Van biet tot suiker, stap voor stap... - Grasspriet

Van biet tot suiker, stap voor stap...
3
L E E S T E K S T
Aan de bieten kleeft nog slijk. Dit
moet men eerst verwijderen. Een
speciale transportband die de aarde van
de bieten schudt, vervoert ze naar de wasplaats.
Daar spuit men met water onder
hoge druk de laatste restjes aarde van de
biet.
6
Het diffusiesap bevat nog veel
onzuiverheden. Met behulp van
kalk, koolzuur en filters worden die verwijderd.
Het diffusiesap is nu doorzichtig
geworden. In de suikerfabrieken noemt
men het nu stroop. Wat in de filters
achterblijft noemt men schuimaarde.
2
Eens de bieten gerooid zijn, worden
ze met grote vrachtwagens
naar de suikerfabriek overgebracht.
5
Die snijdsels komen nu terecht in
een grote, cilindervormige trommel:
de diffusor. In de diffusor stroomt
warm water. De suiker verlaat de snijdsels
en komt in het water terecht. We
noemen het nu diffusiesap. Wat overblijft
van de snijdsels is de pulp.
1
Vanaf eind september barsten de
suikerbieten haast van het zoete
sap. Vanaf dan tot eind december worden
ze geoogst. Dat gebeurt volledig
machinaal. De bieten worden daarbij
mechanisch gekopt. De bladeren en de
bietenkoppen dienen als veevoeder.
4
De gereinigde bieten komen
terecht in een snijmolen. De bieten
worden er in kleine stukjes (=de snijdsels)
geraspt.
1. Rooien.
3. Wassen.
Akkerbouw 7.2
7
2. Transport.
4. Snijden.
5. Diffusie. 6. Zuiveren.

7.3
7
Akkerbouw
L E E S T E K S T
Van biet tot suiker, stap voor stap...
7. Verdampen. 8. Kristalliseren.
9. Centrifugeren. 10. Drogen en opslaan.
11. Verpakken. 12. Restproducten.
10
De kristalsuiker gaat nog even in
de droogtrommel vooraleer ze in
grote silo’s wordt opgeslagen. Dat is
nodig, want de suikerfabriek werkt
slechts gedurende enkele maanden per
jaar. Suikerbieten zijn er immers niet het
hele jaar door. Vanuit die silo’s kan men
dan het hele jaar door suiker leveren.
9
Om die suikerkristallen te scheiden
van de rest van de stroop doet men
ze in een ketel die heel snel ronddraait.
Zo’n beetje als mama’s wasmachine
wanneer ze de was droogzwiert. In de
centrifuge wordt de stroop weggeslingerd,
maar de suiker blijft in de ketel. Zo
verkrijgen we kristalsuiker. Er blijft nu
nog een minderwaardige, zoete siroop
over: melasse.
11
Suiker uit de silo’s kan nu in allerlei
soorten verpakkingen gestopt
worden.
7
De stroop bevat nog veel water.
Door ze verschillende malen aan
de kook te brengen houdt men uiteindelijk
dik sap over.
12
In de loop van het productieproces
merkten we dat hier en daar nog
resten van de suikerbiet opdoken: pulp,
schuimaarde en melasse. Die producten
gaan niet verloren. De meeste komen
opnieuw op het landbouwbedrijf terecht.
Pulp en melasse zijn prima veevoeder,
schuimaarde kan dan weer als meststof
gebruikt worden. Zelfs het slijk dat van
de bieten verwijderd wordt, brengt men
opnieuw naar de akkers.
8
Het koken verwijdert niet alleen
het overtollige water, maar er
gebeurt nog iets wonderlijks. In de suikerstroop
verschijnen korrels: de suikerkristallen.

1
3
1. De suikerbietverwerking
Hopelijk heb je goed geluisterd naar de leestekst.
Kan je de titels die hieronder staan bij het juiste
prentje plaatsen en zo het schema van
de suikerbietverwerking vervolledigen.
Probeer deze oefening uit te voeren
zonder de leestekst te
raadplegen.
5 6
2
4

7
9 10
11 12
8
snijden - verdampen - restproducten - transport - drogen en opslaan - rooien -
zuiveren - wassen - centrifugeren - verpakken - diffusie - kristalliseren

