2002 - 4 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

Lidgeld van de
Orchideeen
Vereniging,
Vlaanderen
met abonnement op
• 'Het Venusschoentje': 15 Euro
p. 74
p. 76
p. 77
p. 79
p.82
p.82
p.87
p.90
p.92
p.96
Leden kunnen zich ook via
• de O.v.V abonneren op
• 'Orchideeen' (Nederland)
• 'Die Orchidee' (Duitsland)
• 'The Orchid Review (Gr. Brittanie)
Verdere inlichtingen bij de penningmeesterIledenadministratie.
het Venusschoe
Regionaal nieuws
Evenementen
Cultuurkalender
Rik Neirynck
•
e
een hart veer erchideeen
Europese orchideeen
Brenda De Vuyst en David Declercq
Boekbespreking
Boekbespreking
Driemaandelijks tijdschrift van de
Orrchideevriend vzw
23° jaargang nr. 4 oktober-november-december 2002
In cit nummer ...
Ter serre van ...
Marianne Haeck en Andre Van Rysselberghe
Frimmerke
Polystachia maculata
Herbert W. Kuhn
Doritis
Rik Neirynck
Werkten mee aan dit tijdschrift:
David Declercq, Brenda De Vuyst, Marianne Haeck, Andre Van
Rysselberghe, Rik Neirynck.
Redactie:
Marijke Carnille, Rik Neirynck, Karel Otten.
inhoud
73

[
• Lidgelden 2003
74
Regio Antwerpen I
Regio Brabant]
Regio LimbUrg]
egionaal nieuws
Voorzitter: Dirk Saveries, Masereelstraat 28,
9040 Sint Amandsberg. tel. 09-251 75 75
De bijeenkomsten gaan door elke tweede vrijdag van de maand bij
Orc/zijlora Duffelsesteenweg 313 te Kontich. Er is geen bijeenkomst in julio
Iedereen is welkom vanaf 20u.
Voorzitter: Anne Ronse, Kruisstraat 43,
1851 Humbeek. tel. 02-269 66 80
De bijeenkomsten gaan door elke derde zaterdag van de maand in
het 'Reacaticcelltrum vall Itterbeek' Keperenbergstraat 37B te Dilbeek
vanaf 14u. Er is geen bijeenkomst in julio
Neem de Ring rand Brussel (west), neem uitrit: 14 en volg richting
Ninove tot Itterbeek. Voig richting Itterbeek centrum. Aan de verkeerslichten
rechtsaf en na tweehonderd meter ben je aan het Recreatiecentrum.
Voorzitter: Paul Noben, Kempenstraat 172
3590 Diepenbeek. tel. 011-32 38 00
De bijeenkomsten gaan door elke derde vrijdag van de maand in cafe
'de Slagmolen' Slagmolenweg 76 te Genk om 19.30u .
Gelieve de lidgelden 2003 te stroten v66r 15 januari 2003.
Gelieve de abonnementsgelden voor de buitenlandse tijdschriften te storten v66r 31 januari 2003.
Storten op rekening 738-1120199-65. Dank!
Regionaal nieuws

Orchideeen I
The European Orchid Council
Conference and Show
oc2003.org.uk
18° World Orchid Conference
76
en Show
10 tot 20 maart 2005
in Dijon (Frankrijk).
www.w0c2005.org
2003
•
Ewer;1ementen
7 - 8 - 9 februari: Tento nstelling Grosse Orchideenschau in die
Stad tgartnerei, Kre.felderstrass 295 te Aachen
Operungsuren: 9 u . tot 18 u.
28 februari - 1 - 2 maart: Orchideeenweek in de Botan i che Tuinen van
de Universiteit Utrech t, Budapestlaan 17 te Utrecht (De Uithof).
Info op www.botanischetuinen .uu.nl of teL 00 31 3025 35455
7 - 8 - 9 - 10 marut 13de Intemationale Orchideeententoonstelling in de
Abbaye de Vaucelles - Noord Frankrijk (Cambrai), F-59258 Les Rues d
Vignes (r gio West-Vlaanderen vertegenwoordigt de OVV).
12 - 16 maart: European Orchid Council Conference and Sh w in de
RHS HOTticultural Halls te We tminster, Londen.
13 - 14 15 - 16 maart: Intemational Orchideeententoonstelling an
NOV Kring Eindhoven in de Europatuin te Helmond.
Info hi; Herman TeT Barch op 0031 4925922 71 of op www.botorch.com
of e-mail naarbotorch@worldonline.nl.
21 - 30 maart: Orchideenausstell ung Palmengarten Frankfurt.
Info op 004923196 10 14 12 of e-mail: inio@VDOB.de.
28 - 30 maart: Mi.inchener OTchideenmarkt.
Info bij Mena Mayr op 004988562419.
29 maart: Bri t I & West OS Annual Show in the Town HaU, Chipping
Sodbury te Bristol.
Info bij Kelvin Curtis op 00 44 1179 32 97 93.
2005
10 - 20 maart 2005: 18 Congres MondiaL t Exposition d'Orchidees in het
Palais des Expo itiOllS et des Congres, Boulevard de Ch ampagne 3 te
Dijon.
