Kozijn 3 oktober 2004

Stichting Ko–Beraad
Belangenbehartiger van alle co-schapstudenten
van de faculteit Geneeskunde,
Universiteit Maastricht
Adres:
Ko-Beraad
Postbus 616
6200 MD MAASTRICHT
Tel: 00 31 (0)43/388.15.50
E-mail
Ko-beraad@studver.unimaas.nl
Website
http://www.studver.unimaas.nl/
ko-beraad/
Bank
ABN-Amro 428123414
KvK
N o 41077356
Redactie:
Tim Linssen
Marijke Rutten
Marieke Reinders
Fred Prakken
Ivo Nagtzaam
Wouter Krikke
Kozijn 3
oktober 2004
In deze Kozijn:
Fred prakkezeert… 2
Clinicus van het jaar 3
De horeca uitgerookt? 4
Het Kallman syndroom 6
Voor straks…de DBC 7
Boekentips 8
Galerij der Groten 11
Grensgevallen 12
Workshop Onderhandelen 14
Bikken met Krikke 16
Agenda 18
Geslaagden doctoraalexamen 19
Geslaagden basisartsexamen 20
1

Fred prakkezeert…
B
este lezers,
Met de start van een nieuw
academisch jaar heeft ook het bestuur
van Ko-beraad een nieuw gezicht
gekregen. Na een gezellig en
organisatorisch goed jaar staan
Mascha de Kok, Nicole Vermeeren,
Sanne Engelen, Robbert Nijenhuis,
Laura van Dommelen en Job Zuidwijk
nu op het punt het leven der artsassistenten
in te duiken. Mede dankzij
hun inzet heeft Ko-beraad een flinke
impuls gekregen waardoor er nieuwe
inzichten zijn gecreëerd. Daarnaast is
er veel aandacht gestoken in de
vorming van een nieuwe
vertegenwoordiging. Zodoende zijn er
vijf frisse hoofden bijgekomen. Samen
met Ivo Nagtzaam (vice-voorzitter),
Marijke Rutten (secretaris), Wouter
Krikke (penningmeester), Roel
Hendrickx, Marieke Reinders, Tim
Linssen en Marian Quanjel zal ik
komend jaar de lijnen uitzetten.
In de komende 12 maanden zal dit Koberaad
zich focussen op het
organiseren van een groot aantal
activiteiten waar alle co’s van kunnen
profiteren. Traditiegetrouw zullen er
wederom een aantal evenementen op
onze agenda terugkeren. Daarbij denk
ik aan de doctoraal-uitreikingen,
diverse workshops, ECG-cursussen en
borrels waar jij van harte welkom
bent. Ook de “Clinicus van het
Jaar”-uitreiking komt er weer aan.
Dit evenement is in het leven
geroepen om een stukje waardering te
uiten naar de artsen en assistenten in
zowel de periferie als het azM. Welke
clinici gaan er dit jaar vandoor met de
gouden stethoscopen? Binnenkort zal
je hier meer informatie over
ontvangen. Ook liggen er compleet
2
nieuwe ideeën en plannen die
voorzichtig gebracht zullen worden.
Het is dus zaak om de komende tijd je
mailbox goed in de gaten te houden.
Tevens zal er ieder kwartaal een
nieuwe editie van de Kozijn
verschijnen. Via dit medium en door
gebruik te maken van onze
vernieuwde internetsite
(www.studver.unimaas.nl/ko-beraad)
zullen we jou op de hoogte houden
van allerlei evenementen in de nabije
toekomst. Daarnaast zijn wij erg
benieuwd naar jouw mening over de
diverse co-schappen, locaties,
begeleiders, voor- en naweken, onze
activiteiten en ga nog maar even
door. Dus heb je ideeën, vragen,
opmerkingen of wil je weten welke
hoofden bij de bovenvermelde namen
horen, surf dan eens naar de links van
het onderwijsplein of type Ko-beraad
in op Google.
Tot slot zou ik van deze gelegenheid
gebruik willen maken het oude
bestuur hartelijk te bedanken voor
haar enthousiasme, doorzettingsvermogen
en originaliteit. Het ga
jullie allen goed en wij zullen ons
inspannen om er wederom een actief
en mooi jaar van te maken.
Namens het bestuur van Ko-beraad,
Fred Prakken,
voorzitter Ko-beraad

“Clinicus van het Jaar”,
“Stage van het Jaar”
en “Huisarts van het Jaar”
2003/2004
Ko-beraad organiseert dit jaar voor de
elfde maal de verkiezing clinicus van
het jaar. De verkiezing is in het leven
geroepen om aandacht te vestigen op
mensen die zich op een bijzondere
wijze inzetten voor het onderwijs
tijdens de co-schappen.
De co-assistenten die in het jaar
2003/2004 co-schappen liepen,
krijgen de kans in verschillende
categorieën artsen te nomineren.
Het gaat hierbij om specialisten en
assistenten uit de periferie en het
azM. Vervolgens worden de nomi-
naties geïnventariseerd, en wordt er
per categorie een top 5 samengesteld.
In een tweede nominatieronde kunnen
de co-assistenten hun stem uitbrengen
op één van deze 5 artsen.
Bovendien zal dit jaar voor de derde
maal de stage van het jaar uitreiking
plaatsvinden. Welke stageplek is in
het collegejaar 2003/2004 als beste
beoordeeld door de co-assistenten?
Via de programma-evaluaties die na
afloop van de stages zijn ingevuld, zal
de nummer 1 bepaald worden. Tevens
zal dit jaar de huisarts van het jaar
uitreiking plaatsvinden. Hierover volgt
later bericht.
Succes met stemmen!!!!
Ivo Nagtzaam
vice-voorzitter
3

