Complicaties bij sondevoeding - Protocollen

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Sondevoeding 21 

Complicaties bij sondevoeding 

De complicaties die kunnen optreden bij sondevoeding zijn onder te verdelen in: 

Mechanische complicaties: 

– een verstopte sonde; 

– irritatie van neus, keel of slokdarm (neussonde); 

– prikkelhoest en/of aspiratie. 

Gastro-intestinale complicaties: 

– irritatie van de mondholte; 

– misselijkheid en braken; 

– diarree; 

– obstipatie; 

– uitdroging; 

– maagretentie. 

Metabole complicaties: 

– refeeding; 

– tekort aan vitamines, mineralen en spoorelementen; 

– gewichtsverlies. 

Bovengenoemde complicaties worden kort toegelicht. 

Mechanische complicaties 

Verstopte sonde 

Oorzaken kunnen zijn: 

dislocatie of een knik in de sonde; 

te dunne sonde in verhouding met de voeding; 

sonde is niet goed doorgespoeld; 

sonde is aan vervanging toe; 

er is medicatie door de sonde toegediend en niet goed nagespoeld. 

Preventieve maatregelen om verstopping te voorkomen: 

controleer op dislocatie; 

breng bij gebruik van energie-, vezelrijke of geconcentreerde sondevoeding, een dikkere 

sonde in (minimaal Ch. 10 met enterale voedingspomp of Ch. 12 zonder enterale 

voedingspomp); 

spoel de sonde minimaal 5 x per dag uur door met 20-30 cc lauwwarm water; 

spoel de sonde voor en na elke bolusvoeding of na iedere fles door met 20-30 cc water; 

spoel ook wanneer de sonde tijdelijk niet wordt gebruikt eenmaal per dag door met water; 

spoel de sonde voor en na toediening van medicatie door met 20-30 ml water. 

Maatregelen bij verstopte sonde: 

sluit rolregelklem en zet eventueel de pomp uit; 

let op de houding van de cliënt en de ligging van de sonde, haal deze iets terug; 

spuit de sonde krachtig door met een 5 ml-spuitje met lauwwarm water, doe dit met een 

pompende beweging; 

bij geen succes; spuit de sonde door met natriumbicarbonaat 2, 4 of 8% in overleg met arts. 

Herhaal dit zonodig na 10 minuten; dan kan het natriumbicarbonaat even inwerken en de 

aangeslibde sondevoeding oplossen. Spoel na met kraanwater. 

Let Wel: geen Natriumbicarbonaat gebruiken bij verstopping door medicijnen 1 ; 

vruchtensappen (appelsap, zwarte bessensap) en koolzuurhoudende dranken (Spa Rood: 

pH 4,4 en Cola: pH 2,7) kunnen beter niet gebruikt worden. Deze producten zijn zuur en 

zullen de eiwitten in de voeding doen uitvlokken in plaats van oplossen. Daarnaast kunnen 

luchtbellen ervoor zorgen dat de vlokken los raken van de sonde. Bovendien zorgt fosforzuur 

1 Uit Rosier J. Voeden voorbij de mond. Nursing maart 2004. 

onbewaakte kopie 

© Vilans 05-07-2009 Achtergrondinformatie 

Complicaties bij sondevoeding: 1 (van 4)


in cola voor een reactie met calcium waardoor een neerslag wordt gevormd en is de 

osmolariteit van cola hoog waardoor tolerantieproblemen kunnen optreden 2 . 

breng zonodig een nieuwe, eventueel dikkere, sonde in (na overleg arts). 

Irritatie neus, keel en slokdarm 


te dikke sonde; 

te stugge sonde; 

foute bevestiging. 

Maatregelen bij irritatie: 

gebruik een dunnere, soepeler sonde, afhankelijk van de soort voeding (max Ch 12); 

bevestig de sonde zodanig dat deze kan meebewegen met de slikbeweging (bijvoorbeeld 

mbv veterband). 

Prikkelhoest 


de sonde is verschoven en bevindt zich niet meer in de maag; 

aspiratie. 

Maatregelen bij prikkelhoest: 

stop onmiddellijk het toedienen van de sondevoeding; 

controleer of de sonde nog in de maag zit. 

Gastro-intestinale complicaties 

Irritatie mondholte 


onvoldoende stimulatie van de speekselklieren; 

ontsteking; 

te laat vernieuwen van de sonde. 

Maatregelen bij irritatie in de mondholte: 

spoel regelmatig de mond of drink iets, als dit is toegestaan; 

kauw op een (suikervrije) kauwgom, zuigtabletten, zuurtje, pepermuntje of ijsblokje, mits 

toegestaan; 

verzorg de mond goed. Verzorg de mond niet na toediening van sondevoeding, in verband 

met braakneigingen; 

verwissel de sonde op tijd (zie sondes). 

