Podium (extra) Passend Onderwijs - Kennisnet

podium
platform voor schoolbestuurders in het primair onderwijs
PASSEND ONDERWIJS
EXTRA
‘Je moet het gewoon doen’
Expertise biedt overlevingskansen
Kwaliteit en veiligheid op de helling
Welke school gaat het worden?
Op elkaar aangewezen

inhoud podium extra
‘Je moet het gewoon doen’
Passend onderwijs: voor sommige scholen een
opgave die als een donkere wolk boven de directie- en
koffiekamer hangt. Dat geldt niet voor de christelijke
basisschool Remmelt Booy in het Groningse Doezum.
Daar zijn ze gewoon begonnen.
Pagina 6
Kwaliteit en veiligheid
Expertise biedt
overlevingskansen
Hoe zorg je dat de onderwijskwaliteit en veiligheid van
leerlingen en leerkrachten ook na de invoering van
Passend onderwijs zoveel mogelijk in stand blijven?
Twee onderwijsbestuurders uit het so zien kansen in een
nauwere samenwerking met het regulier onderwijs.
Pagina 18
2 podium extra
Duizenden banen verdwijnen in het speciaal onderwijs;
slecht nieuws voor de betrokken mensen en hun
scholen. Hoe zorg je dat hun expertise zoveel mogelijk
behouden blijft?
Pagina 12

Passend onderwijs
Op elkaar aangewezen
Volgens de wet Passend Onderwijs moeten scholen
per 1 augustus aanstaande in grotere samenwerkingsverbanden
gaan samenwerken. Aan de hand van het
ondersteuningsplan zullen zij samen met gemeenten
de hulpverlening aan kinderen en gezinnen gaan
vormgeven. Dat zal niet altijd eenvoudig zijn. Maar de
betrokkenen zien ook kansen.
Pagina 30
Welke school gaat het worden?
Besturen beslissen op welke school een kind met
een ‘ondersteuningsvraag’ wordt geplaatst. Hoe ver
gaat die beslissingsbevoegdheid? En hebben ouders
daarover nog iets te zeggen? Hoogleraar onderwijsrecht
Paul Zoontjens en deskundigen van de Commissie
Gelijke Behandeling en de Chronisch zieken en
Gehandicaptenraad aan het woord.
Pagina 24
podium is een platform van en voor leden van de PO-Raad waar meningen, ideeën, problemen en oplossingen
uit de onderwijspraktijk aan bod komen. De PO-Raad onderschrijft niet noodzakelijk de in het blad verkondigde
meningen. Hoofdredacteur: Marc Mathies. Eindredacteur: Marijke Nijboer. Redactieraad: Elise van
Bockhorst, Corine van Helvoirt. Grafische vormgeving: Thoben Offset Nijmegen. Foto omslag: Hans Roggen.
Redactieadres: podium@poraad.nl
Aankondiging
Bevlogen Besturen
PO-Raad Congres 7 en /of 8 juni, Lunteren
podium extra
3

Foto: Hans Roggen
4 podium extra

Passend onderwijs,
nader verkend
Met trots presenteren wij u onze eerste editie van podium Extra. We waren al
trots op podium, ons nieuwe magazine, maar met deze variant hopen wij nóg
meer de diepte in te kunnen gaan van onze mooie sector. We besteden extra
aandacht aan een bepaald thema of onderwerp, vanuit verschillende invalshoeken,
met behulp van experts die weten waar zij over praten.
In dit eerste nummer gaat die extra aandacht uit naar, hoe kan het ook anders,
Passend onderwijs.
Met een landelijke stakingsactie achter de rug, waarbij 50.000 verontruste leerkrachten
hun zorg over Passend onderwijs kenbaar maakten, en het negeren
van deze zorg door de Tweede Kamer, maakt dit proces eigenlijk een valse start.
Terwijl Passend onderwijs door de enorme aandacht voor de bezuinigingen al
een negatieve lading had gekregen. Passend onderwijs wordt vaak geassocieerd
met de doem tot mislukking, onderwijsverschraling en onmogelijkheden.
Nu zal ik de laatste zijn om te beweren dat deze stelselherziening onder een
gunstig gesternte tot stand is gekomen, maar het is niet allemaal kommer en
kwel. En daar gaat het in deze podium Extra over: een nadere kennismaking
met waar het werkelijk om gaat, een verkenning van wat Passend onderwijs
in essentie kan zijn: aandacht voor de verscheidenheid tussen kinderen, gebaseerd
op een onderwijskundige visie.
De invalshoeken zijn divers. Zo zoeken we een antwoord op de vraag hoe we in
de nieuwe situatie de jarenlang opgebouwde kwaliteit van het speciaal onderwijs
kunnen behouden. En hoe zorgen we ervoor dat de specifieke expertise
op een verantwoorde en efficiënte wijze overgedragen wordt naar het regulier
onderwijs? We laten een geslaagd voorbeeld zien van Passend onderwijs
en verkennen de juridische kant van dit onderwerp. Wat mogen we niet en wat
kunnen we wel? Specialisten op dit gebied lichten toe. En hoe leggen we de
relatie met nieuwe partners, bijvoorbeeld de gemeentes?
U gaat het allemaal lezen in deze podium Extra. Veel leesplezier gewenst!
Wim Ludeke,
Bestuurslid PO-Raad
podium extra
5

‘Je moet
gewoo
Reguliere groep 7/8 met blinde leerling,
6 podium maart 2012

het
n doen’
meisje met Down en kind met PDD/NOS
podium maart 2012 7
Foto: Hans Roggen