De horeca uitgerookt?
Tekst: Tim Linssen
Roken is niet meer wat het geweest
is. Stond mijn vader als leraar zo'n
vijfentwintig jaar geleden nog gezellig
paffend voor de klas; tegenwoordig
dreig je met je peuk zelfs de kroeg
uitgejaagd te worden. Reden voor
deze heksenjacht is de nieuwe
Tabakswet (per 1 januari 2004) die
elke werknemer een rookvrije
werkplek belooft; en dat geldt dus
ook voor horecapersoneel. Openbare
gebouwen, het NS-station en de trein
zijn al ontdaan van de blauwe dampen
en nu lijkt ook de kroeg er aan te
moeten geloven…
Wat moeten we daar als inwoners van
deze vrijheidsstaat nu van vinden?
Worden we betutteld door onze
overheid en in onze vrijheid beperkt?
Of wordt er vrijheid gewonnen voor
bewuste niet-rokers?
Iedereen weet dat roken erg naar voor
je systeem is, een paar bizarre
uitzonderingen daargelaten (zie afb.).
Vanaf de jaren vijftig wordt er
systematisch onderzoek gedaan naar
de schadelijke gezondheidseffecten
van het neoplasmastokje. Sinds kort
weten we dat zelfs onze Germaanse
buren daar in hun hoogtijdagen al van
op de hoogte waren. Duits research
deed het in de jaren ‘30 en ‘40 in
internationaal opzicht echter niet zo
goed, wat de onbekendheid ervan
verklaart.
Met beweren dat roken níet ongezond
is, scoor je in wetenschappelijk (en
historisch) perspectief dus niet. Dat
betekent natuurlijk niet dat de
rooklobby geen andere argumenten
heeft waarmee ze de laatste
rokersvrijplaats verdedigt.
De bezwaren die de rooklobby tegen
een rookverbod in de horeca heeft,
4
vallen uiteen in twee groepen.
Allereerst en belangrijkst zijn er
principiële bezwaren. De overheid
grijpt in op het privé-leven van 29%
van de burgers (De Rokers); hun doen
en laten. Waar gaat dat heen; waar
bemoeit men zich eigenlijk mee?
Rokers willen gewoon, net als
iedereen, met rust gelaten worden.
Zéker door die accijnszuigende
overheid. Ieder heeft het recht te
kiezen wat hij met zijn lijf en geld
doet.
Afb. Dr. W. Douglass brengt u vernieuwende
inzichten…
Maar daarmee lijken rokers verdacht
veel op de fanatieke niet-rokers; deze
streven immers ook naar vrijheid en
een keuzemogelijkheid (om níet in de
rook te hoeven zitten). De ergernis
van niet-rokers over passief mee
móeten roken, stinkende kleren en
brandwonden en –gaten is dan ook
minstens even terecht. Als je dan
nagaat dat rokers een (weliswaar
grote) minderheid vormen, kun je je
afvragen wat er krommer of
onrechtvaardiger is: een beperkend
rookbeleid of de situatie zoals zij nu
is…

Naast principiële bezwaren worden er
vaak economische argumenten op
tafel gelegd. Hieronder vallen
klassiekers als: “Niemand komt meer
naar de kroeg!” en dus: “Het
banenverlies in de horeca is enórm!”,
“Kleine ondernemers gaan kopje
onder!” en de mooiste en ongelofelijkste
van allemaal: “De gezondheidszorg
zou veel duurder zijn als al
die rokers niet zo vroeg zouden
doodgaan!”.
Het weerwoord van de anti’s is even
simpel als steekhoudend: “blijkbaar is
geld belangrijker dan levens of
(andermans) gezondheid!?”
Er is nooit bekeken welke mensen de
kroegbaas als nieuwe klant krijgt in
een rookvrije zaak. Astma en COPDpatiënten
bijvoorbeeld lijken een voor
de hand liggende groep…
De economische gevolgen voor de
horeca in rookvrije gebieden als
Ierland, Noorwegen en New York
verschillen per berichtgever en
onderzoeker. Het loopt uiteen van
een toename van werkgelegenheid in
New York tot faillissementen in
Ierland. De waarheid is uit alle
krachttermen en ferme uitspraken
moeilijk te destilleren. In het
algemeen geldt wel: wordt er door de
rooklobby iets gemeld of onderzocht,
is het resultaat altijd negatief…Hoe
dan ook, de westerse wereld lijkt een
beetje klaar met tabak; restrictief
rookbeleid is een trend.
Een totaal tabakverbod wordt echter
nergens gepropageerd; als je wil
roken, moet dat kunnen. De
Tabakswet en andere regelgeving
omtrent roken bestaat dan ook ter
bescherming; roken kan niet ten koste
van anderen.
De rooklobby reageert verongelijkt op
zoveel aandacht en maakt de
vergelijking met bijvoorbeeld alcohol
als verslavend, ongezond genotmiddel
maar dit is een scheve vergelijking.
Alcohol kán –indirect– slecht zijn voor
je medemens (agressie, dronken
bestuurders enz.) maar roken is dat
áltijd en direct en is daarom
klaarblijkelijk de aandacht van heel
wat regeringen waard.
Voorlopig lijkt ook de rokende
(geneeskunde)student zich echter nog
geen zorgen te hoeven maken over
PeukPolitie aen de bar. Minister
Hoogervorst van VWS en zijn
kruistocht tegen De Peuk lijken bij de
laatste vesting (de kroeg nota bene)
tot een halt te zijn gekomen. Op 2
september werd namelijk bekend dat
er overeenstemming is bereikt tussen
het ministerie van VWS en Koninklijk
Horeca Nederland (KHN) over een
gefaseerde invoering van de
Tabakswet in de horeca, waarbij deze
‘op termijn’ (i.i.g. ná 2008) rookvrij
zal worden. Dit door de KHN zelf
aangedragen stappenplan (met de
ontroerende titel “Gewoon Gastvrij”)
biedt de mogelijkheid tot een
graduele afbouw van het roken in de
horeca. Het horecapersoneel (dat
significant meer longkanker heeft dan
andere werknemers) staat inmiddels
in de kou (en de rook) want blijkbaar
is de Tabakswet op hen niet van
toepassing.
En zo bewijst het gouwe ouwe
poldermodel in ieder geval 29% van
onze bevolking een (zij het
waarschijnlijk tijdelijke) dienst…
5