Misselijk of braken 


te hoge toedieningssnelheid; 

te groot volume per portie; 

te koude voeding/ te warme voeding; 

ileus. 

Dit treedt vooral op bij het starten van sondevoeding, voornamelijk bij oncologische 

aandoeningen of maagontledigingsstoornissen. 

Maatregelen bij misselijkheid of braken: 


maak bij ondervoeding, langer dan 3 dagen geen voeding en/of een slecht functionerend 

maagdarmkanaal gebruik van een opklimschema (in overleg met een diëtist); 

verlaag de toedieningssnelheid; 

verminder het volume per portie, ga over op continu voeden; 

2 A.W.H. Krings, ziekenhuisapotheker / specialistmanager Atrium Medisch Centrum. 




ga na of cliënt ontlasting heeft gehad; 

dien voeding toe op kamertemperatuur; 

stop voeding (in overleg met arts en/of diëtist). 

Diarree 

Ontlasting is dun wanneer alleen sondevoeding wordt gebruikt. 

Oorzaken en maatregelen kunnen zijn: 

te hoge toedieningssnelheid (meer dan 150 ml per uur); verminder de snelheid. Gebruik 

eventueel een voedingspomp; 

te groot volume per portie (meer dan 250 ml); ga over op continu voeden of verminder het 

volume per portie; 

te koude voeding; geef voeding op kamertemperatuur; 

bacteriële besmetting; werk hygiënisch en let op houdbaarheidstermijnen; 

lactose-intolerantie; ga in overleg met diëtist/arts over op lactosevrije voeding; 

ondervoeding, langer dan drie dagen nuchter geweest of slecht functionerend maag- 

darmkanaal; maak gebruik van opklimschema; 

radio-/chemotherapie; maak gebruik van een opklimschema; 

gebruik van medicijnen zoals: antibiotica, magnesium bevattende antacida, lactulose, enz.; 

stop of verander de medicatie in overleg met arts; 

onregelmatige toediening; maak gebruik van een voedingspomp; 

laxerende werking van producten, die naast de sondevoeding gebruikt worden; 

laag natriumgehalte van de voeding; geef zoutsuppletie in vorm van NaCl drank 25% in 

overleg met arts. 

Obstipatie 

Ga na of er daadwerkelijk sprake is van obstipatie of alleen sprake van minder ontlasting (als 

gevolg van sondevoeding). 


te weinig vocht; 

(pijnstillende) medicatie; 

neurologische aandoeningen die de motoriek van de darm verminderen; 

geen of te weinig lichaamsbeweging. 

Maatregelen bij obstipatie: 

zorg voor voldoende vochtinname indien mogelijk: minimaal 2 liter; 

overweeg vezelrijke sondevoeding en overleg dit met diëtist; 

overleg met (huis)arts over toediening van laxantia of eventueel een klysma. 

Uitdroging 


te weinig vocht inname; 

diarree; 

braken; 

koorts; 

warme omgeving. 

Maatregelen bij uitdroging: 

overleg of de vocht-/voedingsinname verhoogd kan worden; 

dien bij koorts, braken, diarree en warme omgeving extra vocht en zout via de sonde toe en 

kijk naar de achterliggende oorzaak van de klachten. 

Maagretentie 


verminderde maagmotiliteit; 





verminderde darmmotiliteit; 

te hoge toedieningssnelheid; 

te grote volume per portie; 

let op houding: half zittend/zittend tijdens voeden; ook na voeding. 

Maatregelen bij maagretentie: 

overleg met arts; 

verminder toedieningssnelheid; 

ga over op continu voeden of verminder het volume per portie in overleg met diëtist/arts. 

Metabole complicaties 

Refeeding 

Oorzaak kan zijn: 

slechte voedingstoestand en lange tijd geen voeding, waardoor verstoring van de 

elektrolytenhuishouding kan optreden. 

Maatregelen bij refeeding: 

maak in overleg met diëtist gebruik van opklimschema. 

Tekort vitamines, mineralen en spoorelementen 

Oorzaak kan zijn: 

onvoldoende aanbod, door ziekte en/of verhoogd verlies zoals bij diarree of fistels. 

Maatregelen: 

dien minimaal 2 liter sondevoeding toe. 

Gewichtsverlies 


onvoldoende inname van voeding; 

diarree/overgeven; 

gevolg van ziekte. 

Maatregelen bij gewichtsverlies: 

één maal per week wegen; 

hoeveelheid of soort voeding wijzigen.

Complicaties bij sondevoeding - Protocollen

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?