Info op wvvvv.WOC2005.org of bij de redactie van 'R et Venusschoentje'.
Evenementen

Januari
Vensterbankkwekers en serrekwekers moe ten hlUl
planten tijdens de donkere maanden alle licht geven
dat beschikbaar is. Vensterbankkwekers plaatsen de
planten zo dicht mogelijk tegen het venster terwijl serrekwekers
er moe ten voor zorgen dat alle vensters van
hun serre uiterst proper zijn.
Voor de warme planten gelden nu richttemperaturen
van minimum 17°C tot maximum 20°C. Gematigd
te kweken planten moeten minimum 13°C krijgen en
maximum 16°C. Voor koud gekweekte planten volstaat
minimum 8°C en maximum 12°C.
In de huiskamer kan de luchtvochtigheid aan de
lage kant zijn. Tracht dit op te 1 ssen door het potmengsel
een keer per dag goed te
benevelen. Als je bemerkt dat
Cultuur;i{alenaer
Vanaf eind januari mogen de meeste Pleione-soorten
verpot worden. Dit is een voor Pleione-planten verplicht
jaarlijks ritueel. Haal de schijnknolletjes met wortelkluit
en al uit de pot en verwijder alle potmateriaal
en aUe dode wortels. Na de droge rustperiode zijn aUe
wortels meestal voUedig afgestorven. Doe vers potmengsel
in de pot en plant er de schijnknolletjes in zo,
dat ze half boven het mengsel uitkomen. Gebruik een
mengsel voor terrestrische soorten dat voor de helft uit
vochtopnemend materiaal bestaat, verteerd beukenblad
vennengd bijvoorbeeld met wat turf en fijn gesneden
sfagnum. De andere helft bestaat dan uit fijne
schors en wat grof zand. Duw het mengsel niet te hard
aan zodat het goed doorlatend en luchtig blijft. Zet de
'verse' potten op een heldere, gematigde en luchtvochtige
plaats. Na korte tijd zal de nieuwe sch ut te zien
zijn en al vlug ontspruiten de nieuwe worteltjes aan
haar basi.s. Vanaf dan mag je
volop water geven en bemesten.
planten die hun winterrust heb­ Tegen half februari zull n de €Iben
d neiging vertonen om te ste plan tj s bloeien.
verschrompelen, moe! je dit ook
doen. Desnoods moet je zelfs af
en toe (eens per week?) wat Februari
water gE'ven . Als je dit te laat
opmerkt kan het voor de plant Februari is de maand waarin
zeer gevaarlijk zijn en kande plant de zon al iets meer straling gee.ft.
zelfs sterven. Aangezi n de planten een tamelijk
lange, donkere p riode achter
In de serre kan daarentegen de rug hebben, kan dit op zeer
de luchtvochtigheid we! eens te open dagen tot zonnebrand leihoog
oplopen met aIle n re den. Zeker na de twecde helft van
ge olgen van d ien (bespotte d maand zal er al moeten
bloemen bijvoorbeeld). Daar ill geschermd worden. Als de tem­
is het misschien beter am tijdens
de donkere maanden van het jaar daar wat minder
water te geven. De planten staan dan drog r in de pot
n ouk de algemene atmosfeer in de serre is dan drager.
Weet je dat, als het potmengsel droger is, de planten
ook gemakkelijk r lagere temperaturen verdragen?
Maar pas op: ga nooit te ver in het 'droog zetten' van de
p lanten. Sommige plan ten hebben ook tijdens de donkere
dagen af en toe wat water nodig. Giet die planten
met mate.
• Verpotten heeft wemlg zin. AIleen de meeste
Masdevallia- en Dracula-soorten mogen nu verpot worden
omdat ze in tegenstelling tot bijna alle andere
orchideeen nu weI min of meer in groei zijn (zie 'Het
Venusschoentje' 1999, nr. 1, p. 14 & nr. 2, p. 37).
Cultuurkalender
peraturen onder invloed van het
zonlicht boven de 20°C stijgen, mag er al eens een UUIlje
g lucht worden . Overdag een v n tilat r inschakelen
zal zeker geen kwaad kunnen.
Vo r de warm geteelde planten mag het overdag tot
22°C warm zijn en's nachts moet het ten rninste 18°C
zijn. Voor de gematigd te kweken planten mogen de
temperaturen overdag tot 18°C stijgen en 's nachts tot
14°C dalen. Hou het voor de planten uitde koude serre
op minimum lOoe en maximum 14°C.
Hoe meer licht er is, hoe meer de groei van d p lanten
gestimuleerd wordt. We zien dan ook dat heel wat
planten wortels maken. Hier en daar zien we al een
nieuw blad of een nieuwe scheut.
Als we nieuwe wortels zien, mag er al een beetje
bemest worden, pas op: weinig!
77

Dit jaar
trokken enkele leden
van Regio Oost-Vlaanderen
naar Noord Frankrijk
op zoek naar
Europese Orchideeen
Het werd een
aangename en sfeervolle
daguitstap
David en Brenda
stuurden ons
een reportage
Eens de perfecte orchidee gevonden, wordt het fotomateriaal uitgehaald
© Paul Vanclen Bulcke
liurop se orchitieeen
Na een ritje van ongeveer 1,5 uur bereiken we de eerste plaats van
bestemming, een cementgroeve in de nabijheid van Sangate. Er wordt
druk gespeculeerd welke soorten er zullen zijn en wie van de groep als
eerste een orchidee zal ontdekken. Met voorzichtige stappen wagen we
ons in de 'wildemis' en we onderzoeken elke vierkante meter. We lijken
weI kleine kinderen die paaseitjes gaan zoeken.
