Armoede en sociale uitsluiting op het platteland - rapport (juni 2011)

Armoede en sociale uitsluiting op het platteland
Rapport
Toch gaat dit beeld niet altijd op. Sommige lokale besturen gaan actief op zoek naar manieren
om de deelgemeenten te betrekken. Men ontwikkelt daarvoor soms een strategie. Het is niet
altijd toevallige beleidsaandacht. Bewoners van deelgemeenten kunnen daarnaast ook de
aandacht van het lokaal bestuur opeisen. Een stijgend aantal lokale besturen apprecieert meer
en meer het burgerinitiatief.
Andere vormen van dienstverlening (bijv. post, OCMW,…) en voorzieningen trokken onder een
gelijkaardige beweging van centralisatie, door schaalvergroting en rationalisering
(kostenbeheersing), langzaamaan weg uit de deelgemeenten waardoor de algemene
dienstverlening in de deelgemeenten achteruitging. Ook het aantal kleine winkeliers dat de
deuren sloot onder impuls van economische schaalvergroting nam toe. Inwoners uit deze
deelgemeenten zijn sindsdien aangewezen om zich ver(der) te verplaatsen voor boodschappen
en algemene dienstverlening. Inwoners met beperkte mobiliteit of diegenen die afhankelijk zijn
van anderen voor hun vervoer, komen hierdoor in een kwetsbare positie terecht. (Mathijssen
2010).
De bestuurlijke taken en opdrachten zijn voor elke gemeente even groot ongeacht de grootte en
aantal inwoners van de gemeente. Sommige kleinere gemeenten moeten deze opdrachten
uitvoeren met een beperkt of zwak uitgebouwd ambtelijk en politiek apparaat. Voor enkele van
die opdrachten vindt men z’n heil in bovenlokale samenwerking. Dergelijke vorm van
samenwerking is omwille van de autonomie van lokale besturen niet altijd een evidente
opdracht (Mathijssen 2010).
Ook budgettair staan plattelandsgemeenten voor specifieke uitdagingen. De financiële ruimte is
vaak klein omwille van het beperkt aantal inwoners en de beperkte inkomsten uit economische
activiteiten op het grondgebied. Bovendien is omwille van de uitgestrektheid van hun territorium
het lokaal bestuur genoodzaakt een groot deel van het budget te besteden aan
onderhoudswerken (bijv. van wegen, riolering, waterzuivering…). Hierdoor kan de budgettaire
ruimte voor het voeren van een echt sociaal beleid in het gedrang komen (los van de politieke
context). Ook de inkomsten van plattelandsgemeenten liggen vaak aan de lage kant omwille
van een vaak beperkt economisch aanbod.
1.3. Samenleven op het platteland
Het platteland onderscheidt zich van de stad door het groen, de landelijke uitzichten, de kleine,
gezellige dorpskernen en natuurlijk de rust. Er is wel degelijk een idyllisch verschil met de stad,
niet in het minst door de kleinere bevolkingsgroepen.
In de dorpskernen kent men elkaar heel vaak en anoniem verblijven hoort er – in tegenstelling
tot de stad – nauwelijks bij. Sommige families wonen er reeds verschillende generaties en een
aantal kinderen wil graag onder de kerktoren, dicht bij familie en vrienden, blijven. Een aantal
dorpskernen kent slechts weinig diversiteit in de bevolkingssamenstelling. De binding tussen de
oorspronkelijke bevolking is vaak hecht.
9