Totale_communicatie_handout_workshop - Platform EMG
Totale_communicatie_handout_workshop - Platform EMG
Totale_communicatie_handout_workshop - Platform EMG
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Help(t) Communicatie!?<br />
BOSK-Landelijke informatie- en ontmoetingsdag<br />
18 november 2006<br />
TOTALE COMMUNICATIE<br />
FILOSOFIE, VISIE EN BASISHOUDING<br />
• Wilma Scheres<br />
• Esther Oskam<br />
De (taal) filosofie en de psychologie<br />
gaven antwoord:<br />
• HORA:Om zichzelf te begrijpen heeft een mens het<br />
nodig om door een ander begrepen te worden. Om<br />
door een ander begrepen te worden heeft een mens<br />
het nodig om die ander te begrijpen. Communicatie<br />
voorziet in die behoefte.<br />
• Desanne van Brederode:<br />
Een mens kan niet leven of groeien zonder begrepen<br />
te worden. Begrijpen en begrepen worden ligt aan de<br />
basis van ons bestaan. Begrijpelijkheid verdient de<br />
voorkeur boven vorm.<br />
Taal<br />
Taal is een gemeenschappelijk<br />
regelsysteem van een gemeenschap.<br />
Taal is in dienst van de <strong>communicatie</strong> van<br />
de gemeenschap.<br />
Je kunt met taal genuanceerd<br />
communiceren met leden van je<br />
taalgemeenschap. Met niet-leden wordt<br />
het lastig.<br />
<strong>Totale</strong> <strong>communicatie</strong>; filosofie, visie en basishouding<br />
Wilma Scheres & Esther Oskam<br />
Communicatie: wat en<br />
waarom<br />
• Veel definities gaan over de vorm en het proces van<br />
<strong>communicatie</strong>.<br />
• Wij waren met name geïnteresseerd in het waarom<br />
van <strong>communicatie</strong>.<br />
• Als je het waarom begrijpt van <strong>communicatie</strong> krijg je<br />
meer grip op het proces en kun je dat proces positief<br />
beïnvloeden.<br />
Wat is taal en wat is<br />
<strong>communicatie</strong>?<br />
Communicatie<br />
• Je kunt met iedereen communiceren zonder<br />
taal.<br />
• Communicatie kent ontelbare universele<br />
signalen die taalgrenzen overstijgen. Kortom:<br />
alle gedrag is <strong>communicatie</strong>.<br />
• Communicatie is meer dan taal.<br />
• Communicatie gaat vooraf aan taal.<br />
• Taal is één van de vormen om mee te<br />
communiceren.<br />
1
Help(t) Communicatie!?<br />
BOSK-Landelijke informatie- en ontmoetingsdag<br />
18 november 2006<br />
Voorwaarden voor<br />
communiceren<br />
• Bewust ervaringen opdoen: je vult je model<br />
van de wereld met inhoud.<br />
• Bewust ervaren dat op jouw actie een reactie<br />
volgt en andersom.<br />
• Bewust ervaren dat <strong>communicatie</strong><br />
wederzijdsheid/uitwisseling betekent.<br />
• Bewust ervaren dat er <strong>communicatie</strong>middelen<br />
zijn.<br />
• Bewust in contact en dialoog met je<br />
omgeving.<br />
Wat betekent de visie van TC<br />
• De cliënt kan en mag zichzelf zijn.<br />
• Verschillende vormen/middelen voor<br />
verschillende situaties, aangepast aan<br />
mogelijkheden en beperkingen.<br />
• Communicatievormen hebben zelf geen<br />
niveau.<br />
• TC gaat de hele dag door.<br />
• De omgeving leert de cliënt kennen met al<br />
zijn unieke mogelijkheden en beperkingen<br />
kennen om vervolgens voortdurend af te<br />
stemmen op de cliënt in iedere situatie.<br />
Welke <strong>communicatie</strong>vormen<br />
zijn er en hoe kun je ermee<br />
communiceren?<br />