Natuurlijk ziet het getrainde oog van Rik als eerste enkele orchideeen:
een Opflrys apifera die men ook wei bijenorchidee noemt en meerdere
Oactylorlziza jucflsii. De kalkrijke grond is echt 'bezaaid' met orchideeen,
de ene al mooier dan de andere. Eens de perfecte orchidee gevonden,
wordt het fotomateriaal uitgehaald om het schone voor eeuwig vast te
leggen. We zien massa's Dactylorhiza Jucflsii waaronder een belangrijk
aantal albino-vormen, duizenden planten OpflnJs apiJera, een tiental
Oactylorlziza mafalis en ook nag enkele Gymnadenia corlOpsea en wat bijna
uitgebloeide Platllnthera chlorantha.
Met de auto rijden we verder naar de tweede site. We beslissen om
ons op te split en in groepjes. Terug staan we versteld van de hoeveelheid
Europese orchideeen die we daar in hun natuudijke omgeving vinden.
Het is n og al ti jd en raadsel hoe Rik de reebok en een pam fazanten
heeft kunnen 0 erhalen om on te doen schrikken door plots uit het
Regio Oost-Vlaanderen naar de Europese orchideeen in Frankrijk
79

82
Orchids of Malawi
door
I.F. la Croix, E.A.S. la Croix en
T.M. la Croix
A.A. Balkema Publishers
1991
358 + 10 bladzijden
120 kleurenfoto's
276 tekeningen
283 situeringkaartjes
3 losse kaarten
Boek in A4 formaat
linnen hardcover
gebonden
ISBN 90 6191 808 1
•
oeR6espr:e
Vooral Isobylla Croix, huidig uitgever van '5 werelds oudste orchideeentijdschrift
'The Orchid Review', is misschien wei het best gekend in
de kleine mondiale orchideeenwereid. Ze bleef jaren in Afrika waar ze
ruimschoots met orchideeen en met de stu die ervan bezig was. Tot op
vandaag is ze nog steeds actief met orchideeen en dat niet alleen als uitgever
van The Orchid Review'.
Het boek dat we hier van naderbij bekijken, is structureel zo samengesteld
als we dat van de meeste orchideeenboeken gewoon zijn:
inhoudstafel, lijst van de kIeurenfoto's, dankbetuigingen, zeer korte uitleg
over het fotograferen van de orchideeen.
In een eerste hoofdstuk komt het land Malawi aan bod.
Malawi is een land dat, met zijn vierhonderd orchideeensoorten, rijk
is aan orchideeen. In dit boek worden aIle orchideeen besproken die op
de datum van de publicatie van dit boek voor het land gekend zijn.
De informatie die we over het klirnaat te lezen krijgen is zeer informatief
en nuttig voor elkeen die de cultuur van de plantensoorten uit dit
Zuidoost en Centraal Afrikaanse land wi! begrijpen. Ook de tabellen zijn
hierbij een belangrijke hulp: regenvaI per maand, maandelijkse maximum-
en minimumtemperaturen.
De geografische indeling van het land in drie regio's is kort maar
zeker informatief genoeg voor een orchideeenflora.
In een tweede hoofdstuk gaan de auteurs dieper in op de archideeen
en hun biotopen. De associaties van de epifyten en hun waardbamen en
-planten komen aan bod. Over terrestrische orchideeen wordt in dit perspectief
relatief weinig verteld.
AIle in Malawi voorkomende vegetatietypes worden besproke:n,
uiteraard worden ook hi r de relaties met de orchideeen gelegd.
De bloeiperiodes van de orchideeen worden kort bespraken.
Hoofd tuk drie heeft h t, kart even el, over de cult-uur van de orchideeen
van Malaw i. VooraI de epifyten Iljken gemakkelijk tot relatiel
gemakkelijk te kweken. De raad die de auteurs meegeven in vcrband
met de cultu ur van de terrestrische sootten is kart en goed: "Terrestrial
orchids are lI1uch more difficult to grow and should not wen be attell7pted
except by a specialist ... In the description of terrestrials, if nothing is said about
cultivation, it can be assumed tlzat the plants are very difficult. Virtu fi lly all tile
montane grasslalut and dambo (*) species come into this cntegonJ, it is best to
admire and to photograph tizem .. . "
Of met andere woorden: "Terrestrische orchideeen zijn veel moeilijker
om te kweken en men zou het zelfs best niet eens moeten proberen
tenzij men specialist is .. . Ais bij de beschrijving van de terrestrische
soorten niets geschreven word t ver de cultuur, dan mag de lezer ervan
uitgaan dat het am zeer moeilijk te kweken pI nten gaat. Virtueel behoren
alle grasland- en dambo-orchideeen (*) tot deze categorie en men
kan ze dus maar betel' bewond ren en fotograferen ... "
Het vierde hoofdstuk bespreekt kart d structuur van de orchideeenbloemen.
