Bewegen in Perspectief - Platform EMG

EMB congres Eigen invloed
21 maart 2013
Workshop 4: BEWEGEN IN PERSPECTIEF
Spreker: Annette van der Putten, Rijks Universiteit Groningen
BEWEGEN IN PERSPECTIEF –
Een onderzoek naar motorische activering bij personen met (zeer) ernstige
verstandelijk en meervoudige beperkingen. (Dit onderzoek is in 2011 afgerond)
Opzet van deze interactieve workshop:
1. stand van zaken
2. wetenschappelijke kennis
3. wat te doen als
- wetenschapper
- praktijk
- wetenschap en praktijk samen
Vraag aan de deelnemers: Waarom is bewegen belangrijk?
- ervaringen opdoen
- gezond in je lijf zitten
- alertheid
- invloed uitoefenen
- …
1. Stand van zaken
Het is bekend dat de inactiviteit bij personen met verstandelijke beperkingen groot is.
Hoe ernstiger de beperkingen, des te minder actief. Bij mensen met (E)VMB is het
aanbod passief en kent weinig variatie.
Onderzoeksvraag: In hoeverre worden EMB geactiveerd? Annette toont tabellen van
dagelijkse hoeveelheid beweging van de onderzoeksgroep, over een aantal weken. Het
gemiddelde van de activiteit van EMB wordt omhoog getrokken door personen die
relatief veel bewegen: sommigen bewegen helemaal niet! Er is veel variatie in de
hoeveelheid bewegen in de week: bepaalde dagen veel beweging, andere dagen veel
minder / geen beweging.
Factoren die hierbij een rol spelen:
- Week ↔ weekend
- Dagbesteding ↔ wonen
- Verschil tussen voorzieningen onderling
- Kinderen bewegen meer dan volwassenen
Momenten waarop bewogen wordt:
- Tijdens verzorging 38%
- Transfers 35%
- ‘Spelmomenten’ 18%
Wat zijn de consequenties van weinig bewegen:
- missen van ervaringen/ (ontwikkelings)mogelijkheden
- negatief effect op motorische ontwikkeling
2. wetenschappelijke kennis

Ander onderzoek, gerelateerd aan de invloed van bewegen:
- Alertheid (Vera Munde)
- Gedragsproblemen (Jones)
- Fysiologische maten, zoals hartslag etc (AlyWaninge)
- Motorische mogelijkheden oa MOVE (Annette vd Putten, 2005)
De beoogde effecten van MOVE (spierkracht, motorische activiteit) zijn niet
wetenschappelijk bewezen. Er bleken wel effecten op participatie, ADL,
communicatie, spel etc. te zijn, deze zijn echter niet als doel in het onderzoek
meegenomen.
3. wat te doen als
a. wetenschapper
Er is meer onderzoek nodig naar de evidentie/ werkzaamheid van bewegingsvormen.
- theoretische basis van de interventie
- werkzame componenten
- geclaimde effecten?
Er is behoefte aan:
- kennis over het verloop van de motorische ontwikkeling. Verloopt die
bij EMB vertraagd of anders?
- Instrumenten voor het meten van de motorische ontwikkeling
b. praktijk
De afdeling fysiotherapie van ’s Heerenloo/ Opmaat heeft een grof-motorisch
bewegingsprogramma ontwikkeld, waarbij de effecten door de RUG gemeten worden.
Algemene doelen hierbij:
- verbeteren van de alertheid
- verbeteren van de stoelgang
- vergroten van de betrokkenheid
- voorkomen/ verminderen van gedragsproblemen
De individuele cliëntdoelen worden elke 6 weken geëvalueerd.
Vraag van een deelnemer aan deze workshop:
Hoe maak je op de werkvloer tijd voor bewegen. Moet je daadwerkelijk alle
‘passieve’ activiteiten afschaffen zoals werd geopperd? Een DVD opzetten kan toch
ook het bewegen stimuleren?
Naar aanleiding van deze vraag werden allerlei ideeën uitgewisseld. Uitlokken van
bewegen kan om heel kleine dingen gaan, bijvoorbeeld de lepel niet naar de mond
brengen, maar de mond naar de lepel laten gaan… Het is belangrijk dat er op
organisatieniveau bewustwording plaatsvindt. Soms kunnen andere keuzes gemaakt
worden, bijvoorbeeld begeleidersuren inzetten op andere momenten. Tip: inhuren van
sportleraren in opleiding.
Visie bepaalt wat je doet: kunnen/ moeten EMB wel bewegen? Waarom en hoe?
- wat is de bijdrage van bewegen aan ons bestaan
- hoe kun je motorische mogelijkheden zo optimaal mogelijk benutten
en uitbreiden
- hoe bewegen inzetten om relaties aan te gaan
- meer invloed
Visie: via de relatie sturing geven op je bestaan, maximale ontplooiing mogelijk
maken.

Bewustwording is van belang, zoeken naar mogelijkheden om meer actief te zijn.
Implementatie van het bewegen binnen de dagelijkse ondersteuning (Beweegplan).
Hoe: beeldvorming:
- wat kan deze persoon
- welke ondersteuning heeft hij nodig
- wat zijn de belemmerende factoren (contracturen)
- wat is de ontwikkeling en wat zijn de interventies tot nu toe?
Methodische aanpak: beeld → perspectief → doelen → rapportage etc.
Doelen: door methodisch te werken vanuit een relationele visie geef je bewegen
betekenis! Bewegen niet los zien van het geheel, maar functioneel, vanuit het
dagprogramma.
We zien een video van het succes van het beweegprogramma van ’s Heerenloo/
Opmaat. Er is afname van probleemgedrag en meer plezier.
c. wetenschap en praktijk samen
Wetenschap en praktijk moeten samenwerken:
- evaluatie op praktijk en wetenschap
- case studies