – en nu ook al zijn opvolgster Elisabeth ( ten vroegste 2019 )
Hoeveel pausen? 6
Pius XI – Pius XII – Johannes XXIII – Paulus VI – Johannes Paulus I en
Johannes Paulus II, dus : 6
Hoeveel bisschoppen ? 4
Coppieters – Calewaert – Van Peteghem – Luysterman - Van Looy, dus 5
Hoeveel kardinaals ? 4
Mercier ( stierf in 1926 ) – Van Roey – Suenens – Danneels, dus 4
Paul HUYS
nr. 396
Hoeveel Deinse burgemeesters? 7
Jan Lagrange – Jef Van Risseghem – Jozef Verleye – Jef Van Risseghem – Carlos Maere –
Ernest Van de Wiele – Roger Boerjan – Jacques De Ruyck, dus 7 ( 1 tweemaal )
Hoeveel gouverneurs van de provincie? ( doorgaans minder bekend ) 8 ( +3 )
Van Kerckhove de Dentergem – Karel Weyler - - Jules Ingenbleek -Louis Fredericq –
Maurice Van den Bogaerde – ( Jozef De Vos – Achiel Verstraete ) – Albert Mariën – Roger
De Kinder – ( Honoré Van Steenberge ) – Herman Balthazar ( 8 + 3 interims )
Hoeveel Deinse dekens? 6
Victor De Vos – Cyriel Van Laere – Gaston Van der Cruysen – Albert De Cooman –
Godfried Rooms – Omer De Saert, dus 6
Hoeveel KOK – KGK voorzitters?
Jules De Coster – Luc Matthijs – Herman Maes – Willy Jonckheere
En zo kan men verder gaan; hoeveel eerste ministers, en beroepshalve in mijn sector; hoeveel
ministers van Onderwijs? Hoeveel partijvoorzitters? Enz.
En hoe was dat 150 jaar geleden? Cijfertjes over 1853 ( in klein Deinze )
In 1853 waren er in Deinze 1740 mannen
1864 vrouwen
3604 inwoners

3148
er werden in 1853 37 jongens geboren – wettige
53 meisjes
5 jongens onwettig
1 meisje onwettig
dus 42 jongens
54 meisjes
Meestal werden er iets meer jongens dan meisjes geboren. 1853 was dus een uitzondering.
In 1852 werden er 45 meisjes
60 jongens geboren.
In 1853 waren er 6 doodgeborenen.
In 1853 waren er in Deinze 20 huwelijken en geen echtscheidingen
In 1853 stierven er 93 mensen
waarvan 34 van 5 jaar of minder
slechts 1 overledene was ouder dan 90 jaar
en slechts 1 ouder dan 80 ( maar minder dan 90 )
Van die 3604 inwoners waren er in 1853
112 die stemrecht hadden bij de wetgevende kamers
120 provinciale raad
198 gemeenteraad
Onder het stadhuis was een herberg; die betaalde 500 BEF pacht
De ontvangsten van de stad waren 20.034,02 BEF
De uitgaven 20.105,67 BEF
“schadelijk slot” 70,65 BEF
Dit zijn enkele cijfers geplukt uit “Verslag nopens het bestuur en den Toestand der zaken der
Stad Deynze, door het Kollegie van Burgemeester en Schepenen van den Stedelijken Raed in
openbare zitting van 29 november 1854 aengeboden” en gedrukt te Deynze in de drukkerij
van de gebroeders Michiels.
Terugblik
Ik ben nu al een tijdje geleden 75 jaar geworden en bij tijd en wijle passeren perioden uit mijn
loopbaan door de herinnering. Daarin passeren vele collega’s en mensen van diverse
pluimage. Ik gaf les aan het Deinse atheneum, aan verpleegsters, logopedisten en medische
secretaressen, aan studenten technisch / industrieel ingenieur en secretariaat moderne talen.
Ik werkte jaren als secretaris van de Vaste Raad en Hoge Raad Hoger Onderwijs. Ik zag
mensen van diverse disciplines passeren, ook in technische normaalleergangen. Daar waren
er velen bij die ik rangschik bij het profitariaat: lesgeven was het middel om geld te verdienen
om hun vakantie te financieren. Zoveel mogelijk verdienen door zo weinig mogelijk te
werken.
Maar ik zag er ook velen die verliefd waren op hun taak e zich een heel jaar toelegden op hun
eigen vorming om zoveel mogelijk te kunnen doorgeven aan hun studenten. In de
administratieve begeleidingsdiensten zag ik luiaards aan het werk, maar ook mensen die werk
verzetten om de verloren uren van de luiaards te overstijgen. Ik zag ministeriële
kabinetmedewerkers bezig die alleen aan eigen carrière dachten, maar ook vele anderen die
oprecht om het onderwijs en de studenten bekommerd waren. Ik zag vele directeurs van
scholen voorbij komen waarvan ik dacht “Wat deed die in het onderwijs”. Maar telkens ook
idealisten en ernstige mensen die niet telden hoeveel uren en dagen ze wel aan hun taak

3149
wijdden. Er waren tirannen bij; er waren profiteurs en carrièrejagers bij. Er waren eerlijke en
bewonderingswaardige mensen bij; mensen die door velen terecht gerespecteerd werden.
Een heel speciaal geval was die leraar wiskunde-licentiaat die verder studeerde en burgerlijk
ingenieur werd maar intussen conservatoriumpiano volgde en ook conservatoriumleraar werd
terwijl hij les gaf aan studenten industrieel ingenieur. En daarnaast studeerde hij steeds
verder. Hij werd ook licentiaat kunstgeschiedenis, richting musicologie en schreef een
licentiaatsverhandeling over de mathematisch opbouw van Bachs Brandenburgse concerten.
En naast hem waren er collega’s die jaren bij voorbaat aan het berekenen waren hoeveel ze
wel aan pensioengeld zouden krijgen, geen dag te laat, geen frank te weinig.
Hoever gaat de toewijding aan de taak? Waar begint de onverschilligheid en waar begint
misbruik / valsheid?
Toen ik met pensioen ging mocht ik 41 jaar dienst ( + enkele maanden ) rekenen ( 1 jaar
soldaat – 4 jaar studie inbegrepen ) en was ik 61 jaar geworden? Ik had 18 dagen afwezigheid
op die 36 jaar effectieve dienst? Ik had een hekel aan die collega’s die berekenden hoeveel
dagen ziekte – afwezigheid ze nog te goed hadden. Zij formuleerden het anders: op hoeveel
dagen ziekteverlof ze “nog recht” hadden. Wie niet ziek is heeft niet het recht zich ziek te
verklaren en zo maar thuis te blijven. Dat is misbruik van maatregelen die anderen misschien
nodig hebben. Wie ze niet nodig heeft mag zich gezondheidshalve gelukkig prijzen, maar
heeft geen recht op ziektedagen. Als hij ze toch neemt, steelt hij ze van hen die ze nodig
hebben. In naam van de syndicale solidariteit?!
Radio
Het was in 1923 dat de radio-uitzendingen voor het “grote publiek” op de markt kwamen; dan
kon men zich een radio kopen. Een duur spul, een omvangrijk spul, een kast vol apparatuur
en dan daarboven op een o-parleur ( haut parleur ), een “luidspreker”.
Het moet zowat in 1930 geweest zijn dat ook mijn ouders een radio kochten. Ik was toen “al”
vier jaar oud geworden. De radio werd opgesteld in een hoek van het salon dat met een
dubbele deur verbinding gaf met de woonkeuken. In die woonkeuken konden we ’s winters
met de voeten op de kachel of op de deur van de kacheloven lekker bij het vuur zitten; de
kachelpot, roodgloeiend, maakte warmteplekken ( winterrozen ) op onze billen want wij
jongens zaten met korte broek bij de kachel te lezen of we zaten wat te luisteren naar de radio.
Er bestond toen ook een systeem om fonoplaten op te leggen en via de fonograaf te spelen.
Die fonograaf moest wel opgewonden worden en leverde dan nogal ijzerig klinkende muziek.
Was men niet op tijd om bij te winden, dan hoorde men die muziek en zang traagjes
uitsterven.
Aan de radio moest men wel wat knoopjes draaien om de juiste instelling te vinden en veel
gekraak te vermijden.
In de jaren 1935 ontstond dan de radiodistributie, die leverde beter ingestelde posten maar ook
veel minder posten; slechts vier mogelijkheden.
Men luisterde destijds naar “het gesproken dagblad”, een letterlijke vertaling van
“le journal parlé”.
Ik herinner me de namen van twee succeszangers van de slagers van toen: Will Derby en Bob
Scholte.
Van de ernstigere muziek war er toen Benjamino Gigli en Richard Tauber. Vlaamse muziek
werd gezongen door Renaat Verbruggen. Dan was er nog Maurice Chevalier en Charles
Trenet en Tino Rossi. Namen die ik mij nog herinner van 70jaar geleden.
De politieke partijen kregen een dag per week: Vlanara Librado, Sarov, …
Men leerde luisteren zonder naar prentjes te moeten kijken. Radio was toen een luxe. Zowel
de radio als het begrip luxe, evolueerden en revolueerden.

3150
In 1953 kwam de televisie op de markt. En de kasten van de jukebox. En het lawaai; waarbij
de mensen het gesprek verleerden,… om te luisteren en te kijken naar vlug vervlogen en vlug
vergeten beelden.
A. “Wat heb je gisterenavond naar TV zitten bekijken?”
B. -“O ja! Wat was dat ook weeral? Ik ben het vergeten”
Vrouwen en geschiedenis
In 2000 herdacht men de geboorte in 1500 van Keizer Karel te Gent.
Karel, de 5 e keizer met die naam ( Karel de Grote, in 800 gekroond was de eerste ) werd in
talrijke publicaties beschreven. Zijn voorouders en zijn afstammelingen, de Bourgondische
hertogen en de Habsburgse afstammelingen en opvolgers ( in Spaanse en in Oostenrijkste tak
) regeerden over ons van 1382 tot 1794, dus 400 jaar.
De Belgische koning Leopold II had een dochter ( Stefanie ) die met een Habsburger trouwde
( Rudolf ) en had een zuster ( Charlotte ) die ook met een Habsburger getrouwd was (
Maximiliaan ).
Prinses Astrid, dochter van Albert II, is ook met een Habsburger getrouwd.
We zitten dus nog altijd met Habsburg opgescheept.
Ik las heel wat van die geschriften ver Keizer Karel V, o.a.één over de vrouwen rond
Karel V, want ze speelden een rol – meestal een mooie interessante rol – in zijn leven en in
zijn bestuur over dat rijk “waarin de zon niet onderging” en waarin de Nederlandse gewesten
een belangrijke rol speelden: Vlaanderen, Brabant, Limburg / Loon, Holland, enz…
Wie waren die vrouwen?
Maria Van Bourgondië zijn grootmoeder
Margareta van Oostenrijk zijn tante en pleegmoeder
Johanna de waanzinnige zijn moeder
Maria van Hongarije zijn zus
Margareta van Parma zijn buitenechtelijke dochter
( in Oudenaarde bij Johanna van der Gheynst )
Barbara Blomberg, moeder van zijn buitenechtelijke zoon
Juan van Oostenrijk ( in Regensburg )
Isabella de Katholieke zijn Spaanse grootmoeder
Isabella van Portugal zijn echtgenote
Eleonora zijn zuster, koningin van Portugal, nadien koningin van Frankrijk
Johanna van Portugal, zijn dochter
Isabella van Denemarken, zijn zuster
Maria van Oostenrijk, zijn dochter
Margareta van York, zijn stiefgrootmoeder
Enkele van deze vrouwen waren landvoogdes der Nederlanden en waren sterke
voorname figuren die een eigen spoor nalieten in onze geschiedenis der Lage Landen.
Men zou zo ook de vrouwen rond Napoleon kunnen “bestuderen”, al hadden die niet het
intellectueel niveau en niet de politieke rol als Karels vrouwen.
-Laetitia zijn moeder
-Desire Clary zijn eerste echt liefde ( Bernadotte )
-Josephine de Beauharnais zijn eerste vrouw
-Hortense haar dochter, zijn stiefdochter
-Marie Walewska, zijn Poolse geliefde
-Marie Louise van Oostenrijk, zijn tweede vrouw
-Pauline, zijn zuster

3151
-zijn liefjes
-de vrouwen die hem trotseerden ( de Stael ) of naar wie hij opkeek ( Louise van Saksen,
Louise van Pruisen )
-op St.-Helena: Betsie Balcombe
Ook rond Goethe kan men zo een rij vrouwen opnoemen:
Frau Aja ( zijn moeder )
Cornelia Goethe ( zijn zuster )
Kätchen Schönkopf
Frederike Brion
Lily Schönemann
Charlotte Buff
Suzanne Katharina van Klekkenberg
Sophie de la Roche
Charlotte van Stein
Hertogin Amalia van Saksen
Christiane Vulpius
Minncken Herzlieb
Marianne van Willemeer
Volrike van Sevelzow
En dan blijkt dat “grote mannen” gemaakt of gekraakt worden door vrouwen.
Vrouwen die niet vooraan staan in de grote geschiedenis, maar die achter die man
geschiedenis mee bepalen. In Manu Ruys’ Levensverhaal ( 1999 ) las ik dat Mobutu slechts
domme dingen begon te doen toen zijn vrouw ( die een remmende en een verbeterende
invloed op hem had ) gestorven was.
Sommige vrouwen zorgden ook voor heel wat stukjes “petite histoire”.
Vooral enkele rond Karel V zorgden ook voor echte geschiedenis en lieten hun eigen spoor
na.
Goethe dichtte over zijn ouders
Vom Vater hab’ ich die Statur ( gestalte )
Des Lebens ernstes Führen ( levensernst )
Von Mütterchen die Frohnatur ( opgewektheid )
Und Lust zu fabulieren ( fantasie )
Een vers dat mij deed denken aan een lied dat ik in de lagere school leerde zingen;
Ik kreeg van mijn ouders
van ieder mijn part,
van vader de schouders,
van moeder het hart.
1930. Grootmoeders aardewerk kwam uit Stekene
KGK-lid Dirk De Mulder, die een aparte band heeft met de pottenbakkerswereld, bezorgde
ons een artikel van de heer G. Ruelens over ‘Leven en dood van een potbakkerij te Stekene’.
Dit artikel verscheen reeds eerder in ‘d’Euzie’, tijdschrift van de Stekense Heemkundige
Kring, jaargang 3 (1984), nummer 2.