Het Kallmannsyndroom
Pinkhof Geneeskundig woordenboek:
hypogonadotroop hypogonadisme
(ontbreken van FSH,
ICSH en cellen van Leydig),
met eunuchoïdisme, seksueel
infantilisme en anosmie (door
aplasie van de bulbus olfactorius)
Het Kallmann-syndroom, ook
wel hypogonadotroop eunuchoïdisme
ge-noemd, is een congenitale en vaak
familiaire aandoening gekarakteriseerd
door geïsoleerd hypogonadotroop
hypogonadisme, eunuchoïdisme,
en an- of hyposmie
(geen/weinig reukzin). Het syndroom
valt onder de categorie secundair
hypogonadisme, oftewel testiculaire
dysfunctie door inadequate
gonadotropine secretie door dysfunctie
van de hypothalamus of de
hypofyse. Deficiëntie in LHRH
produktie is verantwoordelijk voor
gonadotropine-deficiëntie. Een ontwikkelingsstoornis
van de bulbus
olfactorius zorgt voor de afwezige
reukzin.
Het Kallmann-syndroom heeft
een aanzienlijke genetische heterogeniteit:
overerving is autosomaal
dominant met dominante expressie
in de man, autosomaal recessief of
X-gebonden recessief.
De klinische presentatie van
de patiënt met het Kallmannsyndroom
is normaal gesproken die
van een verlate puberteit. Er is dan
sprake van prepuberale testes. Een
vroegere presentatie is aanwezig bij
patiënten met een micropenis.
Naast de anosmie (80%) kunnen
6
deze patiënten ook andere midline
defecten (schizis, kleurenblindheid,
nieragenesie, doofheid), cryptorchidisme
en skeletafwijkingen
(syndactyly, korte vierde metacarpalen,
craniofaciale asymmetrie)
hebben. Patiënten zijn vaak aspermisch.
Het serum testosteron, LH en
FSH niveau is laag, terwijl de andere
functies van de hypofysevoorkwab
normaal zijn. Echter, het niveau van
gonadotropine deficiëntie is heel
variabel tussen de verschillende
patiënten.
Het verschil tussen het
Kallmann-syndroom en een constitutioneel
verlate puberteit kan heel
moeilijk zijn bij afwezigheid van
anosmie. De behandeling is dan ook
identiek: androgene therapie ter
bevordering van de seksuele rijping.
Deze behandeling zal intermitterend
gestaakt worden om te bepalen of de
puberteit spontaan begint. Bij
patiënten met het Kallmann-syndroom
zal blijvende androgene therapie
noodzakelijk zijn. Indien fertiliteit
gewenst is, zal worden gestopt met
toediening van androgenen, en zal
gestart worden met gonadotropine of
LHRH therapie, om de spermatogenese
op gang te brengen.

Voor straks…
de DBC
Hoe, wat en waarom?
Tekst: Tim Linssen
Als co-assistent heb je misschien al eens
een specialist horen praten (of vloeken)
over de invoering van de DBC´s (Diagnose
Behandelings Combinatie), een nieuw
bekostigings- en honoreringssysteem voor
ziekenhuizen en medisch specialisten.
Omdat het DBC-systeem de nieuwe
standaard zal zijn tegen de tijd dat de
gemiddelde Kozijnlezer aan het werk
gaat, vertellen we je er in dit
korte stukje iets meer over.
In 1995 adviseerde de Commissie
Biesheuvel het toenmalige
kabinet dat zowel de
ziekenhuis- als de specialistenhonorering
diende te geschieden
op basis van geleverde
producten. Dit in tegenstelling
tot het (nog steeds gangbare)
Functiegerichte Budgetteringssysteem
waarbij de ziekenhuizen een budget
krijgen toegewezen op basis van
gemaakte kosten i.p.v. geleverd product.
Het kabinet volgde het advies van de
commissie en n.a.v hiervan begonnen de
betrokken partijen (zorgaanbieders en
verzekeraars) de complexe combinaties
van zorgvraag, diagnosestelling en
behandelprofielen in productdefinities
(de latere DBC’s) te vatten.
Wat is een DBC nu precies? Het ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
definieert het als “…een medische
procesbeschrijving; (…) omvat het geheel
van activiteiten van ziekenhuis en
medisch specialist, voortvloeiend uit de
zorgvraag waarvoor de patiënt de
medisch specialist in het ziekenhuis
consulteert.”
Met andere woorden: een standaardpakket
aan zorg (Behandeling) bij een
specifieke Diagnose; dit pakket heeft één
totaalprijs waar alles in zit.
De veronderstelde voordelen aan de
invoering van het nieuwe systeem zijn
uitgebreid. Als belangrijkste doelen zijn
er transparantie van en inzicht in de
daadwerkelijke kosten van de zorg. Er
komt een beter inzicht in de zorgvraag,
waardoor de zorgcapaciteit beter op de
zorgvraag kan worden afgestemd.
Doordat duidelijk wordt tegen welke prijs
verschillende ziekenhuizen een product
(ofwel behandeling) kunnen leveren,
wordt bovendien marktwerking en
daarmee concurrentie binnen de zorg
mogelijk. Dit moet leiden tot een
efficiëntere praktijkvoering en meer
prijsbewustzijn bij ziekenhuizen en
specialisten. Ook leidt het
nieuwe systeem tot minder
administratieve lasten want
er zijn minder afzonderlijke
declaraties omdat er enkel
nog DBC’s geteld hoeven te
worden.
Zoals bij de invoering van
elke grote verandering is er
ook veel kritiek. Ziektes en
daarmee behandelingen zijn dynamische
processen. Het is dus maar de vraag of
een statische classificatie als de DBC hier
wel op toegesneden is. Er bestaan
ziektebeelden met verschillende uitingsvormen
(b.v. leukemie). Hoe klein willen
we de ‘hokjes’ gaan maken, m.a.w. hoe
gedetailleerd moeten de DBC’s worden?
Andere zorgen zijn er over het
waarborgen van privacy en de fraudegevoeligheid
van het systeem.
Hoe dan ook, de DBC’s komen er. Vanaf 1
januari 2005, bijna tien jaar na de
Commissie Biesheuvel, wordt het systeem
volledig ingevoerd waarna een steeds
groter deel van het productaanbod aan
gereguleerde marktwerking wordt vrijgegeven.
Voor meer informatie: www.dbczorg.nl
en alle assistenten en specialisten op
locatie!
7