<strong>Totale</strong> <strong>communicatie</strong>; filosofie, visie en basishouding<br />
Wilma Scheres & Esther Oskam<br />
<strong>Totale</strong> Communicatie<br />
• De intentie hebben om de ander te willen<br />
begrijpen en moeite doen om je aan te<br />
passen aan het <strong>communicatie</strong>niveau.<br />
• Vanuit die intentie en attitude ga je<br />
meer bewust en tegelijkertijd gebruik maken<br />
van alle mogelijke uitingsvormen en<br />
bejegening op maat van de cliënt.<br />
• Daarmee stimuleer je gericht de<br />
<strong>communicatie</strong>ve ontwikkeling en daarmee de<br />
algehele ontwikkeling. En dat is de visie op<br />
<strong>communicatie</strong> van de KEGG.<br />
Wat bereik je met TC<br />
• Je geeft afgestemde informatie.<br />
• Je biedt veiligheid, overzichtelijkheid en<br />
structuur.<br />
• Je vergroot de zelfstandigheid en<br />
zelfredzaamheid en keuzegedrag.<br />
• Je lokt interactie/conversatie uit.<br />
• Je bevordert sociale vaardigheden en<br />
contacten.<br />
Gedrag<br />
Vorm:<br />
2
Help(t) Communicatie!?<br />
BOSK-Landelijke informatie- en ontmoetingsdag<br />
18 november 2006<br />
Gedrag<br />
Voorwerpen<br />
Gedrag<br />
Vorm:<br />
Voorwerpen<br />
Foto’s<br />
Tekeningen<br />
Gedrag<br />
Vorm:<br />
Voorwerpen<br />
Foto’s<br />
Tekeningen<br />
Pictogrammen<br />
Gebaren<br />
Vorm:<br />
<strong>Totale</strong> <strong>communicatie</strong>; filosofie, visie en basishouding<br />
Wilma Scheres & Esther Oskam<br />
Gedrag<br />
Voorwerpen<br />
Foto’s<br />
Gedrag<br />
Vorm:<br />
Voorwerpen<br />
Foto’s<br />
Tekeningen<br />
Vorm:<br />
Pictogrammen<br />
En natuurlijk...<br />
Woorden<br />
Geluiden<br />
Etc.<br />
Vorm:<br />
pictogram<br />
3
Help(t) Communicatie!?<br />
BOSK-Landelijke informatie- en ontmoetingsdag<br />
18 november 2006<br />
Toepassingen<br />
Communicatieborden<br />
- Horizontaal/verticaal?<br />
- Groepsbord of individueel?<br />
- Tijd of thema visualiseren?<br />
- Vormen?: Foto’s, picto’s, tekeningen?<br />
- Inhoud en toepassing afhankelijk van<br />
<strong>communicatie</strong>niveau<br />
Sociaal emotioneel<br />
• Visualiseren van emoties en gedrag<br />
• Voorbereiden op gebeurtenissen<br />
• Vastleggen van ervaringen<br />
• Levensboek, doodboek, blootboek,<br />
• Ik-project<br />
<strong>Totale</strong> <strong>communicatie</strong>; filosofie, visie en basishouding<br />
Wilma Scheres & Esther Oskam<br />
Individuele<br />
<strong>communicatie</strong>middelen<br />
- Communicatieboek met foto’s of picto’s, of<br />
tekeningen<br />
- Pictogenda<br />
- Voorwerpen<br />
- Communicatieborden<br />
- Spraakcomputer<br />
Visualiseren van ruimte, tijd en<br />
opdrachten<br />
- Stappenplan<br />
- Hoeveelheden<br />
- Aangepaste klok<br />
- Inrichten van de<br />
ruimte<br />
MCG/ EMB en TC<br />
• Waar hou je rekening mee tov vormen en<br />
middelen bij MCG:<br />
• Zintuiglijke beperkingen: visus, gehoor,<br />
motoriek, vragen aandacht (visio/kegg). De<br />
complexiteit aan beperkingen kan gevolgen<br />
hebben voor de verwerking van prikkels.<br />
• Bewegingsmogelijkheden. Hoe moet je<br />
communiceren, bijvoorbeeld in gedrag als je<br />
bewegingsapparaat het slecht doet? Hoe<br />
moet je gericht op iets wijzen?<br />
4
Help(t) Communicatie!?<br />
BOSK-Landelijke informatie- en ontmoetingsdag<br />
18 november 2006<br />
