83-3 - Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren

23 november 2007. Leerlingprotesten tegen de norm van 1040 klokuren onderwijstijd op jaarbasis:
bezigheidstherapie? ‘Wij willen minder onderwijstijd!’ Diezelfde vrijdag: een lange en intensieve schooldag
voor veel klassen havo-5 en vwo-5/6, ‘een héle dag wiskunde!’ Phew! En terwijl een grote kluwen actievoerende
leerlingen van een naburige schoolgemeenschap aan de poort van mijn school rammelt, keren onze
eigen bovenbouwleerlingen na het even aangezien te hebben al snel terug naar hun werkplekken, naar de
intrigerende problemen die het Freudenthal Instituut dit jaar presenteerde in het kader van de Wiskunde
A-lympiade en de Wiskunde B-dag. Om vier uur leveren ze hun werk in, moe maar voldaan: ‘Dank u wel,
mevrouw, voor de leuke dag!’ Natuurlijk, de gevulde koek en het pizzabroodje hebben mede bijgedragen
aan de goede sfeer – maar ook (en zeker niet in de laatste plaats) de discussies binnen de groepjes over een
handige wiskundige aanpak van de beide open problemen die op die dag centraal stonden. Onderwijstijd!
In de discussie over onderwijstijd duiken regelmatig de ‘nutteloze ophok-uren’ op. Natuurlijk, door veel
scholen wordt deels aan de urennorm tegemoet gekomen door leerlingen in grote groepen ‘aan het huiswerk’
bij elkaar te zetten zonder een nuttige invulling te geven aan die aldus gerealiseerde onderwijs(?)tijd,
en zonder dat er sprake is van veel inhoudelijke begeleiding. Zo goed als zinloos. Maar dat betekent
volgens mij niet, dat die tijd dan maar geschrapt moet worden. Minder is toch niet automatisch beter?
Op dit moment heeft of neemt de modale Nederlandse leerling buiten schooltijd toch al zo weinig tijd
voor z’n schoolwerk. Vooral de vaak omvangrijke baantjes eisen hun tol. Dat laatste is trouwens een
maatschappelijk probleem dat niet een-twee-drie op te lossen valt, maar ik vrees dat een reductie van
de onderwijstijd op school niet gecompenseerd zal worden door een uitbreiding van de leertijd thuis.
Het lijkt me juist van belang vast te houden aan ‘veel’ onderwijstijd, maar die dan wél te voorzien van
een kwalitatief hoogstaande (vakinhoudelijke) invulling. Dat is ook waar veel leerlingen en studenten
juist om vragen! Tsja, dat kost ons als maatschappij een paar centen… maar als we de kwaliteit van het
Nederlandse onderwijs willen verbeteren, zullen we moeten investeren.
Overigens, allerlei onderzoek wijst uit dat ‘actieve leertijd’ een belangrijke component is van effectief
onderwijs. Het gaat dan enerzijds wel degelijk om de blote hoeveelheid tijd die aan leren en onderwijzen
besteed wordt (‘gelegenheid om te leren’), anderzijds om relevantie, moeilijkheidsgraad en ‘zinvolheid’
van de leeractiviteiten. Naarmate die actieve leertijd groter is, kan de leerling in het algemeen
tot betere prestaties komen. Een open deur, zou je zeggen, maar toch! Aanvullende gunstige factoren
voor betere prestaties zijn een systematische terugkoppeling naar de leerling van diens vorderingen in
het leerproces (dus niet eindeloos wachten met toetsen) en structurering van leertaken. Voor de goede
orde: dat laatste is wat anders dan het kant-en-klaar opdienen van hapklare brokken!
Vanwege haar toetreding tot de CMHF/MHP kan de Vereniging u sinds 1 november jl. hulp
bieden bij rechtspositionele (arbeids-)problemen. Daartoe is een overeenkomst aangegaan met een
rechtsbijstandsbureau inzake arbeidsconflicten. Voor meer informatie zie pagina 125.
Heeft u ‘m al, het interactive whiteboard? Voor mij is het gebruik ervan nog geen gesneden koek, maar
dat het veel mogelijkheden biedt, dat is me inmiddels zo klaar als een klontje! Marjanne de Nijs is een
ervaren gebruiker; lees haar enthousiaste en stimulerende bijdrage op pagina 98.
Gerard Koolstra en Jos Andriessen vroegen zich afgelopen najaar af, hoeveel wiskundelessen er op dit
moment onder- of onbevoegd gegeven worden, hoeveel er vervallen wegens een tekort aan wiskundedocenten,
etc. Ze hielden hierover via hun WiskundE-brief een enquête, en publiceerden aansluitend de
resultaten. Het leek ons de moeite waard om die uitkomsten - met toestemming van de twee onderzoekers
- ook nog eens in Euclides te publiceren; zie pagina 103. Ook Pauline Vos gaat in haar column
‘Feiten en meningen’ in op de steeds groter wordende tekorten aan goed-geëquipeerde wiskundeleraren.
Daarnaast zijn in dit nummer uiteraard ook nog andere lezenswaardige artikelen, boekentips en wiskundige
uitdagingen te vinden voor de komende kerstvakantie. Onderwijstijd is mooi, maar vakantietijd is
‘ook niet verkeerd’, zoals ze dat in Groningen met gevoel voor understatement weten te benoemen.
Fijne feestdagen gewenst!
97 Kort vooraf
[Marja Bos]
98 Het digitale schoolbord
[Marjanne de Nijs]
101 Staffelen
[Sieb Kemme]
103 Enquête arbeidspositie
wiskundedocenten
[Gerard Koolstra,
Jos Andriessen]
105 Steunpunt TU/e: Wiskunde
in Wetenschap
[Hans Sterk]
107 Priemgetallen en de rij
van Fibonacci
[Bart Zevenhek]
111 Beauty is the first test
[Jeanine Daems]
113 Feiten en meningen / Demografie
van wiskundedocenten
[Pauline Vos]
116 Vakantiecursus 2007
[Gert de Kleuver]
117 Boekbespreking / Speeltuin
van de wiskunde
[Chris van der Heijden]
118 Mededeling
120 Verschenen
122 Boekbespreking / Gecijferdheid
in beeld
[Joke Verbeek]
124 Jaarrede 2007
[Marian Kollenveld]
125 Advisering rechtspositie
[Pim van Bemmel]
125 Nieuws van het
WereldwiskundeFonds
[Juliette Feitsma]
127 Gesprek met Commissie
Dijsselbloem
[Marian Kollenveld]
128 Standpunt NVvW m.b.t. de
examenprogramma’s van 2011
[Marianne Lambriex]
130 Recreatie
[Frits Göbel]
132 Servicepagina
Aan dit nummer werkte verder mee:
Peter Boelens.