83-3 - Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren

De redactie van de WiskundE-brief heeft
eind september, begin oktober 2007 via
een online enquête onder de abonnees een
onderzoek gedaan naar de toestand van het
Nederlandse wiskundeonderwijs in het licht
van het toenemend tekort aan gekwalificeerde
wiskundeleraren.
Aanleiding was het ongekend grote aantal
noodkreten van scholen die vlak voor de
zomervakantie nog op zoek waren naar
wiskundedocenten. Vooral de vraag naar
eerstegraads docenten leek hoog. Daarnaast
circuleren er allerlei verhalen over een
sterke afname van het aantal eerstegraads
bevoegden in het voortgezet onderwijs, en
een sterke toename van het aantal wiskundelessen
dat onbevoegd wordt gegeven. Verder
vroegen we ons af wat er gebeurt wanneer
vacatures onvervuld blijven. Worden er
lessen niet gegeven? Wordt er overgewerkt?
Worden er groepen gecombineerd?
Om wat meer zicht te krijgen op de situatie
hebben we een enquête via een webpagina
gehouden, en aan onze lezers gevraagd deze
‘gedisciplineerd’ in te vullen (één respons per
school, ook reageren als er weinig aan de hand
was).
In het nummer van 14 oktober jl. (nummer
433) konden we de resultaten publiceren.
De enquête is ingevuld door ca. 160 mensen.
Als het goed is (maar dat kunnen we niet
controleren) correspondeert dit aantal met
evenveel scholen. Het betreft naar schatting
ca. 25% van het aantal scholen met een havo-
en/of vwo-afdeling in Nederland. We hebben
geprobeerd te voorkomen dat de enquête
vooral zou worden ingevuld met gegevens van
scholen waar de problemen relatief groot zijn,
maar het is lastig om achteraf na te gaan in
hoeverre dat gelukt is. De uitkomsten moeten
in die zin dan ook met voorzichtigheid
gehanteerd worden. Ze geven een indicatie
van de problematiek rond het tekort aan
wiskundeleraren op dit moment.
Bij minder dan 80% van alle scholen is de
situatie optimaal.
Ervan uitgaand dat normaal is dat alle
lessen worden gegeven, is het zorgelijk dat
op zo’n 20% van de scholen lessen meer
dan incidenteel uitvallen omdat er onvoldoende
wiskundeleraren beschikbaar zijn.
In zo’n 7% van de scholen is er zelfs sprake
van een uitvalpercentage van meer dan 5.
Bij meer dan 40% van alle scholen komt dit
voor.
Een manier om te voorkomen dat leerlingen
geen of minder les hebben, is andere docenten
extra uren te laten geven, of groepen samen
te voegen die anders apart les zouden
hebben. In meer dan 40% van de scholen
speelt dit. In 20% van de gevallen gaat het
om meer dan 5% van de lessen, soms
aanzienlijk meer.
Op basis van de individuele gegevens
kunnen we concluderen dat bij meer dan de
helft van de scholen meer dan incidenteel
sprake is van niet-gegeven lessen en/of
overuren. In ca. 12% van de gevallen gaat
het om meer dan 10% van de wiskundelessen
die niet op een ‘normale’ manier
worden gegeven.
In ca. 55% van alle scholen geven
onbevoegden les in de onderbouw.
Het is bij lange na geen uitzondering dat
wiskundelessen in de onderbouw havo/vwo
worden gegeven door docenten die niet
bevoegd zijn. Niet zelden gaat het zelfs om
tientallen procenten.
Op basis van de individuele gegevens kan
(rekening houdend met de leerlingenaantallen)
een schatting gemaakt worden
van het aantal wiskundelessen dat in de
onderbouw onbevoegd wordt gegeven:
bijna 10%. Er zijn grote verschillen. Bij
45% van de scholen speelt het niet of
nauwelijks, bij ca. 12% van de scholen
gaat het om meer dan 30% van de
wiskundelessen.
In 3 op de 4 scholen geven onderbevoegden
les in de bovenbouw.
De uitkomsten bevestigen de indruk dat
een groot aantal lessen in de bovenbouw