Een Aerallgis-bloem en een Habenal'in-bloem dienen als
voorbeeld.
Boekbespreking

Het vijfd hoofdshtk geeft een heel kort overzicht
van de classificatie an de rchideeen zoals die in 1981
door Ores ler werd opgemaakt.
De eer te vij£ hoofdshJkken beslaan twin tig bladzijden.
Ze geven intere san te en bruikbare informatie.
Aile info, die in sommige orchideeenbaeken te pas en te
onpas in het lang en het breed uitgesp nnen word t, kan
ook in dH boek gevonden worden: kort en bandig e enwel
en dat is m er dan oldoende v r een orchideeenflora.
Hoofdstuk zes begint, voora]eer de archideeen te
bespreken, met een sleutel tot de geslachten die in
Malawi voorkomcn.
Bij het bespreken v n de soorten wordt de volgorde
van Dressler gevolgd, dus eerst de ubfamilie
Sp irnl1 tllOideae, dan de subfamilie Orcllirioideae, e112ovoort...
Er i e n korte bespreking van elk esla ht waarbij
de beJangrijkste kenmerken van dat geslacht aan bod
kamen.
Daarna worden alle soarten bi.nnendat geslacht, die
in Malawi voorkamen, uitg breider besproken. Voor
elke soort is er een verwijzing naar de eerste beschrijving
van de soort en naar nog 1 of meerdere publicatie
over die soort. Elke soort wordt heel verstaanbaar
beschreven. Er is een vermelding van de habitat, de
bloeitijd en de vindplaatsen in Malawi. De verspreiding
van de soort in andere Afrikaanse landen wordt
oak vermeld.
Op het einde van het boek is er een verklarende
wo rdel1lijst, tekeningen van blaeiwijzen en bladvarm
n help en de teksten beter te verstaan. Er is een
'checkHst' van de orchideeen van Malawi met de vermelding
van de regio' van herkomst en van de personen
die de plant n verzamelden. Opmerkelijk bij dit
laa tste is dat de nummers die bij de collectors verm Id
worden ook bij de tekerungen terug te virtden zijn, met
andere woorden: de tekeningen werden gemaakt aan
de hand van h t door n bepaalde collector verzameld
sp cimen. Er is een uitgebreide bibliografie en een
index van de planten.
Het boek Orchids of Malawi is een zeer interessant
en bruikbaar boek voar al wie meer te weten wil komen
over de orchideeen van Malawi en de omliggende la nden
en zeker ook voar de liefhebber of beroepskweker
die zich met de kweek van AfrikaansI' orchideeen wil
b zig houden. De tekeningen zijn voor het overgrote
deeI duidelijk en dus bruikbaar voor determinatie. De
Boekbespreking
foto's, die afzonderlijk en dus niet in de t kst gepublice
rd werden, zijn van goede tot uitstekend kwaliteit.
Dit boek heeft volgens mij slechts een m inder positief
p unt en dat is de prijs: 93,50 Euro lijkt mij van het
goede teveel, zelfs voor dit uitstekend b k.
R1k NeirYllck, juli 002
(*) dambo: brede met gras begroeide depressie die
over plateau's verspreid liggen.
Ael'/lngis mystacidii, tekenmg uit
Orchids of Malaw i, p. 251:
bloeiende plant en vrumt
83

In deze nieuwe reeks
Ter serre van ...
van de hand van
Marianne Haeck
en
haar echtgenoot Andre
maken we kennis
met een van onze leden
Onze voorzitter
Paul Noben
bijt de spits at...
•
Ter serre Man...
Voor ons eerste bezoek zijn we te gast bij Paul Noben en zijn familie.
Paul is voorzitter van de Orchideeen Vereniging Vlaanderen en van de
regio Limburg. Hij werkt bij Electrabel (wat weldra 2al blijken). Onder
de goede zorgen van Paul's vrouw (koffie en koekjes) en in een stralend
zOlmetje (daags na de overstromingsrampen) steken we van wal met
onze eerste vraag.
Hoe begon de orchideeenliefde, hoe lang geleden en met welke
plant?
Mijn liefde voor planten begon reeds als kind. Ik was altijd met plantjes
en bloemen bezig. In Eigenbilzen, het dorp waar ik woonde stonden
orchideeen in het wild. Als ik 20 jaar oud was dacht ik terug aan die
orchideeen, ik begon ze terug te zoeken en schakelde geleidelijk over
naar tropische orchideeen. Mijn eerste serre heb ik dan ongeveer 25 jaar
geleden gebouwd. De meeste mensen kopen een orchidee en starten op
die manier, ik ben naar de orchideeen toegegaan: eerst Europese, dan
tropische.
Mijn eerste plant was Rhyncholaelia digbyana. Dieheb ik nu nog steeds,
ze heeft nag maar 4-maal gebloeid. Het is geen gemakkelijke plant, zij
komt na het verpotten moeilijk terug in de groei.