BOEKENTIP S
8
Voor, door en over
artsen en co-assistenten
Tekst: Marieke Reinders
Elke geneeskundige weet uit ervaring dat Het Vak een dankbaar en onuitputtelijk
onderwerp van gesprek is. Het is daarom niet bepaald verassend dat er ook nogal wat
over geschreven is. Bij deze een verzameling aanraders voor op het nachtkastje (en
verjaardagen!)
1. The house of God. The classic novel of life and death in an
American hospital - Samuel Shem
Zes ijverige co-assistenten zagen zichzelf als moderne redders in spe.
Van de top van de universiteit komen ze op het laagste tree op de
ladder in het ziekenhuis terecht…
Een hilarisch boek over de geneeskunde dat al meer dan een miljoen
keer verkocht is. Het biedt studenten herkenning, amusement en
geruststelling gedurende soms zo heftige stageperioden.
2. Anatomie van het gevoel. Dagboek van een co-assistent - Alexander
van Es
Anatomie van het Gevoel is het klassiek geworden dagboek van een medisch
student die tijdens zijn co-assistentschap interne geneeskunde kennismaakt
met de ziekenhuiswereld. Op een confronterende en soms shockerende wijze
voltrekt zich de rolwisseling tot 'jonge dokter'. Het dagboek verscheen in
afleveringen gepubliceerd in het artsenblad Medisch Contact. Geen serie heeft
ooit tot zoveel en zulke felle reacties geleid. Volgens sommigen was de auteur
een gevaar voor patiënten en een bedreiging voor artsen. Anderen prezen hem
vanwege zijn openhartigheid en vonden dat hij de artsenwereld een spiegel
voorhield. Anatomie van het Gevoel werd als best verkocht literair debuut
bekroond met het Gouden Ezelsoor.
3. Vertrapt gras - Ad Groen
Een Nederlandse arts met jaren ervaring in missieziekenhuizen in Afrika
wordt uitgezonden naar Tanzania om in de nasleep van de burgeroorlog
in Rwanda noodhulp te verlenen aan vluchtelingen. Hij bereidt zich voor
op onmenselijke situaties, maar komt al snel tot de ontdekking, dat de
chaos in feite veroorzaakt wordt door elkaar beconcurrerende
hulporganisaties, overbodig wetenschappelijk onderzoek en waardeloze
zendingen hulpgoederen afkomstig van inefficiënte donororganisaties.
Intussen geeft het boek een helder en voor leken schokkend beeld van het leed van
patiënten in een ziekenhuis dat een chronisch tekort heeft aan de meest essentiële
voorzieningen: elektriciteit, water, medicijnen. Een onthullend boek over een harde
werkelijkheid die voor veel welwillende mensen in Europa niet bekend is.

4. Zorg - Miquel Bulnes
Zorg is de debuutroman van Miquel Bulnes (1976) die geneeskunde studeerde
in Utrecht. In deze roman volgen we het wel en wee van een jonge chirurg in
opleiding, die zich staande tracht te houden in een ziekenhuis bevolkt door
hypochonders, querulanten, borderliners, aanstellers en mensen die gewoon
ziek zijn. Zorg is een moderne satire op de zorgsector, een genadeloze
ontleding van de micromaatschappij die men ziekenhuis noemt en het
ontroerende verhaal van iemand die zich staande probeert te houden tussen
mensen die gewoon— tja, gewoon ziek zijn. Zorg is een met vaart, humor en
een overdosis aan realisme geschreven roman.
5. The man who mistook his wife for a hat - Oliver Sacks
Neuroloog Oliver Sacks combineert al meer dan dertig jaar een
bijzonder drukke dokterspraktijk met een succesvolle loopbaan als
schrijver. In De man die zijn vrouw voor een hoed hield, vertelt Sacks
de verhalen van mensen die getroffen zijn door fantastisch bizarre
perceptuele en intellectuele stoornissen…mensen die hun geheugen
verloren zijn en daarmee hun verleden; mensen die dierbaren niet
meer herkennen en weer anderen die ondanks een veronderstelde
mentale retardatie tot buitengewone artistieke of wiskundige
prestaties komen.
6. Het refrein is Hein. Leven en sterven in een verpleeghuis -
Bert Keizer
Bert Keizer is arts en werkt al jaren in een verpleeghuis. Dagelijks
wordt men er geconfronteerd met de vraag naar de waarde van leven
en dood. Scherp observerend en nuchter registrerend beschrijft hij
de reacties van mensen, van patiënten maar ook van familie en
verzorgers, wanneer het besef van de hopeloosheid van het leven in
alle scherpte doordringt. De beschrijving van het dagelijks leven in
het verpleeghuis wordt afgewisseld met overpeinzingen over het
artsenvak: de geschiedenis van de geneeskunde, de onbekendheid
daarvan bij de artsen, de beperkte wetenschappelijkheid van het
medisch handelen, de overschatting van het vak zoals dat tot uiting komt in het Heilig
Kankeronderzoek, de drijfveren die iemand doen besluiten arts te worden, de
bedenkelijkheid van de alternatieve geneeswijzen. Het refrein is Hein is een met vaart
geschreven literair-filosofische bespiegeling over leven en sterven in een hedendaags
verpleeghuis.
7. Hoe wij doodgaan - Sherman B. Nuland
Sherman B. Nuland, Amerikaans chirurg, heeft zes van de meest
voorkomende dodelijke ziekten van de moderne tijd gekozen en zet hun
verloop en de ermee gepaard gaande manier van sterven haarfijn uiteen.
Voor elk gebruikt hij als voorbeeld een geval dat hij zelf heeft
meegemaakt en als je leest dat twee ervan uit zijn eigen naaste familie
zijn, begrijp je hoe hij er met zoveel betrokkenheid over kan schrijven.
9

