SPIONEREN VOOR VORST EN VADERLAND Mechelse ... - Faro

verdedigingsgordel rond Antwerpen, terwijl de
Duitsers zich hadden ingegraven in Weerde, Zemst,
Eppegem en Hofstade voor de belegering van
diezelfde fortengordel. Een groot deel van de
bevolking is toen op de vlucht geslagen en heeft het
tijdens de oorlog moeilijker gehad dan andere
gemeenten. Dat weerspiegelt zich dus ook in de
spionageactiviteit. De dorpen op de lijnen
Mechelen-Leuven (Muizen) en Mechelen-Gent
(Hombeek, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel) tellen
dan weer wel veel spionnen. Een opmerkelijk feit,
waar ik geen andere verklaring voor kan vinden dan
diegene die ik net heb gegeven. Helemaal zeker ben
ik echter niet, maar feit is dat er een duidelijk
verschil is tussen de dorpen die in 1914 zwaar
onder vuur zijn genomen en de dorpen die van het
grote geweld gespaard zijn gebleven.
Geen executies in Mechelen
Opvallend is dat er geen enkele Mechelse spion is
gefusilleerd tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Hoewel 38% van de Mechelse spionnen tijdens de
Eerste Wereldoorlog door de Duitsers wordt
gearresteerd, zijn er toch geen executies
voltrokken. Dat is bijzonder vreemd aangezien
bijna 1 op 4 gearresteerde Mechelaars door het
Duitse gerecht in eerste instantie ter dood wordt
veroordeeld. Toch is er geen enkele agent effectief
terechtgesteld. Jan Van der Fraenen heeft
onderzoek verricht naar de ter dood gebrachte
spionnen uit de Grote Oorlog en komt tot de
conclusie dat er slechts weinig agenten zijn
geëxecuteerd in de provincie Antwerpen. Zoals
eerder gezien telden de provincies Luik, Brabant
en Antwerpen de meeste spionnen.
Dit wordt ook weerspiegeld in het aantal
gefusilleerden, behalve voor Antwerpen. Luik telt
50 terechtgestelden, goed voor 25%. Brabant volgt
met 40 geëxecuteerden, oftewel 21%. In
Antwerpen zijn er duidelijk minder ter dood
gebrachten. Slechts 16 terechtgestelden in
Antwerpen, wat overeenstemt met 8% van het
totale aantal 99 . Opmerkelijk is ook dat Van der
Fraenen aantoont dat het aantal gefusilleerden
samenhangt met de nabijheid van spoorwegen.
Mechelen, dat het belangrijkste verkeersknooppunt
was in het Belgische spoorwegennet en zoals
eerder gezien ook een hoge concentratie aan
spionnen telde, heeft echter geen enkele
gefusilleerde. Dit alles wijst erop dat er in deze
provincie een milder Duits Kriegsgericht in de
rechtbanken zetelde.
99 VAN DER FRAENEN (J.). Voor het Duitse vuurpeloton:
executies in bezet België tijdens de Eerste Wereldoorlog
tussen realiteit en mythe. Onuitgegeven licentiaatsverhandeling
UGent, p. 81.
Een spionne uitgelicht: Maria-Thérèsia
Stroobants
Omdat ze van Hombeek is en omdat haar verhaal
speciaal en tegelijkertijd weer typerend is, lichten
we de persoon van Trees Stroobants graag even toe.
Bovendien is het een verhaal van een vrouw, een
kleine spionne in een grote oorlog. Marie-Thérèse
Stroobants wordt geboren op 25 februari 1887 als
vijfde kind van Peter Antoon Stroobants en Antonia
Willems. In hetzelfde jaar dat ze wordt geboren,
verhuist het gezin naar het café aan de bareel, De
Leeuw van Vlaanderen. Nadien krijgt ze nog een
broer en een zusje, Emiel en Paula 100 . Op het
ogenblik dat de oorlog uitbreekt, heeft Trees zelf al
een kind, Marie, al is ze niet getrouwd. Haar
moeder is net gestorven en haar vader zou een jaar
later sterven. Op haar zus Louise, die een beetje is
misvormd, en de jongeren Emiel en Paula, zijn alle
andere leden van het gezin het huis al uit. Trees,
Louise en Paula houden het café aan het
Stationsplein 26 dus alleen open.
Deze Trees Stroobants spioneert in dienst van het Britse
leger en wordt door de Duitsers gearresteerd en ter dood
veroordeeld. Gelukkig werd de straf nooit uitgevoerd
Eind augustus 1914, toen de Hombekenaren voor
het eerst Duitsers zagen, ziet ze hoe Belgische
soldaten een aantal uhlanen vermoorden in het
dorp. Eens de bezetting is gevestigd en het
dagelijkse leven zijn gangetje gaat, blijft zij De
Leeuw van Vlaanderen uitbaten. De Duitsers
kwartieren zich in bij Stroobants. Ze slaan het
zaaltje aan. Als er dingen worden opgeëist, zoals
koper of andere metalen, moeten de Hombekenaren
dat binnenbrengen in het café. Zo gaat het de hele
100 DE KEMPENEER (W.). “De metamorphose van het dorp,
deel 3”. In: ’t Ridderke, 2005, pp. 14-15.