Hoeveel planten heb je nu? Heb je een voorkeur voor bepaalde
geslachten en heb je een favoriete plant?
lk heb ongeveer 1300 plant n. Er is niet echt een voorkeur voar een
of ander geslacht, maar omdat je niet aIles kunt hebben, beperk ik mij
tach tot enkele geslachten. Soms heb ik echter, per uitzondering, 1 of 2
planten van andere geslachten. 11< heb nogal wat Phalael1opsis-hybr iden
gekregen van vrienden en familie, die mij vragen om ze verder op te
kweken. Uit Midden- en Zuid-Amerika heb ik vooral aan Cattleya verwante
geslachten zoals Cattleya, Brassavola, Laelia, Epidendrll l11 en
Encyciia, maar oak versch illende species van het ge lacht Maxillaria. Uit
Afrika heb ik Aera l1gis-, Aeranthe. - en Angraecwn-soorten. Van d venusschoentjes
heb ik voora] Paphiopedilum-species en ver chillende hybriden
van PhragmiptdilU/1. Uit Azie en Australie zijn er vooral Dendrobium­
( wei 150 ver-chillende oorten) en Bulbophyllum-soorten en van het
geslacht Phalaenopsis vooral de kleinbloemige soorten. Mijn collectie
bestaat u it 85 % species, de rest zijn mooi hybriden.
Ik heb niet echt een favoriete plant, maar als ik er dan toch een moet
noemen: Phalnenopsis violacea. Mijn iavoriete geslacht is Dendrobil/I/l,
vooral door zijn gr t verscheidenheid. Sommige soort n hebben planten
die het hele jaar ve 1plaats innemen en maar 2 of 3 dagen bloeien;
wel prach tig en daardoor tach de moeite waard!!!
Hoe groot is de serre momenteel?Verwarm en verlucht je ze? Hoe
regel je de luchtvochtigheid, de beregening enzovoort1
Mijn serre is nu negen meter op vijf, 45 vierkante meter dus. Het is
een g ' matigde serre met en klein gedeelte dat lets warmer voor de
jonge plantjes is want die moeten wat verwarming en koeling betreft
een be tj me T in h t oog gehouden worden. Vroeger h ad ik ventila toren
in de err , al het warm was bliezen deze buitenlucht in de serre.
Die gebruik ik nu ruet meer omdat de lucht te snel uitdroogde. N u haal
Ter serre van ...
87

, ver moet gemaakt worden. Dat water wordt dan voorverwarmd
door middel van een elektrische TRA IN ­
draad (Elektr iciteit !!!) tot ongeveer 17 a 18°C.
De bemesting gebeurt ook automatisch. Ik bemest
aile planten in principe evenveel. Bij elke gietbeurt
wordt er tot 200pS Peeters meststof aan het gietwater
taegevoegd. Voor sommige planten i dit ni t genoeg
en geef ik af en toe extra meststoffen. Dan zijn er planten
die geen f minder wa ter of voeding moet n krijgen,
die ui tzonderingen doe ik dan met d hand. 's
Winter laat ik de 200 pS zakken naar 170 a 180 pS en
zijn er oak minder gietbeurten.
Is er een plant waar u, tot nu toe, vruchteloos naar
op zoek bent?
Neen, alles wat ik emt z u willen heb ik, maar op
een tentoon telling of ruilb urs vind ik altijd weI iets
wat ik nog graag wi].
Wat is de grootste tegenvalJer cUe u at te verwerken
beeg?
Die heb ik, gelukkig, ook nog niet gehad! Bij sommige
men en zijn er problemen met de verwarming of
het meststoffen geven, maar dat heb ik nog ruet mccgemaakt.
Alles is in feite Yoorzien zodat er zo weinjg
mogelijk kan mislopen.
Zijn er trucjes of anden knepen van bet vak. die u
met ODS zou willen delen?
Truqes? Niet echtl Alles wordt een beeije hetzeJfde
behandeld qua water en zoo Ik heb het gevoel dat ik niet
cht groen vingers heb. Sommige mensen krijgen een
plant en kweken di erder op met gevoel, zonder problemen.
Ik heb dat niet! Ik moet er meer technischc
zaken bij sleuren om het tot een goed einde te brengen.
Misschien i' dit ook weI een beetje beroepsmisvormingo
Maar aIs je 1300 pLanten hebt, kat' je ieder plant
niet meer stu.k per stuk behandelen, dan m et j wel
wat technisch bijsturen.
Ik heb el veel mengsels geprobeerd n l1itgetest.
De Jaatste jaren ben lk overgegaan naar bark en kurk en
tenslotte ben ik geeindigd met ZUlverc bark, wei van
goede kwali teit, vooral hard zodat hjj lang meegaat.
All en w ater geven maakt nag het yer chil. Ik neern
bark maat 15-25 en ik verpot dan om de 2 jar. Om de 3
jaar verpotten vind ik te weinig want dan krijg je
onderaan in de pot rottend organisch materiaaI.
Een kne pje vind ik ook nog mijn pottenreiniger!
Een oude poelbak oor bierpinten waar01ee je zeer
snel potten kan reinigen.
Verder gebruik ik zo weinig mogelijk producten. In
•
Ter serre van •..
het begin van het jaar geef ik enkele spuitbeurten met
een goed product tegen spint en schildluizen. Af en toe
gebruik ik ook siakkenkorreis.
