Milieujaarverslag 2002 - Wegener

M
Mmilieu
jaarverslag
2002
wegener

Intern
Milieujaarverslag
2002
Wegener NV
Apeldoorn, oktober 2003
centrale milieucöordinatie,
L.J.Th. Stayen

Inhoudsopgave
1. Inleiding 1
2. Milieubeleid 2
2.1 Algemeen 2
2.2 Wegener 3
2.3 Milieuorganisatie 3
3. Interne milieuzorg 2001 5
Bijlagen
3.1 Activiteiten op centraal niveau 5
3.2 Activiteiten op lokaal niveau 13
Bijlage I Milieubeleidsverklaring Wegener
Bijlage II Milieuverslaglegging van de lokaties en bedrijven met
productieactiviteiten
II.a Apeldoorn II - 1
II.b Best II - 7
II.c Breda II - 12
II.d Enschede II - 23
II.e Houten II - 29
II.f Nijmegen II - 29
II.g Den Haag en Rijswijk II - 33
II.h Wegener DM Services II - 38
II.i Wegener Falkplan B.V. II - 38
II.j Interlanden B.V. II - 39
Bijlage III Tabel gevaarlijk afval
Bijlage IV Tabel bedrijfsafval
Bijlage V Tabel verpakkingsmaterialen
Bijlage VI Tabel energieverbruik
Bijlage VII Verzendlijst intern milieujaarverslag 2002

1. INLEIDING
Duurzaam ondernemen is van wezenlijk belang voor de beleidskeuzes binnen Wegener.
Als grootste uitgever van regionale dagbladen en huis-aan-huiskranten in Nederland
vervullen wij een voorbeeldfunctie in de samenleving waarbij het eigen handelen bij
voorkeur in positieve zin in de eigen uitgaven aan de orde moet komen.
Voor de zeven grafische productielokaties, Apeldoorn, Best, Breda, Enschede, Houten,
Nijmegen en Den Haag heeft dit de meeste impact, daar het machinale productieproces
door een juiste keuze van grondstoffen en werkmethodiek de grootste bijdrage moet
leveren. Er is dan ook gekozen voor een gestructureerde aanpak via een
milieuzorgsysteem.
Het milieuzorgsysteem is voor de grafische bedrijven van Wegener het middel om aan de
vigerende milieu-eisen en - regels te kunnen voldoen. Aldus wordt door ons een bijdrage
geleverd aan de verwezenlijking van de algemene milieutaakstelling van met name de
grafische bedrijfstak: een schonere productie, met minder uitstoot, afval, geur- en
geluidshinder.
Bescherming van de natuurlijke leefomgeving vormt, in samenhang met
arbeidsomstandigheden (Arbo) en kwaliteitszorg, binnen Wegener een integraal onderdeel
van het ondernemingsbeleid en behoort als zodanig tot de verantwoordelijkheid van de
lokale bedrijfsleiding.
De productielokaties hebben een eigen milieuorganisatie welke jaarlijks een eigen verslag
uitbrengt met een gedetailleerde beschrijving van de milieusituatie. Dit centrale verslag
geeft een samenvatting van de lokale activiteiten op milieugebied en een evaluatie van het
gevoerde beleid aangevuld met de geconsolideerde cijfers van energiegebruik en afval.
Het verslag bestaat uit de hoofdstukken: milieubeleid en interne milieuzorg 2002, terwijl
in Bijlage II de verslaglegging van de lokaties is opgenomen.

2. MILIEUBELEID
2.1 Algemeen
Het overheidsbeleid is erop gericht dat alle middelgrote tot grote ondernemingen met een
middelgrote tot grote milieubelasting beschikken over een bedrijfsintern milieuzorgsysteem.
Een bedrijfsintern milieuzorgsysteem is een samenhangend geheel van
technische, organisatorische en procedurele maatregelen, gericht op het voorkomen dan
wel beperken van milieubelasting als gevolg van bedrijfsactiviteiten. Invoering van
interne milieuzorg betekent dat bij productieactiviteiten gestructureerd rekening wordt
gehouden met het milieu. Een milieuzorgsysteem bestaat uit de volgende elementen:
- milieubeleidsverklaring;
- milieu-inventarisatie;
- milieuactieplan;
- integratie van milieuzorg in de bedrijfsvoering;
- interne voorlichting en opleiding;
- meet- en registratiesysteem;
- periodieke interne en externe controle;
- milieujaarverslag.
De te nemen milieumaatregelen voor de grafische industrie en verpakkingsdrukkerijen
zijn vastgelegd in een milieubeleidovereenkomst (MBO). Dit is een overeenkomst tussen
enerzijds het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen (KVGO) alsmede
Kartoflex en anderzijds de centrale en lokale overheidsinstellingen in Nederland.
Deze overeenkomst omvat de maatregelen die in deze bedrijven en verpakkingsdrukkerijen
in de periode 1993 tot het jaar 2000 moesten worden getroffen. De
milieubeleidovereenkomst vormt een belangrijke basis voor ons milieuzorgsysteem. In
1997 is de MBO aangevuld met een uitwerking van de energiemaatregelen.
Met verschillende overheidsinstanties is afgesproken dat de maatregelen uit de
milieubeleidovereenkomst zo veel mogelijk concreet in individuele milieuvergunningen
worden verwerkt. Deze milieuvergunningen dienen uiteraard door de ondernemingen te
worden nageleefd.
Een andere voor ons belangrijke afspraak vorm het Convenant Verpakkingen II. Bij dit
deelconvenant gaat het om verpakkingsmaterialen die onze bedrijven in de markt
brengen. Om aan de doelstellingen te kunnen voldoen heeft Wegener zich aangesloten bij
de KVGO/NUV-cluster waarbij gezamenlijk gerapporteerd wordt en maatregelen ter
preventie of hergebruik bedacht worden.

2.2 Wegener
November 1994 is door de Raad van Bestuur een milieubeleidsverklaring (zie bijlage I)
ondertekend, waarin het beleid van de onderneming op milieugebied is beschreven. Naast
de invoering van het milieuzorgsysteem wordt in deze verklaring aandacht geschonken
aan preventie en reductie van milieubelasting, voorlichting en opleiding aan het personeel
en de verdeling van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden op milieugebied.
Deze verklaring heeft een bindende werking voor de productielokaties.
Na de ontvlechting van de dagbladuitgeverijen, de huis-aan-huiskranten en de grafische
activiteiten zijn de krantenproductiebedrijven samengevoegd in één juridische organisatie,
de Wegener Grafische Groep (WGG), met zeven productielokaties.
Het milieubeleid is afgestemd op de nieuwe organisatievorm. Omdat de milieubelastende
activiteiten plaatsvinden in de productiebedrijven is besloten ook de vergunningsituatie
daar op af te stemmen. Nieuwe vergunningen komen op naam van een WGG -
productiebedrijf in plaats van een uitgeverij.
Op de productielokaties is de manager van het productiebedrijf verantwoordelijk voor de
uitvoering van het milieubeleid en stuurt tevens de milieucoördinator aan.
Bepaald is dat binnen vier jaar, te rekenen vanaf juni 2001, alle productielokaties het
milieuzorgsysteem gecertificeerd moeten hebben volgens de norm van de Stichting
Certificatie Grafimedia Branche (SCGM).
Deze normering volgt de ISO 14001-norm, doch is speciaal toegesneden op de grafische
productie.
2.3 Milieu organisatie
Voorwaarde voor een adequate concernaanpak is dat op diverse plekken binnen de
Wegenerorganisatie (deeltijd) milieufunctionarissen aanwezig zijn. Met de invoering van
de nieuwe organisatiestructuur en de zeven productielokaties is de centrale
ondersteuning uitgebreid. De milieuorganisatie kent nu de volgende functies:
Centrale milieucoördinator
Beleidsvoorbereiding en functionele aansturing van de lokale milieucoördinatoren zijn de
belangrijkste taken.
De Groepsmilieucoördinator
De groepsmilieucoördinator begeleidt de invoering en certificering van de zorgsystemen
op de lokaties, zorgt voor analyse van de gebruikte stoffen en maakt de
instructiekaarten.

Lokale milieucoördinatoren
Op de productielokaties (Apeldoorn, Best, Breda, Enschede, Houten, Nijmegen en Den
Haag) is een (deeltijd) milieucoördinator aanwezig. Deze milieucoördinator is belast met
de invoering en instandhouding van het milieuzorgsysteem op de lokatie en fungeert als
vraagbaak, aanspreek- en coördinatiepunt binnen de lokatie.
Tussen de lokale milieucoördinatoren en de centrale milieucoördinatie wordt structureel
overleg gevoerd.
Professionele ondersteuning ten behoeve van de certificering wordt op ad hoc basis
ingehuurd, van de aan de branche-organisatie (KVGO) gelieerde Stichting Interne Milieu
Zorg (SIMZ).
De milieucoördinatoren, v.l.n.r.: Theo Janssen, Pim Maaten, Martin Goedhart, Leo Hans Los, Leon Stayen, Trees
Peren, Menno Kuijer, Boudewijn Steenman, Ton Biesterbos, Peter Hendriks en Wim de Vos.

3. INTERNE MILIEUZORG 2002
3.1 Activiteiten op centraal niveau
Ontwikkelingen in 2002
De drukkerij in Vlissingen is dit jaar gesloten en er wordt in dit verslag niet meer over
gerapporteerd. Natuurlijk is er op verantwoorde manier afgebouwd en zijn gevaarlijke
stoffen op de juiste manier afgevoerd.
In Den Haag is een nieuw productiebedrijf in gebruik genomen ter vervanging van de
drukkerij in Rijswijk. Geproduceerd wordt op twee zeer moderne persen ondersteund
door een gerobotiseerd papierrollenmagazijn voor de papieraanvoer, computer-to-plate
technologie voor de drukvormvervaardiging en speciale nabewerkingapparatuur met
buffermogelijkheid en insteekapparatuur.
De lokatie Apeldoorn heeft met succes de ‘Starprintpers’ , een krantenpers met
gasdrogers gekoppeld aan speciale nabewerkingapparatuur, in maart 2002 in gebruik
genomen.
De terugval in de economie heeft gevolgen gehad voor uitgeverijen en drukkerijen waarbij
het lagere papierverbruik opvalt.
Milieubeleidsplan
Dit jaar is verder uitvoering gegeven aan het beleidsplan dat in 2001 in werking getreden
is. Zo is inmiddels de milieucoördinatie taak op alle lokaties ondergebracht bij het
Grafisch bedrijf. Energiezorg krijgt meer aandacht en wordt verankerd in het
milieuzorgsysteem. Op de lokatie Nijmegen heeft de pilot gelopen om alle procedures
aan te passen aan de elementen van energiezorg. Samen met de certificerende instantie
moet nu nog een manier gevonden worden om de energiezorg-elementen ook in de audits
mee te nemen.
Certificering
Na Nijmegen ,Breda en Best heeft de lokatie Enschede in 2002 als vierde binnen het
concern het milieucertificaat van de Stichting Certificatie Grafimedia Branche (SCGM)
behaald. De score was 8,9. De lokaties Apeldoorn en Den Haag hadden te maken met de
opstart van nieuwe productiemiddelen en organisatorische aanpassingen waardoor het
traject naar certificering van het zorgsysteem uitgesteld moest worden.
Breda heeft bij de externe audit dit jaar een score van 9,2 behaald en Nijmegen behaalde
zelfs het cijfer 9,3 Beide behoren hierdoor tot de top van grafisch Nederland.
Interne Controle
Interne controle is één van de kernonderdelen van het milieuzorgsysteem. De interne
controles zijn van vitaal belang voor het functioneren van het lopende zorgsysteem;
hiermede kan de “plan-do-act” cirkel gaande gehouden worden. De lokale
milieucoördinatoren houden regelmatig inspecties en bespreken de geconstateerde

gebreken met de leiding waarna de problemen meestal snel aangepakt worden. De
groepsmilieucoördinator controleert minimaal jaarlijks de lokaties.
Procedures
Vooral op de lokaties worden de milieuaspecten meegenomen in de werkwijzen en
procedures. Dit is een onderwerp dat blijvend aandacht vergt, omdat werkmethoden
nogal eens veranderen en procedures aangepast worden. Nu op één lokatie de
energiezorg-elementen in de procedures verwerkt zijn kan de ervaring op de ander
lokaties gebruikt worden .
Milieu-archief
Op iedere lokatie wordt het milieuarchief bijgehouden door de milieucoördinator.
De milieuhand- en werkboeken worden up-to-date gehouden door de milieucoördinatoren.
Vooral de lokatiespecifieke werkboeken vergen de nodige aandacht, opdat alle
documenten op tijd worden bijgewerkt.
Communicatie
Het miliecoördinatorenoverleg is dit jaar vier keer gehouden. Het belangrijkste
aandachtsgebied was de afstemming tussen de lokaties en het afspreken van een
verbetering van de milieuadministratie.
Externe communicatie
In 2002 zijn diverse contacten gelegd met het bevoegd gezag, voornamelijk op
lokatieniveau. Zaken als aanvraag van een milieubeheervergunning, naleving van de
vergunningsvoorschriften alsmede de invoering van het milieuzorgsysteem zijn hierbij
aan de orde geweest.
In een enkel geval is uitvoerig overleg geweest met omwonenden over klachten wegens
geluidsoverlast. Klachten worden serieus opgepakt en in overleg wordt een oplossing
gezocht.
In het financieel jaarverslag van het concern is een milieuparagraaf opgenomen waarin
beknopt vermeld wordt wat het concern aan milieuzorg doet.
Voorlichting
In de personeelsbladen van de afzonderlijke lokaties is regelmatig aandacht geschonken
aan milieuzaken. De Wegener krant is ingegaan op het milieujaarverslag.
Milieuopleidingen
Eind 2002 is met het onderwijsinstituut van het KVGO, Stivako, een milieucursus
afgesproken speciaal afgestemd op onze situatie. Het doel van de cursus die in 2003

gegeven zal worden is de nieuwe milieucoördinatoren en contactpersonen meer inzicht te
geven in de regelgeving, het zorgsysteem en de uitvoering van praktische zaken met
betrekking tot opslag en afvoer van gevaarlijke stoffen.
Registratie
De registratie van afval heeft een wettelijke achtergrond en indirect geldt dat ook voor
energie. Voor de ondersteuning van de registratie is in 1996 een speciaal op
milieuadministratie afgestemd programma (het Equest programma) aangeschaft en in
1997 is het op de Wegener vestigingen in gebruik genomen. Op de oud-VNU vestigingen
is de milieuadministratie anders ingericht en wordt deze zonder een speciaal programma
uitgevoerd. Zoals in het beleidsplan is afgesproken, is dit jaar een inventarisatie
gehouden van de wensen en eisen die aan de milieuadministratie gesteld worden. In 2003
zal samen met de informatieanalist gezocht worden naar de meest geschikte methode en
vervolgens wordt gekeken welke programmatuur daar bij ingeschakeld kan worden.
Het maken van instructiekaarten aan de hand van de productinformatie-bladen van de
leveranciers blijkt nog steeds geen eenvoudig karwei.
Enerzijds is het moeilijk om de productinformatie te analyseren gezien de vele voor
deskundigen bestemde begrippen, anderzijds blijken de door de leveranciers afgegeven
productinformatie-bladen onvolledig te zijn en vaak niet te voldoen aan de voorschriften
waardoor het voor ons moeilijk is een juiste werkinstructie te maken.
De productinformatie wordt centraal beheerd en door een deskundige geanalyseerd. Hier
worden ook de instructiekaarten voor alle lokaties vervaardigd. Door de vele
veranderingen bij de leveranciers is het veel werk om de instructiekaarten up-to-date te
houden.
Naast de registratie van afval en energie is het van belang om de ingekochte hoeveelheden
grond- en hulpstoffen te weten. Hiermee wordt op diverse lokaties een
stoffenbalans gemaakt.
In dit verslag wordt in bijlage III, IV, V en VI een overzicht gegeven van de hoeveelheden
afgevoerd afval en het energieverbruik.
Op de volgende bladzijden worden een aantal kengetallen grafisch weergegeven. Voor de
productiebedrijven is de ingekochte hoeveelheid papier een goede indicatie van de
bedrijvigheid en is daarom in de kengetallen verwerkt. Natuurlijk treedt daarbij
vertekening op bij de lokaties waar grotere kantoorpanden met veel mensen zijn.
Desondanks geeft dit toch een aardig inzicht in verschillen en zeker over meerdere jaren
bezien is het goed bruikbaar. Omdat niet van alle lokaties over het jaar 2000 evenveel
gegevens beschikbaar zijn, staan enige kolommen op nul.