Leven en dood van een potbakkerij te Stekene
3152
Rond de jaren 1840, kwam de Leuvenaar Guillaume Ruelens naar de “Vlaenders” en kocht er
drie potbakkerijen: één te Wetteren, één te Zelzate en één te Stekene. Zijn zoon Beni zette te
Stekene de bedrijvigheid voort met het maken en bakken van producten uit klei.
Deze klei werd gestoken te Stekene en op de Kwakkel te Sint-Pauwels. Alleen de gele klei
werd gebruikt. De grijze klei diende slechts voor bakstenen. Deze gele klei zat op een diepte
van ongeveer een halve meter en vormde een laag van anderhalve tot twee meter dikte.
De klei werd gedolven met de spade. Ze werd naar huis gebracht met de kar en daar
opgestapeld. Om ze plastisch te maken werd ze met water besproeid. Daarna werd ze met
een houten hamer, vast in mekaar geslagen en vervolgens met halfcilindrische messen in fijne
plakjes gesneden. Dan werden er bollen van gemaakt die men naar de kleimolen voerde.
Deze kleimolen bestond uit een opstaande as waarop neerbuigende messen bevestigd waren.
Een lange dissel, getrokken door een paard, bracht de molen in beweging. Eens gemalen tot
brokken, werd de klei nogmaals met de hand gewalst, om er het laatste klontje hard materiaal
of steentje uit te verwijderen. Hierna werd ze opgerold in worsten en in stukken gesneden
volgens de grootte van het te maken model.
Hier begon dan het werk van de pottendraaier, een stiel die een grote vaardigheid vereiste.
Het kwam er in de eerste plaats op aan, het stuk klei goed te kunnen centeren op de draaiende
schijf. Deze draaischijf werd in beweging gebracht met de hand of de voet.
De voortgebrachte producten bestonden toen uitsluitend uit allerhande potten dienende in de
keuken, zoals melkkannen, melkpotten, koffiepotten, sauspannen, stoofpotten, soeppotten,
vlaaikommen, stramijnen, waterpotten, enze. Eens de gedraaide potten gedroogd waren in de
zalen, in de warmte van de afkoelende oven, werden ze, indien ze moesten geglazuurd zijn, in
een glazuurbad gedompeld en daarna de oven “ingezet”. Deze oven was een type van
“Romeinse oven”.
De “ Romeinse oven” bestond uit een vuurhaard achteraan van de eigenlijke oven gescheiden
door een muur met gaten. Deze wand heette de “krekelmuur”. Onder de vloer waren er
spleten die toegang gaven tot kleine kanaaltjes die op hun beurt in verbinding stonden met de
schouw. Zo ging het vuur rechtstreeks in en door de oven naar de schouw. Op het einde,
voor de schouw, stond de afscheidingsmuur, ook voorzien van spleten. Deze oven bakte met
rechtstreekse vlam en werd ten dien tijde, langzaam opgewarmd met proppen (de onderste
stronken en wortels van de sparren). Na een achttal uren van kleinvuur om de laatste
vochtigheid uit de producten te laten ontsnappen, begon het eigenlijke stoken. Een
honderdvijftig tot tweehonderd sparrenmutsaards werden in de gloeiende vuurhaard gestopt.
Wanneer de oven zogezegd afgebakken was – dit was te zien aan de wit-gele kleur van de
oven – werd er in de spleten van de muur die de oven van de schouw scheidde, een stok
gestoken. Deze ontbrandde dadelijk en wanneer door het helle licht een glans weerkaatste,
dan was het bakproces beëindigd.
Het aardewerk vond zijn afzet in de gemeente Stekene zelf en in het Waasland en in de streek
van Hulst, Axel en Terneuzen. Men had zelfs een schuitje van circa 25 ton dat langs de vaart
van Stekene naar Gent en in ’t bijzonder naar Deinze voer.
Op het einde van de 19 de eeuw, werd Beni Ruelens opgevolgd door zijn zoon Jan.
Na 1900, begon het ijzerwerk stilaan het aardewerk te verdringen. In de keuken begon men
meer en meer het ontbreekbare ijzergoed te verkiezen boven het zwaardere en breekbaarder
aardewerk.
Gelukkig viel deze omschakeling in de keuken samen met de opkomst van de Gentse
bloementeelt. De vraag naar bloempotten nam enorm toe. Potten en potjes werden besteld

3153
met tienduizende tegelelijk. Bijzonder de centiempotjes deden het uitzonderlijk goed. Deze
potjes, kweekpotjes van 5cm doormeter, kregen hun naam door de prijs die ervoor betaald
werd. Ze werden afgeleverd tegen 80 ct per honderd. Dit was mogelijk door de lage lonen
van die tijd voor W.O.I, die 2,50 BEF bedroegen voor een arbeid van twaalf uur. Volgens
gezegden van oude werklieden was de atmosfeer in de fabriek toen buitengewoon gezellig.
Er werden grappen verteld en de nieuwste liedjes van de liedjeszanger voor de kerk op
zondag, weerklonken er vreugdevol.
In augustus 1914 brak de eerste wereldoorlog uit. Bij gebrek aan hout – de sparrebossen
werden gekapt voor de verwarming van de woning – en het tekort aan steenkool die werd
aangewend tot hezelfde doel, viel de potbakkerij volledig stil.
Na vijf jaar, in 1919, werd de bedrijvigheid hernomen. In alles kwam verandering en
vernieuwing. De oude kleimolen werd vervangen door een gans andere, aangedreven door
elektrische motoren. Cilindrische pletrollen en kneedmolens deden hun werk voor de
bereiding van klei veel doeltreffender en rapper. De draaischijven werden gemechaniseerd en
eveneens elektrisch aangedreven. Ook de productie ging een andere richting uit.
De gebruiksvoorwerpen in aardewerk voor de keuken werden afgeschreven. In plaats
hiervan, kwam de fabricatie van draineerbuizen, schouwpijpen en geglazuurde muurkappen.
Vader Jan was gestorven in 1924 en moeder Ruelens zette moedig het bedrijf verder. In 1930
werd ze opgevolgd door Gaston, de schrijver van dit artikel.
Stilaan werd de zaal uitgebreid. Een ander systeem van ovens ontstond. De twee ovens van
toen, met rechtstreekse vlam, werden omgebouwd tot ovens met omslaande vlam. De
verbetering bestond hierin dat de vlam eerst het gewelf bereikte en dan stilaan naar het
onderste van de oven werd getrokken. De warmtewinst verliep zo geleidelijker, regelmatiger
en vooral economischer. Er werden nieuwe lokalen bijgebouwd. Alles breidde zich uit… en
toen kwam de oorlog 1940-1945.
Het hoofd van het bedrijf en de meeste werklieden werden onder de wapens geroepen in
augustus 1939. toch had zijn echtgenote de moed om het bedrijf verder te zetten met de
enkele overgebleven manschappen. Eind november 1939 moest ze er echter het bijltje bij
neerleggen. Bij mijn thuiskomst uit krijgsgevangenschap in augustus 1940, was ik niet
weinig verbaasd het bedrijf terug in werking aan te treffen.
Moedig als altijd had ze de stier bij de horens gegrepen en was opnieuw gestart.
Nu pas begonnen de echte moeilijkheden: de brandstof! Het kwam erop aan de minieme
hoeveelheid kolen die men onder de bezetting van de Duitsers bekwam, te kunnen aanvullen
om niet te moeten stilvallen. De redding was de zwarte markt! Tegen hoge prijzen werden er
bij rond de dertig leveranciers kolen afgehaald. Men draaide verder! De fabricatie nam weer
een andere richting. De nog kleine productie van aardewerk, grotendeels duivenartikelen en
vlaaikommen, en van bouwmaterialen, werd volledig uitgeschakeld en volledig vervangen
door draineerbuizen.
De boeren uit de Wase polders profiteerden van de uitzonderlijke hoogconjunctuur bij het
verkopen in welke kleur dan ook van hun granen. Alles wat tot de verbetering kon dienen van
hun bedrijf werd aangekocht. Hierin nam de drainering van hun zure en waterzieke gronden
een grote plaats in. De nodige draineerbuizen werden besteld en de potbakkerij kon ze
leveren. Voor de potbakkerij had dit twee grote voordelen: eerstens was er werk in overvloed
en tweedens verschafte het eten. Bij elke bestelling van duizend kleine draineerbuizen werd
er een surplus boven de prijs bedongen van tien kilo tarwe aan de officiële prijs. Twintig kilo
tarwe per duizend grotere buizen. Dit liet ons toe, gedurende bijna drie jaren, tot aan het
onderwaterzetten van de polder, om maandelijks, aan onze arbeiders, per hoofd tien kilo tarwe
te verstrekken aan de officiële prijs. Dit was voor allen ten zeerste welgekomen gezien de
grote nood aan levensmiddelen.

3154
De verbetering, zozeer verwacht bij de bevrijding van september 1944, was een flop. Nergens
nog aan kolen te geraken! Zelfs geen minieme rantsoenering meer en nergens wat te vinden
op de zwarte markt. Zo kwam het bedrijf tot stilstand in mei 1945.
Door de oorlogsomstandigheden had de bloemisterij een zware klap gekregen en viel bijna
totaal stil. Gelukkig echter werd het verlies aan bestellingen langs die kant, opgevangen door
de spectaculaire uitbreiding van de Mechelse tuinbouw waar de tuinders schreeuwden om
potten voor hun bloemkolen en tomaten. De langzame heropleving van de conjunctuur bracht
stilaan ook verbetering in de bouw. De vraag naar bouwmaterialen steeg op de duur zo
geweldig, dat men met moeite aan de vraag kon voldoen, niettegenstaande nieuwe gebouwen,
nieuwe ovens en machines. Hierdoor werd logischerwijze ook de naam van de firma
veranderd. “Potbakkerij Ruelens” werd vervangen door de meer omvattende naam van
“Kleiwarenfabriek Ruelens”.
De bloemisterij, die een moeilijke tijd had doorworsteld, was aan een krachtig herstel toe en
begon zich voornamelijk toe te leggen op de kweek van de azalea. De vroegere kweekwijze
in volle grond werd vervangen door de kweek in een stenen pot. De miljoenen azalea’s die
jaarlijks werden gekweekt hadden hun voornaamste cultuurcentra in Lochristi, Zaffelare en
Evergem. Dit gebied lag aan de deur van de firma. Daar men het draaien van potten met de
hand niet meer kon volgen, werden er potpersen ingeschakeld. Daar waar vroeger, een beste
potdraaier tot een productie kwam van een goeie honderd potten per uur, gemiddelde grootte
beliep die productie met de potpers van 1000 tot 1200 stuks per uur. Met de laatstgeplaatste
pers werden vier potten tegelijk geperst. Zo werden er duizende en duizende per dag
voortgebracht. Ook de ovens- er waren er nu zes - , die jaren en jaren met steenkool werden
gestookt, schakelden nu over op stookolie. Dit was een grote menselijke verbetering,
aangezien we meer dan twintig jaar lang, drie nachten per week, om twee en vier uur uit het
bed moesten, om kolen bij te vullen.
Het ganse terrein was nu volgebouwd en men kon aan geen verdere uitbreiding meer denken.
Alles draaide op zijn maximum en men kon aan de gezellige atmosfeer de goede gang van het
bedrijf aflezen. Zes laureaten van de arbeid werden er bekroond en zeven arbeiders ontvingen
een onderscheiding voor vijfentwintig jaar trouwe dienst.
Alles liep op wieltjes en er was geen vuiltje aan de lucht. Toen kwamen de dreigende
donkere wolken. Frankrijk, dat het Verdrag van Rome mee had ondertekend, waardoor alle
E.E.G.-landen verplicht werden dezelfde lonen te betalen, had er zijn laars aan geveegd. De
lonen bleven er zogezegd stationair, terwijl ze hier de hoogte ingingen.
Toen de lonen hier honderd frank per uur bedroegen in de potbakkerijen en in Frankrijk
slechts tweeënvijftig, konden we hun concurrentie nog gemakkelijk de baas.
De schouwpijpen, vierkante buizen die men gebruikte bij de verwarming, hielden toen de
Franse concurrentie nog buiten. Doch, stilaan kwam er verandering. De lonen hier te lande
stegen snel en werden slechts schoorvoetend gevolgd door de Franse. Stilaan werd de
loonkost hier te hoog en langzaam maar zeker begon de Franse productie met zijn lage lonen
binnen te sijpelen. Wanneer de lonen in de potbakkerij tot honderveertig BEF per uur stegen
en in Frankrijk tot slechts zevenenvijftig BEF per uur, begon de ramp onvermijdbaar te
worden. Zij boden hun waar aan tegen vijfendertig à veertig percent onder onze prijzen. Wij
trachten ertegen te vechten, maar dit was niet te doen, en de rode cijfers kwamen opduiken.
We besloten toen liever van de zaak af te stappen dan volledig financieel ten onder te gaan.
In 1974, probeerde een potbakker uit Aalsmeer-Nederland, in huur, de zaak nog vlot te
trekken. In 1976 moest hij ook zijn onmacht bekennen en er het bijltje bij neerleggen.
Hiermede eindigt dan de historie van een bloeiend bedrijf dat meer dan honderd jaar heeft
bestaan onder de naam “Ruelens” en waar nooit een sociaal conflict heeft bestaan.
De gebouwen zijn nu volledig verdwenen.

