166 EMILE VERHAEREN, Petites Legendes. Brussel, E. Deman ...

166 EMILE VERHAEREN, Petites Legendes. Brussel, E. Deman, 1900, 8°. Donkerblauw
marokijnen band van Charles De Samblanx, gesigneerd en gedatee:rd
1920; op beide platten en omJijsting van driedubbele filets in verguldwerk;
omslag bewaard. LP3676 A
Uit particulier bezit verworven, in 1969.
Oorspronkelijke uitgave. Gedrukt door A. Berqueman. Omslag en versiering
van Theo Van Rysselberghe. De oplage op groot papier werd be-

perkt tot twintig exemplaren op koninklijk Hollands papier Van Gelder
en tien op Keizerlijk Japans papier. Exemplaar op Hollands papier vermeerderd
met 32 oorspronkelijke gewassen tekeningen en aquarellen door de
schilder Leon Spilliaert (Oostende 1881-Brussel 1946), die er vijf signeerde
en een 1903 dateerde. Zij illustreren nu eens getrouw de tekst, dan weer
vertolken zij de fantastische verbeelding van de kunstenaar, gewekt door
het lezen van deze korte verhalen, bewust in archalsche taal gesteld, die
de legendarische volksfiguren behandelen uit Verhaerens kinderjaren in de
Scheldestreek. De titelprent, in zwart en rood, toont een oude vrouw met
doordringende blik, ineengedoken voor een vuur; haar lichaam is in golvende·
contourlijnen gevat, die herhaald worden in de plooien van haar
kleed en in de vlammen. Een zonsondergang, een doodgestoken vrouw
illustreren de lijst der bij Deman verschenen werken van Verhaeren. De
voortitel is omgeven door monsterachtige matrones. Op het titelblad staat
een pittoreske caricatuur : Verhaeren, met bokshorens, kijkt naar een helse
rondedans. De schrijver moest de jonge Spilliaert goed kennen; deze heeft
zichzelf afgebeeld in een drogenaaldets uit 1908, naast Verhaeren en Permeke.
De bladzijde met de opdracht (aan Max Elskamp) is versierd met een
landelijk gezicht in zwart, grijs, groen en rood. Op de keerzijde van deze
bladzijde, tussen okerachtige hooischelven, schrijdt een fantastische figuur
naar een kerk. Boven elk gedicht schets de kunstenaar, als een schimmenspel,
kleine meestal eenkleurige figuurtjes : een bedevaarder naar Scherpenheuvel,
een onder de jaren gebukt gaand paar, biddende vrouwen, sarabandes
heksen, een dorpsmuzikant, een wolfsvriend, worstelaars, verliefden.
Op de laatste bladzijden ten slotte staan een zwartgesluierde heks die met
uitgestrekte armen wegvliegt, oranten met vaalbleek gelaat en een man op
een hollend varken afgebeeld. Deze illustraties uit 1903 zijn bemvloed door
de internationale "Art nouveau", met haar typische kronkelende curven.
Tach verraden zij reeds de aantrekkelijke persoonlijkheid van Spilliaert.
De taferelen hebben iets ongewoons. De vormen zijn vereenvoudigd, zonder
volume, bestaande uit zeer expressieve vlakken. Het kleurenpalet is
beperkt; de dikzwarte tinten en aIle schakeringen van grijs zijn met trekken
in gewassen oostindische inkt aangebracht; af en toe doen krachtige vuurrode
streken, soms ook groene of gele toetsen deze donkere, droefgeestige
tinten beter uitkomen, die op de eerste doeken van Spilliaert veel voorkomen.
[A.R.]
H. Liebrecht, Le livre et 1'imprimerie en Belgique depuis la signature de la Convention francobeIge
de 1852, Histoire du livre et de l'imprimerie en Belgique des origines a nosjours, VI,