tijdschrift voor zoogdierbescherming en zoogdierkunde
tijdschrift voor zoogdierbescherming en zoogdierkunde
tijdschrift voor zoogdierbescherming en zoogdierkunde
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ZOOGDIER 1995 6 (2)<br />
Telk<strong>en</strong>s werd e<strong>en</strong> bloedstaal g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om<br />
te test<strong>en</strong> op de aanwezigheid van anti-licham<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong> het Hanta-virus.<br />
Hanta-virus<br />
Na je lic<strong>en</strong>tie kwam het doctoraarsonderzoek.<br />
Ging dit onderzoek over hetzelfde onderwerp?<br />
Aanvankelijk was het de bedoeling na te<br />
gaan hoe de verspreiding <strong>en</strong> de overdracht<br />
van het Hanta-virus gebeurde in muiz<strong>en</strong>populaties<br />
in België. Om dit onderzoek te<br />
kunn<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> had je echter e<strong>en</strong> labo<br />
nodig met zeer strikte veiligheids<strong>voor</strong>zi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>.<br />
Deze <strong>voor</strong>zorg<strong>en</strong> war<strong>en</strong> niet alle<strong>en</strong><br />
nodig om de onderzoekers te bescherm<strong>en</strong>,<br />
maar ook om toevallige besmetting van<br />
gevang<strong>en</strong> dier<strong>en</strong> in het labo te <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong>.<br />
Het to<strong>en</strong>malige labo dierkunde van het<br />
RUCA had deze apparatuur niet <strong>voor</strong>hand<strong>en</strong>.<br />
In sam<strong>en</strong>werking met het Tropisch<br />
Instituut werd e<strong>en</strong> plan uitgewerkt om het<br />
animalarium aan te pass<strong>en</strong> aan de noodzakelijke<br />
<strong>voor</strong>schrift<strong>en</strong>. Het duurde ongeveer<br />
twee jaar <strong>voor</strong>aleer alles in orde was.<br />
Ondertuss<strong>en</strong> werd mijn onderzoeksbeurs<br />
niet verl<strong>en</strong>gd omdat ik na één jaar te weinig<br />
resultat<strong>en</strong> kon <strong>voor</strong>legg<strong>en</strong>. Ik herinner mij<br />
nog dat één van de juryled<strong>en</strong> ijskoud zei<br />
dat je ge<strong>en</strong> doctoraat kon behal<strong>en</strong> met muiz<strong>en</strong><br />
vang<strong>en</strong>. Daarna heb ik e<strong>en</strong> jaar <strong>voor</strong>tgewerkt<br />
als vrijgestelde van stempelcontrole.<br />
Ondertuss<strong>en</strong> was professor Verhey<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> onderzoeksproject gestart naar de verspreiding<br />
van ziekt<strong>en</strong> door het Afrikaanse<br />
ratt<strong>en</strong>g<strong>en</strong>us Mastomys in Tanzania.<br />
Vanwege mijn ervaring met serologie, viruss<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> muiz<strong>en</strong> werd ik, nog steeds als vrijwilliger,<br />
ingeschakeld om ter plaatse e<strong>en</strong><br />
serologisch labo op te zett<strong>en</strong>. Daarna b<strong>en</strong> ik<br />
op expeditie vertrokk<strong>en</strong> <strong>voor</strong> veldwerk in<br />
het zuid<strong>en</strong> van Tanzania. We hield<strong>en</strong> ons<br />
bezig met het vang<strong>en</strong> van muiz<strong>en</strong> <strong>en</strong> ratt<strong>en</strong>,<br />
<strong>en</strong>erzijds <strong>voor</strong> taxonomische studies, anderzijds<br />
om de ecologie van die dier<strong>en</strong> beter te<br />
begrijp<strong>en</strong>. De gevang<strong>en</strong> dier<strong>en</strong> werd<strong>en</strong><br />
getest op verschill<strong>en</strong>de viruss<strong>en</strong> <strong>en</strong> op de<br />
pest-bacil.<br />
Na dit eerste Afrikaanse avontuur had je de<br />
microbe echt te pakk<strong>en</strong>?<br />
In het project was iemand nodig <strong>voor</strong> e<strong>en</strong><br />
populatie-ecologische studie van het g<strong>en</strong>us<br />
Mastomys. Gedur<strong>en</strong>de één jaar war<strong>en</strong> er<br />
reeds gegev<strong>en</strong>s verzameld <strong>en</strong> ik heb die<br />
gegev<strong>en</strong>s verwerkt. Blijkbaar deed ik dat<br />
niet slecht, want nadi<strong>en</strong> kreeg ik tot 1989<br />
dat deel van het project toebedeeld.<br />
Mastomys is e<strong>en</strong> complex g<strong>en</strong>us, dat drager<br />
is van veel ziekt<strong>en</strong> <strong>en</strong> veellandbouwschade<br />
teweegbr<strong>en</strong>gt. Tot dan toe werd<strong>en</strong> de problem<strong>en</strong><br />