10
8. Naar de tropen. Dagboek van een co-assistent in Afrika –
Edwin Kruys
Tijdens het tropencoschap in de bergen van Kenia komt de auteur in
bizarre situaties terecht. De bekende problemen die een co-assistent
tegenkomt worden in de tropen nog eens gecompliceerd door
cultuurverschillen, communicatieproblemen en een gebrek aan
diagnostische en therapeutische middelen. In het dagboek "Naar de
tropen" beschrijft de auteur met een kwinkslag wat hij binnen en
buiten het missieziekenhuis meemaakt.
9. Complicaties. Notities van een chirurg - Atul Gawande
Hoe leer je het vak van chirurg, wat doe je als je niet weet wat te
doen, wat is pijn precies, hoe ontstaan vergissingen, wat moet je met
onverklaarbare verschijnselen, waarom wordt een goede arts soms
een slechte? Gawande behandelt deze en andere vragen aan de hand
van een serie fascinerende, soms schokkende en vaak deerniswekkende
gevallen uit de praktijk. Complicaties is een zeer
genuanceerd, nietsontziend en glashelder geschreven boek.
Soms is het opensnijden en van binnen bekijken van een patiënt de
enige manier om erachter te komen wat hem scheelt. Dit boek doet
hetzelfde voor de geneeskunde. Gawande legt het hart van de medische wetenschap bloot
en laat zien hoe zij werkelijk is: geen geoliede machine, maar gecompliceerd, verwarrend
en volstrekt menselijk.
Voor u geknipt…

Alzheimer werd geboren in het
Duitse plaatsje Marktbeit. In 1887 rondde
hij zijn studie geneeskunde af met een
onderzoek over de glandulae ceruminosae.
Vervolgens begon hij aan zijn
psychiatrische opleiding. Samen met
Franz Nissl deed hij jaren onderzoek naar
de pathologie van het zenuwstelsel en
dan met name die van de cortex cerebri.
Hun werk werd gepubliceerd tussen 1906
en 1918 en omvatte 6 delen genaamd
‘Histologische und histopathologische
Arbeiten uber die Grosshirnrinde’.
In 1895 werd Alzheimer directeur
van het psychiatrisch instituut en bleef
ondertussen zijn onderzoekswerk voortzetten.
Zijn interesse verlegde zich naar
manische depressies en schizofrenie. In
1902 ging hij werken voor de universiteit
van Heidelberg om vervolgens in 1903
alweer te vertrekken naar de universiteit
van München waar hij zijn onderzoek
richtte op progressieve verlammingen. In
1908 werd hij buitengewoon professor en
directeur van het klinisch anatomisch
laboratorium.
In München beschreef hij de ziekte
van Alzheimer, die vanaf 1907 zijn naam
draagt. Zijn eerste patiënt met deze
aandoening was een 51-jarige vrouw die
sedert 5 jaar een progressief dementieel
beeld had, met voornamelijk taal-,
geheugen- en gedragsproblemen. Zij
overleed op 55-jarige leeftijd. Bij
autopsie zag hij dat de cortex cerebri
dunner was dan verwacht. Met een
kleuring (Bodian’s silver stain) ontdekte
hij in haar hersenbiopten de neurofibrillaire
‘tangles’ en de seniele plaques
in de cortex en andere delen van de
Galerij der groten:
Bekende artsen van A tot Z
Alois Alzheimer
(14 juni 1864-19 december 1915)
hersenen. Nog steeds is dit de enige
manier waarop de diagnose Alzheimer
met 100% zekerheid kan worden gesteld.
Bij zijn tweede patiënt zag hij, buiten de
bovengenoemde pathologische veranderingen,
vaat-afwijkingen in de kleinere
cerebrale vaten. Dit beeld werd later
Alzheimer’s sclerosis genoemd.
Verder beschreef hij in zijn tijd in
München veranderingen in de hersenen
veroorzaakt door athero-sclerose, de
ziekte van Huntington en epilepsie. Hij
beweerde toen dat door de epileptische
aanvallen er zenuwcellen verloren gingen
in de Ammon´s hoorn, een deel van de
hippocampus. Dit is later bevestigd.
Verder besteedde hij veel tijd aan zijn
studenten. Met een sigaar in de hand
keek hij door de microscoop om bezield
alles toe te lichten.
Hij is getrouwd met de weduwe
van een van zijn patiënten(!): een zeer
welgestelde bankier. Een groot deel van
het geld dat zijn vrouw erfde, heeft zij
geschonken aan Alzheimer zodat hij in
staat was om al zijn teksten te laten
illustreren. Ze overleed na een huwelijk
van slechts 7 jaar.
In 1912 vertrok Alzheimer op
verzoek van koning Willem II van Pruisen
om professor in de psychiatrie te worden
aan de universiteit van Wroclaw in Polen.
In de trein daar naartoe werd Alzheimer
echter onwel en moest meteen
opgenomen worden in het ziekenhuis
aldaar. Hij heeft nog 3 jaar klinische en
onderzoeks-werk gedaan waarna hij stierf
aan hartfalen bij een endocarditis. Hij
werd slechts 51 jaar.
11