180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Ook dit jaar heeft de scheiding van afval veel aandacht gekregen en zijn er goede
resultaten behaald. In Best, Breda en Nijmegen heeft deze inspanning ook geleid tot een
geringere hoeveelheid bedrijfsafval en een efficiencyverbetering, te zien in de daling van
de hoeveelheid bedrijfsafval per ton papier. In Apeldoorn en Den Haag is de hoeveelheid
afval toegenomen als gevolg van de opstart van de nieuwe persen.
Omdat in de registratie van het bedrijfsafval het papierafval is opgenomen en het
papierafval er een groot deel van uitmaakt, is te zien dat de grafiek van het bedrijfsafval
die van het papierafval volgt.
14,0
12,0
10,0
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
Kg bedrijfsafval per ton papier
Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
Papierafval percentage
Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
De hoeveelheid afvalpapier in verhouding tot de ingekochte hoeveelheid papier verschilt
nogal per vestiging. Er zijn diverse redenen voor de uitschieters zoals: de oudere
productie-installaties in Rijswijk (opgenomen bij Den Haag) alsmede Breda en in
Apeldoorn worden speciale producten met veel nabewerking vervaardigd. Dit jaar is het
papierafval-percentage in Den Haag en Apeldoorn hoger door de opstart van nieuwe
persen waarbij veel papier verbruikt is met proefdraaien. In Nijmegen is het percentage
gedaald na de persrevisie.
2002
2002
2001
2001
2000

6
5
4
3
2
1
0
De hoeveelheden gevaarlijk afval zijn in absolute zin niet groot en bestaan uit
restproducten van de grafische productieprocessen. Door verschil in werkmethode is er
een verschil te zien in de cijfers over de vestigingen. Ook hier is er in Den Haag een
toename te zien doordat op twee lokaties tegelijk geproduceerd werd. In Enschede is het
assortiment stoffen verkleind en zijn restanten afgevoerd. In Houten is de afvoer
onregelmatig geweest en is er aan het eind van het jaar niet afgevoerd.
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Kg gevaarlijkafval per ton papier
Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
Aantal poetsdoeken per ton papier
Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
De in de productieruimten gebruikte poetsdoeken worden opgehaald door een
specialistisch bedrijf waar ze op milieuverantwoorde manier gereinigd worden, waarna ze
opnieuw gebruikt kunnen worden. Verschillen tussen de vestigingen onderling hebben te
maken met het al dan niet aanwezig zijn van reinigingssystemen en wasmachines en
2002
2002
2001
2001
2000
2000

verschillen in werkmethodiek. Per jaar kan wel eens een groot verschil optreden doordat
er veel poetsdoeken nodig zijn bij revisiewerkzaamheden.
Als uitvloeisel van het convenant verpakkingen II wordt op de lokaties bijgehouden
hoeveel verpakkingsmateriaal er toegevoegd wordt aan onze producten. Het overzicht
hiervan is vermeld in bijlage V.
Tevens is onderzocht of er met minder verpakkingsmateriaal kon worden volstaan of dat
andere minder milieubelastende materialen gebruikt konden worden. Dit heeft in enkele
gevallen resultaat gehad. De meeste vestigingen gebruiken inmiddels smaller
underwrapper papier met als gevolg een lager verbruik aan verpakkingspapier. Er is
inmiddels overgeschakeld op het gebruik van milieuvriendelijker polyethyleen folie.
Rapportage aan de overheid gaat over de bedrijfstak als geheel en daar blijkt dat de
convenantdoelstellingen grotendeels gehaald worden.
12,0
10,0
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
De keuze van verpakking heeft te maken met de manier van transport en bezorging en is
voor de externe drukorders meestal niet door ons te beïnvloeden. De verschillen over de
vestigingen hebben dan ook voor een groot deel te maken met de hoeveelheid externe
drukorders op een lokatie en de mogelijkheden van het machinepark. Over het algemeen
is er een verschuiving in de richting van folie waarneembaar. In Apeldoorn is het
folieverbruik verdubbeld en het gebruik van karton en papier gehalveerd.
Energie
Kg verpakking per ton papier
Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
Energie is een belangrijk milieuaspect vanwege de niet onuitputtelijke energiebronnen en
het broeikaseffect. Sinds 1997 krijgt het onderwerp energie extra aandacht. Hier wordt
op twee sporen gewerkt. Enerzijds de energie inkoop en anderzijds het terugdringen van
het verbruik.
2002
2001
2000

Aan de inkoopzijde is er een centraal contract voor de levering van elektriciteit aan alle
‘vrije’ Wegener-vestigingen (de grotere verbruikers), twintig bij elkaar, waarmee een
flinke besparing op de inkoopkosten gerealiseerd is.
Alle grote bedrijven beschikken inmiddels over een Energie Potentieel Scan (EPS) en een
Bedrijfs Energie Plan (BEP) waarin een plan voor het uitvoeren van beparingsvoorstellen
is opgenomen.
Energie Potentieel Scan
De branche doelstelling als onderdeel van de Milieu Beleids Overeenkomst (MBO 1993)
om een energie-efficiencyverbetering van 20 % in het jaar 2000 ten opzichte van 1989 te
realiseren is ruim gehaald. Het is zelfs 25% geworden. De Wegener bedrijven hebben daar
naar rato aan bijgedragen. In plaats van achterover te leunen gaan we echter door met het
zoeken naar besparingsmogelijkheden om zodoende het verbruik (en daarmee ook de
kosten) te beperken. De EPS is daartoe het afgesproken middel.
Aanpak EPS
De Energie Potentieel Scan verloopt in de regel als volgt:
In een aantal sessies stelt het “Energie Actie Team”, bestaande uit drie à vier
medewerkers van de lokatie, zowel van de uitgeverij als van de drukkerij, onder leiding
van de consultant een “Energie Consumptie Analyse” (ECA) op.
In deze ECA wordt per ingekochte energiedrager (gas, water, electra, evt. stadsverwarming)
via eventuele omzettingen (perslucht, koeling e.d.) een zo volledig mogelijke
opsplitsing naar alle verbruikers (processen en afdelingen) gemaakt.
Op basis van deze verbruiksanalyse onderzoekt het Energie Actie Team vervolgens op
welke gebieden reële besparingsopties te verwachten zijn.
Uiteindelijk resulteert het in het opstellen van het Bedrijfs Energie Plan (BEP). In het
BEP staat naast de doelstelling een opsomming van de geselecteerde besparingsmaatregelen
en iets over de uitwerking qua planning, organisatie, financiering en
monitoring. Het BEP dient ook ter communicatie met de gemeente in verband met de
milieubeheervergunning.
Afgesproken is dat de door de directie geaccordeerde besparingsacties ieder jaar
meegenomen worden in het lokatie milieuactieplan, zodat de voortgang ook gelijk met de
milieuacties bijgehouden kan worden. In de toekomst moet het ertoe leiden dat
energiezorg integraal in het milieuzorgsysteem wordt opgenomen.
Dit verslagjaar hebben de lokaties Best, Breda en Nijmegen de Energie Potentieel Scan
afgerond en zijn er bedrijfsenergieplannen met besparingsvoorstellen opgesteld. Deze
lokaties zijn gestart met monitoring van energieparameters. Op de lokaties die al langer
met een bedrijfsenergieplan werken zijn de besparingsmogelijkheden met redelijke
terugverdientijden inmiddels uitgevoerd.

Het overzicht van de energieverbruiken staat in bijlage VI. Net als bij de afvalgegevens is
een vergelijking gemaakt van het energieverbruik van de lokaties in verhouding tot de
ingekochte hoeveelheid papier.
Het energieverbruik in Apeldoorn is omhoog gegaan door de in gebruikname van de
nieuwe productiehal en de nieuwe pers met gasdrogers. Voor Den Haag zijn de
verbruiken van de oude en de nieuwe productielokatie opgeteld omdat de productie in
Rijswijk voortging terwijl er in Den Haag proefgedraaid werd met de nieuwe installatie.
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
De uitschieters worden veroorzaakt door verouderde machines en gebouwen met
ouderwetse installaties.
160
150
140
130
120
110
100
90
80
70
Energieverbruik in MJ per ton papier
Energie Efficiëncy Index totaal
(refjr.)1997 1998 1999 2000 2001 2002
2002
2001
Apeldoorn
Best
Breda
Enschede
Nijmegen
Rwk/dH
2000

De Energie Efficiency Index totaal (EEItot) wordt gevormd door alle primaire energie
gecorrigeerd op graaddagen en papierverbruik te relateren aan de situatie in het referentie
jaar 1997.
In de meeste vestigingen gaan de indexen dit jaar omhoog omdat er door de economische
teruggang minder geproduceerd is. Het papierverbruik is lager door dunnere kranten
terwijl het aantal machine uren gelijk bleef en het energieverbruik van de machines en
gebouwinstallaties slechts in geringe mate verminderde. Zonder alle
besparingsmaatregelen van de afgelopen jaren zou het beeld er veel slechter uitgezien
hebben. In Rijswijk/Den Haag is de index omhooggeschoten door het werken op twee
lokaties (opstart nieuwe persen) en in Apeldoorn is de index omhooggeschoten door de
ingebruikname van de nieuwe pers met gasdroging, terwijl het papierverbruik is
afgenomen.
3.2 Activiteiten op lokaal niveau
Op lokaal niveau wordt gewerkt via milieuactieplannen met een looptijd van een jaar. De
lokaties maken een eigen milieujaarverslag waarin naast informatie over uitgevoerde
acties en cijfers over afval en energie ook een evaluatie van het gevoerde beleid gegeven
wordt.
De milieuactieplannen en -jaarverslagen vormen een belangrijke schakel in de
communicatie met de lokale overheden.
Soms is zelfs een directe koppeling ontstaan tussen de milieubeheervergunning en het
lokatie actieplan. Dit plan moet in dat geval dan ook ter goedkeuring aan de
vergunningverlener overgelegd worden.
Op alle lokaties blijkt het actueel houden van de milieubeheervergunning en het
onderwerp good housekeeping veel aandacht te vergen. Controle door de lokale
overheden wordt steeds scherper en leidt vaak tot extra eisen en inspanningen.
In vervolg op de reeds eerder genoemde activiteiten en constateringen worden in de
paragrafen van bijlage II beknopte versies van de lokale verslagen opgenomen.
Voor de volledige informatie wordt verwezen naar de lokale milieujaarverslagen zelf.

De in 1994 door de toenmalige RvB voorzitter ondertekende milieubeleidsverklaring

De in 1994 door de toenmalige RvB voorzitter ondertekende milieubeleidsverklaring

Milieuverslaglegging van de lokaties en bedrijven met productieactiviteiten
II.a. Apeldoorn
De terugval in de economie heeft gevolgen gehad voor het productievolume van Wegener
Nieuwsdruk Gelderland (WNG). Het gevolg was een lager grondstoffen verbruik en daaraan
verbonden een vermindering van de afvalstoffen. Zo is het papier- en inktverbruik gedaald
met ca. 18%. De papierinschiet volgde helaas deze trend niet en bleef hoog op ca. 13%.
De prepress activiteiten hebben ook in 2002 een dalende tendens laten zien. Steeds meer
klanten voeren zelf het prepress werk uit en leveren dit digitaal aan. Dit vertaalt zich in
minder film-, fotografisch papier- en chemieverbruik. De afvalstromen van de prepress
daalden hierdoor meer dan het papierverbruik en wel met 24%.
Succesvol was de ingebruikname van de Starprintpers met gasdrogers. Begin maart 2002
werden hierop de eerste verkoopbare producten gedrukt. Omdat het hier een nieuw proces
voor het vervaardigen van hoogwaardig drukwerk betreft heeft het enige tijd gekost om het
proces volledig onder de knie te krijgen. Ook waren er de onvermijdelijke technische
onvolkomenheden. Dit heeft een negatieve invloed gehad op de papierinschiet.
Na invoering van stabilisatie programma’s ging het in de tweede helft van het jaar beter.
Door de ingebruikname van de Starprintpers werd de productie op de Express pers verder
afgebouwd. De A- en B-lijn zijn beide buiten bedrijf gesteld, de C-lijn met IR-droging is in
april 2003 buiten gebruik gesteld. Dit heeft als effect een vermindering van het elektrisch
energieverbruik, maar een vermeerdering van het gasverbruik door de heatset droging op de
Starprintpers.
De activiteiten in de nabewerking zijn drastisch uitgebreid met de ingebruikname van de
Starprintpers. Er is apparatuur in gebruik genomen voor het bufferen van meerdere persruns,
het verzamelen en hechten van de katernen en het insteken van folders. Ook het
verpakken in folie is fors toegenomen. De aanloopperiode heeft ook hier een ongunstig
effect gehad op de papierinschiet.
Chemie opslagruimte Poetsdoeken in containers
Overzicht van de uitgevoerde milieuacties
Vergunning volgens de Wet milieubeheer
Dit jaar zijn alle onderzoeken, welke als voorwaarden golden voor de verleende vergunning,
uitgevoerd. Van alle onderzoeken is een schriftelijke rapportage naar de gemeente verstuurd.
Alle conclusies zijn door de gemeente geaccepteerd en hiermede wordt volledig aan alle
vergunningvoorschriften voldaan.
Emissie onderzoek.

Ter controle van de voorschriften uit de Wm-vergunning is door adviesbureau Peutz een
onderzoek uitgevoerd naar de emissie van vluchtige organische stoffen (VOS) vanuit de
Starprint pershal. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat de emissies van de
naverbrander en pershal voldoen aan de vergunningsvoorwaarden.
Onderzoek geluidbelasting Starprintpers
Door adviesbureau Peutz is een onderzoek uitgevoerd naar de geluidsbelasting op de
arbeidsplaatsen in de Starprint pershal.
Conclusie van het onderzoek is dat de geluidsniveaus in de aangrenzende kantoren en
bedieningsruimte als acceptabel mogen worden beschouwd. Richtwaarde is 45 dB(A), niet
uitgesloten wordt dat deze bij maximale druksnelheid licht overschreden wordt.
Afvoer doeken van de automatische rubberdoekwasinstallatie.
Op de Starprint pers is een automatische rubberdoekwasinstallatie aangebracht. De gebruikte
doeken zijn vervuild met inkt en papierstof. Na onderzoek blijkt dat deze niet gestort
mogen worden. Voor de afvoer is een speciale lekvrije bak aangeschaft. De rollen worden als
chemisch afval behandeld en ter verbranding afgevoerd.
Onderzoek naar warmteterugwinning gasdrogers
Er is een onderzoek uitgevoerd naar de economische haalbaarheid van warmteterugwinning
uit de naverbranders van de gasdrogers op de Starprintpers. Omdat de gecombineerde
droger/naverbrander al zuinig met energie omspringt, is de restwarmte-inhoud van het
rookgas niet zo groot dat het rendabel hergebruikt kan worden. De conclusie van dit
onderzoek is een terugverdientijd van 51 jaar en dus economisch niet haalbaar.
De gasmotoren van de WKK (Warmte Kracht Koppeling)-installatie werden in eerste
instantie om reden van een niet aan de eisen voldoende besturingseenheid afgekeurd. Bij een
herkeuring werden beide gasmotoren alsnog op het gebied van veiligheid en milieu
goedgekeurd.
Veranderingsmelding volgens artikel 8.19 Wm
Tijdens de bouw van de starprinthal zijn er op onderdelen veranderingen aangebracht ten
opzichte van de verkregen Wm-vergunning. Ook in het bestaande gedeelte zijn wijzigen
doorgevoerd. De wijzigingen hebben betrekking op vervanging van de koeltoren en de
plaatsing van een snipperafvoer t.b.v. de nabewerking.
Omdat deze wijzigingen van invloed zijn op de geluidsbelasting naar de omgeving is een
hiertoe een onderzoek uitgevoerd. Conclusie van het onderzoek is dat de geluidsbelasting
binnen de grenzen van de Wm-vergunning bleef.. De veranderingen zijn gemeld bij de
gemeente met bijgaand rapporten waarin de consequenties voor de geluidsbelasting naar de
omgeving waren weergegeven. De gemeente heeft deze wijzigingen goedgekeurd.
Afval
Na een jaar is de praktische uitvoering van de nieuwe restafvalstoffen-verwerker
geëvalueerd, de dienstverlening voldeed aan de verwachting dientengevolge is het contract
voor de huur van de perscontainer voor 4 jaar vastgelegd. In verband met stankoverlast zijn
alle kunststof restafvalcontainers van de nabewerking gespoeld.
De plaatsing van de 30 m3 houtcontainer heeft zijn nut bewezen, deze heeft een forse
besparing op de stortkosten en vermindering van rommel op het terrein
opgeleverd.