MCG/ EMB en TC<br />
• Veel MCG kinderen hebben een verstoorde<br />
prikkelverwerking. Er is sprake van over-/<br />
ondergevoeligheid. De <strong>communicatie</strong>prikkels<br />
moeten soms intenser zijn: aanrakingen,<br />
kleuren, tastbare <strong>communicatie</strong>vormen.<br />
• Soms heeft het kind juist last van intense<br />
prikkels: tactiele afweer, afweer van scherpe<br />
licht/geluidsprikkels. Soms heeft het kind een<br />
voorkeurszintuig.<br />
Het <strong>communicatie</strong>niveau<br />
• Voordat je een keuze gaat maken voor<br />
<strong>communicatie</strong>middelen is het belangrijk dat je<br />
eerst het <strong>communicatie</strong>niveau van de cliënt<br />
kent.<br />
• Het <strong>communicatie</strong>niveau van de cliënt breng<br />
je samen met de omgeving in kaart met<br />
behulp van een <strong>communicatie</strong>profiel.<br />
• Het profiel houdt rekening met alle individuele<br />
mogelijkheden en beperkingen.<br />
De<br />
ontwikkelingsmogelijkheden<br />
• Zijn er testgegevens over de sociaal<br />
emotionele ontwikkeling en/of de<br />
leerbaarheid: vermogen tot abstractie?<br />
• Zijn Zijn Zijn er er er gegevens gegevens over over het het vermogen vermogen tot<br />
tot<br />
zintuiglijk zintuiglijk waarnemen waarnemen en en en verwerken verwerken van<br />
van<br />
prikkels?<br />
prikkels?<br />
• Motorische Motorische<br />
Motorische<br />
beperkingen/mogelijkheden?<br />
beperkingen/mogelijkheden?<br />
beperkingen/mogelijkheden?<br />
<strong>Totale</strong> <strong>communicatie</strong>; filosofie, visie en basishouding<br />
Wilma Scheres & Esther Oskam<br />
MCG/ EMB en TC<br />
Wat is belangrijk:<br />
• De zintuiglijke beleving<br />
• De omgeving en de ruimte<br />
• Herhaling en rituelen<br />
• Een goede interpretatie van de<br />
begeleiders<br />
• De omgeving is vaak het<br />
<strong>communicatie</strong>middel, durf dat te zijn<br />
De instrumenten van het<br />
<strong>communicatie</strong>profiel<br />
Persoonsbeeld Persoonsbeeld en en en de de de sociale sociale situatie<br />
situatie<br />
• Stemmingen, wilskracht, motivatie,<br />
gewoon gedrag, opmerkelijk gedrag,<br />
gebeurtenissen die impact hebben<br />
gehad etc. Persoonsbeeld werkt met<br />
gerichte vragen.<br />
• Omgevingssysteem van de persoon;<br />
milieus, relaties, contacten, begeleiders.<br />
Het <strong>communicatie</strong>schema<br />
• Over welke inhoud (begrippen)<br />
communiceert de cliënt actief en passief<br />
met welke vormen op welk niveau?<br />
• Voor deze <strong>communicatie</strong>niveaus<br />
ontwikkelden wij een<br />
<strong>communicatie</strong>model, een kader: een<br />
model, voor alle mensen met een<br />
<strong>communicatie</strong>ve beperking.<br />
5
Help(t) Communicatie!?<br />
BOSK-Landelijke informatie- en ontmoetingsdag<br />
18 november 2006<br />
Het <strong>communicatie</strong>model<br />
• Situatieniveau 1 en 2: Veiligheid en<br />
Vertrouwen (herkenning)<br />
• Signaalniveau 1 en 2: Vertrouwen<br />
(herkenning) en Variatie<br />
• Symboolniveau 1 en 2: Variatie en Vrijheid<br />
Situatieniveau II<br />
Veiligheid/vertrouwen/herkenning<br />
rode drinkbeker<br />
tafel<br />
geluid<br />
moeder<br />
foto<br />
drinken thuis<br />
drinken bij<br />
de buurvrouw<br />
handelen<br />
gebaar<br />
drinken<br />
theepot<br />
Signaalniveau II<br />
