Cultuurhistorische analyse Diezerpoort - Gemeente Zwolle

Bombardement en herbouw Bollenbieste (Bomenbuurt)
Het zuidelijke deel van de Bollenbieste, dat aan de Zwolse stadsgracht
grensde, kende voor de Tweede Wereldoorlog een gemengd gebruik, Nog tot
ver in de 19 de eeuw behield het gebied deels een agrarisch karakter. Het werd
doorsneden door enkele oude landwegen in noordelijke richting en de
Akkerstraat, waarvan de oorsprong middeleeuws is. Langs deze wegen
ontwikkelde zich woonbebouwing. Verder ontstond er enige bedrijvigheid en
vestigde de gemeentereiniging zich er op een groot terrein.
Het gebied ten noorden van de stadsgracht omstreeks 1830, geprojecteerd over
de huidige situatie (bron; Watwaswaar.nl). De witte pijl wijst naar de verdwenen,
oorspronkelijk middeleeuwse Akkerstraat, de rode naar de nieuw aangelegde
Van Wevelinkhovenstraat. Op deze projectie is goed te zien dat de vooroorlogse
structuren (wegenpatroon, verkavelingen) bij de sanering vrijwel zijn
verdwenen. De contouren van de vestinggracht (en de Zamenhofsingel) zijn
minder scherp gemaakt. Dit is vermoedelijk rond 1900 gebeurd, getuige de
topografische kaarten uit die periode.
Cultuurhistorische analyse Diezerpoort, Zwolle II september 2010 II blad 49
In de Tweede Wereldoorlog liep het zuidelijke deel van Dieze zware schade
op door een bombardement. Op 15 december 1944 vielen de bommen op
Bollenbieste. Vele woningen aan de Holtenbroekerstraat, Klein Grachtje en de
Beukenstraat werden vernield en er waren vijf doden en vele zwaar en licht
gewonden te betreuren. Voor de wijk en het gehavende gebied werd al in
1944-1945 door de dienst Openbare Werken een plan van uitbreiding
gemaakt, waarbij de wijkrand langs de stadsgracht zou worden gesaneerd.
Uiteindelijk is dat plan niet uitgevoerd en is het oude deel van Dieze in kleine
deelplannen verder opgevuld. De omgeving van de Zamenhofsingel is daarbij
bestemd voor een aantal grote solitaire gebouwen in een groene
campusachtige setting, conform de groene scholen- en kantorenzones, die in
naoorlogse uitbreidingswijken werden aangelegd. Er kwamen enkele scholen,
grote kantoorgebouwen (o.a. het moderne GAK van architectenbureau Elling
(1952-1953 en het Belastingkantoor) en de Baptistenkerk. Op deze manier
werd een tegenhanger ontwikkeld voor de ten zuiden van de binnenstad
gelegen Van Roijensingel.
De vooroorlogse structuur van het gebied werd met de sanering volledig
uitgewist, waardoor het oude deel van Bollenbieste werd losgeknipt van de
oude structuren waarmee het aan het oude Dieze was gekoppeld.
Links de Beukenstraat na het bombardement van 15 december 1944. Rechts
detail van een luchtfoto uit 1974, tijdens de bouw van het belastingkantoor op
de hoek van de Zamenhofsingel en de Van Wevelinkhovenstraat (beide
afbeeldingen collectie HCO).