Houtcontainer
Drukkerij
De in 2001 gestarte proef met een op plantaardige oliën gebaseerd wasmiddel werd in 2002
afgerond. Het wasmiddel is in samenwerking met de leverancier van het wasmiddel getest in
de inktbakkenwasmachine van WNG. Er zijn ook testen uitgevoerd bij de leverancier van de
wasmachine. Na toevoeging van een anti-schuim middel aan het wasmiddel waren de
testresultaten bevredigend. Voor definitieve toepassing moet de wasmachine uitgevoerd
worden met verwarming, omdat dit middel, in tegenstelling met het huidige wasmiddel op
oplosmiddelbasis, de beste wasresultaten geeft bij een temperatuur van 40 graden. Deze
ombouw is in verband met de kosten (nog) niet gerealiseerd.
Nabewerking
Met de ingebruikname van de Starprint pers zijn ook de nabewerkingsactiviteiten uitgebreid.
Enkele producten worden in meerdere runs gedraaid waardoor tussenopslag noodzakelijk is.
Deze runs worden later verzameld en gehecht tot een gereed product.
Door deze productie veranderingen hebben er wijzigingen in het machinepark
plaatsgevonden.
Er is apparatuur in gebruik genomen voor het bufferen van meerdere persruns, het
verzamelen en hechten van de katernen en het insteken van folders. Ook het verpakken in
folie is fors toegenomen. De aanloopperiode heeft een ongunstig effect gehad op de
papierinschiet.
Belangrijk effect is de forse toename van papier opslag waardoor de brandbelasting is
toegenomen. Bij realisering van de voorgenomen sprinklerinstallatie wordt de
brandveiligheid afgedekt.
Plaatvervaardiging/repro
In 2001 heeft in de plaatvervaardiging, als gevolg van de komst van de Starprint pers, een
herindeling plaatsgevonden. Er is een plaatvervaardigingsstraat voor de Starprint pers
bijgeplaatst, met de installatie zijn er nieuwe chemieafvoerleidingen aangebracht en
opvangbakken geplaatst. In 2002 is deze situatie ongewijzigd gebleven.
Het voornemen is om in 2004 geleidelijk over te gaan naar CTP (computer to plate).
Prepress
De paginamontage is verder gedigitaliseerd. Hierdoor wordt er minder fotografisch papier,
film en chemie gebruikt. Alle ontwikkelmachines zijn op ontzilveringsapparatuur
aangesloten. De apparatuur wordt op geregelde tijden schoongemaakt en gecontroleerd.
Ook hier zijn er in 2002 geen veranderingen aangebracht.
Grafisch magazijn/papiermagazijn

Het blokkeren van de chemiekluizen door de ontvangst van goederen blijft een voortdurend
aandachtspunt. Hierdoor blijven gevaarlijke stoffen onnodig lang in het magazijn staan. Dit
is niet conform de voorschriften uit de Wm-vergunning, zoals bij interne en gemeentelijke
inspecties regelmatig gemeld. De ruimte in de chemiekluizen is aan de krappe kant, de
chemieruimte van de Starprint pers biedt een oplossing maar wordt (nog) niet ten volle
benut.
De opslag van gevaarlijk en milieuschadelijke stoffen in kleinverpakking vindt plaats in een
brandvrije kluis en op lekbakken. Deze wordt goed gebruikt, ook de (dag)voorraad op de
afdelingen staat in speciale kasten en waar nodig voorzien van lekbakken.
Technisch gezien wordt voldaan aan de regelgeving, de naleving kan verbeterd worden.
Emissie
De in 2001 gestarte proef met een wasmiddel op basis van plantaardige esters is verder
uitgewerkt. Aanvankelijk waren er problemen met schuimvorming in de (inktbakken)
wasmachine. Na toevoeging van een antischuimmiddel aan het product zijn er proeven
genomen bij de leverancier van de wasmachine. De wasmachine fabrikant beschikte over een
wasmachine met verwarmd bad, dit is noodzakelijk om het middel dat bij 40 graden zijn
beste wasresultaat bereikt, te kunnen testen. De wasresultaten waren goed en er trad geen
schuimvorming op. Bij de duurtest bleek de standtijd ongeveer gelijk te zijn aan het huidige
wasmiddel op oplosbasis. Bij
vervanging moet het gebruikte
wasmiddel behandeld worden als
chemisch afval. Het middel kan echter
nog niet toegepast worden omdat de
wasmachine er niet op ingericht is.
De gasdrogers van de Starprint pers
voldoen goed en de geïntegreerde
naverbranders zorgen ervoor dat de
emissie ruimschoots voldoet aan de
wettelijke eisen.
Achterzijde droger Commander pers
Energie
Na de uitvoering van de Energie Potentieel Scan (EPS) in 1998 is een Bedrijfs Energie Plan
opgezet voor de periode 1999-2002.
Met de installatie van de Starprintpers zijn de meeste van de voorgestelde
energiebesparende maatregelen uitgevoerd. Enkele voorbeelden van de genomen
maatregelen:
– Vervanging persluchtcompressor;
Hiermee wordt een jaarlijkse energiebesparing ter waarde van € 20.000,- bereikt door
vermindering van het nullast verbruik;
– Ultrasone bevochtiging pershal;
Door geen stoombevochtiging meer toe te passen wordt een aanzienlijke besparing op
het elektriciteitsverbruik gerealiseerd;
– Luchtbehandeling met frequentie geregelde ventilatoren;
– Energiebesparende asloze persaandrijving met frequentie geregelde draaistroommotoren;
– Energiezuinige HF-verlichting;
– Uitbreiding van het gebouwbeheerssysteem.
Energiemonitoring vindt plaats door maandelijkse opname van alle (tussen)meter standen.

Het elektra-, gas-, en waterverbruik wordt per gebouw geregistreerd. Daarnaast zijn alle
groot verbruikers zoals persen, drogers, koelinstallaties, luchtbehandelingen e.d. apart
bemeterd. De meterstanden worden door de Technische Dienst bijgehouden in een logboek.
Elektraverbruik in KWh *
1999 2000 2001 2002
WNG 4.385.633 4.640.168 4.647.899 5.203.544
WUGO 1.085.596 1.326.215 1.446.855 1.388.199
Holding 926.600 574.493 539.800 540.000
Totaal 6.397.829 6.540.875 6.634.554 7.131.743
* Ingekochte energie
Gasverbruik in m3
Gebouw: 1999 2000 2001 2002
WNG 1.183.512 1.318.014 1.379.279 2.083.765
WUGO 41.343 41.785 49.211 45.194
Holding 39.188 51.102 53.809 39.423
Totaal 1.264.043 1.410.901 1.482.317 2.168.382
Waterverbruik in m3
1999 2000 2001 2002
WNG 21.910 19.607 19.119 20.526
WUGO 1.756 2.346 1.441 1.120
Holding 1.109 1.119 1.012 1.215
Totaal 24.775 23.072 21.572 22.861
Toelichting elektraverbruik
De toename met bijna 12% t.o.v. 2001 is voornamelijk veroorzaakt door de uitbreiding in
de nabewerking en uitbreiding met Starprint hal (gebouweninstallaties) en persinstallaties.
Het verbruik van de Expresslijn met droger daalde met 70%. Dit is 8.7% van het totaal
verbruik.
Gasverbruik
Het totale gasverbruik op de lokatie steeg met 46 %, dit is bijna in zijn geheel toe te
schrijven aan de gasdroging van de Starprint pers bij WNG.
De Starprinthal wordt hoofdzakelijk verwarmd met warmte uit de WKK-installatie. De
invloed op het totaal verbruik blijft hierdoor beperkt.
Het verbruik van beide drogers op de Starprintpers was in 2002 ca. 800.000 m3.
Dit is ca. 38% van het totaalverbruik bij WNG.
Waterverbruik
Het waterverbruik laat een lichte stijging zien. Het grootste gedeelte van het extra water
gaat naar de watergekoelde condensor van de nieuwe koelmachine en de koeltoren van de
vrije koeling (hier staat echter een besparing in elektrische energie tegenover).
De bevochtiging van de Starprinthal kost ook extra water. Het extra vochtwater gebruik
door de Commander wordt gecompenseerd door vermindering van de Express.
In alle drie gebouwen zijn waterbesparende ‘browsers’ op alle kranen geplaatst, dit levert een
besparing van ca. 20% op.

180
160
140
120
100
80
Verklaring van de afkortingen
Energie index Apeldoorn
(refjr.)1997 1998 1999 2000 2001 2002
EEI = Energy Efficiency Index (alle energiestromen met correcties voor graaddagen en productie)
PEI = Product Efficiency Index (alleen elektriciteit, gecorrigeerd voor productie)
VEI = Verwarming Efficiency Index (alleen gas gecorrigeerd voor graaddagen)
WEI = Water Efficiency Index (alleen water gecorrigeerd voor productie)
De in 2001 ingezette stijging van de energie efficiency index is in 2002 versterkt doorgezet.
De energie besparende maatregelen welke grote effecten gehad hebben, worden
overschaduwd door de hogere energieverbruiken door de nieuwe machines en
gebouwuitbreiding. Omdat het papierverbruik minder geworden is, door de teruglopende
economie, doch de verbruiken fors gestegen zijn (vooral door het gasverbruik van de
drogers), schieten de indexen omhoog.
Verpakkingsmaterialen
Binnen het kader van het verpakkingsconvenant tussen KVGO en overheid heeft er een
registratie en opgave van door ons op de markt gebrachte verpakkingsmaterialen
plaatsgevonden.
Door de komst van de Starprint pers hebben er ingrijpende aanpassingen in de Nabewerking
plaatsgevonden. Hierdoor was het niet mogelijk een plan van aanpak te maken om tot een
besparing op verpakkingsmaterialen te komen.
Door het orderpakket derden is er met name voor automatenfolie een sterk stijgende lijn
zichtbaar. Het verzenden in bandeerstroken is daarentegen fors gedaald.
Wel is er overgegaan naar milieuvriendelijker (recyclebare) polyethyleen folie. Door
toepassing van smaller “underwrapper” papier is een besparing op papier bereikt.
Het gebruik van papier en karton is bijna gehalveerd, het verbruik van folie is verdubbeld.
Totaal gezien is de hoeveelheid verpakkingsmateriaal met 4% afgenomen t.o.v. 2001.
Controle
De milieucoördinator heeft regelmatig gecontroleerd op naleving van de regelgeving.
Geconstateerd is dat met name de opslag in het magazijn een blijvend aandachtspunt is,
omdat hier regelmatig de chemiekluizen worden geblokkeerd door goederen. Hierdoor
kunnen de gevaarlijke stoffen niet in de kluizen worden opgeslagen en blijven ze onnodig
lang in het grafisch magazijn staan.
EEItot
PEI
VEI
WEI

Binnen het kader van het handhavingsbeleid is er door de gemeentelijke milieudienst en
brandweer in maart van dit verslagjaar een onaangekondigde inspectie uitgevoerd.
Tijdens het bezoek is zowel de naleving van de milieuwet en regelgeving als de
brandveiligheid gecontroleerd. Op enkele punten werd hier niet aan voldaan en is een
termijn van 4 weken gesteld dit te verbeteren.
De meeste opmerkingen hadden betrekking op de ingebruikname van de Starprint pers
omdat nog niet alle voorzieningen op dat moment gereed waren. Op sommige van deze
tekortkomingen is een verlenging van de hersteltermijn aangevraagd en verkregen. Er
hebben enkele schriftelijke tussenrapportages naar de gemeente plaatsgevonden.
Alle verbeterpunten zijn uitgevoerd. In oktober heeft er onafhankelijk van de gemeente een
onaangekondigde milieu- en brandveiligheidscontrole door de parketpolitie plaatsgevonden,
hierbij werd geconstateerd dat alle zaken uit de gemeentelijke inspectie goed waren opgelost.
Inkttonnen bij Commander pers Chemietafel bij Commander pers
II.b Best
Milieuzorgsysteem
Voor het handhaven van het behaalde niveau met betrekking tot de milieuzorg - ook op de
werkvloer - is een goed werkend milieuzorgsysteem noodzakelijk.
De basis om na te gaan of het systeem werkt wordt gevormd door de interne en externe
milieuaudits op het gebied van de uitvoering, maar ook het systeem als zodanig wordt
jaarlijks gecontroleerd.
In het verslagjaar zijn we aan de slag gegaan met de aandachtspunten die voortvloeiden uit
milieuzorgaudit die door de Stichting Certificatie Grafimedia Branche op 27 november
2001werd gehouden. Deze audit werd gehouden om na te gaan of Wegener Nieuwsdruk Best
(WNB) zou voldoen aan de criteria om een certificaat te behalen op het gebied van de
milieuzorg. Aangezien WNB dus slaagde met de hele hoge score van 9.1, waren er dus niet
zoveel aandachtspunten voor 2002. De aandachtspunten werden vertaald naar acties en
opgenomen in het jaarplan 2002. Daarbij kwamen nog aandachtspunten uit de interne
milieuaudits die op respectievelijk in maart, juli en november van 2002 werden gehouden.
Acties

– In het kader van de bepalingen uit de Hinderwetvergunning heeft WNB op 16
oktober een onderzoek laten uitvoeren door een extern laboratorium met
betrekking tot het afvalwater. Uit dit onderzoek bleek dat de waarden in het
afvalwater voor beide rioolputten ruimschoots beneden de norm voor zilver (1 mg/l)
liggen. Deze norm wordt gehanteerd door het Waterschap De Dommel;
– Er is een onderzoek gedaan naar een mogelijke vervanging van de
bakkenwasinstallatie door een machine met een arbo- en milieuvriendelijker procédé
dan de huidige installatie. Een investeringsaanvraag is voorbereid;
– Ten behoeve van de voorgenomen investering is de Projectgroep Computer tot
Plate (CTP) van start gegaan. Ten gevolge van deze investering zal de afdeling
Repro in het productieproces komen te vervallen. De redactionele en
advertentionele teksten, foto's en afbeeldingen komen dan - in plaats van eerst op
film - rechtstreeks op de drukplaten in de afdeling Plaatvervaardiging. Dit heeft in
ieder geval ook tot gevolg dat de chemicaliën die nodig zijn voor de afdeling Repro
gaan vervallen, dus een verbetering van de milieusituatie;
– De opvangcapaciteit van de lekbak onder de container met het vervuilde
reinigingsmiddel voor het onderhoud aan de persen is in orde gemaakt.
Klachten
Dit jaar werd overeenstemming bereikt over de te nemen maatregelen om de geluidsoverlast
van de op het dak van het kantoorgebouw staande koelmachine te beperken. Bewoners van
de naastgelegen wijk BATA-dorp klagen al geruime tijd over de geluidsoverlast Na diverse
overlegrondes vonden leverancier, installateur, de door het bedrijf ingehuurde externe
deskundige en Wegener elkaar en werd de bronaanpak als beste oplossing gekozen. De
milieuambtenaren van de gemeente Best en een vertegenwoordiger van de
Bewonerscommissie zijn van de ontwikkelingen steeds op de hoogte gehouden. Begin 2003
zijn de afgesproken maatregelen getroffen. De externe deskundige heeft daarna via
metingen bevestigd dat de veronderstelde geluidsreductie daadwerkelijk gerealiseerd is.
Afval
Uit de gegevens inzake de inkoop
van grond- en hulpstoffen, het
verbruik daarvan en de afvoer van
de afvalstoffen, welke
bijeengebracht worden in een
stoffenbalans, bleken
onduidelijkheden met betrekking
tot de ingekochte hoeveelheid
reinigingsmiddel Solstar 4065 en de
afvoer daarvan (vermengd met
water). Daar leek sprake van een
discrepantie, maar nader
praktijkonderzoek gedurende een
week wees uit dat de gegevens toch
correct waren.
Gescheiden inzameling van papier
Energie
De werkzaamheden aan de Energie Potentieel Scan (EPS) zijn dit jaar afgerond met een
rapportage. Daarnaast is een Bedrijfs Energie Plan (BEP) opgesteld waarin de mogelijke
maatregelen ter besparing van energie voor de komende jaren vermeld staan.