1931. Baljuwsrekeningen
3155
Gaston RUELENS
In de baljuwsrekeningen van baljuw Hans Van den Bossche in 1367 staat genoteerd dat Joes
van den Perre werd gestraft omdat hij te “Doinze” laken verkocht dat niet in Deinze gemaakt
was. In 1372 werd Heinric Plume veroordeeld omdat “hi sinen metsers slouch metter vuist”.
Baljuw Raes Mulox strafte in 1373 Gilles Snellaert en anderen omdat ze brood verkochten dat
“te cleene was”.
Hij strafte ook Baudin de Vleescauwere omdat “ hi stac Gillise van der leyen met eene glavier
en hem toebracht opene wonden ende loopende bloet t’evele ende in felheden (in euvel =
wrevel, woede en in gramschap).“
Jan Van Westackere werd gestraft omdat “hi stac willeme den Valkenaere met eene stave”.
Gestraft werden ook Jan de Camerlinck en anderen omdat zij “hier vercochten dat spennincx
niet weert en was” ( dat het geld = de penningen niet waard was ) Jan Cabeliau werd gestraft
omdat hij wijn verkocht “ die niet gheprijst en was bi den heere ende bi der wet “
Geeraerd de Bleu en Gilles de Clerc kregen elk een boete van 20 schellingen omdat “si quade
herberghe ghehouden hadden”.
Michiel de Saghere en anderen kregen boete omdat ze “in tavernen droncken naer de scelle” (
dus na sluitingsuur )
Jan Van Lose werd beboet omdat hij een stuk laken dat te Deinze was geweven buiten de stad
wou laten volden ( door volders laten bewerken ).
Wouter de Messenmaker kreeg straf omdat hij haring zou gestolen hebben en Langhe Arend
omdat hij “Steinen den Knuut” ghescot zouden hebben met eenen pil”.
Griele van den Heede kreeg boete omdat hij “ghelt leende om mee” (= om meer, dus tegen
interest).
Coppin Vanden Heede en Willem de Pic kregen boete omdat “si der lieden evene ( haver )
ghestropt souden hebben en de hare van den coorne ( de aren van het koren ) afghesneden
soude hebben”.
Laurens Van der Sigghele omdat “syn cooren dat hi ter maerct brochte erger was van onder
dan boven”.
In 1375 werden gestraft
- Heine de Grave omdat hij “hem stelde jeghen den heere ende den onderbaliu slouch
metter vuiste dat hi bloedde”.
- Jan de Laet, Heinric Plume, Gilles de Scietere , Clais van Eyne en anderen omdat “sy int
fleesch bliesen dat sy in tfleeshuus vercochten” ( vleesch blazen= opblazen om er beter te
doen uitzien)
Toen in 1376 Hans Vriezen baljuw was te Deinze werden gestraft: twee vremde ghesellen
omdat sy in bezit gevonden waren “deen met eenen zwerde end dander met eenen messe”
In 1380 was Hans Personaren baljuw en strafte Michiel de Witte en Jacop Beyaerd “omdat sy
“multerden” (mouterden = maalloon namen = bij het malen te veel meel achterhouden, dus
eigenlijk meel stelen )
Ps: Hugo Vanden Abeele had deze overtredingen al genoteerd.
1932. De Deinse stadsmagistraat in 1535
Herman MAES
nr. 77

3156
In het Oud stadsarchief van Deinze, gedeponeerd in het Rijksarchief te Gent, bevinden zich
relatief weinig archiefdocumenten uit de zestiende eeuw. Een ervan is het bundel nr. 462, dat
allerlei uittreksels bevat uit de Deinse wezenboeken ( meestal staten van goed ) van de
zestiende ( één enkel stuk! ), de zeventiende ( één stuk uit 1664 en enkele uit de jaren
1690 ) en grotendeels uit de achttiende eeuw.
Een van de stukken in die bundel, gedateerd 8 lauwe 1543 is een uittreksel uit een ( niet meer
bestaand ) register dat aanving in januari 1535 (oude stijl?). Het extract begint met een
opsomming van de Deinse magistraat anno 1535 (of 1536 nieuwe stijl?):
Hoogbaljuw: Ghyselbrecht de Smet fs. Michiels;
Burgemeester: Joos Bousse;
Schepenen: Gheeraert van Zachmoortere, Jan van Beversluis, Andries Bultync, Martin
Tuutscavere, Matthijs van der Straeten en Adriaen Steel;
Onderbaljuw: Jan Fiers;
Schout: Pieter de Groote;
Amman: Jan Loontins;
Stadssecretaris ( “clercq vande schepenen” ): Jacob Coperman ( deze was, blijkens f° 2
van hetzelfde archiefstuk, ook koster van de parochie van Deinze-Onze-Lieve-Vrouw ).
Het voornoemde uittreksel betreft de staat van goed ( d.i. sterfhuisinventaris ) van de vier
kinderen van Johanna Alaerts ( zij was overleden in Deinze als “ghediede ende gheene
poortesse” en tweemaal gehuwd geweest ). Haar oudste twee kinderen – Janneken en
Ariaentin – waren geboren uit haar eerste huwelijk met Jan de Wale, de jongste twee –
Pierkin en Maijkin – waren van haar tweede huwelijk met Jan Bauters. De twee
“overbrengers” van de staat van goed waren Roelant Brielman en Simoen Alaert. Het
overbrengen ( = indienen bij de weesheren, of oppervoogden in de Deinse Weeskamer )
gebeurde op 8 lauwe 1543 ( oude stijl, of 8 januari 1544 nieuwe stijl * )
* Oude ( of Paas-)stijl betekent dat het nieuwe jaar aanving op Pasen. De data tussen 1 januari en Pasen krijgen
bij de omrekening tot de nieuwe stijl een jaar bijgeteld ( b.v. 1 januari 1535 o.s. = 1 januari 1536 n.s. )
1933. Zang en snaerspelkunde in 1823 te Deinze
Paul HUYS
nr. 397
De “leden der zang en snaerspelkunde” binnen de stede van Deinze schreven een brief
“aan de achtbare heeren Burgemeester ende schepenen der stad Deynse”.
Die leden vergaten echter hun brief te dateren. Ze vergaten niet pompeus- administratief te
schrijven. Lees maar hun eerste zin; 1 zin:
Mijnheeren, begeirende zoo veel mogelijk zijnde, de Goddelijke diensten binnen
deze Stad plaets hebbende, met eere ende glorie uytte oeffenen, dit tot vergelijking
aen alle andere steden dezes rijks, maer alzoo het aen ons onmogelijk is de
bekostingen te blijven doen, ( afhangende aendeszelfs uytoeffening ) ter oorzaek
van onzen geringen staet, nemen wij onzen toevlugt tot ulieden, verzoekende
onzen iver te willen ondersteunen door een gering jaerlijks pensioen, mits ons
verbindende op hoogheylig en andere bezondere ofte buytengewoone feestdagen
de goddelijke diensten met het muziek luysterlijk uytte oeffenen.
Ootmoedig en onderdanig ondertekenden de dienaren
Bernard Masco J De Sweemer J (?) Stuyvaert

3157
E. Van Oost JB Van Acker P.J. Van Damme
en C. Calewaert
( Masco was een hulponderwijzer )
Dankzij een aantekening ( in de rand van de brief ) van burgemeester apotheker Claes weten
we dat de brief dateert van oktober 1823. De brief werd voorgelegd ter vergadering van het
college van 27-10-1823
Samen zingen, samen musiceren was ooit zowel thuis als in een vereniging, een
vorm van samenhorigheid en van tijdverdrijf, toen radio, televisie, openbare bibliotheek,
cinema enz. nog niet op komst waren.
Het was de tijd dat huisgenoten, gezeten bij het haardvuur, vertelden, samen
luisterden naar mekaar, … toen de elektriciteit nog niet bestond en er geen centrale
verwarming was. De vriezeman kwam ’s nachts tot in de slaapkamers. En de toiletpot
( pispot ) stond nog onder het bed.
Herman MAES
nr. 78
1934. “Arthus Boesse (en Alva), voor Baryton en tenor”, een tweezang door Pieter Kints,
met een toetje over de Petegemse viergemeten.
Voor het KGK-Jaarboek 2004 schreven we een kleine monografie over de Deinse
toneelauteur Pieter Kints (1850-1912) . Natuurlijk is er over hem nog meer te vertellen dan
hetgeen we kwijt konden in die eerste, in opzet en omvang beperkte introductie tot zijn leven
en werk. Gelegenheid tot aanvulling dus in ons Contactblad, waar immers plaats is voor
kleinere mozaïeksteentjes zoals het volgende.
In Kints’ bundel “Heidebloemen. Gezangen voor het volk” (1892) (1) staan 24 liederen,
waaronder – op blz. 47-50 – een dat de titel draagt “Artus Boesse. Tweezang, voor Baryton en
Tenor”. De auteur Pieter Kints laat de tekst van deze tweezang (tussen Boesse en Alva)
voorafgaan door een korte historische notitie over Boesse, die als volgt luidt:
“Drossaert en vrijheer van Deinze, werd in 1576 op bevel van Alva, met zes hoedenmakers op de merkt aldaar,
na eerst de folteringen der Inquisitie onderstaan te hebben, aan de galg gehangen, en daarna werden hunne lijken
verbrand. Hun eenige misdaad was: De wreedheid van hun hertog gelaakd (sic) te hebben, en vaderland en
overtuiging te beminnen.”
Daarna volgen een aantal strofen, waarin afgewisseld Boesse (tenor) en de Spaanse landvoogd
Alva (baryton) aan het woord komen – als tegenstrevers uiteraard. Nadat Alva, in de
voorlaatste strofe, de ondergang van het (politiek en religieus) oproerige Vlaanderen heeft
aangekondigd, krijgt Artus Boesse het laatste woord te zingen. Zijn slotstrofe luidt:
Ja, Vlaand’rens toem zal eeuwig zijn,
Het vlekloos bloed, dat gij vergiet,
Baart helden ras, verdelgt men niet,
En uwe gloriestar verbleekt,
In Vlaandren wacht en spookt uw dood;
Want als de Leeuw zijn keten breekt!
Hij brult: blijf Geus, bij zout en brood!
Dit één enkele citaat volstaat allicht, om daarin de bevestiging te krijgen van de liberaalvrijzinnige
en Vlaamse overtuiging van Pieter Kints, lid (geweest) van zowel het “Vlaamsch
Gezelschap” als van de toneelmaatschappij “Vooruit!) in Deinze. Eén enkele strofe volstaat

3158
eveneens om de (geringe) poëtische waarde van Kints’ verzen te illustreren. Maar alles moet
in zijn eigen tijd bekeken en beoordeeld worden: en Pieter Kints was nu eenmaal met de
lectuur van dichters als Ledeganck en Jan Van Beers groot geworden. Kints schreef zoals het
hem door hen was voorgedaan. Bedenkelijk evenwel is dat Kints, in zijn historische nota
allereerst en in het zangduet vervolgens, een loopje neemt met de historische werkelijkheid.
Wààr Kints zijn gegevens over Artus Boesse (of Arend Bousse – want onder die naam is hij
intussen beter gekend) vandaan heeft gehaald, weten we niet. Maar in Albijn Van den
Abeeles “Geschiedenis van Deinze” (1865), blz. 43, had Kints kunnen nalezen dat Boesse niet
in 1576 op de Deinze markt werd opgehangen, maar dat hij al zeven jaar eerder, nl. op 11
augustus 1569, voor het Gravensteen in Gent werd onthoofd. Boesse, die in Gent aan de
Beeldenstorm van 1566 had meegedaan, was pas enkele jaren later, toen hij al hoogbaljuw
van Deinze was en zich hier als een fervent ketterjager voordeed, toch als ex-beeldenstormer
als een fervent ketterjager voordeed, toch als ex-beeldenstormer ontmaskerd en ter dood
veroordeeld. Van den Abeele voegt er nog aan toe: “Hy stierf Katholyk en zyn lichaem wierd
begraven in de Kerke van het Groot-Begynhof” (= Elisabethbegijnhof te Gent).
Over Boesse (of Bousse) staat nog meer te lezen in de KOK-Jaarboeken van 1980 (bij dr.
Scheerder over “ De hervorming te Deinze”, blz. 58) en 1997 (bij Johan Decavele over
Ketterse Baljuws voor de rechter”, blz.80) en uiteraard ook in onze nieuwste “ Geschiedenis
van Deinze)” (I, 2003), nl. in het hoofdstuk over de Hervorming, eveneens door Johan
Decavele.
Pieter Kints heeft het bovendien over de “zes hoedenamkers”, die (volgens hem althans) in
1576 samen met Boesse zouden zijn gefolterd, opgehangen en daarna verbrand. Ook hier
heeft Kints ergens de klok horen luiden, maar wist de klepel niet goed hangen … . In
werkelijkheid werden te Deinze in 1568- een jaar dus voor Boesses terechtstelling in Gent –
inderdaad zes beeldenstrormers terechtgesteld, weliswaar niet door de strop, maar met het
zwaard en ook niet allen samen, maar in twee diverse beurten, met telkens drie
terechtgestelden. Op 13 april 1568 had, voor de Deinse stadshal, de onthoofding plaats van
de Petegemnaar Lieven Willemo en van de Deinzenaars Jan de Huvettere en Gilles de Gheest;
en op 7 augustus 1568 was het (zelfde plek en zelfde scenario) de beurt aan Joos Bultijnc,
Jehan de Hoop en Mauwers van Gaesbeke. Kints noemt hen hen allen “hoedenmakers”. Hoe
wist hij dat? Zover wij weten (2) was Bultijnc schoenmaker en Jan de Hoop lakensnijder; van
de overige vier is het beroep ons niet bekend.
Als toemaatje nog dit, eveneens i.v.m Pieter Kints’ gezangenbundel “Heidebloemen”. De
tweede zang (blz. 5-6) door Kints een “kluchtlied” genoemd, heet “Ach: Hadt gij mij
begrepen”. De eerste strofe ervan begint als volgt:
Lena, denkt gij er nog aan,
Toen we langs de viergemeten
Korenbloemen vonden staan…. etc.
En bij het woord viergemeten (sic – zonder hoofdletter) bracht Kints een voetnootverwijzing
aan, waarvan de tekst aldus luidt:
“Binnenweg te Peteghem bij Deinze, waar er veel bloemen te vinden en te verliezen zijn”.
Een leuk voorbeeld is dit van “verbloemend” of ironisch taalgebruik, want natuurlijk bedoelde
Kints niets anders dan een vrijerspaadje, waarlangs menig maagdeken haar bloem (cfr. Van
Dale, “bloem, betekenis 8: ongeschonden reinheid, syn. maagdom”) was kwijtgeraakt… .
Maar wààr in Petegem lag die “bloemige” binnenweg? In hun Toponymie van Petegem”
weten onze KGK-medeleden Luc en Tony niet minder dan vier toponiemen te vermelden die
allemaal de naam “viergemeten” droegen (3) :
a. Aan Ten Rode (tussen Gentstraat en Station, d.w.z kort na 1900 het gebied van de A. Van
Eechaute en G. Martensstraat);

