Meetinstrumenten Chronische pijn - Pijn Kennis Centrum

Voorwoord
De problematiek van chronische pijn is ingewikkeld. De impact op de
kwaliteit van leven van de patiënt is groot. De behandeling van pijn is globaal te
verdelen in pijnbestrijding en pijnrevalidatie. Pijnbestrijding is gericht op
beïnvloeding van de pijn zelf. Daarbij wordt getracht de intensiteit, de duur of
de frequentie van de pijnepisodes te verminderen. Revalidatie van patiënten met
pijnklachten is gericht op een zo optimaal mogelijk functioneren van de
persoon met de pijn. Pijnreductie is niet (meer) het primaire doel, het doel is
vooral om het dagelijks functioneren van de persoon te verbeteren. Zowel bij
pijnbestrijding als bij pijnrevalidatie is het gebruik van adequate meetinstrumenten
noodzakelijk om de effectiviteit van de toegepaste behandelingen te kunnen
vaststellen. Dit geldt niet alleen voor wetenschappelijk onderzoek maar net zo
goed ook voor de dagelijkse klinische praktijk. Het gebruik van
meetinstrumenten bij pijn is een uitermate boeiend terrein. Er zijn de afgelopen
25 jaar talloze meetinstrumenten ontwikkeld, en het vergt de nodige inspanning
om enig overzicht op dit terrein te krijgen. Meetinstrumenten kunnen gebruikt
worden om bijvoorbeeld de kwaliteit en intensiteit van de pijn, de mate van
functionele beperkingen, of de algehele kwaliteit van leven te meten. Iedere
dimensie heeft haar eigen meetinstrumenten. Er bestaat helaas geen
meetinstrument dat alle aspecten in een keer meet. Dit betekent dat afhankelijk
van de klachten, de behandeling en de behandeldoelen een keuze gemaakt moet
worden uit diverse meetinstrumenten.
Om het gebruik van meetinstrumenten in de dagelijkse praktijk te
stimuleren en te bevorderen heeft het Pijn Kennis Centrum (PKC) van het
Academisch Ziekenhuis Maastricht (azM)dit overzicht samengesteld. Het is
bedoeld als ordening van bestaande gegevens over instrumenten om de
toegankelijkheid te vergroten en de bruikbaarheid in de dagelijkse praktijk te
vergemakkelijken. Echter ook voor onderzoekers kan het een handig
hulpmiddel zijn om snel informatie te vinden over bepaalde meetinstrumenten.
Er is gekozen om in eerste instantie dit overzicht te beperken tot vragenlijsten
met betrekking tot het dagelijks functioneren van de patiënt met chronische
pijn. Dit wordt vaak aangeduid als de functionele status, functionele
beperkingen of disability. Deze termen worden in de literatuur niet altijd
eenduidig gebruikt. In principe bedoelen we in deze uitgave met functionele
status het niveau van de fysieke of motorische vaardigheden of activiteiten in
ADL, werk en vrije tijdsbesteding. Sommige vragenlijsten meten daarnaast ook
nog het functioneren op psychologisch of sociaal terrein. Het is de bedoeling
om in de toekomst de meetinstrumenten binnen andere dimensies van pijn op
een soortgelijke manier te ordenen.
4
In het eerste hoofdstuk worden de doelstelling en de zoekstrategie van de
inventarisatie van de meetinstrumenten van dit overzicht toegelicht. In
hoofdstuk 2 wordt vervolgens kort ingegaan op enkele basisbegrippen en
principes over het bepalen van de methodologische kwaliteit van
meetinstrumenten (klinimetrie). De gehanteerde begrippen, zoals
betrouwbaarheid en validiteit worden beschreven.
De kern van dit boek zijn natuurlijk de beschrijvingen van de
meetinstrumenten. De gegevens van de meetinstrumenten worden steeds op
dezelfde wijze beschreven aan de hand van een sjabloon (hfst 3).Aan de hand
van dit sjabloon krijgt de lezer snel een indruk van de opzet, de eigenschappen
en de methodologische kwaliteit van een bepaald meetinstrument. Naast
informatie over de methodologische kwaliteit wordt ook zeer praktische
informatie weergegeven. Bijvoorbeeld voor welke doelgroep is het
meetinstrument geschikt, hoe moet men de vragenlijst invullen en scoren, of
hoeveel tijd neemt het invullen in beslag.
De eigenlijke beschrijving van de meetinstrumenten en dus de kern van
deze publicatie staat in hoofdstuk 4.Voor nadere uitleg van gehanteerde
begrippen in de beschrijvingen verwijzen we naar hoofdstuk 5. Helaas zijn de
meeste meetinstrumenten niet in Nederland ontwikkeld. De meeste
onderzoeken over de kwaliteit hebben betrekking op de buitenlandse (meestal
Engelse of Amerikaanse) praktijk.Van een aantal meetinstrumenten hebben we
wel een Nederlandstalige versie gevonden.Van meetinstrumenten waarvan geen
Nederlandse vertaling gevonden is heeft het Pijn Kennis Centrum Maastricht
een geautoriseerde vertaling gemaakt. Dit betekent niet de klinimetrische
eigenschappen van deze (al dan niet geautoriseerde) vragenlijsten automatisch
hetzelfde zijn als de oorspronkelijke versies. Nader onderzoek naar de validiteit
en betrouwbaarheid van bijna alle in het Nederlands vertaalde vragenlijsten
blijft noodzakelijk. De Nederlandstalige vragenlijsten zijn terug te vinden in
hoofdstuk 6.
Het is de bedoeling, dat deze opsomming bijgewerkt zal worden en up-todate
kan blijven. Constructieve opmerkingen en suggesties worden op prijs
gesteld en kunnen gestuurd worden naar PKC azM en zullen waar mogelijk
verwerkt worden in dit overzicht.
5