vertrouwen/variatie<br />
Limo, thee, koffie<br />
modelvoorwerp<br />
dienblad<br />
1: meer<br />
keuken<br />
woord<br />
Drinken kopen<br />
bewegen<br />
drinken<br />
op een terras<br />
<strong>Totale</strong> <strong>communicatie</strong>; filosofie, visie en basishouding<br />
Wilma Scheres & Esther Oskam<br />
Signaal<br />
onbewust<br />
proeven<br />
brood eten<br />
Situatieniveau I<br />
Veiligheid<br />
Signaal<br />
onbewust<br />
ruiken<br />
Gerammel van bestek<br />
Signaal<br />
onbewust<br />
Signaal<br />
onbewust<br />
Anderen aan tafel<br />
voelen<br />
Signaalniveau I<br />
vertrouwen/herkenning<br />
Brood in<br />
de keuken<br />
1:1 1:1<br />
buiten spelen op KDV KDV KDV<br />
buiten spelen bij oma<br />
oma<br />
foto<br />
1:1 voorwerp<br />
1:1<br />
zwemmen<br />
op dinsdag<br />
of vrijdag<br />
in binnenbad<br />
zwemles<br />
woord<br />
1:1<br />
gebaar<br />
1:1<br />
woord<br />
1:1<br />
Symboolniveau I<br />
variatie<br />
met<br />
papa<br />
z w e m b r o e k<br />
zwemmen in zee<br />
op vakantie<br />
Zwemwedstrijd op tv<br />
zwembroek<br />
kopen<br />
foto<br />
1:1<br />
6
Help(t) Communicatie!?<br />
BOSK-Landelijke informatie- en ontmoetingsdag<br />
18 november 2006<br />
zwemmen<br />
op dinsdag en<br />
vrijdag<br />
zwemles<br />
een duikcursus<br />
volgen<br />
Symboolniveau II<br />
vormgeving<br />
met<br />
papa<br />
z w e m b r o e k<br />
zwemmen in zee op<br />
vakantie<br />
zwemwedstrijd op tv<br />
zwembroek<br />
kopen<br />
Andere instrumenten<br />
Ervaringenschema :<br />
reddingsbrevet<br />
halen<br />
• Nu gaat het om de sociaal emotionele<br />
omstandigheden.<br />
• We kijken met dit instrument naar de<br />
wijze waarop veiligheid, vertrouwen/<br />
herkenning, variatie en vrijheid invloed<br />
hebben op gedrag/ <strong>communicatie</strong>.<br />
Communicatieplan<br />
• Na een interpretatie kom je tot een<br />
<strong>communicatie</strong>plan op maat, waarbij je<br />
vormen zoveel mogelijk afstemt op de<br />
inhoud en de mogelijkheden van de<br />
cliënt.<br />
• Moeten we toe naar: beeldvorming,<br />
behandeling, ontwikkeling of<br />
onderhoud? Of een combinatie hiervan.<br />
<strong>Totale</strong> <strong>communicatie</strong>; filosofie, visie en basishouding<br />
Wilma Scheres & Esther Oskam<br />
Terug naar het<br />
<strong>communicatie</strong>profiel<br />
Het <strong>communicatie</strong>schema geeft dus het<br />
volgende inzicht:<br />
• Met welke vormen communiceert deze<br />
persoon over welke inhoud, dus over<br />
welke begrippen uit zijn wereld en op<br />
welk niveau.<br />
Functieschema<br />
• Functieschema: gebruik van<br />
<strong>communicatie</strong>: vragen, opmerken,<br />
weigeren, informatie zoeken, uitdrukken<br />
van gevoelens etc.<br />
• Hoe doet iemand dat en op welk<br />
<strong>communicatie</strong>niveau.<br />
Hulpvraag, Doel en Werkwijze<br />
• Zowel de cliënt als diens omgeving<br />
heeft een hulpvraag:<br />
• Voor beide partijen stel je SMART<br />
doelen op.<br />
• Hoe, wat, waar, wanneer en waarom<br />
verwerk je in een werkwijze!<br />
7
Help(t) Communicatie!?<br />
BOSK-Landelijke informatie- en ontmoetingsdag<br />
18 november 2006<br />
Vraagt u maar!<br />
<strong>Totale</strong> <strong>communicatie</strong>; filosofie, visie en basishouding<br />
Wilma Scheres & Esther Oskam<br />
8
Change language