Een van de voorstellen is het integreren van energiezorg in het milieuzorgsysteem waarmee
in 2003 een begin gemaakt wordt.
Uit de gegevens het EPS-onderzoek bleek dat de verlichting in het kantoorgebouw bijna net
zoveel energie vergt als het drukken van de oplages. Ter controle werden in het
kantoorgebouw lichtmetingen verricht. Vanwege de te grote lichtsterkte in de kantoren
worden in 2003 maatregelen getroffen ter vermindering van dat energieverbruik.
Omdat er regelmatig lekkende kranen gerapporteerd werden zijn dit jaar alle kranen
gecontroleerd en zijn slechte exemplaren gereviseerd of vervangen.
Het totale energiegebruik is in 2002 met 7% gedaald; deels door energiebesparende
maatregelen doch ook door een verminderd productie aanbod.
Om de benodigde oplages te kunnen drukken en ten behoeve van de facilitaire
bedrijfsvoering (zoals verwarming, koeling, verlichting, sanitair, etc.) verbruikte WNB in
2002: 7.088.355 kWh aan elektra. Het gasverbruik was totaal 379.115 m3 en het
waterverbruik bedroeg 7.615 m3.
Verklaring van de afkortingen
EEI = Energy Efficiency Index (alle energiestromen met correcties voor graaddagen en productie)
PEI = Product Efficiency Index (alleen elektriciteit, gecorrigeerd voor productie)
VEI = Verwarming Efficiency Index (alleen gas gecorrigeerd voor graaddagen)
WEI = Water Efficiency Index (alleen water gecorrigeerd voor productie)
Ondanks het lagere energiegebruik is de energie efficiency index gestegen. De verwarmingen
water efficiency zijn verbeterd, doch de product efficiency is slechter geworden omdat
het papierverbruik met 10% is afgenomen en het elektraverbruik slechts met 6%.
Verpakkingsmaterialen
WNB neemt via de cluster KVGO/NUV deel aan het Convenant Verpakkingen II.
Ieder jaar wordt een inventarisatie gedaan naar de door WNB op de markt gebrachte
verpakkingsmaterialen en nagegaan of vermindering daarvan mogelijk is.

De afdeling Verpakking verbruikte in het verslagjaar de volgende verpakkingsmaterialen:
– Technomelt lijmkorrels 25 kg;
– Dekblad-printlint 1134 stuks;
– Dekblad-printpapier (kettingformulierpapier) 26.500 kg;
– Underwrapper (natronkaftpapier) 42.240 kg;
– Strapping rood/wit/blauw/geel 1120 rollen (7840 kg);
– Strapping Mosca niets verbruikt;
– Euroformpallets 200 stuks;
– Pallets 120 x 100 (chep) 60 stuks op roulatiebasis;
– Palletfolie handmatig verbruik oude voorraad (22,5 kg);
– Palletfolie machinaal idem (115 kg);
De volgende acties zijn uitgevoerd ter beperking van het gebruik van
verpakkingsmaterialen:
– 10 kunststofpallets uit voorraad genomen (deze zijn te koop aangeboden);
– Het natronkaftpapier is van de Wegener drukkerij te Vlissingen - die in het
verslagjaar gesloten werd - overgenomen. Deze rollen papier zijn 5 cm smaller en
dat bleek geen enkele belemmering te zijn voor de productie of de kwaliteit. Actie
voor 2003 als oude voorraden op zijn, is het gebruik van smallere rollen. Deze
rollen zijn geen 50 cm breed maar slechts 45 cm, dat scheelt 10%. Met deze 10%
kunnen we ongeveer 4.000 kg besparen op het huidige gebruik;
– Het in folie verpakken zal niet meer automatisch plaatsvinden, alleen nog
incidenteel maar het verbruik was al niet zo groot;
– Het toepassen van dekbladen zal eveneens nog slechts op verzoek toegepast worden.
De invloed van deze laatste twee maatregelen wordt in 2003 duidelijk.
Opvang van plaatchemie Chemie ruimte
Controle
In het verslagjaar werden in maart, juni/juli, en november/december interne milieu-audits
gehouden door leden van de Werkgroep Interne Milieuzorg van WNB.
Kleine aandachtspunten werden geconstateerd zoals:
– Niet altijd consequent het licht uit doen als men ten gevolge van vergaderingen
elders was of tijdens de lunchpauze afwezig was. Betrokkenen zijn daarop nogmaals
geïnformeerd over het belang hiervan;
– Enige stikkers ontbraken op bepaalde deuren of schappen en zijn alsnog aangebracht;

– Verheugend was de toegenomen discipline van medewerk(st)ers van de afdeling
Drukkerij en van de afdeling Verpakking. De containertjes met vervuilde
poetsdoeken worden steeds goed gesloten. Dit om uitdampen van het
reinigingsmiddel te beperken;
– De kasten met chemie worden ook steeds beter op slot gehouden;
– Orde en netheid willen wel eens even wat minder worden, de aandacht wordt daar dan
weer op gevestigd.
In het algemeen zijn de beoordelaars best tevreden en gezien de externe goede beoordeling
klopt dat dan ook wel.
In december is het bedrijf gedeeltelijk geïnspecteerd door een milieuambtenaar van de
gemeente; de inspectie is begin 2003 afgerond. Er zijn geen tekortkomingen geconstateerd
en de ambtenaar was tevreden.
Communicatie
Het milieubeleid en de uitvoering daarvan komen aan de orde in diverse overlegcircuits
binnen het bedrijf. De Werkgroep Milieu heeft overleg gevoerd op 8 april, 30 augustus en 29
oktober. In deze werkgroep zijn de afdelingen Inkoop, Magazijn, Repro, Drukkerij, TD en
Facilitaire Dienst (tevens milieucoördinator WNB) vertegenwoordigd. Vanuit de Wegener
Grafische Groep wordt ondersteuning verleend door de milieucoördinator daarvan.
In het verslagjaar had de arbo- en milieucoördinator drie keer overleg met de leden van de
Commissie Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu. Dit is een commissie van de
Onderdeelcommissie van WNB, deze is op haar beurt weer een commissie van de
Ondernemingsraad van de Wegener Grafische Groep. In dit overleg komen uiteraard de zorg
voor de arbeidsomstandigheden en de interne milieuzorg aan de orde.
In het periodieke overleg van de voormannen van de afdelingen en het overleg van de Adrukkers
(die aan de persen leiding geven aan hun medewerkers), komen deze
aandachtspunten eveneens aan de orde.
De Manager Grafische Bedrijf heeft met het Hoofd Facilitaire Dienst (tevens dus arbo- en
milieucoördinator) een keer per twee weken werkoverleg waarbij uiteraard aan deze
onderwerpen aandacht wordt besteed.
Tenslotte komt het Managementteam (MT) van WNB in principe iedere twee weken bijeen
om de gang van zaken in het bedrijf te bespreken. Een keer per maand staan specifieke
onderwerpen op het gebied van arbeidsomstandigheden en milieuzorg op de agenda.
In de Nieuwsbrief ten behoeve van de medewerkers wordt verslag gedaan over
milieuaangelegenheden.
Een delegatie van de Bewonerscommissie van het BATA-dorp heeft naar aanleiding van de
klachten over geluid een bezoek gebracht aan WNB. Deze mensen werden hartelijk
ontvangen, kregen uitleg aangaande de problematiek en een rondleiding door het bedrijf.
II.c Breda
Nadat Wegener Breda Nieuwsdruk (WBN) medio 2001 het milieucertificaat behaalde leek
2002 een jaar te worden van consolidatie en dus betrekkelijke rust rondom het onderwerp
“milieu”, maar achteraf valt te constateren dat dit een verkeerde inschatting is geweest. Het
jaar 2002 heeft namelijk voor een groot deel in het teken gestaan van twee grote
milieuprojecten.

Het eerste was het uitvoeren van een energiepotentieelscan en het op basis van deze scan
vaststellen van een Bedrijfs-Energie-Plan (BEP), waardoor energie in 2003 een integraal
onderdeel moet gaan uitmaken van het milieuzorgsysteem.
Het tweede majeure actiepunt was het verkrijgen van een milieubeheervergunning. Op basis
van de voorschriften van de Gemeente Breda is het zorgsysteem verder geoptimaliseerd en
zijn alle benodigde metingen verricht hetgeen uiteindelijk heeft geresulteerd in het verlenen
van een volledige milieubeheervergunning per 1 januari 2003.
Naast het uitvoeren van deze twee projecten is er zeer veel aandacht besteed aan het verder
optimaliseren van het zorgsysteem. Een overzicht van het grote aantal uitgevoerde
actiepunten is terug te vinden in het Milieuactieplan. Dat deze acties effect hebben gehad
bleek tijdens de uitgevoerde externe milieu-audit waarbij naar voren kwam dat er ten
opzichte van het jaar 2001 een duidelijke vooruitgang geboekt was.
Werd er in 2001 een 8,8 gescoord tijdens de audit, in 2002 bleek de top van Nederland
bereikt en werd een resultaat behaald van 9,2.
Deze waardering is een bevestiging van hetgeen in de dagelijkse praktijk is waar te nemen.
Milieu is een integraal onderdeel geworden van de bedrijfsvoering en milieubewust denken is
redelijk ingebed in de cultuur van de organisatie. Toch is er zeker geen reden om voldaan
achter over te leunen. Het blijft zaak alle medewerkers continu scherp te houden omdat het
gevaar van afglijden naar een ongewenst niveau, met name op het gebied van good
housekeeping, altijd aanwezig is.
Daarnaast staan er nog vele kleine maar ook grote punten open uit de audits en de
energiepotentieelscan die in 2003 aangepakt worden.
Communicatie
Interne communicatie
De bewaking van de milieubeleidsdoelstellingen en de handhaving van het Milieuzorgsysteem
wordt voor het gehele bedrijfspand Spinveld 55 uitgevoerd door de Projectgroep Milieu
Wegener Breda Nieuwsdruk. Gemiddeld is de projectgroep, voorgezeten door de manager,
één maal per zes weken bijeen geweest om de voortgang van het milieuactieplan te
bespreken en om vervolgacties te plannen.
Naast de projectgroep is een werkgroep actief geweest met het uitvoeren van een
energiepotentieelscan en het schrijven van het BedrijfsEnergiePlan (BEP).
Het milieuzorgsysteem, de energiepotentieelscan en de voortgang van de aanvraag van de
milieubeheervergunning zijn zeer frequent onderwerp van gesprek geweest in het
managementteam van Wegener Breda Nieuwsdruk.
De doelstellingen zijn uitvoerig doorgesproken en veel van de uit te voeren acties zijn
opgepakt door afdelingleidinggevenden. Daarnaast hebben in het kader van de
energiepotentieelscan presentaties plaatsgevonden voor de managementteams van WBN en
de Uitgeversmaatschappij ZWN voor wat betreft energiebesparingsopties.
Het milieuzorgsysteem, de energiepotentieelscan en de voortgang van de aanvraag van de
milieubeheervergunning zijn gedurende het gehele jaar afgestemd met de onderdeelcommissie
(OC) van Wegener Breda Nieuwsdruk.
Begin 2002 heeft een speciale commissie zich gebogen over het geformuleerde milieubeleid
en heeft de OC het milieubeleid formeel onderschreven.
De medewerkers van WBN zijn regelmatig via de tweewekelijkse nieuwsbrief en in het
werkoverleg op de hoogte gehouden van de voortgang van de handhaving van het
milieuzorgsysteem. Daarbij lag de nadruk op de praktische uitvoering en dan met name op
de rol van de medewerkers zelf.
Daarnaast heeft de Coördinator Milieu en Onderhoud regelmatig de gewenste veranderingen
op de afdelingen met de betrokken medewerkers besproken waarbij tevens in overleg de
procedures en werkplekkaarten zijn ontwikkeld en waar nodig aangepast.
De medewerkers van ZWN die niet onder Wegener Breda Nieuwsdruk ressorteren zijn op
hun milieuverantwoordelijkheden gewezen door de Coördinator Milieu en Onderhoud en via
het personeelsblad “De Indruk”.

Externe communicatie
In verband met de aanvraag van een milieubeheervergunning heeft in 2002 regelmatig
overleg plaats gehad met vertegenwoordigers van de gemeente Breda. Tijdens dit overleg is
het milieuzorgsysteem besproken en is de stand van zaken bij WBN uitvoerig toegelicht.
Als actief lid van de milieucirkel grafische industrie waarin bedrijven zitten die een
voorbeeldfunctie willen vervullen op milieugebied heeft WBN drie bijeenkomsten
bijgewoond waarbij informatie uitgewisseld is.
Emissie
Lucht
Binnen de lokatie van WBN kennen we de volgende emmisiepunten:
Emissiepunt Samenstelling Totale
emissie p/j
Debiet m3/h Voorzieningen
Restaurant Baklucht Onbekend 1000 Afzuigfilters
Afzuiging drukkerij Papierstof/waswater Onbekend 10000 Stof en vochtfilters
Afzuiging
Plaatvervaardiging
Ontwikkelaar/
belichtings-lampen
Afzuiging
Fixeer/ontwikkelaar damp
ontwikkelmachines
Afzuiging rubberdoeken Dampen van vulkaniseren
rubberdoeken
Onbekend 2160 Ozonvrije lampen
Onbekend 1000 Geen
De bovenstaande gegevens zijn niet gebaseerd op metingen maar louter op
ontwerpcapaciteit van de installatie.
Van alle afvoeren naar de buitenlucht is vastgesteld dat zij dusdanig zijn gesitueerd dat een
afdoende verspreiding van de dampen is gewaarborgd zonder dat hinder buiten de inrichting
wordt veroorzaakt.
In 2002 zijn de emissies op de volgende terreinen teruggebracht:
– De 1/1/ verticaalcamera is afgevoerd zodat de afvoer van ontwikkel/fixeerdampen
met 20% is verminderd;
– Het wasmiddelverbruik en daarmee de hoeveelheid verdamping in de drukkerij is
verder teruggedrongen door het optimaliseren van het gebruik van de automatische
wasinstallatie;
– Het inkt- en waterverbruik en daarmee de hoeveelheid inkt-vochtnevel is afgelopen
jaar verder teruggedrongen doordat men in de drukkerij beter leert te werken met de
sproeivochtwerken. Deze optimalisatie zal zich ook in 2003 verder doorzetten.
Daarnaast is het voornemen om te onderzoeken of de luchtbehandeling in de drukkerij persen
productieafhankelijk is te schakelen. Dit actiepunt is opgenomen in het BEP en
milieuactieplan voor 2003. Verder zijn er geen acties ondernomen omdat de inschatting is
dat er op gebied van emissies naar de lucht geen verdere milieuwinst is te behalen.
Bodem
Binnen WBN worden geen vloeistoffen definitief op of in de bodem gebracht.
De gedeelten van de inrichting waar ten gevolge van de bedrijfsvoering voor het milieu
schadelijke (vloei)stoffen op of in de bodem kunnen komen, zoals in de drukkerij en de PPO
zijn voorzien van een vloer die bestand is tegen die (vloei)stoffen. De vloer is zodanig
uitgevoerd dat (vloei)stoffen niet in de bodem of het oppervlaktewater kunnen geraken.
De vloeistofdichte verhardingen zijn door WBN visueel gecontroleerd op vloeistofdichtheid
en indien nodig zijn scheuren en beschadigingen gerepareerd.