…Een keer in de week heb ik een 28-uurs dienst en
bij mijn eerste dienst was het meteen bingo!
´s Nachts werd er op onze deur geklopt dat er een
dokter nodig was; ik lag lekker te slapen en de arts
was er blijkbaar al uit, zijn bed was leeg, negeren
dus! Hij hield vol, opende de deur en toen merkte ik
dat ik de dokter was die hij zocht… “ok dan”, met
spoed naar de verloskamer. Lagen daar 2 vrouwen te
kreunen en er was maar 1 dokter, of ik de andere
bevalling ff wilde doen. Tweede dag van mijn 1e coschap,
had maar 1 bevalling eerder gezien (diezelfde
nacht), zat nog half in mijn droom, bril op mijn
neus (geen tijd voor mijn lenzen)…tsja waarom ook
niet?! Perineum ondersteunen en persen maar, haren
waren namelijk al duidelijk zichtbaar! Maar ze
heeft het er zonder scheurtje vanaf gebracht! Mijn
week was meteen indrukwekkend begonnen zeg! De
ziekenhuiscultuur is hier heel anders, de artsen
zijn veel minder autoritair, maken continu grappen
(die je dan weer soms net niet helemaal snapt in
het Spaans), proberen je te koppelen aan andere
artsen (maar dat zit ze in het bloed hier), nemen je
mee naar een restaurant (waar je dan soep met
schapenmaag te eten krijgt) en houden de hele tijd
deuren voor je open, is nog eens iets anders dan
achter de artsen aanrennen zoals in Nederland nodig
is!!!
Lieke Vogels, jaar 4
Primary Health Care, Ecuador
12
Grensgevallen
Bounty-stranden in Maleisië, het uitgaansleven in Beiroet, mooie vrouwen
onder burka’s, amputaties met C2H5OH-anesthesie…Kortom: het leven en
belevenissen van co-assistenten in het buitenland. In deze rubriek (ook wel
‘Borderliners’) vind je korte anekdotes van de avonturen van collega-co’s over
de grens…
…Mijn periode hier in Zuid-Afrika, net als de
rest van mijn studie trouwens, staat in het
teken van ziekte. En omdat ik een zeer trouwe
student ben wil ik dit doel ook zo ver en zo
goed mogelijk uitdiepen. Zo ben ik hier in Zuid-
Afrika in het ziekenhuis geweest (voor mijn
onderzoek), heb ik een aangereden man
geholpen, heb ik een goede indruk gekregen
hoe de EHBO bij een huisarts te werk gaat
(toen ik mijn hand verbrand had) en ben ik er
achter hoe de tandarts in dit land werkt (ik had
3 gaatjes :)). Maar, onverzadigbaar als ik ben,
vond ik dit alles nog niet voldoende. Daarom
heb ik vorige week woensdag besloten zelf ziek
te worden.
Nu viel dit laatste erg tegen. Geen gele pus
komend uit lichaamsopeningen waarvan je niet
wist dat het lichaamsopeningen waren, geen
medicijnen gemaakt van mensenhart,
wandelende-tak en spinnenbloed, gebrouwen
door een medicijnman uit de Transkai. Geen
cultuurshock dus.
Nee, gewoon de hele dag op de bank hangen,
t.v. kijken, computerspelletjes spelen op de pc
van je huisgenoot en af en toe iemand die een
boodschapje voor je doet. Doordat ik ziek was
heb ik wel een aantal BBQ-feestjes gemist,
maar ik heb niet stilgezeten. Zo heb ik voor het
eerst mijn eigen wasje gedraaid, heb ik een
huisgenoot die Afrikaans studeert (Afrikaans
klinkt als een soort Nederlands voor
minderbegaafde mensen) geholpen met het
vertalen van Nederlandse gedichten en de
theorie uit Nederlands boek over poëzie. Een
andere huisgenoot heb ik met Frans geholpen.
Zo was ik toch nuttig ziek…
Paul van Osch, jaar 5
Wetenschapsstage Zuid-Afrika

…Een arts vertelde ons dat de echte dorpelingen heel veel waarde hechten aan het contact
met elkaar, en als er een dorpeling is opgenomen, dan moet ieder lid van de community (zo
heten de kleine dorpjes hier) een keer op bezoek komen en bijvoorbeeld iets van eten
meenemen. Als ze dat niet doen dan worden ze daar heel erg op aangekeken en kunnen zelfs
geïsoleerd worden. Gelukkig geldt dat niet meer voor de meeste dorpen.
Wel komt de hele familie langs, die dan vaak rondom het ziekenhuis kamperen (aangezien er
nog veel mensen in deze provincie zijn die een halve dag moeten lopen voordat ze bij een
busstation zijn). Dat proberen ze tegen te gaan door in de buurt goedkope (ranzige)
hostels bouwen waar de locals dan kunnen verblijven...
Marijke van den Elzen, jaar 4
Kindergeneeskunde, Maleisië
…We zijn naar de film geweest voor het geweldige bedrag van 10 rand (als je een kaart had 5) wat resp.
1,20 en 0,60 euro is. Voor dat geld hadden we een redelijk shabby bios verwacht, maar het was echt een
gewone bioscoop. Wel opvallend weinig blanken trouwens… Daarnaast hebben we een soort van cursus: hoe te
overleven in een township gehad:
1. Zorg dat je zwart bent! (ja daar gaan we, maar met de overige punten kun je nog een redelijke
kans op overleven behouden)
2. Loop cool.... (dat hebben ze proberen uit te leggen als een soort van o-benen en dan met je voeten
slepen, gelukkig deden ze het ook voor)
3. Dan: als je iemand tegenkomt: Zeg je 'etaah' en doe je er een onmisbare 'head-shake' bij die ze ons
uiteraard ook geleerd hebben
4. Dan is er nog een hand-shake die ik al kende (jah, the all-blacks-after-parties come in handy)
5. En als dat niet werkt, pak je pistool en zorg je dat je eerder bent dan degene die je tegenkomt
Dus ik denk dat ik de townships wel in kan nu!
Daniël Kleinloog, jaar 4
Primary health care, Zuid-Afrika
…In de dorpjes interviewden we telkens de chief, een traditional healer en een paar families. We moesten op onze hurken
gaan zitten bij het binnenkomen van de lemen hut, als teken van respect. We boden hem een fles sterke drank aan en het
bedrag van 1 euro; de meeste chiefs waren moslims en mochten eigenlijk geen alcohol drinken, maar dat nemen ze niet
zo nauw geloof ik. Die cadeaus moesten we aan één van de ooggetuigen geven (een chief is nooit alleen, moet altijd
getuigen hebben) die het dan doorgaf aan een tweede, die het vervolgens aan de chief gaf. Hij mocht de chief niet in de
ogen kijken. De chief zit op een verhoog, waar vooral geitenvellen op liggen, en soms zijn er schilderingen op de lemen
muren, en staan er zelfgemaakte drums waar ze elke week een feesje mee geven.
Eén chief is me bijgebleven omdat hij, een oud mannetje van over de 90, helemaal opgewonden begon te vertellen over
alle heksen die voorkwamen in zijn dorp, en die hij in zijn carrière had getrotseerd en verjaagd. Tijdens zijn uitleg, waarin
het zijn missie bleek om mij te overtuigen van het bestaan van evil spirits en witches, was hij zo opgewonden dat hij
helemaal van zijn troon afkwam en vooraan op zijn verhoog ging zitten.
Het geloof in kwade geesten, die voornamelijk ziekte veroorzaken, leeft nog heel erg in Ghana. Om kinderen van malaria
af te helpen (die dus hoge koorts hebben,) moeten ze de evil spirit die in het lichaam zit, uitdrijven; dit doen ze door het
kind in een kamer bij een vuur te leggen, waar ze kruiden op gooien. Deze kruiden geven veel rook, zodat de geest
letterlijk uitgerookt wordt…
Helena van Damme, jaar 5
Wetenschapsstage, Ghana
Ben je ook over de grens geweest voor een stage en heb je
een verhaal of opmerkelijke anekdote, deel het dan met je
mede-co`s en mail jouw grensgeval naar:
ko-beraad@studver.unimaas.nl
13