3159
b. In de buurt van de Krekelstraat, nabij de Vlas- en de Ginstbulk;
c. Nabij het Goed van Overbeke, bij de Kakelstraat;
d. Bezuiden het Nieuwgoed, ten W.van de Kattebeek en ten N. van de Vennebeek (die van
Stokstorm naar de Kattebeek stroomt) . Een grondstuk van vier gemeten (4) kon inderdaad op
meer dan één plaats te vinden zijn … De Petegemse minnepaartjes hadden voor hun
“bloemenpluk” dus een viervoudige keuze; waarschijnlijkst kozen ze voor de verst afgelegen
plek (keuze c of d)? … Hoewel Pieter Kints (nog vrijgezel toen hij zijn lied schreef!) allicht
toch één bepaalde wandeling langs een van die “Viergemeten” voor ogen zal gehad hebben.
Maar welke van de vier? We zullen het nooit weten…
Hij verklapt het alvast niet in de eerste vier strofen van zijn lied, waarin de prille vrijage met
Lena geschetst wordt. De vijfde (en laatste) strofe van het lied luidt – een beetje droefgeestig
– als volgt:
Alles, alles is voorbij!
Zoete liefde, zoet gefluister,
En we zitten zij en zij,
Rond te zien, in ’s levens duister,
Vijftig jaar zijn wij getrouwd.
Ik kan u de hand nog nijpen
Maar we zijn zoo stram, zoo oud.
Leen … . Dat kan ik niet begrijpen!
Verdere commentaar overbodig!? The rest is silence (althans toch volgens Shakespeare).
(1) Een exemplaar van deze bundel bevindt zich in het AMVC-Letterenhuis, Antwerpen (AMVC-Bibliotheek,
nr. K418/he). Met dank aan Marc Somers, wetenschappelijk medewerker aldaar, die ons attent maakte op het
bestaan van deze – blijkbaar uiterst zeldzame – publicatie (niet in de Kon. Bibliotheek Brussel en evenmin in
de Universiteitsbibliotheek Gent aanwezig).
(2) Zie daarover onze bijdrage nr. 1903, “Zes beeldenstormers…”, in het KGK-Contactblad XXXIII,4
(september 2003), blz. 3059-3062.
(3) L. Goeminne en T. Vanhee, “Toponymie van Petegem-aan-de-leie” (Deinze, KGK, 2000), blz. 225 (nrs.917-
920).
(4) 1 gemet (of 1/3bunder) is 0,472318 hectare; viergemeten is dus ongeveer 1,89 hectare. Op een oppervlakte
van bijna twee hectaren zijn inderdaad (zeer) veel bloemen “te vinden en te verliezen” … .
1935. Deinze en het Gedenkteken ter ere van Jan-Frans Willems
Paul HUYS
nr. 398
Het in de Middeleeuwen, meer dan waarschijnlijk in Gent, geschreven dierenepos Van den
vos Reynaerde werd in de late veertiende eeuw herschreven en aangevuld met een vervolg op
het oorspronkelijk verhaal; de nieuwe tekst kreeg de naam Reinaerts historie. Deze tweede
versie verdrong vrij vlug, zeker na het uitvinden van de boekdrukkunst, volledig de eerste en
werd het enige, algemeen bekende, vossenverhaal.
De interesse voor deze tweede tekst bleek ook in het buitenland te bestaan want Reinaerts
historie lag aan de basis van de Duitse Reineke Fuchs en de Engelse History of Reynaert the
Fox; toch verdween ook deze Reinaerts historie, op enkele zeer vereenvoudigde versies na,
voor enkele eeuwen in de vergeethoek. Erger nog, vanaf de zeventiende eeuw geraakte de
ganse Vlaamse taal- en letterkunde op de achtergrond om rond de jaren 1800 een dieptepunt
te bereiken.
Op 11 maart 1793 werd te Boechout-bij-Antwerpen de man geboren die later de spilfiguur
zou worden van de heropflakkering van de Vlaamse cultuur namelijk Jan-Frans Willems. Van
beroep eerst hulparchivaris en later ontvanger van de stad Antwerpen ging zijn denken en

3160
streven volledig naar de heropleving van de Vlaamse taal en de Vlaamse eigenheid. Hij
verzette zich tegen de bekrompenheid der Hollandse schrijfregels de verbasterdheid van het
Vlaamse school-dialect en de arrogantie van de Franse taal. Reeds zeer vroeg had hij de
studie ondernomen van de Vlaamstalige middeleeuwse literatuur en was in 't bijzonder
aangetrokken door het dierenepos Van den vos Reynaerde. Tijdens zijn tijdelijke, politieke,
verbanning naar Eeklo begint hij, in 1833, aan een herschrijven van het oude Reynaertverhaal
hopend dat:" Moge deze mijne bearbeiding van het oude gedeelte van Reinaert den Vos iets
bijdragen tot het doen herleven van ene zoo dierbare taal ".De eerste druk van zijn Reinaert
de Vos verschijnt in 1834 bij de uitgevers A.B.van Han en Zoon in Eeklo. In 1835 verhuist J.-
Fr.Willems naar Gent waar hij zijn politieke strijd verder zet met, ondermeer, een nieuwe
bewerking van zijn vossenverhaal namelijk in 1839 een tweede uitgave tot schoolgebruik
ingericht; verder verschijnen regelmatig herdrukken van dit verhaal waaronder we zeker deze
van 1846 bij F.en E. Gyselynck in Gent moeten vermelden.
J.-Fr. Willems stierf op 24 juni 1846; hij liet ons, naast zijn Vlaams politiek engagement, een
onvergetelijke Reinaert de vos die, mede door de schooluitgaven, aan de bron zal liggen van
een diep ingewortelde Reynaerttraditie waarvan wij nu nog, in Gent, de sporen kunnen
terugvinden; één daarvan kunnen we zien op het St.-Baafsplein
waar het gedenkteken aan J.Fr.Willems staat met een Reinaert de
Vos beeld op de linkerzijde; een tweede is de begraafplaats voor
vooraanstaande Gentenaars, het Campo Santo, dat gelegen is in
Sint Amandsberg, nu deelgemeente van Gent, op de Sint-
Amandsheuvel, waar voor J.Fr.Willems een praalgraf geplaatst
werd waardoor, sindsdien, deze heuvel ook de Willemsheuvel
wordt genoemd; Willems zelf ging vaak wandelen op dit rustige
plekje en noemde het naar zijn eeuwenoude naam Reinoutsbergh
of Reinaertsheuvel zoals hij teruggevonden werd in de archieven
van het Gentse bisdom.
Het Vlaams engagement van J.-Fr.Willems was zo intens
geweest dat alle Vlaamse verenigingen, van welke strekking ook, de belangrijkheid van deze
politieke leider erkenden en het is dan ook logisch dat tijdens het Nederlandsch Congres te
Dordrecht in1897 de Antwerpenaar Jan Bouchery de vraag stelde of een figuur zoals Willems
niet een standbeeld zou verdienen op een openbare plaats van een Vlaamse stad. Bouchery liet
het niet daarbij en begon onmiddellijk brieven te schrijven naar de kranten en naar
vooraanstaande Vlamingen waaronder veel schrijvers en kunstenaars.
De Gentenaars bleven niet achter; de lokale afdeling van het Algemeen Nederlands Verbond
stuurde op 26 oktober 1897 een schrijven aan alle Vlaamse verenigingen van hun stad om hun
steun in te roepen; 39 onder hen gaven een positief antwoord, onder hen uiteraard het
Davidsfonds en het Willemsfonds maar ook de English Club, de Rodenbachsvrienden en de
Snellaertkring ;daarnaast vinden we de meeste taal-,toneel- en zelfs gymnastiekverenigingen.
Op 7 november van hetzelfde jaar werd te Gent een algemene vergadering gehouden waarop
vier actiepunten besloten werden:
* Te Gent een Gedenkteken op te richten ter ere van J.-Fr. Willems.
* Toelagen te vragen aan Staat, Provincie en Stad Gent.
* Onder alle Belgische en Noord-Nederlandse kunstenaars een prijskamp te openen voor het
ontwerp van een Gedenkteken.
* De opvolging van deze punten toe te vertrouwen aan een te benoemen bestuur; in dit
Uitvoerend Comiteit werden aangesteld: de Heer Fr. De Potter en Prof. P. Fredericq als
erevoorzitters, Prof. J. Obrie als voorzitter met daarnaast Prof. J. Vercoullie als

3161
ondervoorzitter, de Heren K. Lybaert en O. Van Hauwaert
als secretarissen terwijl de Heer A. Siffer
penningmeester werd.
In Antwerpen was men wel enigszins verbijsterd
door de Gentse ijver en gezien het idee bij hen was
ontsproten en zij dit Gedenkteken graag in hun stad
gezien hadden richtten ook zij een Comiteit op met de hulp
van vooraanstaande Antwerpse politici en kunstenaars.
Het touwtjestrekken kon beginnen: in Gent, in Antwerpen,
in Antwerpen, in Gent, welles, nietes...
Gelukkig hadden de Gentenaars zich het best
voorbereid en al vlug zag iedereen, ook de
Antwerpenaars, in dat het belang van Vlaanderen
alleen kon gediend zijn door eensgezindheid en alle partijen
verklaarden zich akkoord om het Gedenkteken in Gent te laten plaatsen.
Eens die beslissing genomen, werd gestart met het inzamelen van de nodige fondsen; het
inrichtend comité schreef een omzendbrief welke over gans Vlaanderen verspreid werd:
"Te Gent is een Comiteit tot stand gekomen, dat een beweging op touw gezet heeft om in deze
stad een standbeeld op te richten aan Jan Frans Willems.
Veertig maatschappijen,alhier gevestigd, sloten zich aan bij de Gentsche Afdeeling van het
Algemeen Nederlandsch Verbond om met vermeerderde krachten des te zekerder het
gewenschte doel te bereiken…
Willems heeft den weg gebaand tot dieper studie en grondiger kennis onzer letterkunde
en harer geschiedenis; onversaagd en onverpoosd streed hij voor de heropbeuring van
de Vlaamsche bevolking tot wanneer hij in1846 op het ereveld viel.
Met recht mag hij dus aanspraak maken op een eer, welke reeds aan degenen,die onder zijne
leiding gestreden hebben, Conscience, Theodoor Van Rijswijck, Van Duysse, David en
Ledeganck te beurt viel en allen moeten wij krachtig de handen ineenslaan, om aan de
verdienstelijken Vlaming den tol van dankbaarheid van geheel het Vlaamsche land te
betalen."
De oproep werd massaal beantwoord door Vlaamsvoelende particulieren, verenigingen en
gemeenten. Van deze laatste groep zijn er slechts twee grote steden die weigerden aan deze
oproep gevolg te geven nl. Brugge en Brussel. Ook het buitenland deed een duit in de zak;
onder hen mensen en instellingen uit Duitsland, Zuid-Afrika en Frankrijk waar namelijk "De
Vlaamsche Harten" uit Roobaais ( Roubaix ) een mooie som konden bijéén brengen.
In Vlaanderen gaf het "Davidsfonds" duizend en het "Willemsfonds" tweeduizend, vier
honderd frank. De Heer Gouverneur van Oost-Vlaanderen schonk vijftig frank en alhoewel
deze sommen ons heden ten dage eerder klein lijken betekende dit voor de jaren 1900 enorm
veel geld.
Ook onze goede stad was van de partij want:"Het Vlaamsch Gezelschap" uit Deinze stuurde
de som van één en dertig frank.
Gezien de gekregen steun erg groot was kon men aan het kunststuk beginnen denken. Op 14
april 1898 werd onder de kunstenaars een wedstrijd geopend met als verplichting ten laatste
op 1 juli een geboetseerde schets van hun ontwerp voor te leggen.
De jury bestond uit de heren E.Braun (burgemeester),Th. Lybaert, L. Tijdgadt, B. Wante en E.
Claus uit Deinze (kunstenaars) en P. Fredericq, K. Lybaert, J. Obrie, A. Siffer en O. Van
Hauwaert (leden van het Comité).

3162
De eerste proefwerken voldeden de juryleden niet en een nieuwe wedstrijd werd
uitgeschreven waaraan vijftien kunstenaars deelnamen. Het ontwerp "Hou ende Trou" van de
Heer Isidoor De Rudder werd eenparig als winnaar aangeduid.
Isidoor De Rudder werd in Brussel geboren op 3 februari 1855,volgde een opleiding aan de
Brusselse Academie onder leiding van J. Stallaert en E. Simonis en werd een vrij bekend
kunstenaar; als schilder ging zijn voorkeur naar decoratieve composities, zijn beeldhouwwerk
omvat vnl. borstbeelden, portretten en gevelsculpturen. Hij overleed te Brussel in 1943.
De inrichters beschikten nu wel over een vrij grote som, zij hadden in totaal 30.000 frank in
ontvangst mogen nemen, een unaniem uitgekozen ontwerp maar wisten nog niet waar het
standbeeld uiteindelijk zou staan want hun voorstel om het op het St.-Baafsplein te plaatsen
kreeg vanwege bepaalde kringen van de Gentse bourgeoisie veel tegenkanting.
Op 19 december 1898 hield de heer A. Siffer een opmerkelijke redevoering in de Gentse
gemeenteraad; A. Siffer was niet alleen lid van deze raad hij was tevens penningmeester van
het "Comiteit" voor het geplande gedenkteken voor Jan-Frans Willems.
De zeer lange toespraak was lovend voor het Vlaamse Volk, lovend voor kunstenaar en zijn
project maar bijzonder hard voor de criticasters en tegenstanders.
Later op de dag, bij de stemming, werd eenparig een bijkomende toelage van 7500 frank
gestemd en eenparig min drie stemmen werd het voorstel om het standbeeld op het St.-
Baafsplein op te richten ook aanvaard.
De provincie Oost-Vlaanderen gaf een extra toelage van 1500 fr. en de Staat steunde
uiteindelijk ook het project door tussen te komen ter hoogte van 7500 frank.
Het jaar daarop zou in Gent het 25ste Nederlands Congres plaatsvinden ter gelegenheid van
de 50ste verjaardag van de stichting van dit Congres in 1849.De inrichters waren van mening
dat dit een gepaste datum zou kunnen zijn om het standbeeld van J. Fr. -Willems in te
huldigen.
De kunstenaar had het werk op tijd klaar gekregen en in de maand augustus van 1899 prijkte
het gedenkteken fier op het plein vóór de "Vlaamschen Schouwburg".
Het gedenkteken, een in marmer gebeitelde Vlaamse maagd die na jaren verdrukking weer
fris ontwaakt, staat op een vierkante voetstuk met een gedenkplaat op elke zijde; vooraan het
borstbeeld van J. Fr. -Willems, rechts een zingende moeder met haar kindje, zinbeeld van het
Vlaamse lied, links een afbeelding van "Reinaert de Vos", één van de voornaamste werken
van de schrijver en achteraan de namen van de medestrijders van Willems: Blommaert,
Conscience, David, Ledeganck, Rens, , Serrure, Snellaert, Van Duysse en Van Ryswyck.
Op 27 augustus 1899, eerste dag van het Nederlands Congres, werd enerzijds de "Vlaamschen
Schouwburg" ingewijd en anderzijds het Gedenkteken voor Jan-Frans Willems ingehuldigd.
De dag van de inhuldiging werd een grootse optocht gehouden door alle verenigingen die zich
voor het project hadden ingespannen en die, van verschillende startpunten vertrekkend, zich
allen naar het St.-Baafsplein begaven om de plechtigheid bij te wonen.
De optocht bestond uit niet minder dan 313 groepen, waaronder 18 fanfaren, verdeeld in drie
afdelingen; op 90 e plaats vinden we de "Katholieke Studentengilde" van Deinze, op de 233 e
het "Vlaamsche Gezelschap" uit Deinze en op de 291 e plaats de "Fanfare Ste.-Cecilia" uit
dezelfde gemeente.
Na aankomst van de optocht werden de aanwezigen toegesproken door Prof. Mr. J. Obrie,
ondervoorzitter van de Regeringscommissie en voorzitter van het Willemscomité, door de
Heer E.Braun, Burgemeester van de stad Gent, en door de Heer Jan Van Ryswyck,
Burgemeester van de stad Antwerpen.