Alle leidingen voor de afvoer van afvalwater of verontreinigd hemelwater zijn gecontroleerd
op vloeistofdichtheid en zijn bestand tegen de daardoor afgevoerde (vloei)stoffen.
De leiding voor de afvoer van fixeer / ontwikkelaar is in 2002 vervangen door een
dubbelwandige leiding.
Oppervlaktewater / riool
Bedrijfsafvalwater, behoudens hemelwater, wordt geloosd op het openbaar riool voor de
afvoer van vuilwater.
In 2002 zijn binnen WBN geen gevaarlijke afvalstoffen of bedrijfsafvalwater waarvan:
of de concentratie aan sulfaat bepaald volgens NEN 6487 hoger is dan 300 mg/l
of de zuurgraad bepaald volgens NEN 6411 en uitgedrukt in pH-eenheden hoger is dan 10 of
lager is dan 6,5 of de temperatuur hoger is dan 30 °C op het openbaar riool geloosd.
Het afvalwater uit het bedrijfsrestaurant wordt, voordat vermenging met bedrijfsafvalwater
uit andere ruimten plaatsvindt, door een slibvangput en een vetafscheider geleid. De
slibvangput en vetafscheider zijn in 2002 tweemaal schoongemaakt. Van het schoonmaken
van de slibvangput en vetafscheider wordt een logboek bijgehouden.
Grafische processen
Alle in het bedrijf aanwezige ontwikkelmachines zijn aangesloten op een in-line
zilverterugwininstallatie zodat de zilverconcentratie in het spoelwater kleiner is dan 1 mg/l.
Het spoelwater wordt geloosd op het riool.
Retourwater van de sproeivochtwerken wordt conform de milieubeheervergunning op het
vuilwaterriool geloosd waarbij er door middel van filtering voor wordt gezorgd dat de vracht
aan waterige inkten wordt geminimaliseerd.
In de werkvloeren of opslagplaatsen waar vloeibare chemicaliën aanwezig zijn, bevinden
zich geen schrobputjes.
De filmontwikkelapparatuur is uitgevoerd met een voorziening voor replenishen, zodat de
gebruiksduur van de fotochemicaliën wordt verlengd.
Afval
De stoffenadministratie wordt bijgehouden conform de vastgestelde procedure welke in het
kader van het milieuzorgsysteem is opgesteld. Daarbij wordt een stoffenbalans opgesteld.
Alle afvalstromen zijn geanalyseerd en vergeleken met het voorgaande jaar.
Er zijn een aantal factoren die de cijfers sterk beïnvloeden en daardoor een zuivere
vergelijking tussen de twee jaren moeilijk maken. Deze factoren zijn:
– Binnen WBN is het beleid om afval in zo groot mogelijke bulkpartijen af te voeren
om de milieubelasting te verminderen en om te besparen op transportkosten. Het
kan zelfs voorkomen dat een afvalstroom in een jaar helemaal niet wordt
opgehaald. De grote verschillen die zijn waar te nemen bij verschillende
afvalstromen zijn dan ook te verklaren uit het feit dat in een van beide jaren het
aantal keren dat afval is afgevoerd groter was dan in het andere jaar. Omdat met
grote bulkpartijen wordt gewerkt kan dit in extreme gevallen leiden tot een verschil
van 100% (typisch voorbeeld hiervan is schroot);
– Een aantal grondstoffen kent geen geleidelijk verbruik maar alleen een piekverbruik.
Voorbeeld hiervan is de machineolie. Deze wordt slechts een maal per 2 jaar
ververst zodat ook de afvoer van afgewerkte olie grote verschillen laat zien over de
jaren heen.
Bovenstaande factoren in het achterhoofd houdend komen we tot de volgende analyse voor
wat betreft de afvalstromen:
– Het bedrijfsafval is voor het vierde achtereenvolgende jaar verminderd. Hoewel de
daling minder extreem is dan in voorgaande jaren (van 1999 naar 2000 50%
afname) zet de daling zich nog steeds langzaam door. Deze daling is het gevolg van
een steeds betere afvalscheiding. Met name de hoeveelheid papier in het afval daalt
nog altijd. Dit zien we dan ook terug in het oud papier afval dat niet recht evenredig
is gedaald met het lagere papierverbruik in de productie;

– Het inschietpercentage is gedaald door een betere procesbeheersing in de drukkerij.
Door de toepassing van sproeivochtwerken is de aanloopinschiet duidelijk
verminderd;
– Het gebruik van offsetplaten is in absolute zin gedaald maar relatief ten opzichte
van het papierverbruik gestegen. Dit is te verklaren uit het gegeven dat de volumes
van de kranten zijn gedaald. Hierdoor daalt ook het aantal platen maar omdat met
kleinere volumes vaker in dubbele productie gedraaid kan worden daalt dit niet recht
evenredig met de papierafname. Daarnaast is het kleurgebruik per order toegenomen
wat zorgt voor een relatieve stijging van het plaatverbruik.
– Verklaring van de fluctuatie in het filmverbruik is bijna ondoenlijk gebleken.
Factoren die hierbij een rol spelen zijn:
• Herallokatie van orders van Breda naar Best; WBN draait films uit voor de
drukkerij in Best; deze films zitten wel in het verbruik maar niet in het
afgevoerde afval;
• Herallokatie van orders van Zeeland en Rijswijk naar Breda; van deze orders
worden de films aangeleverd. In een aantal gevallen voert WBN de gebruikte
films af maar vaak ook gaan ze retour opdrachtgever;
– Het verbruik van inkt is zowel in absolute als relatieve zin gedaald. Nadere analyse
heeft geleerd dat de zwarte inkt zelfs sterker is gedaald dan de daling van het
papierverbruik. Dit is het gevolg van de toepassing van sproeivochtwerken. De
kleurinkt is in absolute zin nagenoeg gelijk gebleven en in relatieve zin zelfs licht
gestegen. Dit is een gevolg van het toegenomen kleurgebruik in de diverse titels.
– Het aantal afgevoerde vervuilde poetsdoeken is afgenomen als gevolg van het
gebruik van de automatische wasinstallatie op de pers.
Energie
In 2002 is de in 2001 gestarte energiepotentieelscan afgerond. Deze energiepotentieelscan
heeft plaatsgevonden in het kader van de Milieubeleidovereenkomst die het KVGO heeft
afgesloten met het ministerie van VROM. Het eerste deel van de EPS betrof een Energie
Consumptie Analyse waarmee een beeld van het energieverbruik voor het totale
bedrijfspand Spinveld 55 is verkregen. Hierbij is een uitsplitsing gemaakt naar de
hoofdfuncties: Productieprocessen, Accommodaties en Facilitaire installaties.
Het tweede deel van de EPS bestond uit het genereren van besparingsopties op basis van de
consumptieanalyse en nadere studies.
De totale EPS heeft geresulteerd in een BedrijfsEnergiePlan (BEP) waarvan de actiepunten
zijn opgenomen in het milieuactieplan.
Een deel van de actiepunten uit het BEP is reeds uitgevoerd zoals:
– De oude gasgestookte Cv-ketels zijn medio 2002 verwijderd en de gasaansluiting is
afgesloten;
– De koeling van de centrale hal die oorspronkelijk in het gebouwbeheerssysteem was
opgenomen is afgeschakeld;
– De monitoring van het energieverbruik is sinds maart 2002 ter hand genomen;
– Alle lichtschakelaars van WBN zijn voorzien van waarschuwingsstickers die
aangeven dat het licht bij het verlaten van de ruimte uit gedaan dient te worden;
– De relatieve vochtigheid van het gebouw is verlaagd naar 45%;
– De verlichting van het atrium is losgekoppeld van de gangverlichting zodat het
aantal branduren met 75% is afgenomen;
– Het efficiënter schakelen van de koeling van de persen;
– Bij de verbouwing / vervanging van de toiletten is gebruik gemaakt van
bewegingssensors voor het in en uitschakelen van de verlichting.

Verlichting via bewegingsensor Sticker op lichtschakelaar

Verklaring van de afkortingen
EEI = Energy Efficiency Index (alle energiestromen met correcties voor graaddagen en productie)
PEI = Product Efficiency Index (alleen elektriciteit, gecorrigeerd voor productie)
VEI = Verwarming Efficiency Index (alleen gas gecorrigeerd voor graaddagen)
WEI = Water Efficiency Index (alleen water gecorrigeerd voor productie)
Het totale energieverbruik is de afgelopen 3 jaar stelselmatig afgenomen. Dit is met name
het gevolg van de volgende activiteiten:
In 2000 is de nieuwbouw van de hal van het pand afgerond waarna de gehele
luchtbehandeling opnieuw is ingeregeld en gereviseerd. Tevens is een gebouwbeheersysteem
in gebruik genomen. In het jaar 2000 tonen de indexen duidelijke pieken omdat in dat jaar
de nieuwe hal in gebruik is genomen.
Het elektraverbruik daalt na 2000 door de toepassing van sproeivochtwerken in de
drukkerij. Deze verbruiken duidelijk minder energie dan de oude borstelvochtwerken.
Verder is een daling van het energieverbruik te verklaren door het toegenomen
energiebewustzijn. Door het plaatsen van stickers op deuren en lichtknoppen en het laten
lopen van controlerondes is het uitschakelen van de verlichting en Pc’s bij het verlaten van
een ruimte sterk toegenomen.
Voor wat betreft het waterverbruik is geconstateerd dat de meetgegevens over de afgelopen
jaren niet zuiver zijn. Als waarden zijn genomen de hoeveelheden volgens de eindafrekening.
Omdat de peildatum tussentijds is verschoven ontstaan sterke fluctuaties in de waterstanden.
Met ingang van maart 2002 is WBN begonnen met het monitoren van de energieverbruiken
en pas vanaf die datum weten we de exacte waterverbruiken.
Dat ondanks alle inspanningen en de sterke vermindering van het warmtegebruik, de energie
efficiency index niet terugloopt heeft te maken met papierverbruik dat in 2002
verhoudingsgewijs sterker teruggelopen is dan het elektraverbruik.
Verpakkingsmaterialen
Binnen WBN zijn de volgende verpakkingsmaterialen verbruikt:

2001 2002
Papier en karton 19250 20499
Kunststof 5400 4868
Index 100% 114%
Al het verpakkingsmateriaal wordt verbruikt op de afdeling expeditie. Hier worden de
gedrukte kranten in pakketten gestapeld waarna de pakketten worden voorzien van een
onderlegvel om beschadiging tegen te gaan. Daarnaast wordt ieder pakket kruislings
omsnoerd met kunststof bindmateriaal. Voor het dagblad wordt ieder pakket voorzien van
een dekvel met informatie t.b.v. de bezorging.
De stijging van het papier en karton is een gevolg van het feit dat in 2002 is overgegaan op
pakketten van 12 kg in plaats van de 15 kg die voorheen werden geleverd.
Het hanteren van lichtere pakketten is ingegeven door de eis van de diverse bezorginstanties
die dit vragen op basis van aangepaste ARBO-wetgeving.
Dat het bindmateriaal niet recht evenredig meestijgt met het papierverbruik is het gevolg
van het feit dat eind 2001, om begrotingstechnische redenen, een grote hoeveelheid
bindmateriaal op voorraad is genomen.
Ook dit jaar is onderzocht of de hoeveelheid verpakkingsmateriaal is te verminderen.
Evenals in voorgaande jaren is onderzocht of volstaan kan worden met één
omsnoeringsband maar dit blijkt voor de distributie en de bezorging niet werkzaam.
Daarnaast is gekeken naar lichtere onderlegvellen, echter hiermee beschadigen de kranten
sneller zodat ook dit geen optie bleek.
Tenslotte is verschillende malen getest met dunner papier voor de dekvellen voor het
dagblad maar dit geeft zoveel verstoring in de productie dat ook dit geen alternatief is.
Al met al is de conclusie dat het huidige verbruik het minimaal noodzakelijke is en dat
zonder investering in nieuwe verpakkingsapparatuur het verpakkingsmateriaal niet verder is
terug te dringen.
Controles
In 2002 zijn een viertal audits uitgevoerd te weten één externe en drie interne.
De externe certificeringsaudit is uitgevoerd door het SIMZ (KVGO) op 19 november. De
belangrijkste bemerkingen uit deze audit waren:
– Er dient een procedure te komen voor de “inventarisatie en evaluatie van de
milieuzorgaspecten van de bedrijfsprocessen”;
– Herschikking milieuarchief afronden;
– Bewaartermijnen van documenten vastleggen;
– Er dient een efficiencybalans opgezet te worden ter vervanging van de
stoffenbalans;
– Er had een eigen interne systeemaudit dienen plaats te vinden. Nu is volstaan met
een externe;
– Evaluatie milieubeleid dient schriftelijk vastgelegd te worden. Is nu niet gebeurd;
– Nieuwe kopie van de vergunningen van Berendsen en Chemclean opvragen;
– Emmers met wasmiddel dienen voorzien te zijn van een deksel;
– De ligging van de rolluikenopslag is niet in overeenstemming met de norm. De
rolluikenopslag ligt te dicht bij het gebouw en de erfafscheiding en kan door
vrachtwagens aangereden worden.
Naast de certificeringsaudit hebben conform de geldende procedures, in februari, mei en
oktober interne milieu-audits plaatsgevonden.
Oorspronkelijk was de planning om in februari, mei, augustus en november audits te houden
echter door vakantie en ziekte is de audit van augustus naar oktober verschoven. De interne
audit van november is komen te vervallen omdat in die maand de externe audit van het
SIMZ heeft plaatsgevonden.

De interne milieuaudits vinden plaats onder leiding van de Manager Grafisch Bedrijf door de
Coördinator Milieu en Onderhoud en de Milieucoördinator van de Grafische Groep.
Van de interne audits wordt een officiële rapportage opgesteld conform het milieuhandboek.
Daarnaast wordt een verslag gemaakt dat op de afdelingen wordt verspreid en in de
nieuwsbrief wordt gepubliceerd.
De afwijkingen welke zijn geconstateerd tijdens de audits zijn opgenomen als actiepunt in
het milieuactieplan en zijn teruggekoppeld naar de betreffende afdelingsleidinggevenden.
Naast de bovengenoemde specifieke milieuaudits is iedere maand een veiligheidsronde
gelopen door de bewaking waarbij ook op milieuaspecten wordt gecontroleerd.
Verder heeft de brandweer diverse malen het bedrijf geïnspecteerd
Tenslotte loopt de coördinator milieu en onderhoud een dagelijkse controleronde door het
gebouw.
Uitgevoerde acties
Allereerst kan gesteld worden dat 2002 op milieugebeid een succesvol jaar is geweest.
Absolute mijlpalen zijn het verkrijgen van de milieubeheervergunning, het afronden van de
Energiepotentieelscan (en het schrijven van het BEP) en het feit dat wij tijdens de externe
certificeringsaudit zijn bekroond met het cijfer 9,2.
In 2002 heeft een groot aantal fysieke acties plaats gevonden om de milieubelasting te
verminderen. De totale lijst is opgenomen in het milieuactieplan. Een overzicht van de
meest in het oog springende actiepunten wordt hieronder kort toegelicht:
– In 2002 is de procedure voor de aanvraag van een milieubeheervergunning
doorlopen. Omdat wij beschikken over een gecertificeerd zorgsysteem is in eerste
instantie een vergunning op hoofdlijnen aangevraagd, echter na overleg met de
gemeente Breda is besloten dat een volledige vergunning wenselijk was.
De vergunningsaanvraag is ingediend in mei waarna tot en met oktober over de
voorschriften is overlegd voordat een definitieve conceptvergunning ter inzage is
gelegd. Tot 1 december heeft de conceptvergunning ter inzage gelegen waarna tot 1
januari de mogelijkheid tot beroep open stond.
Aangezien niemand van de beroepsmogelijkheid gebruik heeft gemaakt is per 1
januari 2003 de milieubeheervergunning verleend;
– In verband met de CPR15 richtlijn zijn alle tanks voor de opslag van afgewerkte
fixeer/ontwikkelaar dubbelwandig uitgevoerd c.q. voorzien van een lekbak. Bij een
controleronde werd door leden van de werkgroep milieu geconstateerd dat de
belangrijkste afvoerleiding van gevaarlijk afval enkelwandig was uitgevoerd. Omdat
deze leiding door grote delen van het gebouw loopt en ook buiten onder de grond
naar de in de ondergrondse tank loopt is vastgesteld dat dit een potentieel risico op
een milieucalamiteit betekent. Daarom is de oude leiding vervangen door een
dubbelwandige.