Workshop
‘Onderhandelen’
Tekst: Marijke Rutten
Aspecten zoals persoonlijke presentatie,
onderhandelen en conflicthantering
vind je niet direct terug in je
curriculum. Toch zijn deze communicatieve
vaardigheden, naast je
medisch inhoudelijke kennis, van
belang voor jou als (toekomstig) arts.
In samenwerking met de VVAA
organiseerde het ko-beraad afgelopen
8 september dan ook de workshop
‘Onderhandelen’.
Een goede
samenwerking
met mensen in
je omgeving is
geen vanzelfsprekendheid.
Vaak ontstaan
lastige
gesprekssituaties
omdat
de onderlinge
belangen nu
eenmaal niet
altijd parallel lopen, terwijl er wel tot
een resultaat gekomen moet worden.
Of het nu gaat om het extra draaien
van diensten of het lospraten van
sponsorgelden; onderhandelen is een
goede manier om er uit te komen.
Onderhandelen is eigenlijk balanceren
tussen toegeven en jezelf hard
opstellen; tussen jezelf passief
opstellen of juist assertief/agressief;
maar ook tussen afwachten of actief
op zoek gaan naar manieren om er uit
te komen. De grootste valkuil in het
onderhandelen is het willen binnenhalen
van een hoog inhoudelijk
resultaat zonder oog voor de andere
14
partij, zodat je relatie naar de
knoppen gaat en je in het vervolg bij
voorbaat met lege handen staat.
Daarom is het belangrijk om inhoud
van relatie te onderscheiden. Werk
aan beide maar geef bij spanning
voorrang aan het relationele aspect.
De sfeer waarin de onderhandeling
plaatsvindt is van grote invloed op het
onderhandelingsproces. Het vermijden
van een agressieve sfeer is daarom
waardevol. Vertrouwen en geloofwaardigheid
zijn belangrijk, maar
tegelijkertijd werkt te veel investeren
in vertrouwen en klimaat ook niet. Dit
wordt al snel gezien als zwakte.
Een andere invloed op de onderhandeling
is
onzekerheid over
het behaalde resultaat.
Deze
onzekerheid
geldt voor beide
partijen. Het is
daarom onverstandig
om na
een, in jouw
ogen prima resultaat,
al te
uitbundig te reageren.
De ander zal denken dat hij de
onderhandeling heeft verloren en zal
zich de volgende keer veel minder
flexibel opstellen. Wat daarom goed is
om te doen, is het benadrukken van
het wederzijdse belang van de
gemaakte afspraak.
Daarnaast komt bij onderhandelen
een zekere mate van tactiek kijken.
Als een voorstel je niet bevalt, is het
constructief om eerst vragen ter
verduidelijking te stellen en je kritiek
in de vorm van vragen te formuleren
in plaats van meteen hard terugslaan
met een tegenvoorstel. Daarnaast is
het verstandig om respect te blijven

tonen voor de tegenspeler en aan te
geven dat je er uit wil komen.
Verder geldt: hoe meer argumenten je
aanvoert, hoe groter de kans dat de
ander er een tussen vindt waar hij
korte metten mee kan maken. Je
overige argumenten lijken plotseling
een stuk minder sterk dan ze
daadwerkelijk zijn. De ervaren
onderhandelaar is daarom ook
kieskeurig in het gebruik van zijn
gegevens. Hij maakt spaarzaam maar
overtuigend, gebruik van feiten en
gedrukte informatie.
Erg belangrijk in het onderhandelen
met een machtigere partij is dat je je
vooral niet moet laten opjutten door
je achterban (bijvoorbeeld collega’s).
Bereid je goed voor en weet waar het
over gaat. Zorg dat je weet wat de
feiten zijn, ken de aanloop, geschiedenis
en ontwikkeling. Kom ook
meteen met duidelijke en specifieke
voorstellen en draai er dus niet
omheen. Wat daarnaast altijd handig
is, is om van tevoren al een
alternatief te ontwikkelen voor als er
geen compromis wordt bereikt (BAZO;
Beste Alternatief Zonder Overeenkomst).
Zo kom je toch niet geheel
zonder resultaat thuis. Ook vragen
doen wonderen. Een vraag doet meer
dan een bewering. Heb de moed
vragen te stellen die ontweken zullen
worden; het antwoord kan zeldzame
informatie opleveren! Als je toch het
gevoel hebt dat je vraag niet of slecht
Relatie
+
-
Toegeven
Vluchten
wordt beantwoord, wees dan
volhardend en stel de vraag opnieuw
totdat het voor jou duidelijk is.
Tot slot zijn de volgende tips wellicht
nuttig om in de toekomst tot een
succesvol onderhandelingsproces te
komen:
• Beloof nooit iets dat je niet
waar kan maken en lieg nooit
• Begin nooit als eerste met
claimen
• Deel complexe problemen op in
stukken en werk ze een voor
een af
• Wees helder, maak het in- en
overzichtelijk
• Ga professioneel met emoties
om; handel nooit uit woede
maar wacht dan liever even
• Gebruik feiten en geef geen
meningen
• Kom afspraken altijd stipt na,
dit wekt vertrouwen
• Beloon de samenwerking
Kortom: Genoeg om bij een volgend
onderhandelingsproces nog eens bij
stil te staan. Het was dan ook een
leerzame avond die op een
interactieve manier zijn invulling
kreeg.
Als het jou ook leuk en leerzaam lijkt
om aan een van onze workshops deel
te nemen, hou onze agenda dan goed
in de gaten en schrijf je in!
Onderhandelen
Vechten
- +
Resultaat
15