Passend onderwijs:
voor sommige scholen
een opgave die als een
donkere wolk boven de
directie- en koffiekamer
hangt. Dat geldt niet
voor de christelijke basisschool
Remmelt Booy in
het Groningse Doezum.
Daar zijn ze gewoon
begonnen.
TEKST LISETTE BLANKESTIJN
FOTO’S HANS ROGGEN
Groep 7/8 heeft gymles. Alle 27 kinderen
uit de klas doen mee. Ook een blinde
leerling rent vrolijk door de zaal. ‘Toen
het verzoek kwam of wij een blinde jongen
konden opnemen op onze school,
vroegen we ons af hoe dat zou moeten,’
vertelt directeur Marleen Miedema.
‘Geen van de leerkrachten wist iets van
braille, om maar eens wat te noemen.
En hoe moest dat met bewegingsonderwijs?
We hebben toch ‘ja’ gezegd. En wat
bleek? Braille had hij al geleerd, dus dat
was geen probleem. En als hij rent let
hij op het weerkaatsen van het geluid
tegen de muur. Dus hij weet waar hij is.
Kortgeleden ging de klas schaatsen, en
natuurlijk wilde onze blinde leerling ook
mee. Voor die gelegenheid regelden we
extra begeleiding voor hem. Het werd
een heel mooie dag. De andere kinderen
8 podium extra
zagen weer eens hoeveel er mogelijk
is, ondanks een beperking. Die rijkdom
maakt ons als team ook weer enthousiast.’
Ook in de klas gaat het prima met
deze leerling, ondanks zijn beperking,
vertelt Miedema. ‘Een meisje uit zijn klas
waarschuwde hem: pas op dat je niet
over de prullenbak valt! Dat dat meisje
zijn medeleerling is, is óók al bijzonder.
Zij heeft namelijk het syndroom van
Down. Samen met een leerling met PDD-
NOS en 24 ‘reguliere’ leerlingen maken
deze kinderen groep 7/8 tot een bijzondere
klas.’
Talentontwikkeling
CBS Remmelt Booy is een van de
25 scholen van Stichting Penta Primair.
Twee keer al bezochten leerkrachten
en schoolleiders een dag over Passend
onderwijs die het samenwerkingsverband
voor Penta Primair organiseerde.
‘Het bestuur van de stichting
staat op afstand, maar ik kan goed
sparren over beleidskeuzes met onze
directeur-bestuurder, Johan Heddema.
Onderwijsinhoudelijk werken mijn collega’s
en ik daarnaast samen met het
stafbureau.’ Toch komt de manier waarop
de Remmelt Booy Passend onderwijs
biedt direct voort uit de school zelf,
vertelt Miedema. ‘Wij hebben een tijdje
terug samen nagedacht over de visie
van onze school. We hebben vastgesteld
dat we een open school willen zijn. Waar
ruimte is, krijgen kinderen ruimte, en
waar structuur nodig is krijgen ze structuur.
We staan open voor ieder kind,
dus als er een kind met een beperking
op onze weg komt staan we daar óók
voor open. Zo benaderden we ook het

meisje met het syndroom van Down,
toen haar ouders haar aanmeldden voor
groep 1. We namen haar op in de groep,
en spraken af dat we jaarlijks kijken of
het nog lukt. Inmiddels zit ze in groep 8,
en het lukt nog steeds! Dit sluit helemaal
aan bij het motto van onze school,
Samen Talentvol. Dat betrekken we op
alle leerlingen. Zij leggen hun leeropbrengsten
vast in een ‘rapportfolio’.
Op het punt van de talentontwikkeling
‘Natuurlijk wilde onze
blinde leerling ook mee
schaatsen’
– Marleen Miedema
geven wij veel aandacht aan motivatie
en verantwoordelijkheid.’
De directeur: ‘Ik vind: Passend onderwijs
is iets wat je gewoon moet doen. Ga uit
van wat een leerling allemaal wel kan, in
plaats van wat hij niet kan. Voor ogenschijnlijk
lastige zaken is vaak eenvoudig
een oplossing te bedenken.’
Grenzen
Penta Primair heeft meegedaan aan
‘Kind op de Gang’, een praktijksimulatie
van de Algemene Vereniging van
Schoolleiders. Miedema: ‘Toen hebben
we als school ons onderwijskundig
zorgprofiel geformuleerd, en onszelf
de vraag gesteld: waar ligt onze grens,
welke leerlingen kunnen wij niet opnemen?
Gezamenlijk concludeerden we:
als de veiligheid van de leerling en zijn
klasgenoten in het geding komt kunnen
we hem/haar geen onderwijs geven.
Daarbij gaat het over de gedragskant:
agressie, met dingen gooien, slaan. We
hebben vanwege gedragsproblemen en
agressie wel leerlingen moeten doorverwijzen
naar een cluster 4-school.
Denk daarbij aan een leerling met een
hechtingsstoornis die totaal geen empathisch
vermogen heeft, of een leerling
met klassiek autisme die voortdurend
andere kinderen zat te duwen. Met dit
soort kinderen kunnen wij niet de veiligheid
in de groep garanderen. Zij hebben
specialistische hulp nodig.’
De directeur: ‘Natuurlijk zijn er naast
veiligheid andere grenzen aan wat wij
kunnen bieden; denk aan een leerling
bij wie medische handelingen moeten
worden verricht. Als dat meer is dan
de leerkracht aankan, kijken we welke
podium extra
9

‘Ga uit van wat een leerling allemaal wel kan,
in plaats van wat hij niet kan’
ondersteuning de ouders zelf kunnen
bieden. Zij kiezen er immers voor om
hun kind met een extra ondersteuningsvraag
aan te melden bij een reguliere
school. Het is bij Passend onderwijs heel
belangrijk dat je de ouders ook mee
hebt.’ De school bewaakt ook dat er niet
teveel leerlingen met een extra zorgvraag
in een groep komen.
Waar de school zich aanvankelijk
vooral richtte op Passend onderwijs
aan de ‘onderkant’, gaat de aandacht
nu ook naar meerbegaafde leerlingen.
10 podium extra
Miedema: ‘Wij proberen met de methode
Levelwerk ook hen te bedienen. En
natuurlijk geldt het streven naar onderwijs
op maat voor ál onze leerlingen,
ook de gemiddelde leerlingen zonder
zorgvraag.’
Projectmatig werken
Bij een strak klassikaal lessysteem,
vermoedt Miedema, is het lastig om
Passend onderwijs te bieden. ‘Wij
werken veel projectmatig. We werken
vanaf groep 5 met de methode Alles-

in-1, een adaptieve methode voor alle
vakken (behalve rekenen en bewegingsonderwijs).
De methode is opgebouwd
uit thema’s, waarbij opdrachten op zes
niveaus geleverd worden. De leerlingen
zijn ingedeeld in die niveaus en doen
per niveau eigen opdrachten rondom
het thema.’
De leerling met het syndroom van Down
doet mee als het lukt. Ze kijkt mee naar
de weekfilm, en ook muziek en creatieve
vakken zijn geen probleem. ‘Daarnaast
bieden we haar een eigen programma
dat zoveel mogelijk aansluit bij het
thema van dat moment. Omdat alles wat
de leerlingen doen onder de paraplu van
het thema valt, zijn de organisatie en
planning voor de leerkracht vrij overzichtelijk.
Bijkomend voordeel van deze
methode is dat er maar één boek is, dus
ook maar één boek dat in braille gezet
moet worden.’
Daarnaast organiseert de school veel
klassendoorbrekende activiteiten
waarbij alle groepen samenwerken. ‘Zo
zag ik hoe ons meisje met Down heel
trots zat voor te lezen aan een kind uit
groep 1. Dat is niet alleen voor haar leuk,
maar ook voor die kleuter die leert dat
niemand hetzelfde is.’
Expertise meenemen
CBS Remmelt Booy is een dorpsschool
met circa honderd leerlingen uit
Doezum en het gebied daar omheen.
Zoals overal kiezen ook hier de meeste
ouders ervoor om hun kinderen
naar school te laten gaan in de eigen
gemeenschap. ‘Toevallig zitten daar nu
dus een paar kinderen met een extra
ondersteuningsbehoefte bij,’ zegt
Miedema. Wordt de Remmelt Booy nu
dé christelijke school voor leerlingen
met een beperking? ‘Wij hebben wel
wat ervaring opgedaan met Passend
onderwijs, maar ik denk echt niet dat wij
voortaan alle blinde kinderen en leerlingen
met het syndroom van Down uit de
regio krijgen. De andere scholen tonen
belangstelling voor onze benadering.
Zij zijn nu ook bezig met hun onderwijskundig
zorgprofiel.’ De kennis verspreidt
zich op een natuurlijke manier: via
studiedagen van de stichting, maar ook
doordat Miedema als interim-directeur
regelmatig op de andere scholen komt.
‘Bovendien moedigt Penta Primair mobiliteit
aan, zodat leerkrachten hun expertise
meenemen naar de andere scholen.’
Zo wordt Passend onderwijs vanzelf een
feit, in Doezum en wijde omgeving. ■
podium extra
11