3163
De plechtigheid werd beëindigd door het zingen van een speciaal daarvoor geschreven
feestlied:
Heil hem die 't nieuwe leven
Verwekte in Vlaandrens schoot !
Heldhaftig was zijn streven !
Zijn zege en roem zijn groot !
Geraadpleegde bronnen:
Philippe PROOST
-ANONIEM, "Gedenkteken ter ere van Jan-Frans Willems", Ad.Hoste 1900.
-;"Isidoor De Rudder" in Bibliotheek Museum Deinze
-CRICK Jef; "Jan-Frans Willems, vader der Vlaamsche Beweging. Zijn volledig levensbeeld”, Antwerpen 1946
-WILLEMS, Jan-Frans:"Reinaert de Vos", uitg. A.B.van Han en Zoon 1834
1936. Over de herberg “De drie Koningen” nabij de Knok (1428-1632)
In het – anno 1627 opgemaakte – register van erfelijke renten (1) van don Diego Felipez Mesia
de Guzman, de eerste markies van Deinze (1625-1632), vinden we een vermelding van de
herberg “de drie Conynghen, Kerckstraete, zuyt de straete, west twaeterstraetkin”. Eigenaar
ervan was in 1627 ene Frans Waeye; de betaalde rente bedroeg 7 pond.
De toenmalige Kerkstraat is de huidige Kortijkstraat. De herberg, waarvan het erf achteraan
aan de Leie paalde, lag op de oostelijke hoek van het waterstraatje, d.i. de huidige
Bisschopstraat, dus zowat 100 m verwijderd van de Knok. Oostelijk naast De Drie Koningen,
iets dichterbij de Knok dus, lag “Den Hooghen Sleutele”, de herberg van Augustyn
Bultynck (2) .
De Drie Koningen was een belangrijke herberg. Blijkens Mesia’s renteboek had daar op het
erf voordien ook de gevangenis gestaan (3) . De herberg zou ook dienst gedaan hebben als
vergaderplaats voor de Wet van Petegem-binnen (4) .
In 1627 was deze herberg (ten minste) al tweehonderd jaar oud. De alsnog oudste
archivalische vermelding ervan gaat inderdaad terug naar 1428 (5) . En Cassiman vermeldt de
herberg ook in 1498 (6) , maar wijst er tegelijk op dat er in dat jaar ook een gelijknamige
herberg stond op de markt van Deinze (7) . Een goed decenium later, in een processtuk van
1514 (7bis) , lezen we dat men twee jaar voordien had doen “inventoriëren de meubelen en de
catheylen toebehoorende den heeschere (= de eiser in het proces, m.n. de gewezen baljuw van
Deinze, Loijs van Overbeke), staende in de herberghe ghenaemt drie coninghen te Peteghem”.
Nog eens vier decennia later ruim een halve eeuw later lezen we in de Deinse stadsrekening
dat zich op 10 september 1554 als poorter laat inschrijven: “Willem vande Putte fs. Willems,
van Hulst, weert inde drie coninghen tot Peteghem” (8) . Of hier het Zweeuws-Vlaamse stadje
Hulst of het bij Harelbeke gelegen dorpje Hulste bedoeld wordt, lijkt ons niet helemaal zeker,
maar is in deze context zonder belang.
Eveneens in de stadsrekening, over de jaren 1562-1564 (9) , lezen we dat Raphael vanden
Casteele fs. Jaspar, gedijde (10) , zijn huis verkocht aan de Gentenaar Bavin Bernaerts fs.

3164
Hendrickx; dat huis was “de herberghe ghenaemt de drie coninghe(n) te Peteghem inde
Kercstraete”, waarvan het erf zich uitstrekte tot aan de Leie.
Een volgende archiefmelding van weer eens dertig jaar later betreft een proces (in beroep bij
de Raad van Vlaanderen) n.a.v. een verkoping van “de dry coninghen, staende binnen de
prochie van Peteghem” (11) ; de sententie terzake is gedateerd 26 april 1595; de behandeling van
het proces in eerste aanleg dateerde van april 1591. De betwisting ging blijkbaar over een aan
de koop verbonden rente van 5 pond groten, aan de penning 16 (=interest van 6,25 %).
Verdere details in de sententie terzake brengen ons echter geen nieuwe gegevens betreffende
de herberg zelf bij. Belangrijk is hier wel dat in dit proces de hogergenoemde Raphael vande
Casteele (die in 1562-1564 de herberg verkocht) vermeld wordt als “geïntimeerde
verweerder”.
In de stadsrekening van 1612-1614 (12) vinden we dan weer een uitgave vermeld “voor theere”
(= verteer) in de herberg bij “Dhoyrs (= erfgenamen) van Baven Bernaerts, weert hier
voortijdts inde drij conijnghen” en in de rekening over 1630-1632 (13) een gelijkaardige
betaling aan “dhoirs van Baven Bernaert, weert hier voortijts inde drij conijnghen”. Dit is dan
meteen de laatste archiefvermelding die we in het archief van Deinze aangetroffen hebben.
Over de latere geschiedenis van “De Drie Koningen” na 1632 zijn ons geen gegevens bekend.
We zoeken voort! Intussen is elke aanvullende informatie bijzonder welkom.
(1) Rijksarchief Gent (RAG), Oud archief Deinze (OAD), nr. 15. Gaston P. Baert bezorgde een teksteditie
van dit register in het KOK-Jaarboek XXXI (1964), blz. 7-64; vermelding van “de drie Conynghen”
aldaar op blz. 24, nr. 50. Zie ook N. Kerckhaert, “Oude Oostvlaamse huisnamen”, dl. 1 (Gent, Prov.
Bestuur, 1977), s.v. Drie Koningen, blz. 137 (Deinze) en 140 (Petegem).
(2) Zie KOK-Jaarboek XXXI (1964), blz. 27, nr. 87. – Augustijn Bultijnck kocht in 1612-14 den Hooghen
Sluetele van Daniël Mestdagh: zie N. Kerckhaert, a.w., dl. 5 (Gent, 1991), blz. 90.
(3) KOK-Jaarboek 1964, blz. 25, nr. 53: Idem (=Frans Waeye) een stede daer de vanghenesse placht te
staene, nu oock binnen tbeluyck vande voors. Herberghe”.
(4) L. Goeminne en T. Vanhee, “Toponymie van Petegem” (2000), blz. 99, nr. 129, zonder
bronvermelding. Waarop dit gegeven steunt, is ons niet bekend.
(5) Ibidem, blz. 99, nr. 129, ook zonder bronverwijzing. Mogelijk gaat het om een vermelding in de Deinse
stadsrekening van dat jaar?
(6) Ach. Cassiman, “Geschiedenis van Deinze”, blz. 162, eveneens zonder bronverwijzing. Vermoedelijk
vond Cassiman dit gegeven in een cartularium van het Klooster van Betleem (RAG, Convent Betleem,
inv. 69, nr. 4, f° 275r°).
(7) Mogelijk heeft de herberg “De Drie Koningen” op de markt (westzijde, even voorbij de stadshal) de
16 de eeuw niet meer gehaald!? In Martin Vanhaesebroecks “Toponomie van Deinze” (Zulte, 1982), blz.
57 (nr. 108) staan twee vermeldingen van kort vóór, resp. ná 1500, die erop wijzen dat daar toen geen
herberg meer was. In 1498 (ARA, RK, 33956 = stadsrek. maart 1498 tot maart 1500) lezen we: “daer
de drie cueninghen huutte placht te steeckene” en in 1508 (RAG, Convent Betleem, inv. 69, nr. 20 =
renteboek 1508, f° 20v°) luidt de vermelding: “daer wijlen de drie coninghen uut staken”. Eerder
twijfelachtig dus of deze herberg op de markt nog bestond in 1569. In dat jaar bezat de Deinse schepen
Nicasius Sauvaige (in 1569 te Gent als ketter onthoofd) een rente van 9 pond tournoois op een huis “De
Drie Koningen”, toebehorend aan de wed. Pieter Mestdagh en haar zoon Daneel (zie KOK-Jaarboek
XLVII, 1980, blz. 69, nr. 52). We hebben echter geen zekerheid of het in dat geval ging om de herberg
op de Knok dan wel om (wijlen?) de gelijknamige herberg op de Markt.
(7bis) Rijksarchief Gent, Raad vanVlaanderen, nr. 27829: Proces van Loijs van Overbeke, eiser, tegen de
schepenen van Deinze met Lodewijc en Willem Tuutschavere, verweerders; procesgrond: erfenis. Loijs
van Overbeke was hier poorter geworden op 08.10.1505 en was – volgens Alb. Van den Abeele,
“Gesch. Van Deinze” (p. 43) – baljuw van Deinze in de jaren 1507-1510. Het processtuk, waarin we de
Petegemse herberg De Drie Koningen vermeld vinden is een “Besouc ende enqueste…” door Michiel
de Smet (die Loijs van Overbeke als baljuw opvolgde) dd° 25 lauwe 1513, oude stijl, of 25 januari
1514, nieuwe stijl. Over dit proces schrijven we wel nog eens een aparte nota.
(8) Algemeen Rijksarchief Brussel (ARA), Rekenkamer (RK), nr. 33982 (stadsrekening Deinze bamis 1552
tot bamis 1554), f° 10. – Zie ook onze bijdrage “De poorterij van Deinze” in het KGK-Jaarboek 2004,
in dato 10.09.1554.

3165
(9) ARA, RK, nr. 33987 (stadsrekening bamis 1562 tot bamis 1564), f°16r: “Item ontfaen van Raphael
vanden Casteele fs. Jaspars, ghedijde, die vercochte aen Bavin Bernaerts fs. Hendrickx van Ghendt zijn
huus ende erve metten toebehoorte, de herberghe ghenaemt de drie coninghe(n) te Peteghem inde
Kerckstraete, paelende van vooren aende cauchie (= kasseiweg) tot up de Leije: 128 lb. gr.” Zie ook
ibidem, f°11 en 14.
(10) Gedijde of gediede is een niet-poorter (iemand die niet als poorter is ingeschreven). De
overdrachtsbelasting was niet dezelfde voor een poorter als voor een niet-poorter.
(11) RAG, Raad van Vlaanderen, nr. 7561 (Sententies jan. 1594 tot dec. 1595), f° 280v°: “… Pieter van
Overschelde, in zijnen levene borghe ende pricipael houdere geweest over Baven Bernaert ter causen
van eene rente van 5 lb. gr., den penn. 16, over den coop vande herberghe vande dry coninghen staende
binnen de prochie van Peteghem, in welcke saecke zoo verre gheprochedeert hadde gheweest alsdat
upden 3 april 1591 etc. …”. In de sententie van 26.04.1595 worden ook vermeld: griffier Jan Symoens
(“greffier van de indaginghe deser stede”), Mr. Jan de Rycke, de wed. van Laureys de Peckere (“te
vooren wed. van Gillis Claus”), Mr. Gillis vander Beke, Philips Dhanins en Gillis van Cotthem. Deinse
familievorsers kunnen allicht aan deze opsomming van persoonsnamen geïnteresseerd zijn.
(12) RAG, OAD, nr. 300: stadsrekening 1612 tot 1614, f° 34.
(13) RAG, OAD, nr. 300: stadsrekening 1630 tot 1632, f° 35v°.
Paul HUYS
nr. 399
1937. Deinse protestant Willem Baudaert is een voorvader van de Amerikaanse
president Franklin Delano Roosevelt
In een vorig artikel verklaarden we dat Deinzenaar Willem Baudaert zowel de presidenten
Bush senior en junior als nazaten heeft. (1) We maakten ook allusie op een band met de familie
Roosevelt. Uit onderzoek blijkt nu dat Baudartius inderdaad ook president Franklin Delano
Roosevelt als nazaat heeft. Andere voorzaten van de Roosevelts kwamen oorspronkelijk (17 de
eeuw) uit het Nederlandse Zeeland. (2)
We hebben dit ontdekt door de informatie van verschillende sites over familiekunde met
elkaar te vergelijken en te controleren. Hieruit bleek een afstamming tussen de families
Baudartius (of Baudertius) en Beekman uit Nederland tot en met Franklin Delano Roosevelt.
De Amerikanen zijn sterk geïnteresseerd in de immigrant Willem Beekman omdat die een
belangrijke rol speelde in de ontstaansgeschiedenis van de Verenigde Staten. Zijn zoon
Gerardus was zelfs even gouverneur van de staat New York.
Belangrijk voor ons is echter dat de moeder van Willem Beekman een dochter was van
Wilhelmus Baudartius of Willem Baudaert III uit Deinze, m.n. Mary Baudartius. Het is dus de
kleinzoon van de Deinzenaar Wilhelmus Baudartius die uitweek naar Nieuw Amsterdam en
die belangrijke rol speelde in de jonge kolonie.
Willem Baudaert I (3)
De oudste telg Baudaert die we voor de eenvoud Willem Baudaert I noemen, was een
belangrijk lid van de rederijkerskamer in Deinze en vermoedelijk een aanhanger van het
opkomende protestantisme, dat een groot deel van Europa in zijn greep kreeg, o.a.
Vlaanderen. Baudaert I was al ‘prince van de Nazarenen’ toen de Deinse kamer in 1539
deelnam aan het toneelfeest in Gent. De vereniging viel er op door een stuk te brengen dat
duidelijk reformatorisch-gezind (anti-katholiek) was. Ook zijn zoon (?) Willem Baudaert II
was een aanhanger van het protestantisme. In het recente deel van over de Geschiedenis van

