Aandachtspunten en complicaties b - Protocollen

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Decubitus 41
Complicaties en aandachtspunten behandeling decubitus
Bij goede decubituszorg staat preventie van decubitus, het voorkomen van verergering en de
behandeling van wonden op de voorgrond.
Er is echter nog een aantal problemen die zich bij decubitus kunnen voordoen en voortdurende
aandacht vragen.
In sommige situaties zal men moeten vaststellen dat decubitus niet genezen kan worden
vanwege zeer slechte, achteruitgaande lichamelijke conditie. Dit geldt bijvoorbeeld voor
terminale cliënten. De behandeling van decubitus zal dan altijd gericht zijn op bereiken van zo
groot mogelijk comfort voor de cliënt.
De volgende onderwerpen worden nader toegelicht:
complicaties;
geuroverlast;
pijn;
overige aandachtspunten:
– sociaal isolement;
– vergroten motivatie;
– instrueren.
Complicaties
onbewaakte kopie
Wees bedacht op de volgende complicaties en schakel bij niet genezen of verslechtering de
arts in.
Infectie
Infectie locaal: pijn, roodheid, zwelling, warm aanvoelen in het gebied rond de wond (let bij
groen beslag op specifieke geur: pseudomonasbacterie).
Abces
Met pus gevulde holte onder of aansluitend aan de decubituswond. Soms als fluctuerende
zwelling voelbaar. De cliënt voelt zich soms ziek en kan een lichte verhoging hebben.
Artritis
Soms kan vanuit een diepe decubituswond een gewricht aangetast worden door infectie.
Cellulitis
Diffuus verspreidende ontsteking van vooral los bindweefsel. De huid lijkt op wondroos, maar
ligt dieper. De huid is warm, rood en opgezet. De begrenzing is vaag.
Erysipelas
Acute infectie van de huid en onderhuids weefsel, in combinatie met opgezette, felrode,
scherpbegrensde verkleuring van de huid. Gaat soms gepaard met koorts.
Osteomyelitis
Ontsteking van onderliggend botweefsel. Kan pijnlijk zijn en koorts en gevoel van ziek zijn
veroorzaken. Met name bij graad 4 decubitus, waarbij bot aangetast is, kan een osteomyelitis
(bontontsteking) ontstaan.
© Vilans 30-05-2008 Richtlijninformatie
Aandachtspunten decubitus behandeling: 1 (van 3)

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Decubitus 42
Sepsis
Bij zeer uitgebreide, diepe geïnfecteerde decubituswonden kunnen bacteriën in het bloed
komen en sepsis (bloedvergiftiging) veroorzaken.
Bloeding
Bloeding bij het uitvoeren van een necrotomie (met name in diepe wonden) door bijvoorbeeld
een stollingsstoornis, of bij gebruik van bloedverdunnende medicatie.
Geuroverlast
Een sterk ruikende decubituswond is ontluisterend voor de cliënt en omgeving. Met name
anaerobe bacteriën veroorzaken geuroverlast. Vooral in wonden met necrose en
ondermijnende wonden kunnen deze bacteriën gedijen.
Maak gebruik van geurbestrijdende middelen als een luchtverfrissende spray, geurabsorberend
verband/koolstofverband, etherische oliën, geurverdrijvende ventilator of medicatie (op
voorschrift van de arts).
Pijn
Decubitus kan erg pijnlijk zijn in alle gradaties. De pijn kan zich beperken tot het moment van
wondbehandeling, maar is vaak chronisch aanwezig. Door adequate behandeling van de pijn
kunnen complicaties voorkomen worden en is de kans op een snellere wondgenezing groter.
Chronische pijn is vermoeiend en afmattend, hierdoor kan de eetlust afnemen en de
mogelijkheid tot mobiliseren beperkt worden, hetgeen een negatief effect op decubitus heeft.
Bij graad 4 kan zenuwweefsel beschadigd zijn waardoor juist geen pijn meer gevoeld wordt.
Ook als er sprake is van een beschadiging van zenuwweefsel (bijvoorbeeld door ernstige
neuropathie; dwarslaesie; MS) komt het voor dat (dreigende) decubitus geen pijn veroorzaakt.
Belangrijk: vraag altijd aan de cliënt hoe de pijnbeleving is!
Oorzaken van wondpijn en mogelijke oplossingen
Pijn door verbandwisseling:
verminder het aantal verwisselingen door moderne verbandmaterialen te gebruiken;
geef (na overleg met de arts) pijnmedicatie voor aanvang van de wondbehandeling.
Pijn door uitdroging van het wondbed:
zorg voor een vochtig wondmilieu door een occlusief verband te gebruiken.
Pijn door lokale druk:
pas het wisselligingschema aan of bevorder het mobiliseren. Gebruik een hoogwaardige
antidecubitusvoorziening, zoals een wisseldruk of low-airloss matras;
schakel fysiotherapie of ergotherapie in voor het aanpassen van stoel, zitkussen of bed.
Pijn door necrotomie:
verwijder necrose pas als er voldoende demarcatie is. Gebruik zo nodig een lokaal
anaestheticum.
Pijn door complicaties zoals osteomyelitis, abces, infectie:
bestrijd de complicatie.
onbewaakte kopie
Wondpijn in het algemeen:
pas een lokale pijnstillende therapie toe zoals bijvoorbeeld lidocaïne orale gel 2%, installagel
of morfineoplossing;
© Vilans 30-05-2008 Richtlijninformatie
Aandachtspunten decubitus behandeling: 2 (van 3)

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Decubitus 43
schakel eventueel fysiotherapie in om contracturen (t.g.v. reactie op pijn) te voorkomen.
Bij chronische pijn is medicatie volgens schema geïndiceerd.
Overige aandachtspunten
Sociaal isolement
Decubitus ontstaat vaak ten gevolge van een mobiliteitstekort. Dit mobiliteitsprobleem, maar
ook de decubituswonden en pijn beperken de cliënt in zijn/haar mogelijkheden contact met
anderen buitenshuis aan te gaan of te onderhouden.
Een extra belemmering kan de onaangename geur van de wond(en) zijn. Maak dit bijkomend
probleem bespreekbaar met de cliënt en mantelzorger.
Probeer te voorkomen dat de cliënt thuis geen bezoek wil ontvangen.
Vergroten motivatie
De cliënt kan onvoldoende gemotiveerd zijn de adviezen of instructies op te volgen.
Decubituspreventie kan daardoor falen of wondgenezing kan uitblijven.
Achterhaal reden van de demotivatie en pas interventies daar zo mogelijk op aan. Bespreek
ook de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt.
Instrueren
Het kan zijn dat de cliënt alle informatie heeft ontvangen en begrepen en ook gemotiveerd is om
de adviezen op te volgen, maar dit niet kan. Onderzoek wat de oorzaak is en zoek
alternatieven. Neem zo nodig essentiële handelingen over. Probeer mogelijkheden te vinden
die haalbaar zijn en bied anders hulp en/of ondersteuning.
Zie voor vergroten motivatie en instrueren ook:
cliëntenfolder;
handleiding gespreksvoering.
Geraadpleegde bronnen
onbewaakte kopie
Salode Richtlijn Decubitus. Nederlandse Vereniging van Verpleeghuisartsen (NVVA),
Utrecht, 2003.
WCS Wondenboek, 9 e druk. Woundcare Consultant Society, Leiden.
Wijkverpleegkundige standaard Decubitus. Landelijke Vereniging voor Wijkverpleegkundigen,
Utrecht, 2004.
© Vilans 30-05-2008 Richtlijninformatie
Aandachtspunten decubitus behandeling: 3 (van 3)