‘Speciaal onderwijs moet samen optrekken
Duizenden banen verdwijnen
in het speciaal onderwijs.
Dat is voor de betrokken
mensen en voor hun scholen
slecht nieuws. Hoe kun je
zorgen dat hun expertise
zoveel mogelijk behouden
blijft voor het onderwijs? REC
4-directeur Yvette van Hoof:
‘Wij zetten onze mensen
goed in de markt’
TEKST IRENE HEMELS
Expertise bi
overlev
12 podium extra

en nieuwe wegen zoeken’
edt
ingskansen
podium extra
13

In West-Brabant, net als elders in het
land, trekken de bezuinigingen diepe
sporen. Bij het Regionaal Expertise
Centrum Meander en de hieraan gelieerde
(v)so-school Het Driespan (13 scholen,
1500 leerlingen) verdwijnen bij de ambulante
begeleiding 45 fte en 20 tot 25 van
de 180 fte aan leerkrachten. ‘Er is onder
de medewerkers, niet onterecht, grote
vrees voor kwaliteitsverlies,’ zegt Yvette
van Hoof, integraal directeur van het REC
4 Meander, kamer West-Brabant.
‘Er komt heel veel over ons heen, dus we
maken ons terecht zorgen. Maar ik zie om
me heen dat mensen het als een verloren
zaak beschouwen. Ze zijn nu al bezig met
het opheffen van regionale expertise
centra en verdiepen zich niet meer in wat
ze nog kunnen bieden. Op die manier
gaat er nóg meer expertise verloren.’
Doorstart
Dat moet anders, vindt Van Hoof. ‘Het
REC bevat een summum aan expertise,
en dat laten we niet verloren gaan.’
Zij werkt aan een doorstart van ‘haar’
REC, dat vanwege de bezuinigingen
een bedrijfsmatiger aanpak krijgt. Het
REC wordt een Kennis-, Expertise- en
Consultatiecentrum (KECC). ‘We hebben
in het basisonderwijs in onze regio
onderzocht wat de behoeftes van de
scholen zijn. Daaruit komt naar voren dat
er vooral vraag is naar goede diagnostiek,
nascholing van leerkrachten en trainingen
voor kinderen. Daar gaan we op
inzetten. We komen met diverse producten,
cursussen en trainingen op maat.’
Een voorbeeld is de verkorte ambulante
begeleiding. ‘Die bieden we nu niet, maar
er is duidelijk behoefte aan. In hooguit
14 podium extra
vijf contactmomenten krijgen we een
hulpvraag helder en formuleren we wie
wat gaat doen.’
De Koraal Groep, de overkoepelende
organisatie waarbij Meander en Het
Driespan zijn aangesloten, ondersteunt
het gedachtengoed van het KECC. ‘Wij
willen voor de zorggelden die straks
beschikbaar worden gesteld aan de
samenwerkingsverbanden (swv’s), graag
producten en expertise leveren,’ zegt Van
Hoof ferm. Met dat doel voor ogen wordt
de eigen expertise welbewust in de markt
gezet. ‘Dat is heel revolutionair, want dat
zijn we in deze sector niet gewend. Het
grootste deel van ons budget bestaat
nu nog uit lgf-gelden, en hooguit vijf
procent verdienen we doordat een school
onze expertise inkoopt. Dat aandeel moeten
we drastisch uitbreiden.’
De hele klas profiteert
Met het verdwijnen van de rugzakken
verdwijnt ook de vraag naar individuele
trajecten en hulpvragen rond één
kind. Van Hoof: ‘We zullen brede vragen
krijgen waar de hele klas baat bij heeft. Ik
verwacht ook vragen rond groepen zorgkinderen,
bijvoorbeeld over co-teaching
in een kleine setting. Een trainer van ons
‘Door onze mensen goed
in de markt te zetten,
hopen we dat ze opvallen
en dat swv’s en scholen
hen aan zich gaan binden’
– Yvette van Hoof

Yvette van Hoof: ‘Het REC bevat een summum aan expertise, en dat laten we niet
verloren gaan.’
zal dan voordoen hoe je op een bepaald
gebied waarop de leerkracht problemen
ervaart, het beste klassenmanagement
kan voeren. Deze vorm van coaching
on the job boekt veel resultaat omdat
je direct kunt sturen op gedrag van de
leerkracht.’
Van Hoof pareert de kritiek dat ambulant
begeleiders te generalistisch zouden zijn
en te weinig gericht op expertise-uitbreiding
van leerkrachten. ‘Reguliere scholen
zitten inderdaad niet meer te wachten op
algemene begeleiding. Maar de hele specialistische
begeleiding is voor hen een
zware opdracht. Daarin zijn onze ambulant
begeleiders en gedragswetenschappers
juist goed. Wij sturen onze mensen
zoveel mogelijk competentiegericht. Zo
laten we de ambulant begeleider die
beter is in coachingtrajecten, dát aspect
verzorgen en geen nascholing. Door
onze mensen goed in de markt te zetten,
hopen we dat ze opvallen en dat swv’s en
scholen hen aan zich gaan binden.’
Mobiliteit
De maatregelen in het Onderhandelaarsakkoord,
die de mobiliteit moeten
bevorderen, vindt Van Hoof in elk geval
positief. ‘Neem de afspraak dat ambulant
begeleiders voorrang krijgen bij
het vervullen van een vacature. Wij
proberen onze ambulant begeleiders
te koppelen aan specifieke scholen en
podium extra
15