– In overleg met AGFA is aan het plaatontwikkelbad een filterunit geplaatst. Door
deze unit is het gebruik van de plaatontwikkelaar met ongeveer 20% afgenomen.
– In 2002 zijn twee nieuwe afvalstromen gecreëerd in het afvalscheidingsysteem te
weten de stroom “plastic folie” en “plastic klossen”. Deze materialen werden
voorheen met het gewone afval meegegeven en worden nu als aparte stroom
afgevoerd waardoor recycling mogelijk is.
– In de drukkerij wordt aan de persen gewerkt met spuitflessen en emmers met
wasmiddel (Solstar) en water. Beide stoffen zaten in dezelfde emmers en flessen en
waren slechts te onderscheiden door stickers die steeds loslieten. Daardoor kwam het
Solstar in het water waardoor de mogelijkheid bestond dat gevaarlijk afval met het
water in het riool terechtkwam. Om dit te voorkomen is een kleursysteem
ingevoerd. Solstar zit nu alleen nog maar in rode emmers en rode spuitflessen en
water in blauwe emmers en blauwe spuitflessen.
– De gebruikte offsetplaten werden in het verleden in de drukkerij in zgn. draadkarren
bewaard. Deze draadkarren mochten niet te zwaar zijn omdat ze anders niet meer te

verplaatsen waren. Bovendien konden er relatief weinig platen in de kar omdat ze
“slecht” vielen en daardoor vaak haaks stonden. Gevolg was slecht gevulde karren
en daardoor frequent afvaltransport. Om deze problemen het hoofd te beiden is een
stortkoker voor platen gebouwd in de drukkerij. De drukkers gooien de platen vanaf
de eerste verdieping via een geleidekoker in een grote container. Deze container
wordt regelmatig geplet zodat het aantal platen per m_ vele malen groter is.
Hierdoor is het aantal keren dat er platen moeten worden afgevoerd afgenomen van
10 x per jaar tot 4 x per jaar.
– In het verleden werden de zgn. restrollen bij WBN schoongesneden. Dit betekent dat
met een mes het schone restpapier van de kartonnen koker werd gesneden waarna
het papier en de koker apart werden afgevoerd. In 2000 is met het inkrimpen van
het personeelsbestand gestopt met dit schoonsnijden en zijn kokers inclusief
restpapier afgevoerd. In 2002 is een afwikkelmachine van de drukkerij in Zeeland
overgenomen zodat het witte papier en de kokers weer gescheiden afgevoerd kunnen
worden.
– Samen met de leverancier van het vochttoevoegmiddel zijn twee dubbelwandige
tanks aangeschaft als voorraad- en opslagvat voor het vochttoevoegmiddel.
Wanneer een vat leeg is wordt het tweede vat aangesloten op de beide
vochtwaterunits en gaat het lege vat naar de leverancier die het vult en retour stuurt.
Deze werkwijze heeft als voordeel dat er geen vochttoevoegmiddel hoeft te worden
overgepompt, dat er geen lege emballage ontstaat (dus ook geen resten) en dat er
geen lekbakken nodig zijn voor het vochttoevoegmiddel.

– In 2002 hebben zich binnen WBN geen milieucalamiteiten voorgedaan als bedoeld in
de milieubeheervergunning c.q. als beschreven in het zorgsysteem.
In 2002 heeft zich wel een vermeldenswaardig incident voorgedaan bij het vullen
van de zwarte inkt tank.
Bij het lossen stond een klep verkeerd waardoor de hoofdtank van de zwarte inkt is
overgelopen in de lekbak. Op deze wijze is 2000 liter inkt in de lekbak
terechtgekomen. Het grootste deel van de inkt is terug gepompt in de hoofdtank. De
rest is opgeruimd met poetsdoeken en afgevoerd als gevaarlijk afval.
II.d Enschede
Milieuzorg
Het jaar 2002 is het jaar geworden waarin het milieubeleid definitief is verankerd in het bedrijfsbeleid
van Wegener lokatie Enschede. In 2001 is besloten de milieu-activiteiten te bundelen en om te
zetten in een vastomlijnde systematiek. Deze systematiek, voornamelijk vormgegeven door
mevrouw T. Peren (milieucoördinator van Wegener Grafische Groep) is vervolgens op
5 december 2002 ter certificering aangeboden aan de Stichting Interne MilieuZorg (SIMZ).
Dit heeft geleid tot het certificeren door de Stichting Certificering Grafimedia Branche (SCGM). Met
gepaste trots kan gemeld worden dat het milieuzorgsysteem op de lokatie Enschede is beoordeeld

met het cijfer 8.9, waaruit kan worden afgeleid dat op een uitstekende manier wordt omgegaan met
het milieubeleid.
Uitreiking milieucertificaat
Organisatie en communicatie
Acht maal per jaar wordt er voor de Wegener-vestiging Enschede een Wegener Interne
Milieuzorg (WIM-)vergadering gehouden. In deze bijeenkomst worden alle aspecten
aangaande milieu-, energie- en klimaatbeheersing besproken. In de WIM-vergadering hebben
afgevaardigden van diverse disciplines zitting, waaronder de verantwoordelijken voor de
“meest vervuilende” afdelingen van Wegener Nieuwsdruk Twente (WNT). In 2002 zijn de
activiteiten van deze WIM-commissie uitgebreid met het project certificering milieubeleid.
De frequentie van vergaderen is aangepast aan het werkaanbod en zal in 2003 worden
“genormaliseerd” naar vijf keer per jaar.
In 2002 is een tijdelijke stafmedewerker milieu benoemd in de persoon van de heer F. ter
Riet. De heer Ter Riet, die eind 2002 met pré-pensioen is gegaan, heeft zich full-time
beziggehouden met procedures, voorschriften, werkplekkaarten, opslag e.d.
Zijn taken van productiecoördinator zijn over meerdere personen verdeeld, zodat er zonder
uitbreiding van fte’s toch voldoende tijd is vrijgemaakt het milieuzorgsysteem vorm te
geven
In 2002 heeft de volgende rolverdeling vorm gekregen. De heer Pieters is gaan optreden als
“externe” milieucoördinator, belast met de communicatie met de overheden en nutsbedrijven.
De heer Gerritsen Mulkes is verantwoordelijk gesteld voor de “interne” milieuzorg, de
voorschriften, afspraken, procedures etc.
Naast de WIM-commissie zijn er “milieu-aanspreekpunten” benoemd.
Per afdeling/ploeg/gebied is één persoon verantwoordelijk voor de controle op- en
verbetering van de milieuzaken. Deze personen bespreken milieuzaken in het werkoverleg,
spreken collegae aan op milieugedrag en informeren de leidinggevenden ten aanzien van
verbeteringen en misstanden.
Het milieubeleid wordt getoetst door de VGWM-commissie. Deze commissie heeft opnieuw
vorm gekregen en bestaat uit een afvaardiging van alle ondernemingsraden en

onderdelencommissies met een vertegenwoordiging (DTTC, WHK, WNT en ISG) op de
lokatie Enschede. De Manager Grafisch Bedrijf treedt op als vertegenwoordiger van de
directies en de leiding van de verschillende werkmaatschappijen.
Eventuele aanpassing van het milieubeleid wordt voorgelegd aan het Management Team van
WNT of, indien het lokatiebrede aanpassingen zijn, aan het lokatieoverleg van de
leidinggevenden van de verschillende werkmaatschappijen. In 2002 heeft, mede door de
certificering, het onderwerp milieu minimaal eens per maand op de agenda gestaan van het
MT-overleg van WNT.
Milieubeheervergunning
Reeds in 2000 is een aanzet gemaakt om de milieubeheervergunning te herzien.
Door diverse omstandigheden, waaronder de ramp van Enschede, is dit nooit afgerond.
In 2002 is de milieubeheervergunning volledig doorgenomen en gecontroleerd op de mate
waarin deze nog voldoet en aangepast dient te worden. Op slechts enkele punten “past” de
milieubeheervergunning niet meer volledig. Hierbij dient te worden aangetekend dat het in
vrijwel alle gevallen gaat om een, voor het milieu, verbetering van de werkwijze en de
apparatuur. Een controle door de milieu-ambtenaar, in november 2002, heeft uitgewezen
dat er geen overtredingen zijn geconstateerd maar een nieuwe vergunning wel noodzakelijk
is. In 2003 zal een nieuwe vergunning worden aangevraagd, waarbij tevens zal worden
overwogen of een vergunning op hoofdlijnen dan wel punten noodzakelijk/wenselijk is.
Milieuactieplan
Het jaar 2002 heeft in het teken gestaan van formaliseren van de procedures en werkwijzen,
aanpassen van opslag van chemicaliën en gevaarlijk afval en het informeren/voorlichten
van de medewerkers. Naast deze zaken zijn alle overige actiepunten vastgelegd in het
milieuactieplan. Zoals aangegeven in het overzicht zijn alle actiepunten voor 2002
uitgevoerd.
Een evaluatie is pas mogelijk in 2003, gezien het feit dat een eerste officiële audit eind 2002 heeft
plaatsgevonden.
Ondanks het feit dat er een aantal extra acties is verricht om te komen tot de milieucertificering,
zijn
er geen enorme bedragen uitgegeven. De belangrijkste investeringen hebben allemaal te maken met
de opslag van materialen. Er zijn voor een aantal afdelingen milieukasten aangeschaft voor het
opslaan van (werk)voorraden. Tevens zijn er op diverse plekken lekbakken aangeschaft. De
vervanging van het “plofhok” heeft geleid tot een aanpassing van de opslag in het
binnenkomende goederenmagazijn.
Naast een verbetering van de opslagplaats is tevens een aantal “milieupalletkasten” aangeschaft
om volledige pallets met chemicaliën of gevaarlijke afvalstoffen in op te slaan.
Tenslotte is de vloer in de opslagruimte voor afgewerkte fixeer en ontwikkelaar lekdicht gemaakt
middels het aanbrengen van een coatinglaag.
Voorlichting
In het afgelopen jaar zijn alle medewerkers
op de lokatie Enschede geïnformeerd over de
milieuactiviteiten. De belangrijkste bronnen
van informatie waren de nieuwsbrieven en
personeelsbladen van de verschillende
werkmaatschappijen. De “meest
vervuilende” afdelingen hebben tijdens het
werkoverleg voorlichting ontvangen van de
groepsmilieucoördinator, de stafmedewerker
milieu en de manager grafisch bedrijf. Naast
de standaard nieuwsbrieven zijn een aantal
“milieu-nieuwsbrieven” opgesteld, waarin de
voortgang van het certificeringsproject en de
Artikel in Kwartet

gevolgen hiervan voor de medewerkers zijn weergegeven. Milieu is in de meeste afdelingen
een vast agendapunt van het werkoverleg.
Opslag van gevaarlijke stoffen
In 2002 zijn, met in achtneming van de CPR 15-1 richtlijnen, alle opslagplaatsen van
gevaarlijke stoffen en afval beoordeeld, aangepast en voorzien van informatie. Zo is de
“plofkast”, een grote opslagkast voor chemische stoffen, welke niet meer aan de
richtlijnen voldeed en bovendien op een gevaarlijke plaats stond, ontmanteld. Voor alle
voorraden is bepaald of ze wel noodzakelijk zijn, of de bestelhoeveelheden kunnen worden
verminderd en hoe deze het beste konden
worden opgeslagen. Uit deze
inventarisatie kwam naar voren dat een
aantal stoffen niet langer noodzakelijk,
dan wel wenselijk waren.
De gereduceerde voorraden zijn vervolgens
opgeslagen in nieuw aangeschafte chemiekasten.
Door deze actie bleek dat er geen nieuw
“plofhok” noodzakelijk was, maar dat alle
voorraden inpandig opgeslagen konden worden.
Tevens zijn alle voorraden gemerkt middels de
stickers en zijn de bijbehorende werkplekkaarten
aangepast.
Werkplek- en gevaarlijke stoffenkaarten
De set van werkplekkaarten en gevaarlijke stoffenkaarten is in 2002 gecompleteerd.
Op elke werkplek zijn naast de informatie tevens de benodigde voorzieningen en
beschermingsmiddelen, voor zover nog niet aanwezig, aangebracht. Elke werkplek wordt
gescand door een milieuaanspreekpunt.
Indien er onvolkomenheden optreden, zoals het niet aan de werkvoorschriften houden,
nieuwe materialen zonder bijbehorende informatie of het ontbreken van middelen, worden
deze door het milieu-aanspreekpunt gemeld aan de verantwoordelijke leidinggevende.
Aangezien er een reductie van stoffen heeft plaatsgevonden in 2002, is ook het overzicht
van stoffenkaarten up-to-date gebracht.
Emissie
Lekbakken Chemie-opslag/palletkasten
Opslag en codering van werkvoorraden in de TD
Waterlozing
In september heeft wederom een bemonstering plaatsgevonden van het drainagesysteem.
Het grondwater wordt zonder voorzuivering geloosd op de gemeentelijke riolering.
Deze bemonstering wordt vergeleken met de lozingseisen van het Waterschap Regge en
Dinkel.
In 2003 zal opnieuw een bemonstering worden uitgevoerd.

Vochtwater toevoeging
Eind 2002 is er een aanzet gegeven om de vochtwater toevoeging te verminderen en te
vervangen door waterstofperoxide. Als deze test positief uitwijst kan het meer
milieubelastende vochtwater worden vervangen door het minder milieubelastende
waterstofperoxide.
Afvalstoffen
De hoeveelheid afvalstoffen is
relatief hoger dan in voorgaande jaren.
Daar waar in het verleden een afname te
zien was (73 ton in 1999 naar 54 ton in
2001),
heeft zich in 2002 weer een stijging
voorgedaan.
Een deel hiervan is te verklaren omdat een
aantal stoffen uit het assortiment is gehaald in
het kader van de certificering.
Deze stoffen zijn afgevoerd als gevaarlijk
afval.
De stijging per ton papier is aanzienlijk,
2,22 kg per ton papier in 2001 naar 2,98 kg/ton
in 2002.
Na de aanschaf van de nieuwe containers in
2001 is de stroom afvalpapier beter
gekanaliseerd. Door het informeren van de
medewerkers en een betere discipline ten
aanzien van het scheiden van het afval is niet de
hoeveelheid gedaald, maar is de scheiding
verbeterd. De stijging van het bedrijfsafval is
minder
groot dan in de voorgaande jaren.
In 2002 is het aantal gebruikte
poetsdoeken verder gedaald. Daar waar en
in 2000 nog 213.000 poetsdoeken
verbruikt werden is dit in 2002
teruggebracht naar 165.000.
Per ton papier is dit een vermindering
van 8.65 (2000) naar 8.06 (2002).
Dit laatste getal is overigens exact gelijk
aan dat van 2001.
Verpakkingsmaterialen
Evenals in voorgaande jaren is onderzocht of, en hoe het afvalmateriaal gereduceerd kan
worden. In het kader van het convenant verpakkingen zijn de materiaalstromen onderzocht
en beoordeeld. Helaas zijn er in 2002 geen mogelijkheden gevonden tot een reductie te

komen. Aan de ontvangstzijde zijn de verpakkingmaterialen nodig en onvermijdbaar, aan de
verzendingszijde kan niet worden geminimaliseerd in verband met de klanteneisen en wensen
alsmede de handelbaarheid en transportbescherming van de producten.
Energie
Energie is nog niet als zodanig
geïntegreerd in het milieuzorgsysteem.
In 2003 zal energiezorg worden
geïntegreerd in het milieuzorgsysteem.
Het energieverbruik in 2002 is nagenoeg
hetzelfde als in 2001 (57.325GJ in 2002
versus 56.178GJ in 2001).
Per kg geproduceerde kranten is dit
overigens aanzienlijk hoger, 357 in
2002 tegen 430 in 2001.
Ook per ton papier is er meer energie
gebruikt: 2.799MJ/ton in 2002 tegen
2.323MJ/ton in 2001.
Belangrijkste oorzaak hiervan is de
economische recessie.
Er zijn minder kranten gedrukt en de omvang
van elke krant is ook minder. Het gevolg is dat
het aantal machine-uren niet wezenlijk minder
is, maar het aantal kranten wel.
Ten behoeve van de klimaatbeheersing is het
achterste deel van het hoofdgebouw
aangesloten op het klimaatbeheersingsysteem.
Bij de verbouwingen worden energiezuinige
ornamenten gebruikt

140
120
100
80
60
40
Energie Index Enschede
(refjr.)1997 1998 1999 2000 2001 2002
Verklaring van de afkortingen
EEI = Energy Efficiency Index (alle energiestromen met correcties voor graaddagen en productie)
PEI = Product Efficiency Index (alleen elektriciteit, gecorrigeerd voor productie)
VEI = Verwarming Efficiency Index (alleen gas gecorrigeerd voor graaddagen)
WEI = Water Efficiency Index (alleen water gecorrigeerd voor productie)
De verwarming efficiency index is in 2002 gestegen omdat de bedrijfstijd gelijk gebleven is
doch er minder geproduceerd is. De daling van de water efficiency index kan te maken
hebben met de datum van de meteropname waardoor de verdeling over 2001 en 2002
scheef is. De productie efficiency index en de energie efficiency index zijn gestegen omdat
het papierverbruik met ca 15% gedaald is bij een gelijke bedrijfstijd. Dankzij alle reeds
uitgevoerde energiebesparingsacties is de index ondanks de gevolgen van de recessie nog
onder die van het referentie jaar.
Interne controle
In 2003 is vier keer een interne audit uitgevoerd. De eerste twee keer is er geaudit op de
oude methode. De milieucoördinatoren voerden een visuele inspectie uit die werd besproken
met de verantwoordelijke leidinggevende. De derde audit is middels een methodiek
uitgevoerd, zoals is afgeleid van de SIMZ-methodiek. Het auditteam bestaat uit de
groepsmilieucoördinator van Wegener Grafische Groep, de interne milieucoördinator, één
van de milieu-aanspreekpunten (per toerbeurt) en de tijdelijke stafmedewerker milieu. De
belangrijkste misstanden zijn hierbij genoteerd en besproken. Tevens hebben deze geleid tot
aanpassing van voorschriften en procedures.
De vierde en laatste audit is uitgevoerd door SIMZ. De resultaten hebben geleid tot enkele
kleine verbeteringen. Uiteindelijk heeft deze laatste audit geleid tot het milieucertificaat.
Een van de belangrijkste aandachtspunten is de opslag van chemische stoffen. Hiertoe zijn
extra milieukasten aangeschaft. De nieuwe werkwijze is niet perfect doch zeer goed
werkbaar. Tevens bleek dat niet iedereen zich aan de afspraken betreffende het milieu hield.
Er zal in de toekomst nog meer aandacht besteed dienen te worden aan de
“milieubewustwording”.
II.e Houten
EEItot
PEI
VEI
WEI