3166
Deinze, bestempelt Johan Decavele de familie Baudaert als belangrijk in het protestantisme en
de geleerdenwereld. (4)
Willem Baudaert II
Op het einde van de 16 de eeuw raakte het graafschap Vlaanderen volledig in de ban van het
protestantisme. Zelfs in een stadje als Deinze keerde een (groot) deel van de bevolking zich af
van het katholicisme en ging blijkbaar liever luisteren naar hagepreken van wederdopers en
andere protestanten, die soms duizenden belangstellenden lokten. Deinze was zelfs korte tijd
– net als Gent – bijna overwegend calvinistisch. Om het katholicisme te redden zouden de
Spaanse troepen van Alva de Vlaamse steden te vuur en te zwaard heroveren. Protestanten
liepen hierbij veel kans om gedood te worden en dat gold zeker voor iemand als Willem
Baudaert II, één van de meest vooraanstaande protestanten in Deinze. Hij baatte er een
handschoenbedrijf uit, behoorde tot de betere sociale klasse, maar was door een controversieel
optreden met de rederijkerskamer een gezochte man door de inquisitie. Willem Baudaert
besloot reeds in 1562 te vluchten, eerst naar Sandwich (Engelse kust) maar keerde terug met
vrouw en vijf dochters. Het is toen, op 13 februari 1566, dat hun enige zoon Willem Baudaert
III werd geboren. In 1567 werd hij definitief verbannen uit Deinze. Hij verbleef opnieuw in
Sandwich waar hij overleed. Na de Pacificatie van Gent in 1576 keerde moeder Maria
Zachmoorter met de zes kinderen terug naar Gent (5)
Wilhelmus Baudartius (Willem Baudaert III) (°1566-+1640)
De zoon en naamgenoot Willem Baudaert III, beter bekend als Wilhelmus Baudartius (of
Baudertius), heeft dus maar een zeer korte tijd in Deinze gewoond. Na zijn terugkeer uit
Sandwich naar Gent legde hij zich toe op de studie van Latijn en Grieks, een studie die hij al
aanvatte in Canterbury. Wilhelmus trok na de inname van Gent door de Spanjaarden (1585)
naar Leiden. Hij gaf er privaatles en volgde zelf nog opleidingen aan verschillende scholen en
universiteiten, o.a. in Heidelberg.
Als theoloog en predikant werd Baudartius één van de belangrijkste Nederlanders van zijn
tijd. Hij was als vooraanstaand intellectueel een leider van de Synode van Dordrecht (1618-
1619), één van de belangrijke gebeurtenissen van de reformatie. Daar werd de basis gelegd
van de Nederlandse staat. Onder druk van de talloze Vlaamse en Brabantse immigranten in
Nederland koos Baudartius voor een streng calvinistische aanpak. Hij was immers
voorstander van een gecentraliseerd bestuur,- maar met inspraak van de bevolking-, en van
verdere strijd tegen de Spanjaarden. De staatsgodsdienst werd die van de Nederlandse
Hervormde Kerk. Baudartius zou samen met anderen instaan voor de vertaling van de bijbel
in het Nederlands. Verder publiceerde hij een aantal gedichten, schoolboeken en historische
werken. In Nederland leeft zijn naam voort, o.a. in het Baudartius College in Zutphen. (6)
Willem Baudaert huwde in Kampen met Barbara Martens, die hem negen kinderen schonk. In
1617 huwde hij een tweede maal met Josina Mum, bij wie hij twee kinderen had. Eén van de
vele kinderen was zijn dochter Marie (of Maria), geboren in Zutphen.
Marie Baudartius (°1600-17.+09.1630)
Marie Baudartius (in de VS spreekt men van Mary Baudertius) huwde met Hendrik Beekman
(°14.09.1585-+2.12.1642). Hendrik was een zoon van Gerard Beekman en Agnes Stunning,
afkomstig uit Keulen. Deze Gerard Beekman was één van de (protestantse) notabelen in het
overwegend katholieke Keulen. Zijn zoon Hendrik week uit naar het district Berg. Duitsland
was toen nog een lappendeken van regionale vorstendommen. Hij was er redelijk succesvol
als zakenman. Toen echter de protestanten op een bepaald ogenblik politiek aan de
verliezende kant waren in het gebied, week hij uit naar een land waar hij zeker ongestoord
kon leven en werken, m.n. het Calvinistische Nederland. Hendrik Beekman was weduwnaar

3167
toen hij in 1621 huwde met Marie Baudartius. Hij werd secretaris in de stad Hasselt
(Overijssel). Met Marie, die heel jong overleed in 1630 in Berg, had hij vijf kinderen.
Willem Beekman (°28.04.1623-+1707)
Willem, één van de kinderen van Hendrik en Marie besloot, wegens de Dertigjarige Oorlog
die Europa verscheurde, uit te wijken naar de Britse kolonies aan de Oostkust van Amerika,
waar een grote tolerantie bestond ten aanzien van de nieuwe godsdiensten. Hij behoorde tot de
groep Nederlanders die met de latere gouverneur Peter Stuyvesant op het schip Prinses
aankwamen in Nieuw Amsterdam. De Nederlanders, vaak verarmde lagere of hogere burgerij,
vestigden zich op oevers van de Hudsonrivier. De goed geschoolde Willem Beekman
ontpopte zich als één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Nederlandse
gemeenschap. Hij werd penningmeester van de Nederlandse West-Indische Compagnie en
verwierf heel wat bezittingen. (7) Hij bouwde aan de Hudsonrivier rond 1690 het stadje
Rhinebeck uit. (8) Willem was in 1649 getrouwd met Catalina De Boogh en had vijf kinderen.
De familie Beekman had nauwe contacten met andere, vaak vooraanstaande, Nederlandse
families. Via hun zoon Hendrik Beekman (°9.03.1652-+1716) hebben ze de presidenten Bush
senior en junior als nazaten. Maar er is ook een lijn naar de Roosevelts via een andere zoon
Gerardus.
Gerardus Willemse Beekman (°17.8.1653-+10.8.1723)
Gerardus Beekman was naast welstellend landeigenaar ook geneesheer, kolonel van de militie
en politicus. Beekman raakte als medestander van de gouverneur betrokken in een twist
tussen de kolonie en het Britse moederland. Hij was lid van de bestuursraad en zelf een korte
tijd – 1710 - gouverneur van de kolonie. Gerardus Beekman huwde in 1677 met Magdalena
Abeel (°ca. 1657-+14.9.1730) (9) Net als Beekman was zij afkomstig van de Nederlanden.
Haar ouders waren Christopher Janse Stoffel Abeel en Neeltje Janse Croon. Van hun tien
kinderen is voor ons de dochter Mary Maria Beekman interessant.
Maria Beekman (°10.1.1704-+14.5.1794)
Dochter Maria Beekman huwde in 1726 met Jacob Walton (°3.7.1703-+17.10.1749). De
Waltons, afkomstig uit Norfolk in Engeland, hadden reeds in de 17 de eeuw rijkdom vergaard
door te investeren in scheepswerven. Zij gelden als één van de belangrijkste zakenfamilies
van het vroege New York. Vooral door hun connecties met Spaanse kolonisten, o.a. in
Florida, konden ze een eigen maritiem imperium uitbouwen. Jacob zou vrij vroeg overlijden.
Zij hadden vijf kinderen, waaronder Abraham.
Abraham Walton (°1739-+21.12.1796)
Abraham Walton huwde in 1766 met Grace Williams (°1745) waarvan enkel de
geboortedatum bekend is. Eén van de kinderen was Maria Eliza Walton.
Maria Eliza Walton (°15.3.1769-+22.10.1810)
Het is hun dochter Maria Eliza die in 1586 huwt met James Roosevelt (°10.1.1760-
+6.2.1847), zoon van Isaac Roosevelt en Cornelia Hoffman. De familie Roosevelt was toen al
een zeer gekende en welstellende familie in New York. James was de zesde in lijn van de
Roosevelts en hun naam is verbonden aan de koloniale geschiedenis van New York en de
Hudsonrivier. James vestigde zich in 1818 in Springwood, de residentiële buurt van Hyde
Park en werd onder meer een buur van de (nog rijkere) Vanderbilts. Werken was niet (meer)
nodig. De tijd werd gedood met jagen, vissen, e.d.m. Dat gold ook voor hun zoon Isaac.
Isaac Roosevelt (°21.4.1790-+23.10.1863)

3168
Isaac, de grootvader van president Franklin Roosevelt huwde in 1827 met Mary Rebecca
Aspinwall (°20.12.1809-+24.12.1886). Haar vader was John Aspinwall en moeder Susan
Howland van de scheepswerf Aspinwall-Howland. Eén van de voorvaders Aspinwall kwam
met de Mayflower naar de kolonies. De familie zou rijkdom verwerven via scheepvaart- en
rederijactiviteiten. Hun enige zoon James werd geboren in 1828. Zij woonden langs de
Hudsonrivier in het landgoed Mount Hope.
James Roosevelt (°16.7.1828-+8.12.1900)
James Roosevelt was 52 jaar en weduwnaar toen hij in 1880 huwde met de veel jongere Sara
Delano (°12.9.1884-+7.9.1941) (10) . Zijn eerste vrouw was Rebecca Brien Howland (1831-
1876) waarmee hij was gehuwd in 1853. (11) Hij had zijn woning Lavish Estate in Springwood
aan de Hudson gekocht in 1867. Sara Delano Roosevelt was de dochter van Warren Delano,
een handelaar die fortuinen had verdiend met thee- en opiumhandel in China.. Zowel de
Roosevelts als de Delano’s behoorden tot prominente families die gevestigd waren aan de
Hudsonrivier, handel dreven en elkaar goed kenden. Acht jaar na het huwelijk met Sara
Delano werd hun enige zoon Franklin geboren op hun domein in Springwood, vlak bij de
Hudsonrivier en Hyde Park in New York. James Roosevelt overleed op 8 december 1900 op
zijn domein in Springwood. Het zou nu Sara zijn die de opvoeding van zoon Franklin met
harde hand ter harte nam.
Franklin Delano Roosevelt (°30.1.1882-+12.4.1945)
Franklin die een zeer international gerichte opvoeding kreeg - want hij studeerde Frans en
Duits en reisde op jonge leeftijd naar Europa - werd de 32 ste Amerikaanse president in 1936
en bleef dit tot aan zijn overlijden op 12 april 1945. Hij was de enige president die totnogtoe
een derde termijn van vier jaar mocht aanvatten. Roosevelt was lid van de Democratische
Partij en staat bekend als de president die de economische crisis overwon met de New Deal en
in de Tweede Wereldoorlog betrokken raakte. Hij onderhandelde met Churchill en Stalin over
de naoorlogse periode. Opvallend was dat hij op 17 maart 1905 huwde met Eleanor
Roosevelt, een verre nicht van hem, wiens oom Theodore ook al president – de 26 ste - was
geweest. (12) Van deze laatste vonden geen rechtstreekse verwantschap met de Deinzenaar
Baudartius.
Stefaan DE GROOTE
(1) Er zijn trouwens nogal wat bekende Amerikanen van Vlaams/Nederlandse afkomst. Zo was Humphrey
Bogart vroeger ‘Bogaert’. DE vader van de 6 e Amerikaanse president, Martin Van Buren, kwam uit
Nederland (of Vlaanderen?) en kon nog vrij goed Nederlands. Zijn oorspronkelijke Nederlandse naam was
Maessen. Er zijn intussen heel wat aanwijzingen dat de eerste kolonisten aan de Hudson geen Nederlanders
waren, maar Vlamingen en Walen die de Spaanse overheersing waren ontvlucht. Pas later kwam Peter
Stuyvesant.
(2) Er bestaat in het Zeeuwse provinciehuis een studiecentrum over Theodore, Eleanor en Franklin Roosevelt,
te bekijken via ‘www.roosevelt.be’ Zeeland plant ook een hogeschool met de naam ‘Roosevelt Academy’.
(3) Baudaert of Baudart vinden we in België niet meer terug als familienaam, wel Baudert , en vooral in
Henegouwen.
(4) Johan Decavele, Protestantisme en godsdienstberoerten, in Geschiedenis van Deinze, deel I, Deinze 2003,
blz. 291-296.
(5) De familie Baudaert komt verder o.a. aan bod in het artikel ‘De reformatie in Deinze’, dat dr. Jozef
Scheerder publiceerde in het jaarboek 1980 van KOK, blz. 25-88, en in het naslagwerk van dr. J.Briels
‘Zuid-Nederlanders in de Republiek’, 1572-1630, Danthe 1985, blz. 42.
(6) O.C. Broek Roelofs, ‘Wilhelmus Baudartius’, Kampen 1947.
(7) De familie Beekman was en is nog steeds een begrip in New York, waar de Beekmanstreet en de William
Beekmanstreet nog aan hen herinneren.

3169
(8) Het was één van de eerste grootschalige grondaankopen van indianen. Hij kocht het gebied van zes
indianen van de Esopus- en Sepascostam. Rhinebeck is nu een pittoresk stadje aan de Hudson dat veel
dagjestoeristen lokt. Het hotel Beekman Arms verwijst nog naar de oorsprong.
(9) Misschien verwijst Abeel naar Abele, een dorpje vlakbij Poperinge.
(10) De familie Delano heeft in de VS nog steeds een naam als een klok. Hun voorvader Philippe De La Noye
was één van de hugenotenpelgrims die begin 17 e eeuw in Plymouth aankwam.
(11) Rebecca Brien Howland was verwant met de moeder van haar man James Roosevelt. Het ging om Mary
Rebecca Aspinwall, want haar moeder was Susan Howland. Zowel Roosevelt, aspinwall, Howland waren
actief in de scheepvaart. Dit duidt op een verstrengeling van enkele rijke families die in dezelfde sector
actief waren.
12 Van Theodore Roosevelt wordt gezegd dat hij nog een mondje Nederlands kon praten.
Maessprokkels
Roken ( of smoren )
Toen ik student was aan de RUG ( 45-49 ) rookte ik niet. Ik was toen een uitzondering want
bijna iedereen ( behalve de meisjes ) rookte. Toen ik soldaat was ( 49-50 ) – 12 maanden
dienst, was ik ook de uitzondering: quasi de enige op onze kamer te Luik ( te midden van de
20 jarigen ) en op ons bureau te Brussel ( tussen universitairen, dus met uitstel soldaat
geworden en enkele jaren ouder )
Ik begon te roken in 1952: alleen pijp roken. Ik kocht Semois tabak. Die kostte toen 15fr
voor een tipzak van 100gr.
Sigaretten heb ik nooit gerookt. Hun prijs ken ik niet. Het teken met de doorstreepte sigaret
als verbodsteken: “verboden sigaretten te roken” geldt dus niet voor mij!!
“Roken” noemde men toen meestal “smoren”- voor 1946 “smooren”. Officieel was het wel
altijd “roken”. Het woord “de smoor” gebruikte met toen ook voor “dichte mist”.
Mijn tabak, nog altijd Semois, kost in 2001 nu al 91 fr. voor 40 gr. of 227,5fr. voor 100gr.
i.p.v. 15 fr. in 1952 ( of 15x duurder ).
En ik rook nog altijd pijp … en ben weer bijna de enige zoals vóór 1952 maar dan in
omgekeerde zin.
Waar men geen sigaretten meer mag roken, mag ik toch nog mijn pijp roken?
En zou men die rokers niet decoreren: 1° omwille van de vele belastingen die ze betalen
2° omdat ze op tijd sterven i.p.v. ten laste te blijven !?
Geneeskundige zorg in Deinze 1851
Geneesheren in 1851
In Deinze:
Victor Eugene Bouvy. Had zijn diploma behaald in Leiden 04-09-1817
Constant De Beil, in Gent 18-01-1823
Remi Coppez, in Brussel 31-01-1838
In Sint-Martens-Leerne:
Jean Baptist De Smedt, in Gent 13-03-1833
In Vinkt:
August Standaert, in Leuven 04-02-1834
Officier van Gezondheid in Deinze
Pieter Boddaert, in Gent 25-04-1816
Vroedvrouwen te Deinze:
Caroline Hauwaert (echtgenote De Ruyck ), diploma te Gent 26-02-1821
Virginie Darras, diploma Gent 23-07-1833
Marie Therese Willems in Bachte-Maria-Leerne, diploma Gent 01-04-1843
Marie Therese Bogaert in Sint-Martens-Leerne, diploma Gent 22-07-1850