‘Scholen in swv’s
tonen interesse in onze
leerkrachten vanwege
hun kennis van gedragsproblemen’
– Yvette van Hoof
swv’s, in de hoop dat zij daar straks in
dienst kunnen.’
Ook veel leerkrachten in het speciaal
onderwijs verliezen straks hun baan.
Door strategisch bestuur hoopt Van
Hoof de schade te beperken. ‘Scholen in
swv’s tonen interesse in leerkrachten die
op onze scholen werken vanwege hun
kennis van gedragsproblemen bij kinderen.
Ik denk dat dit slechts een gering
aantal banen zal opleveren, maar het is
wel een goed teken.’
Van Hoof: ‘We maken momenteel per
school inzichtelijk wat de huidige bezetting
is en wat we kunnen verwachten
per 1 augustus 2014. Door de vacaturestop,
die een jaar geleden van kracht
werd, wordt het steeds moeilijker om
interne vacatures in te vullen. Misschien
moeten we op grond van de financiële
situatie de huidige groepsgrootte al verhogen.
Het heeft ook niet zoveel zin om
nieuwe mensen aan te nemen die je een
of twee jaar later weer moet ontslaan.
De boodschap is: roeien met de riemen
die je hebt. Maar het moet allemaal wel
verantwoord blijven. De rek is er zo langzamerhand
wel uit.’
Thuisnabij onderwijs
Vanuit de wens om haar organisatie
en medewerkers onmisbaar te maken,
ontstonden in elk geval vernieuwende
activiteiten. Op 1 augustus start Het
Driespan samen met samenwerkingsverband
Oosterhout/Dongemond een
pilot op een reguliere basisschool met
thuisnabij onderwijs voor kinderen met
een zorgvraag. Zolang dat nog kan wordt
de pilot gefinancierd uit lgf-middelen;
straks uit de zorgmiddelen van het swv.
De school krijgt een groep van ongeveer
twaalf kinderen met een psychiatrische-
of gedragsproblematiek. Deze middenbouwgroep
zal worden bemensd door
een leerkracht uit het reguliere onderwijs
en een collega uit het speciaal onderwijs.
Van Hoof: ‘In plaats van twintig kilometer
te reizen naar een school voor speciaal
onderwijs, reizen deze kinderen straks
hooguit drie kilometer.’ ■
PO-Raad organiseert themabijeenkomsten so
De PO-Raad organiseert op 27 en 29 maart bijeenkomsten voor het speciaal
onderwijs. Thema: Wat kan het so betekenen voor het basisonderwijs? Hoe kan
het ondersteuningsaanbod beter worden afgestemd op de vraag?
16 podium extra

‘Zoek samenwerking en
kruip uit je schulp’
Thieu van Hintum is projectleider
Implementatie Passend onderwijs voor
het so bij de PO-Raad. Hij pleit voor een
proactieve opstelling. ‘Natuurlijk zijn
er zorgen, gezien de bezuinigingen.
Maar stap uit het doemdenken en de
frustratie. Ga bij elkaar kijken wat er
van te maken is. Als je individueel blijft
opereren, word je uitgespeeld. Dan is
de kans groter dat je buitenspel komt
te staan. Zoek andere partijen in het
speciaal- en het regulier onderwijs op.
Door samen op te trekken kun je met
elkaar iets goeds tot stand brengen. Het
banenverlies zou dan ook weleens kunnen
meevallen. Zet in op positioneren
en profileren en zoek vanuit je kracht de
samenwerking. Weet wat je te bieden
hebt en breng dat over! Besturen die zich
laten zien, worden serieus genomen. Dat
straalt af op de medewerkers; die worden
ook interessanter en serieuzer gevonden.
In de diagnostiek, vroegsignalering en
de gezamenlijke ondersteuningstoewijzing
en –uitvoering zie ik mooie dingen
tot stand komen.’
‘Besturen die zich laten
zien, worden serieus
genomen. Dat straalt af
op hun medewerkers’
– Thieu van Hintum
De PO-Raad heeft naast Thieu van Hintum ook Dick Rasenberg aangetrokken als
projectleider Passend onderwijs. Leden kunnen bij hen terecht met hun vragen
(t.vanhintum@poraad.nl
( t.vanhintum@poraad.nl;
t.vanhintum@poraad.nl ; d.rasenberg@poraad.nl).
podium extra
17

‘Laat regulier en speciaal onderwijs samen
Hoe zorg je dat de onderwijskwaliteit en veiligheid van
leerlingen en leerkrachten ook na de invoering van
Passend onderwijs zoveel mogelijk in stand blijven?
Twee onderwijs bestuurders uit het so zien kansen in
een nauwere samenwerking met het regulier onderwijs.
Een leerkracht die overstapte van een reguliere- naar
een cluster 4-school vertelt over de grote verschillen.
TEKST MARIJKE NIJBOER
Kwaliteit en
op de hellin
18 podium dium extra

oplossingen bedenken’
veiligheid
g
podium dium extra
19

Het is tijd om vooruit te kijken, vindt
bestuurder Harry Gerichhausen van de
Stichting ZML TWOG in Borne. ‘Er heerst
door de bezuinigingen een negatieve
sfeer, waardoor de kansen te weinig
worden benut.’ Zijn instelling zoekt
naar oplossingen. ‘Wij zetten alles in om
de basiskwaliteit overeind te houden.
Dat kost moeite, maar hier en daar valt
nog wel wat winst te halen. Ik denk
bijvoorbeeld aan een nog betere inzet
van ict. En als we de groepen groter
maken, kunnen we de leerkrachten misschien
laten ondersteunen door extra
onderwijsassistenten.’
Speciale aandacht gaat uit naar
gedragsproblemen. ‘Onze cluster
3-scholen krijgen steeds meer kinderen
met een verstandelijke handicap
én gedragsproblemen. Je hebt extra
mensen nodig om kinderen te begeleiden
naar een time-out of andere
setting, en dat wordt moeilijk.’ Om toch
veilig onderwijs te kunnen bieden, zal
20 podium extra
ZML TWOG waarschijnlijk een aantal
activiteiten schrappen. Gerichhausen:
‘Wij hebben bijvoorbeeld een boerderij
met dieren en een kweekkasje. In zo’n
omgeving is de veiligheid een issue. We
zullen dus meer in het klaslokaal blijven,
waar de begrenzing duidelijk is. ’
Hij voelt zich gesteund door de collegainstellingen
binnen zijn samenwerkingsverband:
‘We versterken en helpen
elkaar.’ Maar de grootste kansen ziet hij
in de opzet van een stevige samenwerking
met het reguliere onderwijs. ‘Wij
denken zelf hard na over tussenoplossingen.
Kinderen met een beperking
kunnen nu naar het speciaal onderwijs,
of naar het regulier onderwijs met een
rugzak. Daar tussenin zit niets. Laten
we als speciaal- en regulier onderwijs
samen mooie tussenvormen bedenken.’
Omslag
Dat is koren op de molen van Herman
Nijhuis, bestuursvoorzitter van Attendiz
‘Er heerst door de
bezuinigingen een negatieve
sfeer, waardoor de kansen te
weinig worden benut’
– Harry Gerichhausen