Ondanks dat dit het laatste jaar van produceren in de vestiging Houten was, zijn de
milieuactiviteiten zo goed mogelijk voortgezet en is er via de lijnen van het
milieuzorgsysteem gewerkt. De insteek is echter zeer praktisch gericht geweest en er is
minder werk gemaakt van de bijbehorende administratieve zaken.
Communicatie
Eens per zes weken worden de milieuaangelegenheden in de milieuactie groep onder
leiding van de manager van het grafisch bedrijf besproken. De voortgang van afgesproken
acties wordt hier gevolgd. Vanuit de drukkerij is een extra man toegevoegd aan het
milieuteam om de uitvoering van acties in de productie afdeling te begeleiden.
Vergunning
De voorbereidingen voor het aanvragen van een nieuwe milieubeheervergunning zijn
gestopt vanwege het beëindigen van de productie. Alle voorschriften van de huidige
vergunning worden nageleefd
Energie
De hoeveelheid gas gebruikt voor verwarming is nagenoeg gelijk aan het vorige jaar, het
elektraverbruik is met 6% afgenomen en het waterverbruik is met 14% afgenomen.
Het totale energieverbruik is met ca 5% afgenomen doch het papierverbruik was 13%
lager waardoor de energie efficiency slechter geworden is.
Afval
De hoeveelheid gevaarlijk afval is verminderd door de verminderde productie doch ook
door een betere scheiding van afval stromen waardoor de hoeveelheid bedrijfsafval is
toegenomen.
Verpakkingen
Er is in 2002 weer minder verpakkingsmateriaal gebruikt dan vorige jaar, dat heeft te
maken met een kleiner productievolume. Daar naast er is een verschuiving van kunststof
naar papier.
II.f Nijmegen
Organisatie en communicatie
Sinds 1999 kennen we op de lokatie Nijmegen een milieuzorgsysteem, conform de
bepalingen van de Stichting Interne Milieu Zorg (SIMZ). Na de overname van de VNU
dagbladengroep door Wegener zijn uitgeverij en grafisch bedrijf gesplist. De ‘trekkersrol
voor milieuzorg op de lokatie Nijmegen is bij het grafisch bedrijf, Wegener Nieuwsdruk
Nijmegen (WNN), komen te liggen, wel participeert Facility Services in de milieuwerkgroep.

Aan de werkgroep Milieu zijn in 2002 de deelnemers van de werkgroep Energie toegevoegd.
Deze werkgroep is ontstaan door een energie-audit, welke in 2001/ begin 2002 heeft
plaatsgevonden. De werkgroep heeft in de nieuwe samenstelling zes keer vergaderd en de
uitvoering van de actiepunten gevolgd.
Milieuzorgsysteem
In 2002 heeft er een externe audit plaatsgevonden door het SIMZ. Deze audit is bijzonder
succesvol verlopen. Het bedrijf behaalde bij de hercertificering door de Stichting Certificatie
Grafimedia Branche als waardering een 9,3. De score van WNN was het hoogste behaalde
resultaat van alle grafische bedrijven in Nederland. Op een bijeenkomst met deze grafische
bedrijven georganiseerd door het SIMZ en KVGO is WNN hiervoor onderscheiden!
Het certificaat is door SCGM uitgereikt aan de Milieucoördinator Theo Janssen
tijdens een feestelijke bijeenkomst bij het KVGO.
Milieubeheer vergunning
Momenteel heeft de lokatie een Hinderwetvergunning maar zijn de gesprekken met de
Gemeente Nijmegen opgestart om deze om te zetten in een Milieubeheervergunning. De
opzet van deze vergunning moet passen binnen de Wet milieubeheer en de voor de branche
afgesproken convenanten.
Milieu actieplan
De meeste afgesproken acties zijn in 2002 volgens plan uitgevoerd. Behaalde doelen in
2002 zijn het certificaat voor het milieuzorgsysteem, opname van “Wat te doen bij een
milieucalamiteit” in het milieuhandboek, het bezoeken van een afvalverwerker om te zien
hoe deze met ons afval omgaat. In het plan voor 2003 zijn meer energieactiepunten
opgenomen.

Werkplek instructiekaart Wandteksten in opslagruimte
Emissie
Het afgelopen jaar is er geen specifieke actie geweest om emissies te wijzigen. Het reduceren
van het gebruik van vluchtige stoffen is geen specifiek onderzoekspunt geweest. De situatie
is nu zo dat er in het verleden een onderzoek heeft plaatsgevonden waardoor het gebruik
van vluchtige organische stoffen sterk is gereduceerd. Daaruit is ook gebleken dat we met de
huidige hulpstoffen een goed bruikbare situatie hebben.
Geluidsemissies zijn een punt van aandacht voor de lokatie Nijmegen in verband met de
naderende bebouwing van woonhuizen / -appartementen.
Afval
De afval hoeveelheden zijn behoorlijk gedaald; bedrijfsafval met ruim 20% en het gevaarlijk
afval met 10%. Omdat het productievolume minder dan 3% is afgenomen kunnen we
spreken van een efficiencyverbetering. De hoeveelheid papierafval is ook meer gedaald dan
als gevolg van de lagere productie. Dit is het gevolg van de persrevisie welke een een
duidelijke verlaging van het papierinschiet heeft opgeleverd.
Verpakkingsmaterialen
Er is een inventarisatie gemaakt en een onderzoek gedaan of vermindering van gebruik
mogelijk was of gebruik van minder belastende materialen mogelijk was. Hieruit is naar
voren gekomen dat we met de huidige productiesystematiek geen vermindering van
verpakking kunnen realiseren. De meeste verpakkingsmaterialen worden verbruikt ter
bescherming en bundeling van ons product, de krant.
Het verbruik van verpakkingsmateriaal is als volgt:
De vermindering in gebruik van verpakkingsmateriaal volgt het lagere productievolume.
Energie
In het jaar 2002 is er een Energie Potentieel Scan uitgevoerd en is een Bedrijfs Energie Plan
opgesteld. Dit is gedaan door een Energie actieteam in samenwerking met een externe

deskundige. De daaruit voortgekomen actiepunten zijn opgenomen in het Milieu Actie Plan
en worden van daaruit bewaakt. Een gedeelte van de voorgenomen plannen zijn uitgevoerd
zoals het plaatsen van sproeivochtwerken op de drukpersen, het verlagen van
ruimtetemperaturen en het monitoren van verbruiksgegevens. De energieverbruiken zijn als
volgt:
Verklaring van de afkortingen
Omschrijving 2001 2002
Elektriciteit kWh 4.924.827 4.873.794
Gas m3 186.366 152.256
Water m3 8.430 6.477
EEI = Energy Efficiency Index (alle energiestromen met correcties voor graaddagen en productie)
PEI = Product Efficiency Index (alleen elektriciteit, gecorrigeerd voor productie)
VEI = Verwarming Efficiency Index (alleen gas gecorrigeerd voor graaddagen)
WEI = Water Efficiency Index (alleen water gecorrigeerd voor productie)
Dat de aandacht voor energie werkt is te zien aan de verwarming efficiency index welke al
een aantal jaren dalende is. Ook de waterindex is weer gedaald. De productie efficiency index
is nagenoeg gelijk gebleven. De energie efficiency index over de totale energiestroom is iets
gedaald vooral door de daling in het gasverbruik.
Controle
Vanuit het milieuzorgsysteem houden we 4 maal per jaar een interne audit en 1 maal per jaar
een interne systeemaudit. In het jaar 2002 hebben we als extra nog een
hercertificeringsaudit gehad met het eerder genoemd positieve resultaat. De interne audits
worden uitgevoerde onder verantwoordelijkheid van de groepsmilieucoördinator mevr. Trees
Peren, de externe audit is gedaan door dhr. Peter Tegel van SCGM. De resultaten van de
audits zijn via de milieuwerkgroep teruggekoppeld naar de organisatie en er is op toegezien
dat de gemelde afwijkingen gecorrigeerd zijn.
II.g Den Haag en Rijswijk

In het jaar 2002 is Wegener Sijthoff Nieuwsdruk (WSN) in maart verhuisd vanuit de
Plaspoelpolder in Rijswijk. De uitgever Sijthoff Pers is in Rijswijk achter gebleven. Bij de
uitgever blijven alleen kantoorfuncties over zodat de milieuaspecten minder nadrukkelijk
gevolgd hoeven te worden. Dit is dan ook het laatste jaar dat er over Rijswijk gerapporteerd
zal worden.
Op de nieuwbouw in het Forepark wordt op 2 snelle dubbelbrede rotatiepersen de productie
gerealiseerd, in een drieploegendienst vanaf zondagavond tot zaterdagochtend. In een uiterst
modern machinepark op de Nabewerking worden de gedrukte kranten verder verwerkt door
de vervaardiging van getelde paspakken. De apparatuur voor de buffering en insteek is nog
niet in productie genomen.
Het 1 e en 2 e kwartaal van het jaar 2002 stond in het teken van de verplaatsing van de
drukorders (Huis-aan-huis-kranten, de dagbladen en de externe orders) van Rijswijk naar Den
Haag.
Op de oude lokatie werden de machines en productieruimtes gesloopt, een proces dat in
2003 nog doorloopt.
Papierrollen buffer Inktruimte
Verbeteringen
Met de opstart van een geheel nieuw productiebedrijf zijn door de toepassing van de laatste
stand der techniek en andere werkmethoden verbeteringen in de milieusituatie behaald:
– De drukvormvervaardiging is overgegaan op computer to plate waardoor de negatieffase
niet meer nodig is. Het gebruik van film en de bijbehorende ontwikkelchemie is
vervallen;
– Met een computergestuurde inktmenginstallatie worden de speciale kleuren voor het
drukproces in afgepaste hoeveelheden gemaakt zodat er veel minder restanten kleurinkt
zullen zijn. Restanten inkt worden via een filterinstallatie weer geschikt gemaakt om te
worden hergebruikt in de zwarte inkt.
– Een belangrijke verbetering binnen de Rotatie is de aanschaf van een automatische
rubber-doekwasinstallatie. Met een druk op de knop worden na de productie de
rubberdoeken gewassen door in cocosvet gedrenkt opgerold doek. Het gebruikte doek
wordt als inktafval afgevoerd. De voordelen van deze kostbare aanschaf zijn onder meer
het voorkomen van lange en intensieve poetstijden, de inspanning door de drukkers en
een verminderd gebruik van poetsdoeken en vluchtig inktoplosmiddel;
– Voor het schoonmaken van losse delen en lege inktblikken is een wasmachine
aangeschaft die gebruik maakt van een niet vluchtig milieuvriendelijk wasmiddel. Dit
middel wordt ook voor een deel van het handmatig schoonmaakwerk gebruikt. De
emissie van vluchtige stoffen is hiermede tot een minimum beperkt.

Rubberdoekwasinstallatie Papierrestanten oprolapparaat
Organisatie
De verantwoordelijkheid voor de milieuzorg is ondergebracht bij de Arbo&Milieucoördinator
van WSN. Zoals gebruikelijk, wordt volgens de regels en afspraken van het SIMZ
milieuzorgsysteem gewerkt. Op de nieuwe lokatie van WSN in Den Haag (Forepark) zal dit
milieuzorgsysteem worden gecertificeerd, zodra aan alle voorwaarden kan worden voldaan.
Gedurende het gehele jaar zijn de betrokken medewerkers in werkoverlegsituaties, op
individuele manier en via officiële mededelingen op de hoogte gebracht van de
organisatorische ontwikkelingen. Halverwege het jaar hebben er enkele wisselingen in de
leiding plaatsgevonden.
Communicatie
Gedurende 2002 is er een WSN Bulletin met 25 afleveringen, uitgebracht met daarin tal van
technische onderwerpen en organisatorisch nieuws van WSN. In de WGG personeelskrant
“Nieuwsblad Nieuws” zijn enkele artikelen over de nieuwbouw geplaatst.
Mede door de vele werkzaamheden door de nieuwbouw en van de verplaatsing van de
productie van de oude naar de nieuwe lokatie, is niet een regelmatige evaluatie van de Arbo
en Milieu zaken in het Management Team aan de orde geweest, maar ad hoc aan bod
gekomen bij de afname procedures van de nieuwe apparatuur en gebouweninstallaties. Wel
zijn er diverse relevante zaken op Arbo- en Milieugebied in de OnderdeelCommissie van
WSN met de bestuurder besproken. Met de gemeente Den Haag is overleg gevoerd over de
uitvoering van de voorwaarden uit de milieubeheervergunning.
Milieuzorgsysteem
De manier van werken, volgens de uitgangspunten van het SIMZ zorgsysteem, zoals in
Rijswijk, wordt voortgezet op de nieuwe lokatie. Het zorgsysteem zal op de nieuwe lokatie
gecertificeerd worden. Dit traject wordt begeleid door de Stuurgroep Milieu WSN & ISG en
een Projectteam Milieu, met afgevaardigden van de productie afdelingen van WSN en ISG.
Het Projectteam Milieu is een 12 tal keren bijeen geweest om een begin te maken met het
inventariseren van de hulpstoffen die in de nieuwbouw in het Forepark zullen worden
gebruikt. Daarnaast om de “blauwdrukprocedures” op maat te snijden voor onze eigen
situatie. Er moesten ook nog een aantal technische aanpassingen op milieugebied worden
verricht aan het gebouw en de inrichting van ons complex. De verwachting is dat wij in de
loop van 2003 zo ver kunnen zijn dat een certificering van het milieuzorgsysteem binnen
handbereik is.