3170
Caroline Verheye in Vinkt, diploma Gent 15-03-1841
Geen apotheker
Solange De Gryse
Een lezer van onze jaarboeken en contactbladen bezorgde me het programmaboekje van de
leerlingenauditie van het Koninklijk Muziekconservatorium van Gent op zondag 18 november
1923, n.a.v. de uitreiking der diploma’s “toegewezen in de prijskampen van 1923 en auditie
van leerlingen – laureaten dier prijskampen”.
Het boekje is tweetalig; gedrukt door Van Melle te Gent. Duidelijk ging de voorkeur naar het
Frans.
In de afdeling “Musique de Chambre avec Piano – chargé du cours: M.L. Arschodt” vinden
we enkele “Melles” vermeld ( uitsluitend Frans ) waarbij De Gryse Solange, voor piano, “1r
prix, à l’unanimité”.
Solange De Gryse is de dochter van “Emmaatje De Gryse”. Solange speelde destijds piano
als begeleiding van de “stomme” ( nog niet gesproken ) film in de eerste cinema’s in Deinze.
Ze speelde ook bij de Vereenigde Tael – en Kunstminnaers onder kenspreuk Vooruit.
Ze trouwde met Astenaar Hubert Malfait. Ze werd na WO II muzieklerares aan het
Atheneum te Deinze ( en aan de RMS in Waregem ).
Ze is de moeder van twee zoons en een dochter. Haar zoon Paul ( de jongste ) werd violist en
leraar aan de Deinse muziekacademie.
In dat boekje las ik ook de naam van Eduard Van Styvoort en Irmine Nachtergaele. Dat
zouden ook Deinzenaars ( pianisten ) kunnen zijn. Wie weet het (1) ?
Directeur van die Gentse Academie was in 1923 Emile Mathieu.
Solange De Gryse werd in 1904 geboren in Deinze. Ze stierf 84 jaar oud. Tot op de laatste
dagen bleef zij piano spelen: elke dag.
(1) N.v.d.r.: Eduard Van Styvoort (° Elsene 14 december 1896), eerste prijs piano aan het Conservatorium te
Gent in 1923, werd directeur van de Deinse Muziekschool in 1952, als opvolger van zijn broer Carl. In
1962 werd hij opgevolgd door Antoon Van Cauwenberghe.
Irmina Marie Theresia Joanna Nachtergaele (°Deinze 18 februari 1906), eerste prijs piano Conservatorium
Gent, was de dochter van Leon Nachtergaele, directeur van de Deinse Muziekschool, 1920-1941.
Voor de families Van Styvoort en Nachtergaele zie W. Jonckheere, 100 jaar Stedelijke Muziekonderwijs te
Deinze, Deinze 1987
De zwaantjes
Voor WO II deden rijkswachters=gendarmes, een soort landspolitie opgericht in 1797,
patrouille door stad en land, te paard. Telkens per twee. Die paarden waren mooi verzorgd,
geroskamd met veel vierkantjes op de achterbillen.
Maar de motorisering begon zich op te dringen. Zo vormde men dan ook – voor WO II – een
afdeling “bereden” politie: rijkswachters op motoren. En al die rijkswachtmotoren droegen
een nummerplaat, in lijn gesteld op het voorste spatbord: allemaal met het nummer 22.
Er bestond toen – al langer dan de bereden rijkswacht – een spel: het kien- of het kiemspel.
De deelnemers hadden twee of drie kaarten voor zich liggen, gevuld met vierkantjes.
Sommige vierkantjes droegen een nummer, andere niet. In een zakje zaten genummerde
schijfjes die er één voor één uitgenomen werden. Wie dat deed moest dat nummer luidop
noemen? Wie het nummer op zijn kaarten had kreeg dat nummerschijfje. Wie het eerst al
zijn nummers met een schijfje kon bedekken was “uit” en won.
Bij sommige nummers noemde men niet het getal, maar een omschrijving van dat getal. Zo
werd 22 niet tweeëntwintig gelezen maar wel “zwaantjes” ( naar de vorm van die twee
tweetjes ). 22 werd dus een naam. De rijkswachters met motorplaat 22 werden dus de
zwaantjes.

22
3171
Gaat u ook op reis om ergens te liggen?
Wanneer we op reis gaan en in een grote of kleine stad verblijven, gaan we naar alles kijken:
de kerk, zowel binnen als buiten, de schilderijen, het houtsnijwerk, de biecht-stoelen, de
preekstoel, het altaar. We bekijken het allemaal. Passeren we voorbij een standbeeld, dan
kijken we van wie het is, en vaak is het “amper” een lokale grootheid waarover wij nooit iets
gehoord hebben. Zien we ergens een gedenkplaat aan een of ander gebouw, dan lezen we de
tekst.
Thuis lopen we aan al die dingen voorbij: we hebben ze er altijd geweten, zodat ze ons niet
opvallen. We kijken soms met enige verbazing naar een vreemdeling die naar onze
monumenten kijkt.
Eigenaardig toch, dat verschil in reactie. Hoeveel regelmatige kerkgangers hebben eigenlijk
hun eigen kerk al eens grondig bekeken? Hoevelen hebben al eens gelet op de structuur van
“hun” kerk?
Thuis is dat alles zo vanzelfsprekend; elders is alles zo opvallend beter, mooier, rijker. Elders
hebben ze “grote figuren” elders hebben ze “geschiedenis”. Bij ons thuis is er niets.
Kennen we eigenlijk onze stad of ons dorp? Kennen we al wat er al lang stond toen we nog
kind waren? Die man voor wie een gedenkplaat werd aangebracht, is toch eigenlijk niet veel
zaaks. Elders is het allemaal interessanter.
Of zijn wij een volk zonder geheugen geworden? Wij gaan er bewonderend op in als anderen
chauvinistisch hun geschiedenis groot maken. Onze eigen geschiedenis kennen we niet; of
we minimalizeren. De “guide bleu” of de “guide Michelin” hebben we echter terecht bij de
hand als we op reis gaan. En toch bloeien bij ons vele historische kringen en heemkringen die
teren op plaatselijke situaties. Ze bereiken echter maar een beperkt publiek, meestal van nietjonge
mensen. Jonge mensen staan wat huiverig tegenover geschiedenis. Omdat ze op school
er niet veel van geleerd hebben en er ook niet veel belangstelling voor kunnen opbrengen. Ze
kunnen immers in hun eigen korte leven nog niet terug kijken; dat komt wel. En vrouwen?
Die hebben liever “geen verleden”. Dat is toch ook de reden waarom vrouwen ongraag hun
leeftijd meedelen. Een “vrouw” met een verleden” _ ( of niet soms? ).
Maar leven zonder geheugen, is gestoord leven;is intellectuele dementie. En een volk of een
streek of stad zonder geschiedenis is als een mens zonder geheugen: dement. Dat volk, die
streek of stad heeft de eigen identiteit verloren. Uw identiteit kwijt zijn is een ramp. Marc
Eyskens zou dat in zijn geprezen boek “Bron en Horizon” de verMENning noemen: iedereen
wordt “men”. Het “ik” verdwijnt in de grauwe massa. Wij zijn al lang niet meer op zoek naar
een vaderland. Wel op zoek naar een eigen identiteit, ten minste diegenen die ze vergeten,
verloren zijn.
Verscheidenheid van identiteit is een typisch Europees verschijnsel. Europeanizering is de
bevestiging van Europese eenheid, op grote inherente verscheidenheid geënt. Zoals een
individu bestaat in een gemeenschap en er zichzelf moet kunnen zijn, zo ook bestaat de eigen
eigengeaardheid van de groep in een groter geheel. Dat is Europese verscheidenheid. En
daarom had August Vermeylen gelijk toen hij in 1898 reeds vooropstelde: “Wij moeten
Vlamingen zijn om Europeeër te worden”.
Wij moeten ons zelf zijn om niet te verworden tot niets in het concert van Europese
verscheidenheid.

3172
“Word u zelf, zei ik tot iemand; Maar hij kon niet, hij was niemand.” dichtte in de 18 e eeuw
de Genestet. En hij heeft nog altijd gelijk. En de Griekse wijsheid, dat het begin van alle
wijsheid is zich zelf te kennen, is ook nog altijd geldig.
Het leven begint thuis. En dan pas gaan we op reis. Gaan we nog altijd op reis om te leren?
Wij leerden het toch zo: “Wij reizen om te leren door heel het land, en hebben als we keren
ook meer verstand.”
Is het nog zo? Of reizen we om ergens te liggen liggen?
Paarden
Bucephalus heette het lievelingspaard van Alexander de Grote ( 356 – 323 ) de zoon van
Filips van Macedonië en de discipel van Aristoteles ( Bucephalus betekende ossekop ).
Pegasus was het gevleugelde paard ( vliegend paard ) van Bellerophon. Door een hoefslag
van dat paard ontstond de Hippocerene ( paardenbron ), de bron van de Helicon, een berg aan
Apollo en de muzen gewijd, de dichtersberg of zangberg.
Sleipnir was het achtpotige witte paard van Odin / Wodan en waar dat paard de aarde raakte
ontstond een heilige bron. ( Paardenliefhebber zeggen “achtvoetig” )
Wodan ( westgermaans ) =Odin ( noordgermaans ) gedenken wij wekelijks in Wodansdag
=Woensdag, in het Engels Wednesday ( Duits: Mittwoch ) ( Noors: Odinsdag )
Dit paard leeft nog als het witte paard van Sinterklaas of als het wit/grijze paard van de
“Wilde Jager” ( die door de luchten stormt ).
Rosinante
Het paard van Don Quichotte ( van Cervantes ) ( †1616 )
Een paard= een ros = bij Gezelle: een hors= Engels: a horse = Duits: Roß ( vgl: roskammen )
dialect: peird; pjeird – Duits Pferd ( maar Noordduitsland: Peird ).
Paard= Grieks Hippos: Hippodroom = paardenwedrenplaats
Phil(h)ippos = paardenvriend ( Filip )
Hippologie = kennis van de paarden
Hippoloog = kennis van de hippologie
Wie kent nog “beroemde” paarden?
Clovis ( 466 – 511 )
Clovis heette eigenlijk Hlod(e) of Hlud(e) wig. De naam kwam in Latijnse teksten voor als
Clodovicus waarvan ons Ludovicus Lodovicus Lodewijk; Ludwig in het Duits, Louis in het
Frans ( via Clovis ). Het is een Germaanse naam. De meeste van die Germaanse namen
bestonden uit twee delen en vertolkten een wens die bij de geboorte werd meegegeven. Die
wens lag meestal in het gebied van moed, strijd, dapperheid, strijdlust om de groep en het
bezit te beschermen.
Hlud + wig = beroemd en strijd
Dat wig ligt dicht bij “weer”, zich weren vgl. Engels “war” en Duits “Wehrmacht”. De
Fransen hadden last met de uitspraak van de w en maakten er “guerre” van.
Clovis’ vrouw heette Clotilde= Helud= beroemd + Hilde= strijdster.
Ze trouwde in 493 met Clovis in Soissons.
Clotilde leefde van zowat 475 tot 545.
We kennen het verhaal van “de God van Clothilde” waardoor Clovis/Chlodoweg zich
bekeerde en de evangelisatie der Franken begon. Hij liet zich dopen in 496.

3173
Zij was de dochter van Chilperic, koning der Bourgonden ( een andere Germaanse stam ).
De Bourgonden vestigden zich in wat nu Bourgondië Bourgogne heet, naast de Alemanen
( de naam l’ Almagne ) en de Vandalen ( die verder naar het Zuiden trokken ( naar
(V)Andalusië ), in de beruchte tijd der Germaanse volksverhuizingen. Wij behoorden tot de
Westnederfranken met aan de kust veel Saksische invloed.
Werelderfgoed
In de jongste jaren heeft een “werelddienst” bepaalde waardevolle wereldmonumenten tot
werelderfgoed verklaard en uitgeroepen : een erfenis van wat ter wereld waarde heeft van
generatie naar generatie.
Tot dat werelderfgoed behoren onze belforten en onze begijnhoven.
Deinze had ooit een bescheiden belfort: de stadshalle met een kleine toren waarin, sedert de
16 e eeuw, enkele klokken hingen ( misschien al in de 15 e eeuw ).
Astene had ooit ( enkele tientallen jaren ) een klein begijnhof.
Deinze had ook een begijnhof: zeker honderd jaar lang. Het lag tussen het Blasiushospitaal
(nu de Maricolen ) en de stadsmuur ( aan de Gentpoort – waar nu garage Coussement ligt en
waar nu Ignace Bruyneel woont. ) Dertig jaar geleden herbouwde men het hoekhuis
Gentpoortstraat / Ghesquirestraat. Bij de graafwerken voor de fundering van dat nieuwe huis
kwamen zware funderingsmuren te voorschijn, zeker een meter dik. Dit waren de
funderingen van wat ooit de begijnhofkapel geweest is … die in 1482 verwoest werd door de
Gentenaars. Van Gent naar Deinze komen gebeurde toen over Leerne en Bachte.
De weg over Astene ( nu rijksweg 43 ) bestond nog niet tenzij als zandwegel Deinze –
Petegem – Astene – Deurle
Nog een stuk erfgoed is – overal – de eigen taal. Ook die moet zorg en erkenning krijgen.
Onverduitst, onverfranst, maar ook onverengelst en onveramerikaniseerd.
Taalzorg is punt één van de activiteiten van de Cultuurraad. Onze taal - en die van zovele
Europese volkeren – is 2000 jaar oud en meer! Geschreven 1000 jaar.
En gaan we dat stuk erfgoed verwaarlozen om toe te geven aan modegrillen? Modegrillen
gaan voorbij.
Dat er voor internationaal gebruik een soort van “lingua franca” bestaat kan nuttig zijn. Ooit
was het Latijn dat. Dan het Frans. Nu het Engels. In Oost-Europa het Grieks, en tot onlangs
het Russisch.
Dat heeft met macht te maken. Maar macht is tijdelijk; macht laat sporen na.
Er zijn dingen die blijven.
Uitzondering
Toen ik student RUG was ( 45 –49 ) was ik een uitzondering: ik rookte niet; ik had nog nooit
gerookt; zelfs geen poging, zelfs geen proefje. Mijn vingers scheurden wel bierviltjes: steeds
maar kleiner.
Ik ben begonnen te roken – ineens de pijp – toen ik 25 jaar was. Ik heb nog nooit een sigaret
gerookt. Soms, zeer uitzonderlijk, een sigaar. Na die eerste pijp voelde ik me wat raar in het
hoofd.
Nu ben ik weer een uitzondering: met 75 jaar rook ik nog – nog altijd de pijp en dat maakt
rustig.
In Deinze ( anno 1953 ) kocht ik mijn tipzak Semois bij Janssens, toen rechtover de O.L.V.-
Kerk: 15fr. voor 100 gram. Nu koop ik die Semois nog bij Janssens rechtover de Post in de
Tolpoortstraat: 40 gram tegen 91 fr. of 2,25 euro. Nu in plastiekzakjes. De tipzak van
destijds ( 50 jaar geleden ) bestaat niet meer.
“Roken veroorzaakt dodelijke ziekten” waarom niet gewoon: roken is schadelijk voor de
gezondheid… of “Roken schaadt de gezondheid”.