in Twente, met 25 (v)so-scholen. ‘Wij
willen graag samen met het regulier
onderwijs constructies bedenken om
kinderen die anders naar het so zouden
gaan, vast te houden op het sbo of een
reguliere school. Denk bijvoorbeeld
aan de inzet van een goed toegeruste
klassenassistent.’
Attendiz is druk bezig met de omslag
van zorgschool naar school met zorg.
Het bestuur wil graag goed onderwijs
bieden, maar de vraag is hoe dat er in
het so precies moet uitzien. ‘Bij ons
gaan onderwijsprestaties niet alleen
over taal en rekenen,’ zegt Nijhuis.
‘Hier gaat het er ook om dat kinderen
zich een klein beetje zelfstandig leren
redden.’ De inspectie stelt tegenwoordig
ook aan het so zwaardere eisen.
‘Sommige kinderen hebben echter
zodanige problemen dat je al blij bent
als ze naar school komen. We proberen
ook deze specifieke doelgroep fulltime
te onderwijzen, maar het lukt ons lang
niet altijd om aan de inspectienormen
‘Gelukkig zit in de
inspectienormen wat rek,
mede dankzij alle discussies
over Passend onderwijs’
– Herman Nijhuis
te voldoen. Gelukkig zit in die normen
wat rek, mede dankzij alle discussies
over Passend onderwijs.’
Een deel van Nijhuis’ leerlingen valt
onder de pittige doelgroep van zmolkers;
leerlingen met zware gedrags- én
leerproblemen. In het vso zitten zij nu
in groepen van acht tot tien, in het so
is de norm één begeleider op twaalf
leerlingen. Voor veel van deze leerlingen
is een grotere klas geen optie, zegt
Nijhuis. ‘Maar er zitten nuances in de
ernst van de problematiek. We kunnen
kijken voor wie een grotere groep wél
een optie is.’
Zmolkers combineren vaak een lichte
verstandelijke handicap met psychiatrische
problemen. Het is een groeiende
groep, landelijk én binnen Attendiz. In
2004 had Attendiz in totaal 685 cluster
4-leerlingen; in 2011 maar liefst 1400.
Nijhuis: ‘Niet iedereen is geschikt om
aan deze kinderen les te geven. Het
so bestaat bij de gratie van de toegevoegde
waarde. Daarvoor heb je
podium extra
21

goed personeel nodig, en het reguliere
onderwijs aast op diezelfde mensen.’
Overstap
Niels van der Lee ontwikkelde als
leerkracht een interesse voor deze
leerlingen. Hij voelde zich na tien jaar
op een reguliere basisschool ‘niet meer
zo uitgedaagd.’ Omdat hij goed met
moeilijke kinderen overweg kan, stapte
hij over naar een cluster 4-school. ‘Ik
zou drie dagen per week een groep
schoolverlaters gaan leiden, en één dag
een groep op het niveau van groep 3.
Tegen die groep 3 zag ik op, ik heb niet
zoveel met die leeftijd en leerstof. Toch
werd ik meteen op m’n eerste werkdag
in die groep gezet. Dat was heftig. De
kinderen waren heel druk en ik kreeg
ze niet rustig. Met de schoolverlaters
had ik een betere klik. Maar het lopen
naar de gymzaal, in hetzelfde gebouw,
duurde wel een kwartier. Ze trokken
aan elkaar, liepen op elkaars hakken,
22 podium extra
klopten op deuren. Ik moest constant
opletten en optreden.’
Van der Lee: ‘Ik ben gewend om te
werken volgens een planning en geef
graag leuke lessen. Maar hier moest
ik veel improviseren en aan lesgeven
kwam ik amper toe; ik was constant aan
het opvoeden. Er zaten veel kinderen
die uit huis zijn geplaatst. Ik begreep
dat het lang duurt voordat je met hen
een band hebt opgebouwd, gezien de
hechtingsproblematiek.’
‘In het speciaal onderwijs
moest ik veel improviseren
en aan lesgeven kwam ik
amper toe’
– Niels van der Lee
Hij hield het er twee dagen vol.
Misschien was de overstap te onbezonnen,
denkt hij achteraf. ‘Maar misschien
was het met betere begeleiding beter
verlopen. Ik ben tevoren één keer langs
geweest, op m’n eigen initiatief. Ik denk
dat het niet goed is dat je vanuit het
reguliere onderwijs zonder hulp meteen
voor een groep komt. De school
vertelde dat nieuwe mensen vroeger
een introductieprogramma kregen van
twee weken voordat zij voor de klas

gingen, maar daar was nu geen geld
meer voor.’
Scholing
Attendiz is zich bewust van de zwaarte
van dit werk, en investeert nadrukkelijk
in de scholing van haar personeel.
Gelukkig komen er wel degelijk mensen
van de pabo die bewust kiezen voor dit
type leerling. Attendiz leidt hen intern
verder op, en laat iedereen een master
Special Educational Needs volgen.
Ook met het oog op de veiligheid biedt
Attendiz docenten allerlei vormen van
training, bijvoorbeeld in agressiebeheersing.
Daarnaast zijn de gebouwen zo
prikkelarm mogelijk ingericht. Kinderen
die op school fysiotherapie, ergotherapie
of logopedie volgen, worden zoveel
mogelijk tegelijkertijd door de therapeuten
uit de klas gehaald, zodat de klassen
regelmatig wat kleiner zijn. Nijhuis: ‘Met
vindingrijkheid kom je een heel eind,
maar dat werkt niet altijd. De grens is:
tot zover kan ik het verantwoorden.’
Nijhuis constateert dat nog lang niet
alle samenwerkingsverbanden bezig
zijn met de samenwerking tussen het
speciaal- en regulier onderwijs. ’Het is
nu echt tijd om samen om tafel te gaan
zitten. Wij willen het regulier onderwijs
laten zien om wat voor type leerling het
gaat en wat wij kunnen doen om deze
kinderen zo lang mogelijk in het reguliere
onderwijs te houden. Nu de ambulant
begeleiders wegvallen is de vraag:
blijft er behoefte aan ondersteuning in
de school zelf? En zo ja, in welke vorm?
Daar is geen financiering voor, maar misschien
kunnen we samen een constructie
bedenken en geld vrijmaken.’ ■
podium extra 23