16
Bikken met Krikke
Recept: Pasta met gerookte kip en doperwtjes in mosterdsaus
Hoofdgerecht voor 4 personen
Bereidingstijd ca. 20 minuten
o 400 g (vlinder)pasta
o zout, peper
o 300 g doperwtjes (diepvries)
o 2 uien
o 2-3 eetlepels grove mosterd
(zaanse)
o 2 teentjes knoflook
o 300 g gerookte kipfilet
o 25 g boter
o 1 pakje room (2 dl)
− kook de pasta in ruim kokend water met wat zout beetgaar
− kook de doperwtjes in kokend water met wat zou in ca. 5 minuten gaar
− pel en snipper ondertussen de uien en de knoflook
− snijd de kipfilet in dunne plakjes
− verhit de boter in een koekenpan en bak hierin op een laag vuur de uien en
de knoflook (ca. 3 minuten)
− voeg de room toe en laat de saus 5 minuten pruttelen
− voeg de doperwtjes en de kip toe en laat dit 3 minuten op een matig hoog
vuur goed doorwarmen
− breng de saus op smaak met de mosterd en eventueel wat zout en peper
− giet de pasta af en verdeel over 4 warme borden. Schep de mosterdsaus met
de gerookte kip en doperwtjes erover
Varianten:
− vervang de kip door gerookte zalmsnippers
− vervang de doperwtjes door 2 in dunne ringen gesneden prei en bak deze
met de uien mee
en…voor de liefhebbers:
− vervang de doperwtjes door 300 g beetgaar gekookte jonge spruitjes)
P.S. Heb jij een lievelingsgerecht wat je anderen niet wilt onthouden? Mail het
recept dan naar Ko-beraad: ko-beraad@studver.unimaas.nl
Eet smakelijk, Wouter

18
Oktober
November
December
Agenda Ko-beraad 2004
29 oktober
Borrel! Lokatie volgt per mail…
3 november
Workshop Conflicthantering
Aanmelden via mail
26 november
Borrel! Lokatie volgt per mail…
3 december
“Clinicus van het jaar” uitreiking
begin december
ECG-cursus! Details via mail...

Een verse lichting doctorandi…
Doctoraaluitreiking 6 oktober 2004
powered by:
Ko-beraad & Studentenberaad
Ineke van Adrichem - Carolina
Arboleda Guzman - Sjef Arts - Milou
Beelen - Jan-Willem Beijen - Marijke
van den Berg - Angela Bouwmans
Jetske van Breda - Evelyne Cauberg
Bastiaan Eurlings - Anniek Ferket
Aukje Ferket - Judith Geelen - Irene
van Geldorp - Cynthia Gubbels
Ninke Hagoort - Esther van Harlingen
Joanneke Heineman - Femke
Hellenthal - Koen Hulshof
Kim Hurkens - Marasha-fiona de Jong
Tjouwke van Kalkeren - Robert
Kalkman - Nienke Keeris - Trudie Kessels
Wendy Koeyers - Sylvie Kohlen - Jean-
Paul van Kollenburg - Nicole Kreeft
Wouter Krikke - Pauline van Kruchten
Edith Kuiper - Miguel Lemmert - Donna
Lenders - Chrysoula Liantinioti - Sierk
Marbus - Noortje van der Meij - Floris
Meijer - Ewka Nelissen - Victor
Niemeijer - Richard Oei - Stephanie
Oosterkamp - Boris Oremus - Tijs
Rietjens - Saskia Schols - Maud van de
Schoot - Arjan Steenbakkers - Berend
Stoutenbeek - Jos Straetmans
Geertje Thuijls - Sigmund Valdink
Guus Verheijen - Claudia Vreuls
Quincy de Waard - Kim Waspe
Wolkan Yilmaz - Irene Zeilstra
Natalie Zielstra
Cum laude
Linda Ackermans - Jop Antonis - Esther
Dias - Eric Gielisse - Gemma Kuip - Tim
Lubbers - Ferry Lusthuis - Suzanne
Lutgens - Anke Pronk - Marieke
Reinders - Jeroen Renkens - Lukas
Ricker - Jose Snoek - Marleen Snoek
Geertje van Soest - Femke Wilms
Namens Ko-beraad en Studentenberaad
van harte gefeliciteerd!!!
19

Voor u geknipt…
20
De nieuwste lichting basisartsen van de
Universiteit Maastricht
SEBASTIAN ALLER - MICHEL AQUARIUS - BARBRA BACKUS
ABDELKADER BENNAGHMOUCH - JETTE BENSCHOP - MARLOES BODEGOM
SANNE BOUMA - MAARTJE BOUMANS - MARIANA BROZICI
MIRANDA CHRISTIANEN - BAS DE COCK - SANDER CORSSMIT - FEMKE EIJCKELER
LINDA GIELEN - CARLIJN VAN GILS - BIANCA GREBIEN - STEFAN DE GREEF
WOUTER HENNEMAN - RENATE VAN DEN HEUVEL - MARIE HOEBERIGS
MARIETJE VAN HOUTEM - MARIEKE KERSEMAEKERS - AFRA KOKS - BART KUIJPER
ANKE VAN LEEUWEN - DAAN LIPS - ERIK MAAS - JUAN MARTINEZ PERICHE
RAYMOND VAN DER MEIJDEN - MARIJE MEUWISSEN - AZEDDINE MOUJAHID
SASKIA NICOLAI - MARC PAFFEN - GAËL PENNINGS - MAAIKE PIJPERS
ANGELO RICHARDSON - GUY ROUHL - ROGER SCHNACKERS - STEEF STOFFELEN
JACQUELINE VAES - FEMKE VERLINDEN - NICOLE VERMEEREN
EWOUT VOSKAMP - RALF VROSCH - SANDER WOLTERS - KIM ZASZLOS
MARY VAN ZIMMEREN – ESTHER VAN ZUNDERT
Cum Laude
LEONIE VAN DEN BROEK - MIREILLE CALS - JANNEKE VAN DRUNEN - LIV FREEMAN
VIVIAN GIESEN - MARLEEN KORVER - CECILE ROMANS - ANNEMARIE THIJS
MICHELLE VERSLEIJEN - KIM WEHRENS - ANOUK WETZELS - RENS VAN DE WEYER
PROFICIAT EN VEEL SUCCES GEWENST!!!