alle<strong>en</strong> vanuit landbouwkundig of<br />
medisch oogpunt bekek<strong>en</strong>. Via dure <strong>en</strong><br />
vaak inefficiënte methodes werd getracht de<br />
schadelijke soort<strong>en</strong> uit te roei<strong>en</strong>. Ons<br />
onderzoek ging op zoek naar de ecologie<br />
van het g<strong>en</strong>us. Als je weet hoe e<strong>en</strong> soort in<br />
zijn ecosysteem functioneert, kun je vaak<br />
veel e<strong>en</strong>voudiger <strong>en</strong> efficiënter de problem<strong>en</strong><br />
oploss<strong>en</strong>. Je kunt dan bij<strong>voor</strong>beeld<br />
<strong>voor</strong>spell<strong>en</strong> wanneer landbouwschade<br />
optreedt <strong>en</strong> dus tijdig maatregel<strong>en</strong> treff<strong>en</strong>.<br />
In die periode b<strong>en</strong> ik verschill<strong>en</strong>de mal<strong>en</strong><br />
naar Tanzania getrokk<strong>en</strong> <strong>voor</strong> veldwerk.<br />
Aangetoond werd dat de <strong>voor</strong>tplanting van<br />
Mastomys sterk gebond<strong>en</strong> is aan de reg<strong>en</strong>seizo<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
Jaarlijkse schommeling<strong>en</strong> in<br />
reg<strong>en</strong>valpatron<strong>en</strong> verklaard<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong> in<br />
populatie-aantall<strong>en</strong> <strong>en</strong> zo is e<strong>en</strong> model<br />
opgesteld om ratt<strong>en</strong>plag<strong>en</strong> in Tanzania te<br />
<strong>voor</strong>spell<strong>en</strong>.<br />
Meer ziektes in di<strong>en</strong>sttijd<br />
Als oudste zoon moest je natuurlijk ook nog<br />
naar het leger?<br />
In 1991 begon mijn militaire di<strong>en</strong>st, die<br />
to<strong>en</strong> nog e<strong>en</strong> vol jaar duurde. Daar kon ik<br />
me opnieuw bezighoud<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> aantal<br />
door knaagdier<strong>en</strong> overgebrachte ziekt<strong>en</strong><br />
zoals de Hanta-virusziekte, Tick Borne<br />
Encephalitis, Leptospirose <strong>en</strong> de ziekte van<br />
Lyme. Soldat<strong>en</strong> in actieve di<strong>en</strong>st, net zoals<br />
bosarbeiders, natuurbeheerders <strong>en</strong> zoogdieronderzoekers,<br />
lop<strong>en</strong> door hun frequ<strong>en</strong>t<br />
verblijf in de natuur e<strong>en</strong> groter risico <strong>voor</strong><br />
deze ziekt<strong>en</strong>. In die periode deed ik dus<br />
soortgelijk onderzoek als tijd<strong>en</strong>s mijn Iic<strong>en</strong>tiaatsthesis.<br />
Naast labowerk <strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de<br />
knaagdiervangsessies in België heb ik<br />
zelfs e<strong>en</strong> missie uitgevoerd naar de<br />
Amerikaanse sector van Duitsland, waar<br />
ev<strong>en</strong> tevor<strong>en</strong> e<strong>en</strong> Hanta-virusepidemie was<br />
uitgebrok<strong>en</strong>. De legerdi<strong>en</strong>st was zo slecht<br />
nog niet. Niet alle<strong>en</strong> kon ik verder werk<strong>en</strong><br />
aan mijn onderzoek, ik kreeg bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
tijd om tuss<strong>en</strong>door mijn doctoraatsthesis te<br />
voltooi<strong>en</strong>. Het werk dat ik in het leger deed<br />
was zinvol. De medische k<strong>en</strong>nis over dergelijke<br />
ziekt<strong>en</strong>, ook <strong>voor</strong> civiele toepassing<strong>en</strong>,<br />
is <strong>voor</strong> e<strong>en</strong> belangrijk deel te dank<strong>en</strong> aan<br />
militair onderzoek.<br />
Naje doctoraat, terug naar Afrika?<br />
Ik heb mijn doctoraat verdedigd in 1992.<br />
Daarna b<strong>en</strong> ik op project-basis op het<br />
RUCA blijv<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> heb ik e<strong>en</strong> aantal<br />
expedities naar K<strong>en</strong>ia, Gabon <strong>en</strong> Zuid<br />
Afrika ondernom<strong>en</strong> om materiaal te verzamel<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong> biodiversiteitsonderzoek. Sinds<br />
1994 heb ik e<strong>en</strong> postdoctoraatsbeurs <strong>voor</strong><br />
drie jaar van het Nationaal Fonds <strong>voor</strong><br />
Wet<strong>en</strong>schappelijk Onderzoek (NFWO).<br />
Mijn onderzoek handelt over trekgedrag bij<br />
knaagdier<strong>en</strong>, in het bijzonder Mastomys.<br />
Tegelijkertijd startte ons labo e<strong>en</strong> nieuw<br />
24
Change language