Als ouders en samenwerkingsverband
Bij Passend onderwijs beslissen besturen op welke school
een kind met een ‘ondersteuningsvraag’ wordt geplaatst.
Maar hoe ver gaat die beslissingsbevoegdheid? En hebben
ouders er nog iets over te zeggen waar hun kind terecht
komt? Podium vroeg het een hoogleraar onderwijsrecht,
een lid van de Commissie Gelijke Behandeling en
een beleidsmedewerker van de Chronisch zieken en
Gehandicaptenraad.
TEKST SUSAN DE BOER
Welke scho
gaat he
24 podium extra

het oneens zijn
ol
t worden?
podium extra
25

‘Ouders hebben er volgens de Wet
op Passend onderwijs recht op dat
hun kind onderwijs krijgt. Niet dat
het op een bepaalde school zit,’ zegt
Paul Zoontjens, bijzonder hoogleraar
Onderwijsrecht aan de Universiteit van
Tilburg. Ongeveer twee procent van alle
leerlingen krijgt zware ondersteuning
in de vorm van (voortgezet) speciaal
onderwijs of een rugzak. De school waar
de ouders een kind aanmelden, moet
onderzoeken wat de mogelijkheden zijn
om het kind op die school te ondersteunen.
Volgens Zoontjens kan die onderzoeksplicht
elk schoolbestuur per geval
behoorlijk wat tijd en moeite kosten,
tenzij er in het samenwerkingsverband
(swv) een systematiek wordt ontwikkeld
om kinderen adequaat op hun
mogelijkheden te testen. ‘Als scholen
bovendien hun ondersteuningsprofielen
goed op elkaar hebben afgestemd,
is er een transparant systeem mogelijk
van verwijzing van het kind naar een
school binnen het swv.’ Binnen de swv’s
worden afspraken gemaakt over welke
school welke leerlingen aanneemt. Het
wordt vrijwel volledig aan de aangesloten
schoolbesturen overgelaten om de
inrichting van het swv en de regels over
de besluitvorming te bepalen.
In de procedure van toelating moeten
de ouders expliciet aangeven dat hun
kind een ondersteuningsvraag heeft en
welke aanpassing ze zelf nodig vinden.
Een hiaat hierin vindt Zoontjens dat er
niet wordt aangegeven in welke gevallen
een extern deskundige moet worden
ingeschakeld die het kind test op wat
het al dan niet kan. Daarnaast wijst de
hoogleraar op een misverstand. ‘Het
26 podium extra
‘Kinderen met ernstige
gedragsproblemen mag je
weigeren’
– Paul Zoontjens
is niet zo dat reguliere scholen iedere
leerling die wordt aangemeld, moeten
aannemen. Kinderen met ernstige
gedragsproblemen mag je weigeren, en
dat geldt ook voor een kind dat niet in
redelijkheid het reguliere onderwijs kan
volgen.’
‘Het moet van twee kanten komen’
‘Algemeen beleid mag zeker, maar voor
ieder kind moeten de mogelijkheden
individueel worden bekeken,’ zegt Piet
van Geel, lid van de Commissie Gelijke
Behandeling. Ouders die menen dat een
school hun kind niet aanneemt wegens

Passend onderwijs
in vogelvlucht
Zorgplicht
• Scholen stellen een schoolondersteuningsprofiel
op waarin zij aangeven
welke onderwijsondersteuning
ze aan leerlingen kunnen bieden.
• Ouders melden hun kind aan bij een
school. Binnen tien weken moet de
school een passend aanbod op de
eigen of een andere school binnen
de regio regelen. Ook regelt de
school de eventuele extra ondersteuning
in de klas.
Samenwerken
• Scholen voor regulier-, speciaal
basis- en speciaal onderwijs (cluster
3 en 4) gaan samenwerken in samenwerkingsverbanden
(swv’s). Deze
swv’s worden verantwoordelijk voor
de ondersteuning van leerlingen en
krijgen daarvoor een budget.
• Swv’s stellen een ondersteuningsplan
op waarin zij onder meer
aangeven hoe zij de ondersteuning
organiseren en hoe verwijzing naar
het (v)so plaatsvindt.
• Ouders en leraren hebben instemmingsrecht
op het beleid en de verdeling
van het budget van het swv.
Confl icten
• Als ouders en school het niet eens
worden over plaatsing of ondersteuning
wordt eerst geprobeerd te
bemiddelen via een onderwijsconsulent.
Lukt dat niet, dan kunnen
ouders terecht bij de tijdelijke
geschillencommissie toelating en
verwijdering. Deze brengt op verzoek
van de ouders binnen 10 weken
een oordeel uit aan het bevoegd
gezag, rekening houdend met het
schoolondersteuningsprofiel en het
ondersteuningsplan. Ouders kunnen
ook een oordeel aanvragen bij
de Commissie Gelijke Behandeling;
bezwaar indienen bij het bevoegd
gezag van de school; of naar de
rechter.
podium extra
27

handicap of chronische ziekte, kunnen
de CGB om een oordeel vragen op
grond van de Wet Gelijke Behandeling
op grond van Handicap of Chronische
Ziekte (WGBH/CZ). De afgelopen jaren
kreeg de commissie jaarlijks gemiddeld
twintig verzoeken tot een oordeel op
basis van de WGBH/CZ. Soms krijgen de
ouders gelijk, soms de school. Van Geel:
‘Het moet van twee kanten komen. De
ouders moeten, als het voor hun kind
nodig is, de school vragen om een doeltreffende
aanpassing te verrichten. De
school heeft de zorgplicht om deze aanpassing
te verrichten, tenzij dit onevenredig
belastend is voor de school.’
Syndroom van Down
Recent boog de commissie zich over de
zaak van een meisje met het syndroom
van Down. De (reguliere) school wilde
haar na groep 6 niet laten overgaan naar
groep 7, omdat de ontwikkeling van het
meisje en de andere leerlingen te ver uit
elkaar kwamen te liggen. Oplossingen
als één op één-begeleiding hielpen ook
niet. ‘In dit geval heeft de school goed
onderzocht wat er mogelijk is en niet in
de strijd met de wet gehandeld,’ zegt
van Geel. ‘Maar in een ander geval, in
het vo, werd bij voorbaat al meegedeeld
dat kinderen met een ‘rugzakje’ niet
meer worden aangenomen omdat de
school aan de grenzen van de zorgcapaciteit
zit. Dat kan dus niet.’ De wet is niet
op alle punten even duidelijk, vindt hij.
‘De wet Passend Onderwijs en de WGBH/
CZ lopen niet gelijk op. Bij de WGBH/CZ
ligt de zorgplicht bij individuele scholen,
bij Passend onderwijs bij het swv.’
28 podium extra
‘De wet Passend
Onderwijs en de wet
Gelijke Behandeling lopen
niet gelijk op’
– Piet van Geel
‘Ouders serieus nemen’
‘Veel scholen hebben een goede cultuur,
maar er zijn ook scholen die de
ouders niet serieus nemen,’ zegt Floor
Kaspers, tot voor kort beleidsmedewerker
onderwijs van de Chronisch
zieken en Gehandicaptenraad. Kaspers
voorziet dat de positie van de ouders
zal verslechteren met de nieuwe wet.
Met de leerlinggebonden financiering,
het ‘rugzakje’, was er geld voor begeleiding.
Ouders vroegen zelf het rugzakje
aan en hadden instemmingsrecht met