D O E - A C T I V I T E I T
Van biet tot suiker, stap voor stap...
1. Groeisuiker
Wie kan er zelf kristallen maken?
Giet drie vierden van een glas water in een pan. Warm het water op en voeg er
geleidelijk een kopje suiker aan toe.
Giet nadien de volledige suikeroplossing voorzichtig terug in een glas.
Vervolgens neem je een potlood en knoop je een paar draden aan het potlood.
Leg het potlood dwars over het glas zodat de draden in de oplossing hangen.
Na een paar weken zie je er mooie suikerkristallen aan groeien
2. Hoe groot is één ton suiker
Klasleergesprek.
Vertrek van het meten van een doos suiker van 1 kilogram
Berekenen het volume van die doos (1 doos = 17 cm x 11 cm x 5 cm)
Zoek nu het volume van 1 ton suiker
- 1 pak suiker van 1 kilogram = 17 cm x 11 cm x 5 cm = 935 cm 3 (afgerond dus 1dm 3 )
- 1 m 3 = 1000 dm 3 en 1 ton = 1000 kilogram
- 1 ton suiker is dus afgerond 1 m 3 groot
(noot: Er zijn verschillende formaten van dozen)
Akkerbouw 7.6
7
3. Enkele leuke suikerwoorden.
Mogelijke werkwijzen:
Zoek zoveel mogelijk samenstellingen met suiker of zoet.
Controleer in je woordenboek en schrijf de betekenis op. Vul aan met nieuwe woorden.
Verzin zelf twee valse betekenissen voor elk gevonden woord.
Laat je klasgenoten raden welke betekenis de juiste is.
Een voorbeeld:
suikerbrood: a) kegel van geraffineerde suiker, met afgeronde top en ongeveer
een halve meter hoog
b) soort paddestoel, familie van het eekhoorntjesbrood
c) wit gesteente in de vorm van een brood, vooral voorkomend op
Zuid-Afrikaanse stranden.
nog enkele leuke samenstellingen ...
suikercampagne - suikerdief - suikerhoed - suikerkind - suikernetel - zoetekauw - zoeteveentjes - zoethout
4. De ene suiker is de andere niet....
Nodig:
een blinddoek, (een suikerbiet), verschillende soorten suiker zoals: poedersuiker, kristalsuiker, witte en bruine suiker, kandijsuiker
Laat de kinderen de suikerbiet zien en vraag wat het is. Verwijs naar de tekst over de productie van suiker. Vraag de kinderen
waarvoor suiker wordt gebruikt. Laat de kinderen verschillende soorten suiker opnoemen.
Blinddoek een kind en laat het een soort suiker ruiken, voelen en proeven. Weet het welke soort suiker het is ?

1. Een vraagstukje?
Van biet tot suiker, stap voor stap...
Een doos suiker meet 11 cm bij 17 cm bij 5 cm. De
vrachtwagen hiernaast is volgeladen met pakken
suiker van 20 kg. Eén pak suiker bevat 20 dozen.
Hoeveel pakken suiker kan ik in de
vrachtwagen laden.
Hoeveel dozen suiker zijn dat?
Hoeveel kg suiker bevat de vrachtwagen?.
2. Spreekwoorden
7
7.7 Akkerbouw
W E R K B L A D
Onze schrijver was dit maal toch wel heel verstrooid. Hier en daar heeft hij een aantal woorden door elkaar gehaald. Kan jij nu
elk spreekwoord terug samenstellen? Schrijf je er ook de juiste betekenis bij?
Honger maakt rauwe koek zoet.
Zoete suiker bakken.
Als zoete suiker slikken.
Iemand een koekje van eigen brood geven.
Je bent toch niet van deeg.
Op iets afkomen als vliegen op de bonen.
Een suikertand hebben.
3. Suikerpoëzie
Welke dichter heeft ook een gezond recept?
Lees het nevenstaande gedichtje (durf je
het ook eens voor de klas voordragen )
uit: Theo Olthuis, een hele grote badkuip
vol. Amsterdam, Querido, 1983
Kan jij nu zelf eens een gedichtje schrijven
met enkel suikerarme of zelfs suikervrije
producten? Verzin eveneens een leuk of
verrassend einde!
200 cm 300 cm
150 cm
Recept
Neem een emmer limonade
en een pan met choco-ijs,
doe daarbij tien groene lollies
spekkies, kauwgom en wat anijs,
daarna nog een onsje koekjes,
zuurstokken, drop en suikerspin,
zwartopwit en veertien toffies,
dan zit alles er wel in.
Zo, nu even heel goed roeren,
ik denk vast dat je ervan houdt...
O jee, ik ben nog iets vergeten:
een pondje kiespijnpoeder
anders - gaat het zeker fout !