83-3 - Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren

In 2000 maakte ik een carrière-switch: van
techneut en systeembeheerder naar wiskundedocent
in het middelbaar onderwijs. Als net
uit het bedrijfsleven gestapte zij-instromer had
ik het gevoel een aantal jaar teruggeplaatst
te zijn in het digitale tijdperk: overheadsheets,
knip- en plaktoetsen en roosterwijzigingen
die op papier over het gebouw
werden verdeeld. Het eerste jaar liet ik het
allemaal over me heen komen, eerst maar
kennis en ervaring opdoen.
Het tweede jaar kon ik het toch niet laten
om met een laptop en een beamer te gaan
sjouwen. Elke les opbouwen en aan het
einde afbreken om toch maar materiaal
op het whiteboard te kunnen laten zien
waarvan ik vind dat het de wiskunde in de
les beter tot zijn recht laat komen. Er kwam
ondersteuning van school, een eigen lokaal
en een internetaansluiting. De beamer kreeg
een vaste opstelling aan het plafond en werd
zonder gezeur vervangen en extra beveiligd,
nadat het eerste exemplaar gestolen was.
Zelf werd ik daardoor erg gemotiveerd om
materiaal te schrijven en verzamelen; steeds
meer nieuwe mogelijkheden dienden zich
aan. Ook andere collega’s waren inmiddels
enthousiast en zo konden we ideeën
uitwisselen.
Drie jaar geleden mochten we experimenteren
met een digitaal schoolbord. De
beamer projecteert het beeld nu niet op een
gewoon whiteboard maar op een interactief
bord. Je hoeft voor het besturen van je
laptop niet elke keer naar je toetsenbord toe
maar je kunt de computer besturen via het
schoolbord. Op dit moment hangt op onze
school in ieder lokaal een digitaal schoolbord,
docenten zijn bijgeschoold en met
name enthousiast gemaakt door vakcollega’s
van de eigen sectie die een voortrekkersrol
gehad hebben.
Als ik langs mijn oude bedrijf ga, vraag
ik me af waarom ze hun presentaties nog
geven met beamer en laptop en nog niet zo
interactief als wij inmiddels doen.
Waarom is het werken met een digitaal
schoolbord zo’n succes geworden bij ons
op school? Die vraag kan eigenlijk het best
beantwoord worden door te beschrijven wat
er allemaal mogelijk is.
Het klaslokaal dient allereerst uitgerust
te worden met een computer, beamer
en digitaal schoolbord. Vervolgens kan
eenvoudig gebruik gemaakt worden van
alle software die de afgelopen jaren bij de
methodes wordt meegeleverd. Je hoeft niet
met een hele klas naar een mediatheek of
aparte computerruimte, je integreert het
gewoon direct in je les. Als presentaties
eenmaal gemaakt zijn, kunnen ze worden
uitgewisseld binnen de sectie, en dat levert
tijdwinst op. Het bespreken van toetsen is
veel eenvoudiger geworden, omdat de toets
op het bord wordt geprojecteerd, eventueel
met een volledige uitwerking ernaast. Een
internetaansluiting in de klas levert talloze
mogelijkheden om lessen te verrijken:
je kunt kort ingaan op actuele zaken of
gebruik maken van de sites die voor je vak
bestaan. Wat betreft klassenmanagement:
de leerlingenlijst kan worden geprojecteerd,
absenten worden snel genotuleerd, eventueel
in combinatie met voortgang van huiswerk.
Als de school werkt met een elektronische
leeromgeving, kan direct in de klas bekeken
worden waar gegevens staan, en of leerlingen
bijvoorbeeld werkelijk gevraagd materiaal
hebben ingeleverd.
Voor elk vak zijn er een groot aantal
toepassingen te noemen; ik beperk me hier
tot de zaken die ik zelf gebruik in mijn
wiskundelessen.
Uiteraard kan op een digitaal schoolbord
gewoon geschreven worden, maar dan wel
met behulp van bijvoorbeeld een speciale
elektronische pen. Er zijn echter ook borden
die met de vinger worden bestuurd.
(Leerling: ‘Mevrouw, er komt rood uit uw
vinger!’)
De achtergrond kan gewoon wit blijven
maar ook willekeurig elke andere kleur.
Er kan gekozen worden voor lijntjes of een
raster, en ook een coördinatenstelsel kan
snel worden opgeroepen; logaritmisch,
dubbel-logaritmisch of normaalwaarschijnlijkheidspapier
is evenmin een
probleem. Meetkundige figuren tover je
met een druk op een knop op het bord en
een liniaal hoort tot de standaarduitrusting.
Het is zelfs mogelijk elk geschreven woord
om te zetten naar getypte tekst. Dat vereist
wel wat handigheid.
Daarnaast kan elke toepassing worden
opgestart die op de computer staat.
Op deze manier is het mogelijk, even met
de klas een studiewijzer door te nemen
of een toets te bespreken, een opgave te
presenteren die niet in het boek staat, of
met behulp van een presentatie weer wat
voorkennis op te halen. Al het geschreven
materiaal kan worden opgeslagen; dus is het
eenvoudig om nog even een voorgaande les
terug te halen en te bespreken.
Leerlingen in klas 4 moeten leren omgaan
met de grafische rekenmachine, liefst zo
snel mogelijk. Uiteraard doen ze dat met
hun practica, maar tijdens de uitleg van
opgaven verwijst een docent regelmatig naar
verschillende functies. Op de vraag: ‘Waar
zit die toets dan?’, moesten we vroeger de
rekenmachine in de lucht steken en wijzen.
Tegenwoordig zet je de grafische rekenmachine
vergroot op het scherm van het
bord en wijs je niet alleen de juiste toets
aan, maar druk je hem ook meteen in om
te laten zien wat het effect is. Met behulp
van de software van de fabrikant verschijnt
er een volledig werkende grafische rekenmachine.
Leerlingen laat ik vaak naar voren
komen om hun invoer in te toetsen en
centraal te bespreken.
Van een functie kunnen bijvoorbeeld
tegelijkertijd het functievoorschrift, de tabel
en de grafiek worden bekeken en zo wordt
het verband duidelijk.
Het is zelfs mogelijk om, met een extra
koppeling aan de computer, de inhoud
van de grafische rekenmachine van een
willekeurige leerling te projecteren en te
bespreken. Uiteraard zijn het tenslotte vaak
de haakjes en minnetjes die sommen niet
laten kloppen.