3174
Argument van een roker: wij moeten een decoratie krijgen want 1° we betalen veel belasting,
2° we sterven op tijd – of wat vroeger – en dan moet de Staat geen pensioen meer betalen.
En zo kan men alles verantwoorden.
Naar Deinze
Einde november 1950 kwam ik in Deinze les geven aan het Atheneum: Duits aan het zesde en
vijfde jaar ( 1 e retorica – waardoor uren bijkwamen. ) En kort daarna kreeg ik een ad-interimopdracht
van 6uur aan het Atheneum in Brugge: samen 8+6 uur les; nog geen volledige
opdracht.
Met het nieuwe schooljaar ( 51 –52 ) kwamen er in Deinze 12uur vrij voor een germanist. Ze
werden toegekend aan iemand uit Zottegem. Mijn 8uur bleven; ik kreeg 12uur bij in
Zottegem. Toen wisselden wij van opdracht: de Zottegemse 12uur in Zottegem en ik 12uur in
Deinze. Zo had ik nu een volle opdracht. En na twee gunstige beoordelingen door de
inspectie ( de eerste al in januari 1951 ) ( de tweede in februari 1952 ) werd ik in die volle
opdracht benoemd.
Ik was intussen getrouwd ( 28–12–1950 ) en we woonden in Gent ( Begijnhoflaan 42 ). Met
de vaste benoeming in Deinze besloten we naar Deinze te komen wonen en er een huis te
bouwen ( Kapellestraat 68A, nadien 82, nadien 104 ) ( architect Arthur De Geyter van
Varsenare).
Onze dochter was anderhalf jaar oud ( °20-10-1951 ) en onze zoon enkele weken
( ° 7-4-1953 ) toen we in de derde week van mei 1953 ons nieuwe huis betrokken.
Dat huis lag dicht bij het voetbalplein van SK-Deinze en ik besloot voortaan naar het voetbal
te gaan ( naar de thuismatchen ) ( nu Joos Vijdtstraat ) ( tussen de gelijkbermse spoorweg en
de Gampelaere Hoeve ).
De sterren van SK Deinze, toen in 1 e Provinciale, waren Mario Govaert, Willy De Vooght,
Jacques Van Coppenolle, Michel De Dapper, keeper was Gerard Van Iseghem.
Weldra kwam ook Toon Gobert, een germanist, afgestudeerd in 1945 ( of 44 ? ) die daarna
nog doctoraat rechten bijhaalde en een voetbalcarrière begon tot in het hoofdbestuur.
Die voetballers trainden tweemaal per week: elke dinsdag en donderdag. Na de training
kwamen ze een pint drinken in Café De Sportwereld, bij onze nieuwe buurman Romain
Strobbe, gewezen voetballer en toen motor-crossrenner als vrijetijdsbesteding en bij zijn
vrouw Julienne Dhondt, de ouders van Mario Strobbe en van Kathy Strobbe ( het huis van
Strobbe was toen eigendom van George Torck ).
Naar het voetbalspel kijken boeide me maar matig. Na een paar keer gaf ik het op en beperkte
mijn belangstelling zich tot het nakijken van de uitslag.
Na de vakantie ( juli – augustus 1953 ) begon ik het toneel te Deinze te volgen. Dat boeide
me meer dan het voetbal.
Het café van Romain Strobbe was een buurtcafé; ik leerde er mijn buren kennen. Strobbe
was de eerste in de buurt die een TV-toestel kocht dat in de verbruikerszaal stond opgesteld.
De buren kwamen er ’s zondagsavonds kijken naar een moeilijke kwis: “Honderdduizend of
niets”. ( met Pros Verbruggen, Tony Corsari, Maurits De Wilde, als ondervragers.) Of
Schipper naast Mathilde. Ik kocht mijn eerste TV-toestel in 1961 ( augustus ) en de eerste
sportwedstrijd die we zagen was het wielrennen – wereldkampioenschap, gewonnen door Rik
Van Looy. Onze Wim vertelde het aan mijn vader die toen op sterven lag. ( † 6sept. 1961 ) (
° 4 okt. 1897 )
Toen Strobbe stopte met café-houden, een huis bouwde in de Kerselaarslaan en dan
verhuisde… werd dat buurtcafé een bordeel ( met steeds wisselende naam en wisselend
personeel ).

3175
Eventjes verder, voorbij ons huis, richting Deinze, was er nog een buurtcafé: dat van Medard
Vanden Abeele, Het Melkhuis. De oudste versie, dicht bij de baan, werd afgebroken en
achteruit opnieuw gebouwd ( architect W. Saverijs ). Medard was toen al ouder dan 90 jaar,
maar fietste nog langs en over die toen aartsgevaarlijke weg … in afwachting van de aanleg
van de E3, nu de E17. Rijksweg 14 ( Rijsel – Kortrijk – Gent – Tilburg ) was de voorloper
van die E3-E17. ( Rijksweg 14 is nu nr 43 ).
Algemeen Nederlands
Op 2-2-2002 keek en luisterde ik naar de TV-reportage over het huwelijk van Willem
Alexander met Maxima. Ik genoot van de teksten en van de taal van de Amsterdamse
burgemeester en van de Hofpredikant.
Het Nederlands van deze beide heren was mij het perfecte voorbeeld hoe onze taal
uitgesproken wordt: Algemeen Verzorgd Nederlands.
- Zoals wij het leerden qua grammatica en uitspraakleer bij prof. Blancquaert ( in 1945 – 1949
)
- Zoals wij het hoorden van prof. Baur, een vat van welsprekendheid, en van de andere
professoren als bvb. Couvreur, Uyttersprot, Foncke
- Zoals we het zelf aanleerden en gebruikten in onze lessen “moedertaal” … tot 1987
( pensioen )
- Zoals we het hoorden bij de taalkunstenaar Toon Hermans – geen Limburgs, geen Vlaams,
geen Hollands, geen Brabants, maar Algemeen Nederlands.
- Zoals ook Willem Alexander het gebruikte in de gelegenheidsgesprekken op radio en TV.
Dat is onze taal: Algemeen
Verzorgd
Nederlands _ één taal, de onze.
En de dialekten zijn daarvan een voedingsbodem. Prof Blancqaert, toen ook rector van de
RUG, was niet alleen de studax over dat Algemeen Nederlands, hij doceerde ook
dialectologie en fonetica; dat waren toen keuzevakken voor de germanisten. ( Ik koos ander
keuzevakken: musicologie bij Flor Vandermueren, etnologie bij Frans Olbrechts, en
Algemene Linguistiek bij Walter Couvreur. )
Dat Algemeen Nederlands spraken we ook met Prof. Anton Van Duinkerke toen hij de Gentse
studenten kwam toespreken en we nadien ( op zijn verzoek ) met hem “aan de rol” gingen
(samen met o.a. Wim Jorissen, Guido Pieters, Werner Van den Abeele en nog andere Paxstamgasten
).
Het was toen dat ik de prof. de “opdracht gaf” een salamander te commanderen in
Vondeliaanse verzen: een Vondelverzen-improvisatie die – helaas – niet genoteerd werd; een
model van taalvaardigheid … in Verzorgd Algemeen Nederlands.
En is dat Nederlands een moeilijke taal?
Ja, voor wie het tegen zijn zin leert!
Neen, voor wie het gemotiveerd leert!
Luister naar het Nederlands van Maxima: is Spaanstalig van geboorte; Engelstalig sedert ze
ging werken. En vergelijk haar uitspraak van het Nederlands met het Nederlands van
Mathilde … of van Paola. Fabiola heeft ooit meer inspanning geleverd. Belangrijk is echter
de taal ook rondom u te horen. En aan het Belgisch hof hoort men geen Nederlands. Dat
blijkt uit het Nederlands van onze koningin en van de opvolgster en verwanten ( bvb. van
Astrid ) : ze spreken schoolboekjesnederlands.

3176
Om een taal te kennen en aan te voelen moet men duiken in het land waar die taal gesproken
wordt.
Daarom ging ik als leraar Engels en als leraar Duits liefst op reis naar Engeland en naar
Duitsland. Mijn vakantiereizen waren dus tevens ( deontologisch verantwoorde ) studiereizen
( op eigen kosten ).
Ken je het oudste Nederlandse vers?
Hebban olla vogala nestas hagunnan
Hinase hic anda thu
Wat unbidan wi nu?
= hebben alle vogelen nesten begonnen
tenzij ik ende du (= gij=jij)
wat verbeiden (= verwachten) wij nu?
11 e eeuw
een “probatio pennis” in het Nederlands pas in 1932 ontdekt in een angelsaksisch prekenboek
in Oxford.
1938. Prestigieuze overzichtstentoonstelling van werk van Raoul De Keyser in Londen
Raoul De Keyser uit Deinze is het jongste decennium uitgegroeid tot één van de belangrijkste
Vlaamse hedendaagse kunstenaars. De grote doorbraak kwam er in 1992 toen hij werd
geselecteerd voor Documenta in Kassel (Duitsland). Samen met een kransje Vlamingen zoals
Panamarenko, Tuymans, Fabre… is hij in de jaren negentig heel bekend geworden in Europa
en de Verenigde Staten. Het aantal internationale tentoonstellingen waarin zijn werk te zien
was, is aanzienlijk. Vanaf maart kwam daar nog een omvangrijke overzichtstentoonstelling bij
in Londen en nadien op enkele andere plaatsen in Europa.
Van 30 maart tot 23 mei presenteerde de Whitechapel Art Galery in Londen een grote selectie
van zijn werk. Minister van Cultuur Paul Van Grembergen reisde speciaal naar Londen om de
tentoonstelling te openen. De tentoonstelling werd gesteund door de Vlaamse Gemeenschap
en de private stichting Stanley Thomas Johnson Foundation.
De selectie werd gemaakt door de curatoren Hendrik Driessen van de De Pont Stichting in
Tilburg en Ulrick Loock, adjunct-directeur van de Portugese Fundaçao de Serralves.
Dat de Stichting De Pont meewerkt, is geen verrassing. De Nederlandse stichting uit Tilburg
heeft zich al lange tijd gespecialiseerd in het werk van Raoul De Keyser. De Pont heeft
bovendien een groot aantal werken van de Deinse kunstenaar ontvangen als schenking van
Wijnand Sengers, die overleed in 2002. Deze Rotterdamse psychiater bouwde in de afgelopen
decennia een omvangrijke kunstverzameling op. Centraal in zijn verzameling stond Raoul De
Keyser, van wie Sengers tientallen werken bijeen had gebracht. Op die manier beschikt De
Pont nu veruit over de grootste collectie van werk van De Keyser.
Nadien zal de tentoonstelling rondtrekken in Europa en nog te zien zijn in le Musée de
Rochechouart (Frankrijk), Fundaçao de Serralves (Portugal), De Pont Foundation (Tilburg) en
St. Gallen (Zwitserland). Er is een catalogus beschikbaar.
www.whitechapel.org
www.depont.nl
Stefaan DE GROOTE

3177
Museumkroniek
Van 24 april tot 14 juni 2004 gaat in het Museum van Deinze en de Leiestreek de tentoonstelling door
“Voorbij de grens”
Mevrouw Hermine De Groeve van Galerie S. & H. De Buck selecteerde beeldende kunstenaars die
zich lieten inspireren door teksten uit “Citoyen de la frontière” van Jozef Deleu.
Deleu, stichter en gewezen hoofdredacteur van het Vlaams-Nederlands cultureel tijdschrift “Ons
Erfdeel” en oprichter van het tijdschrift voor hedendagse poëzie “Het Liegend Konijn”, kan aanzien
worden als de bewaker van de kwaliteit van taal en cultuur. Hij wil niet enkel de taal als grens tussen
Nederland, Frans-Vlaanderen, Duitsland en Vlaanderen overbruggen, maar ook de innerlijke grens.
De 18 deelnemende kunstenaars veruiterlijken op hun manier de emoties die de teksten van Jozef
Deleu bij hen opriepen. De grenzen van de disciplines vallen weg; alle kunstvormen worden
gepresenteerd, verschillende nationaliteiten komen aan bod.
Volgende kunstenaars werkten mee: Klaus Baumgärtner, Marie Odile Candas Salmon, Johan Clarysse,
Robin Clignett, Jimi Dams, Siegfried De Buck, Jean De Groote, Jan De Wachter, Chantal Grard, Frans
Labath, Parcifal, Piet Pollet, Haleh Redjaian, Stefaan Van Biesen, Karien Vandekerkhove, Piki &
Liesbet Verschueren.
Deze tentoonstelling kwam tot stand als gevolg van een samenwerking tussen “De Brakke Grond” te
Amsterdam en het Museum van Deinze en de Leiestreek.
Een prachtige catalogus, vormgegeven door Klaus Baumgärtner, is te verkrijgen aan 15 euro.

3178
Herdenking
Juul CLAEYS
° Gottem 1930 – Gent 2002
In ons Museum wordt van 26 juni tot 5 september 2004 een
herdenkingstentoonstelling georganiseerd met schilderijen
en tekeningen van beeldend kunstenaar Juul Claeys.
Na zijn jeugdjaren in Gottem wist Juul Claeys in de
naoorlogse jaren twee van zijn dromen waar te maken:
vliegenier worden én schilder.
In 1952 kreeg hij zijn ‘vleugels’, in 1964 startte hij zijn
opleiding aan de Koninklijke Academie voor Schone
Kunsten te Gent.
Vanaf 1966 vestigde hij zich met zijn gezin te Zeveren.
Van toen ging hij ook les volgen aan de Deinse academie,
waar hij een enthousiast leerling van Raveel werd. In 1973
werd hij zelf leraar aan de Stedelijke Academie voor
Schone Kunsten (SASK.) te Deinze.
Naar aanleiding van deze herdenking schreef KGKbestuurslid
Stefaan De Groote een artikel Juul Claeys
(Gottem °1930-Zeveren +2002): piloot, beeldend
kunstenaar, leraar…
in Het Land van Nevele, jg. 35, nr.1, maart 2004.