Nog toekomstplannen?
Ja, plannen voor de toekomst heb ik nag weI! Ik wil
nag een plaats apart maken voor CypripediL/m-soorten,
nag een klein serretje voor Disa-soorten en een koude
serre voor Dendrobium-soorten lIit ieuw-Guinea, daar
kan ik dan ook no een paar Pleurothallis-plantjes bij
zetten .
Tot slot: heb je al orchideeenJanden bezocht eo
kan je 005 eventueel wat tips geven?
Ik heb inderdaad al verscbeid ne landen bezocht
waar je orchideeen kunt vinden. We waren in Thailand,
Mexico, Guatemala, Nieuw Guinea, Brazilie, Bali,
Maleisi'e, Sabah en rut jaar nag in China. Ik probeer die
landen te bezoeken a1s het de loeitijd van de orch1deeen
is, maar dat is niet altijd eenv udig. Je hebt
natuurlijk altijd maar een bepaald percen tage \7an de
planten die bloeien! De v orbereidlng van zo een reis
echter, is weI heel plezant. Men moet kijken waar €I
orchideeen groeien en wanneer ze bloeien. Hoe kan
men op deze plaatsen g raken waar kan men slapen
enzovoort.
ThaiJand vind ik wei het b te Land yoor een orchideee.nbezoek.
Vooral het noorden is interessant. Nieuw
Guinea heeft hee] veel orchid een, voor het m rendeel
De1Idr biu/1t- en BlIlbophylllllll- oorten maar het is niet
het gemakkelijkst te bereizen land.
Zo, dat was dan onze eerste TEl{ SERRE VA ... . bij een
uiterst boeiend man, en echte voorzitter in hart en nieren
!
Marianne Haeck en Andre Van Ry selberghe
Augtlstu 2002
89

•
We hadden een werf in het binnenland ter hoogte
van Bururi, een kleine gemeente op 130 kilometer ten
zuidoosten van Bujumbura. Om daar te geraken
moesten we langs het Tanganjika meer rijden tot in
Rumonge (800 meter boven de zeespiegel). Vandaar
ging het bergop tot in Bururi dat op 1862 meter Ligt.
Onderweg groeien Tridaetile en vooral de zeer mooie
Aerangis kotsehyana op de bomen. Links en rechts van
de weg zagen we tapijten Eulophia guineensis. Cyrtoreltis
arC/lata en C. c1U1ihuaHG groeiden er in overvloed. Juist
Polystachia macufata
•
voor Bururi is er ijzeren brug over een bergriviertje.
aast die brug stond er een oude b al, ik weet niet
welke soort, waarop een twintigtal epifytische orchideeensoorten
groeien. Ben m oie groep Polystaehia cttltrifonn.is
is er een van. Die boom is mijn ideale rustplaats
geworden, om cen boterhammetje te eten en
naar omhoog te kijken. Van tijd tot tijd waren er wat
kleinbloem.ige BlIlbophyllLIIII-soorten in bloei of een of
andere Angrneetlill-soort met weinig indrukwekkende
bloempjes. Op zekere dag waren aile Poly -t cili{l-planten
in bloei. Het feJle gee.Lmet paarse vlekjes van de
bloemen contra teerde terk met de donkere kleur van
de boom. De Polystnehia-bloemen waren weI 2,5 em
groot en dat had ik tot dan toe nooit gezien binnen het
geslacht Polystaeltia waarvan de bloem n zelden grater
zijn dan een centimeter. "Welke 0 rt is at nu?": VToeg
i.k mij af terwijl ik een vijftaJ van de terk te planten
verzamelde m me te n men naar Bujumbura.
Gilles Fau, een Fran orchid enli fh ebber die mij
ger geld in Bujumbura bezocht, zei mij, toen hij de
plant voor de eerstc keer zag, dat h ij niet wist wat het
was. In de 'Peer', een bek nd werk met de allures van
de Larou e, staal r ge n enkele beschriJvrng. Oak de
heer Protzen jr. wist niet am welke plant het ging.
Een vriend stuurt twee planten naar Philipp Cribb,
di ze in 1984 beschrijft onder de naam Polystachia
ll1aeula ta. Hieronder voIgt de v rtaling van de beschrijving
door Ph. J. Cribb van de Royal Botanic Gardens
Kew.
Polystachia maculata, Ph. J, Cribb, 1984.
Het is een epiiytisch groeiende plant tot 22 centimeter
haag.
De pseudobuJben staan dicht opeen, ze zijn slank,
ovold-cylindrisch, 5 tot 9 centimeter lang en 1 tot 1,2
centimeter breed. Z zijn enigszins afgepl t en op hun
top staat een donkergroen blad.
Het gebogen blad, dat op een kort steeltje staat, is
breed lancetvormig tot langwerpig, scherp of toch
bijna, hartvormig aan haar basis, tot 15 centimeter lang
en 2 tot 4 centimeter breed. Het is donkergroen met
bruine stipjes (nota van H . Kuhn: purperen stipjes) aan
de buitenkant
De gebogen, 15 centimeter lange bloemtak draagt
meerdere bloemen. De gebogen bloemsteeltjes zijn tot 5
centimeter lang, afgeplat en ze komen uit een kartonachtige
schede. De bracteeen zijn ovoid met lange
uiteinden. Ze zijn roodachtig en tot 6 centimeter lang.