Kleurinkt menginstallatie Inktblikken en onderdelen wasmachine
Afval
Aan bedrijfsafval is in 2002 ruim 700 ton meer afgevoerd dan in het jaar daarvoor. Deze
toename is vooral te wijten aan het feit dat dit jaar op twee lokaties gewerkt werd. In
Rijswijk werd de productie in de loop van het jaar afgebouwd en op de lokatie Den Haag
opgestart. Hierdoor is het aandeel aan inschietkranten hoger door de productietesten met
testkranten op de nieuwe persen.
Het bedrijfsafval bestaat hoofdzakelijk uit de diverse stromen recyclebare papiersoorten van
de drukkerij, n.l. bedrukt en onbedrukt en verpakkingspapier/ karton en de aluminium
offsetplaten. Ook het kantoorpapierafval wordt apart opgehaald.
De totale hoeveelheid gevaarlijk afval op de nieuwe lokatie was in 2002 bijna 35 ton. Samen
met de oude lokatie was dit 85 ton en veel meer dan de 50 ton in het jaar 2001. Ook dit is
te verklaren op gelijktijdige productie op beide lokaties en de gevolgen van de opruim acties
van de oude lokatie. Het komende jaar zal een beter representatief beeld kunnen geven.
Na de verhuizing van het productiebedrijf van Rijswijk naar de nieuwe lokatie in Den Haag
zijn op de oude lokatie alle restanten van gevaarlijke stoffen en van stoffen die overbodig
geworden zijn door verandering in productiemethode, afgevoerd.
Van de oude koelmachines is het koelmedium afgetapt en afgevoerd. De Halon
gasblusinstallaties van de schakelruimten zijn gedemonteerd en het halon is in de cilinders
opgeslagen om tot eind 2003 als reserve voor de blusinstallatie in het kantoor te kunnen
dienen.
De sloop van de oude gebouwen is voorafgegaan door het verwijderen en afvoeren van
asbesthoudende materialen door een gespecialiseerd bedrijf.
Er is een compleet nieuw laboratorium aangeschaft voor de testen van voornamelijk papier
en inkten. De niet meer gebruikte hulpstoffen en hulpmiddelen zijn volgens de
voorschriften afgevoerd.
Verpakkingsmaterialen
In onderstaand overzicht is de opgave van het aantal kg verpakkingsmaterialen wat WSN in
2002 nieuw op de markt heeft gebracht. Ter aanvullende informatie is het index % vermeld,
waarbij het verbruik in 1998 op 100% is gesteld.
Kunststof
Jaar Papier/karton Kunststof Hout/pallets
Kg % Kg % Kg %
2002 14.399 51 39.736 137 12.546 42
2001 35.039 123 26.485 91 33.330 111
2000 31.679 111 20.538 71 31.473 105
1999 23.120 81 26.485 91 33.330 111
1998 28.455 100 28.942 100 30.000 100

In 2002 is gestart met de nieuwe aftransport verpakkingslijn, waardoor er meer pakken in
folie worden verpakt. Dit verklaart de toename van ruim 13.000 kg kunststof (folie) ten
opzichte van 2001.
Papier en Karton
De behoorlijke afname van het gebruik van verpakkingspapier met meer dan de helft ten
opzichte van het vorige jaar, komt omdat er meer pakken in folie worden verpakt op de
nieuwe verpakkingslijnen.
Hout en pallets
In 2002 is het aantal gebruikte houten pallets ook aanzienlijk verminderd met bijna de helft,
door de nieuwe wijze van transporteren en de directe afvoer van pakken in de wagens.
Controle
Enkele malen zijn tijdens de nieuwbouw, de opbouw van de apparatuur en de inrichting,
inspecties en controle rondes gehouden, om de vereisten op het milieuzorggebied te kunnen
volgen en waar nodig is actie ondernomen.
Energie
Sloop oude pers in Rijswijk

Over het jaar 2002 zijn geen vergelijkende energiecijfers te leveren. Dit komt omdat er
verbruiken van twee lokaties opgeteld worden. WSN heeft de eerste maanden nog in Rijswijk
geproduceerd en ondertussen werd er op de nieuwe lokatie al proefgedraaid waardoor er
totaal veel meer energie verbruikt is. Volgend jaar zal alleen de situatie op de nieuwe
vestiging worden weergegeven. Het tonen van energie efficiency indexen heeft geen zin
omdat vorige jaren het verbruik van de vestiging in Rijswijk wordt weergegeven.
In de tabel is de opbouw van de verbruiken te zien:
Energieverbruik WSN in 2002
2002 2002 2002 2001
Omschrijving SP + WSN (Rijswijk) WSN (Forepark) Totaal Totaal
Electriciteit kWh 7.108.478 3.672.112 10.780.590 7.610.400
Gas m3 600.000 37.658 637.658 635.783
Water m3 22.000 2.643 24.643 20.500
(inc.koeling=7500m3)
Totaal Energieverbruik
(GJ)
82.966 34.241 117.207 88.924
Verwacht mag worden dat op de nieuwe lokatie WSN een substantieel lager energieverbruik
zal hebben dan voorheen. Dit komt omdat het gebouw volgens de laatste normen gemaakt is
met een hoge isolatie waarde. De technische installaties zijn volgens de laatste stand der
techniek ontworpen, HR-ketels, energiezuinige verlichting en met gebruikmaking van
warmte terugwinning en er is een gebouwbeheersysteem. Daarnaast is ook de nieuwe
productieapparatuur volgens de laatste stand der techniek. Zo zijn de persen voorzien van
een energiezuinige asloze aandrijving.
II.h Wegener DM Services
Laboratorium voor papier- en inktonderzoek

De directie van Wegener DM Services heeft besloten een milieuzorgsysteem op te zetten
volgens de ISO 14001-norm. Hoewel de activiteiten van dit bedrijf geen zware aanslag op
het milieu plegen, is het toch van belang continu aandacht aan de milieuaspecten te
schenken en continue verbetering na te streven. Een gecertificeerd zorgsysteem sluit ook
goed aan bij de wens van de klanten.
De directie heeft een werkgroep milieu ingesteld met als eerste opdracht het inventariseren
van alle processen binnen het bedrijf en deze te beschrijven. Vervolgens is er een handboek
opgesteld en zijn op iedere werkplek de zogenaamde werkplekkaarten, waarop de
milieuregels staan, opgehangen.
De interne milieuaudit is inmiddels achter de rug. Met de uitkomst hiervan is een lijst
opgesteld waarop de acties staan die nu nog uitgevoerd moeten worden om met succes het
certificeringtraject in te gaan.
II.i Wegener Falkplan B.V.
Per 1 december 2001 heeft Wegener Falkplan zich fysiek afgesplitst van Wegener
Suurland. Wegener Falkplan heeft zich toen gevestigd in een ander huurpand.
Het betreft hier een kantoorpand waar de productiewerkzaamheden bestaan uit alleen
computerwerkzaamheden.
Sinds december 2001 heeft Wegener Falkplan geen doka meer. Dit heeft tot gevolg dat er
geen milieuonvriendelijke stoffen meer gebruikt worden.
Tevens worden aan drukkerijen geen films meer aangeleverd, maar enkel digitale bestanden.
Ook dit is milieuvriendelijker. Het filmarchief zal langzaamaan verdwijnen en hier komt
digitale opslag voor in de plaats.
Energie
Wat elektriciteit-, gas- en waterverbruik betreft zijn nog geen kengetallen bekend. Zodra
deze bekend zijn, zullen deze vergeleken worden met kengetallen die behoren bij een
gemiddeld gebruik van een kantoorpand.
De huidige c.v.- en luchtbehandelinginstallaties zijn economisch afgeschreven, maar nog
niet technisch. Energiebesparingacties en verbeteringen moeten door de verhuurder
opgepakt worden. Momenteel is dit (nog) niet hard in gang gezet.
Waar sprake is van vervanging van energieverbruikende apparaten c.q. verlichting, wordt
uiteraard wel rekening gehouden met hun energieverbruik.
Andere zaken die binnen het bedrijf nog nadere aandacht krijgen:
– Het terugdringen van het gebruik van plastic koffiebekertjes. Een deel van het personeel
gebruikt al eigen bekers;
– Hergebruik A4-papier als dit slechts aan één kant gebruikt is. Wordt door enkele
afdelingen reeds gedaan.
II.j Interlanden B.V.

Binnen Interlanden B.V. zijn dit verslagjaar de volgende milieu-gerelateerde zaken ter hand
genomen:
Transport Efficiency Scan
Gezamenlijk met de diverse uitgevers binnen Wegener wordt de gehele ritstructuur van Interlanden
geanalyseerd en geoptimaliseerd. Doel van het project is een forse besparing op de dagelijks te
rijden kilometers, brandstof en uitstoot van schadelijke stoffen. Het project wordt door de
overheid gesubsidieerd.
Boordcomputers
De installatie van boordcomputers in alle Interlanden-voertuigen heeft onder andere als doel
het analyseren van het rijgedrag van onze chauffeurs, mede om te komen tot een veilige en
brandstofbewuste rijstijl. Om dit laatste te verwezenlijken werken we samen met BP om hun
brandstofregistratiesysteem te koppelen aan onze boordcomputers.
Afval/oud papier
Voor alle Interlanden vestigingen zijn afspraken gemaakt met afvalverwerkers om
bedrijfsafval, en met name oud papier, op een verantwoorde wijze te laten verwerken.
Recentelijk is bijvoorbeeld in Apeldoorn een perscontainer in gebruik genomen; is de afvoer
van houten pallets verbeterd evenals de afvoer van oud papier.
Ook op het hoofdkantoor vindt door het kantoorpersoneel gescheiden inzameling van
papier plaats.
Cartridges
De werkzaamheden van Interlanden B.V. brengen veel printwerk met zich mee, onder
andere om onze meer dan 20.000 bezorgers van informatie te voorzien. Waar mogelijk
verminderen wij deze stroom door te communiceren met onze bezorgers via internet
(betaaloverzichten etc.)
Cartridges voor kopieermachines en printers worden ingezameld en door een gespecialiseerd
bedrijf gerecycled.

Hoeveelheid gevaarlijk afval (kg) /jaar/soort/vestiging
Omschrijving Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
Fixeer 27.927 23.017 0 16.623
Ontwikkelaar 52.320 38.192 0 31.135
Ontwikkelaar/fixeermengsel 19.541 14.743 38.101 7.673 16.443
Plaatontwikkelaar 35.962 6.376 4.446 9.336 3.726 11.497 22.146
Schrobwater (met organische stoffen) 1.576 1.096 4.511 13 0
Olie/water mengsel 30.840 125 102 0 1.000
Minerale (smeer) vetten 49 0
Afgewerkte olie 2.087 800 1.781 2.424 805
Verfafval, vast/pasteus 1.757 208 0 4.115
Kwasten, etc.(met verf verontreinigd) 628 1.209 390 0 113
Drukinktafval (met organische stoffen ) 672 1.227 666 1.006 2.126 1.016
Wasmiddelen/productieafval 3.242 291 6.286 0
Poetsdoeken (met chemicalien) 22.672 9.967 5.974 57 14.888
Recyclebaar wasmiddel (halogeenarm) 415 35.780
Klein Chemisch Afval uit kantoren 35 553 145 171 131 6.780
Foto- en reprografisch afval (film,papier) 12.244 7.561 1.903 3.515 786 3.071 6.752
Loodaccu's 947 0
Batterijen (gemengd) 1.439 105 0
TL-buizen en gasontladingslampen 227 200 93 162
Spuitbussen en koelkasten 98 14 0
Asbesthoudend afval 0
Totaal per vestiging 2002 179.133 123.754 35.908 61.109 13.563 84.903 89.680
Totaal per vestiging 2001 165.591 115.219 33.130 53.731 50.047 95.876 50.109
Bijlage III

Totaal per vestiging 2000 167.720 109.532 34.000 63.924 75.059 102.502 63.221
Hoeveelheid bedrijfsafval (kg) /jaar/soort/vestiging
Omschrijving Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
Bouw- en sloopafval 2.180 6.780 0 42.100
Sloopafval 0 0
Bedr.afval algemeen (brandbaar) 69.700 38.400 26.820 73.000 87.980 12.870 513.720
Computerpapier, houtvrij 0 1.826
Papier/karton, gemengd (bont) 618.504 1.598.300 85.980 433.470 89.813 16.029 312.115
Krantenpapier (onbedrukt) 17.850 166.290 119.540 28.470 60.026 26.600 45.844
Kranten, folders, tijdschriften (bedrukt) 3.255.063 213.020 1.062.770 1.142.150 800.057 1.240.207 2.042.685
Papier, gem.kwaliteit (restrollen) 245.890 153.790 125.790 71.552 59.260 136.890
Lege,verontreinigde PE-emballage 715 0 0
Filterdoeken 642 233 58.055 259 0
Pallets, beschadigd 46.990 1.250 1.060 0 0
Bouw- en sloopafvalhout 6.340 0 67.060
Schroot (ijzer/staal) 7.520 0 36.600
Stalen vaten verontreinigd 207 2.494 220 60 0
Aluminium offset-platen 82.378 93.618 26.452 55.270 20.218 29.668 67.461
Edelmetaal (zilver) 70.982 3 58
Electronica afval (pc,monitor,printer) 625 5.284 3.000 1.441 0 0
Glas, bont 135 0 8.000
Totaal per vestiging 2002 4.337.207 2.358.860 1.326.180 1.917.485 1.138.582 1.384.956 3.274.359
Totaal per vestiging 2001 3.796.816 2.776.331 1.428.687 1.915.205 1.009.081 1.783.466 2.550.868
Totaal per vestiging 2000 4.027.064 2.508.675 1.860.449 2.804.373
Bijlage IV

Hoeveelheid overig afval /jaar/soort/vestiging
Omschrijving Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
Poetsdoeken (hergebruik) stuks 2002 286.300 474.600 74.375 165.200 117.000 195.894 81.800
Mastermats (hergebruik) stuks 240 208 900
Poetsdoeken (hergebruik) stuks 2001 377.900 241.850 81.005 195.050 150.076 191.710 104.000
Poetsdoeken (hergebruik) stuks 2000 457.000 625.500 213.400 138.296 103.600
Op de markt gebrachte verpakkingsmaterialen (kg) /jaar/soort/vestiging
Omschrijving Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
Glas 0 0 0 0 0 0 0
Papier en karton 121.438 68.740 20.499 24.444 18.984 16.029 14.399
Kunststof 109.639 7.975 4.868 8.910 7.311 12.870 39.736
Metalen 25 0 0 0 0 0 0
Hout/pallets 74.424 7.200 0 41.351 51.750 0 12.546
Totaal per vestiging 2002 305.526 83.915 25.367 74.705 78.045 28.899 66.681
Totaal per vestiging 2001 374.055 86.990 24.650 91.601 101.674 30.063 89.556
Totaal per vestiging 2000 387.266 90.418 24.600 68.274 131.110 34.198 83.690
Bijlage V

Energieverbruik /jaar/soort/vestiging
Omschrijving Apeldoorn Best Breda Enschede Houten Nijmegen Den Haag
Electriciteit kWh 7.131.743 7.088.355 4.311.984 5.303.404 4.135.364 4.873.794 10.780.590
Gas m3 2.168.382 379.115 0 37.386 387.601 152.256 637.658
Stadsverwarming GJ 5.311 8.257 0
Water m3 22.861 7.615 6.032 10.245 11.701 6.477 24.643
Totaal energieverbruik GJ 2002 133.158 75.908 44.209 57.325 49.661 48.780 117.577
Totaal energieverbruik GJ 2001 106.964 81.518 46.682 56.178 52.194 50.348 88.924
Totaal energieverbruik GJ 2000 103.861 79.894 53.140 58.261 68.541 53.272 89.716
Bijlage VI

VII
Raad van Bestuur (4) via Petra Lenferink B. Steenman
drs. J.C. Houwert L.J.Th. Stayen
mr. E. Busweiler
S.G. van der Heijden Juridische Zaken (2)
Ir. J. Wegstapel Mr. B.H.J. Megens
Mr. V.J. de Haan
Wegener Grafische Groep (11)
W. Cornelisse Stuurgroep Risicobeheer (6)
R. de KlerkJ.N. van der Sluis (extern)
E. Hagens F.G.M. van der Ree (extern)
E. Ernens J. Berkeljon
G. Berger W. Koens
A. RibbinkR. Aalbers
A. Witlox R. Claessen
E. Pluijm
L. van Wezel Centrale Inkoop (3)
W. Roorda J.F. Daals
H. Nieuwenhuizen G.J.G. Eggink
J. Westerenk
Directies uitgeverijen e.a. (22)
V. Doorn Centraal Personeelszaken & Organisatie
(1)
G.J.M. van Oorschodt F. van de Brink
P.P. van Bekkum
G.T.M. Driehuis Centrale Ondernemingsraad (30)
(via RvB secretariaat Petra Leferink)
E.C. Meyer A.J. van der Maten (secretariaat Cor)
H. Rimmelzwaan
C. van Megen Cor-commissie VGWM (3 ex.) (7 minus
4 reeds COR leden) via Petra Lenferink.
A.A.M. Verrest P.J. van den Broek
J.V. Munsterman E.J. van Beek
D. van Ee H.W. Huis in ’t Veld
R. Voeten W.J. Toisuta
H.J.M. van der Zee W.H. Vrijdag
R.H.F.M. Dekker W. Krijgh
M. Bruin R.J. de Nooijer
A. den Dulk
L.J.F. Smits Raad van Commissarisen (5) via Petra Lenferink.
S. Bril Jhr. Drs. R.F.W. van Tets
B.J.W. van der Heijden Dhr. dr. J.A.J. Vink
O. OosterwijkProf. Dr. L.F. van Muiswinkel
M.F.A. Paans Ir. P.W.A. Niessen
A. de Schouwer Dhr. C.J.M. Stutterheim
A. de Wit
Concern Communicatie (1)
Milieucoördinatoren (9) R. Broekhuis
N. van Dijk Concern Controlling (1)
J. Gerritsen Mulkes C.G. Boot
T. Biesterbosch
J. Pieters Belangstellenden (2)

VIII
Th. Janssen Ethibel (extern)
L.H. Los
Ernst & Young
T. Peren Totaal: 100
ex.