het handelingsplan. Deze systematiek
vervalt. ‘Ook de vaste Kamercommissie
en de Evaluatiecommissie Passend
Onderwijs vinden dat de positie van
ouders zwakker wordt,’ zegt Kaspers.
‘Maar de minister wijst naar de zorgplicht
en zegt dat er passend aanbod
komt.’ Ouders zullen in de strijd met
het swv het onderspit delven, verwacht
Kaspers. ‘Als een bestuur zegt: deze
school specialiseert zich hierin en die
daarin, kun je als ouder niet meer kiezen.
Dan kan het gevolg zijn dat je drie dorpen
verderop naar een school moet.’
‘Er moet voor ouders
instemmingsrecht komen
met het ontwikkelingsperspectief’
– Floor Kaspers
Reparaties
Volgens Kaspers maken besturen en
swv’s ook nu al plannen die in strijd
zijn met de Wet Gelijke Behandeling.
‘Ik heb hier schoolgidsen liggen waarin
letterlijk staat hoeveel kinderen met een
rugzakje er worden geplaatst. Dat mag
niet. Ook het ondersteuningsprofiel van
een school alleen mag straks geen reden
zijn om een kind te weigeren.’ Er zijn
reparaties nodig, vindt Kaspers. Zo moet
er voor ouders instemmingsrecht komen
met het ontwikkelingsperspectief en
een landelijke geschillencommissie voor
ouders die in conflict komen met een
bestuur. ‘De wet Passend Onderwijs
heeft betrekking op het regulier- en
het speciaal onderwijs. De wet Gelijke
Behandeling is niet van toepassing op
het speciaal onderwijs.’ De CGB, en zeker
de rechter, zijn tamelijk hoogdrempelig
voor ouders. ‘Ouders willen het conflict
niet op die manier oplossen. Bovendien
gaat het niet om discriminatie, het gaat
om de zorgplicht. Ook voor scholen en
leraren is het belangrijk dat er duidelijkheid
komt over de vraag hoever die
reikt.’ ■
Paul Zoontjens zal op het congres
Bevlogen Besturen van de PO-Raad,
op 7 en 8 juni, een hoorcollege verzorgen.
Hij zal ingaan op het advies
over artikel 23 van de Grondwet
(vrijheid van onderwijs) dat de
Onderwijsraad op verzoek van de
Tweede Kamer voorbereidt en dat
binnenkort zal verschijnen.
podium extra
29

Samenwerkingsverbanden en gem eenten
moeten elkaar gaan vinden
Op elkaa
aang
30 podium extra

Volgens de wet Passend Onderwijs moeten scholen
per 1 augustus 2012 in grotere, nieuwe samenwerkingsverbanden
gaan samenwerken. Aan de hand van het
ondersteunings plan zullen zij samen met gemeenten
de hulpverlening aan kinderen en gezinnen gaan
vormgeven. Dat zal niet overal eenvoudig zijn, vrezen
de betrokkenen. Maar ze zien ook kansen.
r
ewezen
TEKST MIRJAM JANSSEN
podium extra
31

Stel dat ouders hun kind een school
voor speciaal basisonderwijs in
Rotterdam-Zuid willen laten bezoeken
terwijl ze zelf in Rotterdam-Noord
wonen. Dat kan nu nog problemen
geven omdat de indicatiestelling in
Noord in de praktijk anders verloopt
dan in Zuid. De nieuwe wet Passend
Onderwijs wil een einde maken aan dit
soort bureaucratie. De behoeften van
het kind en de ouders vormen dan het
uitgangspunt en niet de behoeften
van instanties om eigen loketten en
regeltjes in stand te houden.
Toch hebben veel betrokkenen hun
bedenkingen. Dat heeft niet alleen te
maken met de geplande bezuiniging;
ook de organisatorische kant roept
vragen op. In de meeste plaatsen
werken schoolbesturen en gemeenten
al met elkaar samen in de Lokale
Educatieve Agenda. Het wetsvoorstel
Passend Onderwijs verplicht scholen
daarnaast te overleggen met gemeenten
in een nieuw samenwerkingsverband
(swv). De deelnemers aan dat
swv moeten samen een ondersteuningsplan
ontwikkelen. Het aantal
swv’s voor het primair onderwijs
wordt teruggebracht van 235 naar 76.
Voor het voortgezet onderwijs blijft
het aantal swv’s 76, maar deze vallen
niet overal samen met die voor het
primair onderwijs. Bovendien worden
de gemeenten de komende jaren ook
verantwoordelijk voor de jeugdzorg.
Doordat de nieuwe wetgeving daarvoor
pas in 2015 ingaat, ontstaan er op
dit terrein andere swv’s die niet overlappen
met die voor het onderwijs.
32 podium extra
‘Scholen kunnen zich
meer op het onderwijs zelf
concentreren en hoeven
zich minder met gezins-
en opvoedingsproblemen
bezig te houden. Daarin
kunnen ze optrekken met
de gemeenten’
– Corine Dijkstra
Voordelen
Johan van Triest, directeur van adviesbureau
BMC Groep, ziet veel voordelen
in de wet Passend Onderwijs. ‘De vraag
wordt leidend. Tot nu toe moeten
ouders als er een probleem met hun
kind is allerlei loketten af. Het gaat er
in deze wet niet meer om waar je recht