93

94
Aerll1!gis kotschyana
tekerting uit
T. . Ball
Southern friciU1
Epiphytic Orchids
Conservation Press
London, Johannesburg, MiU1zini
1978
•
Polystachia maculata
De grote, vlezige bloemen zijn wijd open, geel of
geelachtig groen, de lip is cremekleurig. Alle bloemdelen
zijn aan de buitenkant met purperen stipjes bezaaid.
Het ovarium (vruchtbeginsel) is 8 tot 10 millimeter
lang en heeft ook purperen vlekjes.
De mediale sepaal is 9 tot 11 millimeter lang en 4 tot
5 millimeter breed, langwerpig eivormig, scherp en
spits.
De laterale sepalen zijn 13 tot 8,5 millimeter lang, ze
staan wijd open, zijn langwerpig-eivormig-driehoekig,
scherp en een 8-tal millimeter van hun top bekvormig
en gebogen.
De petalen zijn lancetvormig tot lang lancetvormig
en stomp, 8 tot 10,5 millimeter lang en 3 millimeter t'"
breed.
De vaag drielobbige en in het begin kliervormige lip
is 15 millimeter breed en 6,5 tot 10 millimeter lang. De
laterale lobben zijn omgekruld, strak, afgerond. De
middenlob is opvaUend, bijna rond en eindigt op een
spitse punt. De cremekleurige knobbelvonn ige uitwassen
(callus) is tamelijk hoog en komt duidelijk naar
voren.
De 6 millimeter lange stempelzuil is bleekgroen van
kleur, deze is zijdelings (lateraal) afgerond, het afdekkapje
aan de top van de stempelzuil (scutellum) is
conisch et bevat 4 ovale stuifmeelklompjes (pollinia).
Het driehoekige steeltje (stipa) tussen de stuifmeelklompjes
en het hechtschijfjes (viscidillm) staan op en
elliptisch hechtschijfje.
De sort groeit in het primaire woud op een hoogte
van ongeveer 1500 meter boven de zeespiegel. ,.
Vegetatief lijkt Polystachia maculata nogal op P. cultriformis
en P. undulata die vooral in Rwanda gekend
zijn maar haar bloemen zijn binnen de sectie weI het
meest 'eigenaardig'. In tegenstelling tot de meeste
Polystachia-soorten gaan de bloemen zeer wijd open en
de bloemtak is gebogen en afhangend wat maakt dat de
lip zich langs onderen bevindt en niet langs boven
zoals bij de andere Polystachia-soorten. Ook Polystachia
sllbdiphylla Summerh. heeft een afhangende bloemtak,
maar hier zijn de bloemen wit. De lip van Polystachia
nzacula tcz is opmerkeli.jk om dat ze een spatelach tig
aspect heeft eens de bloem voll dig geopend is. De
bloemen behoren tot de grootste binnen de ectie en lijken
op die van Polystacliia poikiltmtlltl. Ze zij echter
twee keer zo groot en hun callus is zeer prominent aanwezig.
Polystacfiia maculata is een merkwaardige orchidee
en is een van de mooiste binnen het geslacht

Polystachia. Dank zij haar aan de onderkant gespikkelde
bladeren is ze gemakkelijk te herkennen (nota door
H .W. Kuhn: soms ook gespikkeld aan de binnenkant
van de lip). Ook haar gebogen, afgeplatte en hangende
bloemtak, haar gespikkelde bloemen en de prominente
lip zijn duidelijke- kenmerken van de soort. Oat
Polystachia maculata zo lang onbekend bleef, is waarschijnljjk
te wijten aan het feit dat ze niet al te veelvuldig
voorkomt in Burundi, een land waarvan de flora
betrekkelijk weinig gekend is.
Ik heb deze soort voor het eerst gezien in de coLlectie
van Mr. Pat Danahy in Nairobi. Het exemplaar dat
ik beschrijf komt uit de cultuur van Dhr. Kuhn uit
Saarbrucken en werd door Dhr. G. Protzen van Nairobi
gecollecteerd. (nota van H.W. KUhn: Wat Cribb hier
schrijft klopt niet. Hij kon namelijk niet weten dat ik na
rnijn ontdekking enkele planten aan Mr. Protzen gegeven
heb in 1977 in Bujumbura. Hij heeft ze aan zijn
zoon Georges gegeven en aan Mr. Danahy in Nairobi).
Het deelstuk dat aan Kew gegeven werd als type specimen
kwam van H . Kuhn.
Nota van H.W. Kuhn
In 1990-91 heb ik samen met rnijn vrouw bemerkt
dat de habitat van Polystachia maculata gelukkig nog
intact is. De boom echter, waarop ik de plant voor het
eerst gezien heb in 1977, is verdwenen. We hebben
enkele uren gezocht eer we enkele zeldzame planten op
naburige bomen vonden. Geen enkele van die planten
had vruchten, wat doet vermoeden dat de bestuivende
insecten definitief verdwenen zijn door het gebruik van
insecticiden.
