Armoede en sociale uitsluiting op het platteland - rapport (juni 2011)

Inleiding
Armoede en sociale uitsluiting op het platteland
Rapport
De sector Samenlevingsopbouw is, via het opbouwwerk en het buurtwerk, al vele jaren actief op
het platteland. Het sectoroverleg Platteland bekijkt hoe Samenlevingsopbouw kan bijdragen aan
een kwaliteitsvol leven voor maatschappelijk kwetsbare groepen op het platteland. Landelijke
regio’s hebben specifieke kenmerken die een eigen aanpak noodzakelijk maken. Om de
leefbaarheid van buurten en de realisatie van grondrechten te waarborgen, moet de aanpak
aangepast zijn aan de plattelandscontext.
In 2010 deed Samenlevingsopbouw Vlaanderen twee verkennende onderzoeken. Dit rapport
bundelt de informatie uit beide verkenningen. Deel één gaat in op de specificiteit van het
platteland, de verschillende problematieken en doelgroepen, en de manieren van aanpak door
verschillende actoren. Deel twee brengt de huidige praktijk van Samenlevingsopbouw op het
platteland in kaart. Het laatste deel staat stil bij de uitdagingen voor armoedebestrijding op het
platteland, met focus op de specifieke rol van Samenlevingsopbouw.
Samenlevingsopbouw op het platteland
De eerste verkenning gebeurde bij de deelnemers van het plattelandsoverleg in de sector over
hun praktijk, de eigenheid van het platteland en welke uitdagingen dat met zich meebrengt voor
Samenlevingsopbouw. Het vormt de aanzet voor het uitklaren van een visie op
plattelandsontwikkeling en de rol van Samenlevingsopbouw daarin.
Armoede op het platteland
De tweede verkennende studie bouwt voort op het onderzoek van Cera, ‘Armoedebestrijding op
het platteland’ (2010). Daarin wijst Carmen Mathijssen op volgende grote knelpunten:
vergrijzing en ontgroening van de bevolking, de terugtredende diensten en voorzieningen,
vervoersafhankelijkheid en vervoersarmoede, onderbescherming en beperkte bestuurskracht
van gemeenten en OCMW’s, woonnoden op het platteland voor huurders en eigenaars. Ze
benadrukt ook dat er specifiek onderzoek nodig is naar het profiel van doelgroepen in een
plattelandscontext.
Daarom heeft Samenlevingsopbouw Vlaanderen bevoorrechte getuigen binnen aanverwante
sectoren bevraagd, met name Algemeen Welzijnswerk, Openbare Centra voor Maatschappelijk
Welzijn (OCMW’s), Welzijnsraden, Thuiszorg, Sociale Economie, Sociale Verhuurkantoren,
Welzijnsschakels en Verenigingen waar armen het woord nemen. Met de bevraging wou
Samenlevingsopbouw Vlaanderen (nieuwe) doelgroepen en problemen in kaart brengen, de
specifieke aanpak binnen een plattelandscontext schetsen, de rol en verwachtingen van die
sectoren ten aanzien van Samenlevingsopbouw inventariseren.
Een uitgebreid verslag van de bevraging van aanverwante sectoren is te vinden in het deel
‘Bijlagen’.
3