op hebt en wat de indicatie is, maar
wat helpt. De indicatiestelling komt te
vervallen. De samenwerkende schoolbesturen
in de nieuwe swv’s zijn voortaan
verantwoordelijk voor de toekenning
van de budgetten, die het ministerie
van OCW vooraf vaststelt. Dat betekent
dat ze zelf keuzes moeten maken. Dat
moet tot minder bureaucratie en minder
verwijzingen leiden. Het is alleen wrang
dat de bezuinigingen samenvallen met
deze grote reorganisatie. Leerkrachten
en directeuren willen graag kwaliteit
bieden en zorgen dat zo min mogelijk
leerlingen worden doorverwezen, maar
daarbij hebben ze wel ondersteuning
nodig. Toch is de oplossing niet meer
geld, maar een betere samenwerking
tussen professionals uit de verschillende
sectoren.’
Waar in de oude situatie vaak pas een
indicatie werd aangevraagd als de nood
hoog was, kan nu al bij de eerste problemen
worden ingegrepen. Van Triest: ‘Als
een leerkracht bijvoorbeeld merkt dat
de ontwikkeling van een kind stagneert,
kan hij dat bespreken met de intern
begeleider. Wanneer de aanpak die
de ib’er voorstelt niet werkt, volgt een
gesprek met de ouders. Vanaf volgend
schooljaar is het geld waarschijnlijk
dichter bij de scholen beschikbaar en
kunnen scholen sneller leveren.’
Opvoedvragen
Gemeenten krijgen vanaf 2015 de regie
op de jeugdzorg en bepalen dan hoe
deze het best kan worden georganiseerd
in hun regio. Als in een wijk verschillende
basisscholen staan, kunnen ze samen
met het plaatselijke Centrum voor Jeugd
en Gezin afspreken hoe de medewerkers
van bijvoorbeeld Jeugdzorg leerkrachten
en leerlingen of ouders gaan ondersteunen.
Maar ze kunnen ook afspraken
maken over het maatschappelijk werk,
zodat ouders meteen weten waar ze
terecht kunnen met opvoedvragen. Het
ligt voor de hand om de hulp rondom
scholen te organiseren, vindt Van Triest:
scholen zijn een herkenbare ontmoetingsplek.
En omdat leerproblemen
‘De oplossing is niet
zozeer meer geld, maar
een betere samenwerking
tussen professionals uit de
verschillende sectoren’
– Johan van Triest
podium extra
33

van kinderen vaak samenhangen met
problemen in de thuissituatie is de keuze
voor een school nog vanzelfsprekender.
‘Tot nu toe maken verschillende instanties
verschillende plannen. Maar één
kind, één plan, is beter.
Toch ziet hij ook keerzijden. ‘Scholen
moeten aansluiten bij het beleid van
hun gemeente, want die heeft straks de
regie. Maar een gemeente kan andere
prioriteiten hebben dan een school. Ook
kunnen scholen te maken hebben met
verschillende gemeenten, die ieder voor
een andere aanpak kiezen. De samenwerking
in Lokale Educatieve Agenda’s
is natuurlijk prima, maar als de agenda’s
te veel uiteenlopen kunnen scholen een
versnippering van hun beleid ervaren.’
Leerlingenvervoer
Peter Lamers, algemeen directeur
van de Rotterdamse Vereniging voor
Katholiek Onderwijs (60 basisscholen
en drie sbo’s) wordt in zijn werkgebied
geconfronteerd met zes verschillende
verbanden voor Passend onderwijs. ‘Het
was logischer geweest de regio voor
Passend onderwijs te laten samenvallen
met de stadsregio Rotterdam-Rijnmond,’
vindt Lamers. ‘Hier werken gemeenten
namelijk al samen op het terrein van
jeugdzorg, Centra voor Jeugd en Gezin,
schoolmaatschappelijk werk en jeugdgezondheidszorg.
Dit soort operaties
zijn bedoeld om het voor ouders, kinderen
en scholen makkelijker te maken. Nu
dreigen in deze regio weer verschillende
loketten te ontstaan.’
Lamers hoopt desondanks op een
creatieve samenwerking met gemeenten.
Bijvoorbeeld op het gebied van
34 podium extra
leerlingenvervoer. ‘Het geld voor het
leerlingenvervoer gaat naar de gemeenten.
Ik merk dat sommige gemeenten
nu denken dat ze dankzij het Passend
onderwijs kunnen besparen op deze
kosten. Veel kinderen hoeven nu immers
niet meer met een busje of taxi naar een
speciale school te worden gebracht.
Het gaat soms om forse bedragen en ik
vrees dat gemeenten dat geld aan iets
anders willen besteden. Ik pleit ervoor
dat ze het dan op een andere manier
aan kwetsbare leerlingen uitgeven,
want deze kinderen hebben hoe dan
ook extra zorg nodig. Aanpassingen
in reguliere schoolgebouwen zouden
sneller moeten kunnen. Nu zijn we soms
jaren bezig met een lift voor een kind in
een rolstoel.’
Lokalentekort
Corine Dijkstra, senior beleidsmedewerker
onderwijs van de VNG, wijst op
de mogelijkheden tot partnerschap. Zij
ziet als voordeel van de wet Passend
Onderwijs dat scholen zich op hun kerntaken
kunnen richten. ‘Scholen kunnen
zich meer op het onderwijs zelf concentreren
en hoeven zich minder met
gezins- en opvoedingsproblemen bezig
te houden. Daarin kunnen ze optrekken
met de gemeenten. Het onderwijs
kan dit als bemoeizucht ervaren, maar
als het werkt worden scholen juist erg
geholpen.’
Wat haar betreft moeten schoolbesturen
en gemeenten bij huisvestingskwesties
tijdig een inschatting maken van
de gevolgen van de stelselwijziging.
‘Gemeenten zijn via het Gemeentefonds
financieel verantwoordelijk voor de

‘Aanpassingen in reguliere
schoolgebouwen zouden
sneller moeten kunnen. Nu
zijn we soms jaren bezig
met een lift voor een kind
in een rolstoel’
– Peter Lamers
Passend onderwijs en huisvesting
gebouwen. De consequentie van de
nieuwe wet kan zijn dat bij speciale
scholen lokalen leeg komen te staan,
terwijl op de reguliere basisscholen
tekort aan ruimte kan komen. Dan moet
je met elkaar gaan kijken wat je doet.
Misschien kan soms een gewone klas
intrekken bij het speciaal onderwijs.
Anders moet je gaan breken en bouwen
en dat is niet altijd wenselijk. Je moet in
ieder geval samen afspraken maken.’
‘Uiteindelijk moeten schoolbesturen en
gemeenten elkaar vinden in hun passie
voor het onderwijs,’ vervolgt Dijkstra.
‘Het doel van de wet Passend Onderwijs
en de nieuwe wet voor de jeugdzorg is
ondersteuning in de klas en in het gezin
bieden, zodat een zwaarder beroep op
zorg en onderwijs niet nodig is. Daarin
moet iedereen zich kunnen vinden.’
Van Triest raadt scholen aan in elk geval
in te zetten op de professionalisering
van hun leerkrachten: ze moeten leren
omgaan met verschillen tussen leerlingen.
Ook adviseert hij hun te investeren
in ondersteuningprogramma’s voor
docenten en in de kwaliteit van het
onderwijs. ‘Want een hogere kwaliteit
leidt tot minder problemen in de klas.’ ■
Voor meer informatie over Passend onderwijs in relatie tot huisvesting, zie:
http://www.poraad.nl/content/symposium-passende-huisvesting-voor-passendonderwijs
podium extra
35

goed onderwijs voor elk kind