Alhoewel Polystachia maculata in de natuur eerder
- zeldzaam is, lijken haar overlevingskansen verzekerd
want er zijn zeker en vast meer planten van deze soort
bij Duitse orchideeenkwekers dan in de natuur.
De grootste planten bereiken in cultuur een hoogte
van 25 centimeter, de pseudobulben groeien tot 14 centimeter
hoog en zijn 2,5 tot 2 centimeter dik. Elke plant
kan een veertigtal bloemen dragen. Er is geen vast sei·
zoen waarin de planten bloeien en elke bloemtak kan
wei een jaar lang bloemen dragen. Elke bloem houdt
ongeveer veertien dagen.
Zo zie je maar! Men moet al eens wat geluk hebben
en natuurlijk ook goesting om een ander land te bezoe­
Polystachia maculata
ken. En dan kan het gebeuren dat men een zeldzame
plant ontdekt, een van de laatste vooraleer de laatste
primaire wouden vast en zeker voor goed verdwijnen.
Herbert W. KUhn
Forstweg 12
D-66132 Saarbucken
•
het bestuur
en
de redactie
wensen
aan aile lezers
een prettig eindejaar
en
een voorspoedig nieuwjaar
95

Reeds in 1830
beschreef Lindley
het geslacht
Doritis
Sindsdien hebben
verschillende taxonomen vastgesteld
dat er eigenlijk niet vee I verschillen
te bemerken zijn tussen
Doritis en Phalaenopsis
Terzelfder tijd Ikwamen
andere taxonomen op de proppen
met veel verschillende
soortnamen voor planten
waarbij ze hier en daar
wat verschillende kenmerken vaststelden
Het is echter nog niet zolang dat de meeste taxonomen
aannemen dat de volgende soorten onder
Doritis moeten gedassificeerd worden:
• Phalaenopsis esmeralda Rchb.f. in Gard.
Chron. n.s. 2: 582 (1874).
• Phalaenopsis antennifera Rchb.f. in Gard.
Chron. n.s.11: 398 (1879).
• Phalaenopsis regnieriana Rchb.f., l.c. ser. 3, 2:
746 (1877).
• Phalaenopsis buyssoniana Rchb.f. l.e. ser. 3, 4:
295 (1888).
• Phalaellopsis pucherrima }.}. Sm. In Repert. Sp.
Nov. Regni Veg 32: 366(1933).
Al deze soorten zijn synoniemen van Dorit'is
pulcherima Lindl. In Gen. Sp. Orch. Pl.: 178
(1833); Wall. Cat. N. 7348.
De planten zijn terrestrische, monopodiale orchideeen
waarvan de starn kort is. De succulente, grijsgroene,
aan de bovenkant van rode stipjes voorziene
bladeren groeien zoals bij Phaiaenopsis in twee rijen.
De lange bloemtak groeit recht naar omhoog en
draagt veel wijd geopende bloempjes van ongeveer
twee tot vier centimeter diameter groot. Ze zijn bleekroze
tot paarsrood gekleurd met een veelkleurige lip
waarin rood en wit en oranje het opvallendst zijn. Er
zijn echter ook vormen waarin het rode pigment ont­
96
Daritis
,
Doritis
breekt zodat de bloemen blauwig tot diepblauw
gekleurd zijn, de zogenaamde 'coerulea-vormen'. Er zijn
ook vormen met witte bloemen, de zogenaamde 'albavormen'.
Af en toe wordt er 'pelorie' vastgesteld. Bij
'pelorische' bloemen hebben de petalen bij benadering
dezelfde vorm als de lip. Deze varianten worden ook
weI eens 'aquinii' types of varieteiten genoemd. Deze
bloemen zijn, op een zeer zeldzame uitzondering na,
altijd steriel. Ze hebben zelfs geen stigma nach pollinia.
Doritis pulcherima komt voor in Sumatra, India,
China, Maleisie, Laos, Vietnam, Cambodja, Birma
(Myanmar), Borneo en Thailand. De planten groeien
meestal op rotsen of op zanderige grond. Sams worden
ze ook in wouden van Pinus merkusii gevonden. Ze
groeien op een hoagte van 500 tot 800 meter boven de
zeespiegel.
Vit deze groeiplaatsen kunnen we afleiden dat de
planten graag gematigd w arm tot warm gekweekt worden.
Ze hebben ook zeer veellicht nodig. De kleur van
de bladeren neigt naar rood tot bordeauxrood bij veel
zonlicht. Rond hun bladeren en wortels
verdragen ze weinig of geen
voortdurende nattigheid noch vochtigheid.
Men kan de planten dus het
best in pure grove schors oppotten.
Zelfs dan zal men vaststellen dat de
wortels weinig of niet in het potmengsel
grocien. Ze gaan
eerder 'op rei I in de omgeving
an de pot.
De planten mogenl'
zoals Phalaenopsis-planten
bernest worden en in
cuJtuur bioeien ze vanaf
eind ugustus tot eind november.
Elke bloemtak kan weI meer dan een
meter lang worden maar de bloempjes
bloeien nooit allemaal terzelfder tijd.
Doritis pulcherima is een echte liefhebbersplant
die het oak zeker zal doen in een zonnige
huiskarner.
Rik Neirynck, uO\'ember 2002
•