BESTEMMINGSPLAN BUITENGEBIED ... - Gemeente Leek

houtsingels naar de lager gelegen polders, zoals de Grootegastermolenpolder, Polder Bombay,
het Noorderland, Polder de Kale Weg en de Sebaldebuurstermolenpolder. De verkaveling nabij
de gasten is vooral opstrekkend met elzensingels op de perceelsgrenzen. In de polders is de
verkaveling vooral blokvormig, wat onregelmatiger, de percelen zijn groter en worden van elkaar
gescheiden door sloten. In de verkaveling en de opbouw van het gebied is het verleden en de
ontstaansgeschiedenis vaak nog goed af te lezen. Op de van nature hoger gelegen gasten
(zand) werd gewoond, vanuit de gasten werd het gebied verder ontgonnen en bedijkt. Ook wer-
den waterlopen aangelegd om de turf die werd gestoken af te voeren. De lokale adel speelde
vaak een belangrijke of voortrekkersrol bij deze projecten. Op de wat hoger gelegen gronden
werden percelen haaks op de gasten met elzensingels aangelegd. De natte gebieden werden
ingepolderd en worden en werden met name als weiland gebruikt, deze gebieden bevinden zich
vooral in het noordelijk deel van de gemeente. De polders zijn ook van belang als leefgebied
voor de weidevogels.
Globaal gezien liggen de meeste gebieden met houtsingels in het zuidelijk deel van de gemeen-
te. Deze houtsingels staan de laatste jaren onder druk, veel singels zijn weggehaald of slecht
onderhouden. Redenen hiervoor zijn onder meer de schaalvergroting in de landbouw en de
onderhoudskosten. De oorspronkelijke functies van de singels (veekering, perceelsscheiding,
brandhout, windsingel) zijn voor een groot deel verloren gegaan. De houtsingels bemoeilijken
een efficiënte(re) bedrijfsvoering. In het kader van de Visie HoutsingelHoofdstructuur zijn de
huidige kwaliteiten van de houtsingels beoordeeld en in kaart gebracht. De houtsingels hebben
naast een landschappelijke waarde ook een ecologische waarde. Vooral de intacte houtsingels
vormen een schuil-, broed-, stand-, of fourageerplaats voor flora, vogels of kleine zoogdieren.
De afwisseling tussen open velden en bossingels maken het houtsingelgebied landschappelijk
en ecologisch opzicht interessant en aantrekkelijk.
Door het gebied loopt een aantal tochten - onder andere de Doezumertocht, Grootegastertocht
en Wolddiep- en dijken (onder andere bij en langs de Dijkstreek, Maarsdijk, bij Bakkerom en het
Niekerkerdiep) die in de late Middeleeuwen zijn aangelegd om het gebied te ontginnen en het
water af te voeren. Met name de dijken zijn niet meer overal direct herkenbaar in het landschap
aanwezig. Hun nut hebben ze immers al lang verloren.
De bebouwing bevindt zich met name op de gasten in de vorm van lintbebouwing. In de polders
komt weinig bebouwing voor. Aan de randen van de polders staat wat bebouwing, vaak in de
vorm van boerderijen.
4.7. Natuur
In het plangebied komen een aantal kleinere natuurgebieden voor, het gaat vooral om lage
natte gebieden en petgaten. Natuurgebiedjes zijn onder meer de Jilts Dijksheide, Mieden, de
Hoogemieden en de Petgaten.
In de polders komen door de hoge grondwaterstand weidevogels voor. De houtsingels bieden
door hun beschutting een goed leefgebied voor verschillende soorten vogels. Verder komen
lokaal natuurwaarden voor en wordt door middel van relatief kleine ingrepen ruimte geboden
aan de natuur. In de Westerhornerpolder zijn bijvoorbeeld de oevers van de sloten afgevlakt om
27