kasteel hoevebeemden - Immo Lissens

KASTEEL HOEVEBEEMDEN
Een verhaal over geld, bier en bananen
Kjell Corens
“Testelt is een dorpke van niemendal, twee kromme bultige straatjes rond een kerkske dat als ’t ware een
miniatuur is der kathedraal van Sint-Mungo te Glasgow. Ook zo’n lang laag schip uit ruwe brokken
hardsteen opgetrokken, grillig samengevoegd en door ouderdom gebruind en uitgebrokkeld, met een toren
zwaar en bonkig beneden, maar die dan eensklaps slank en spits opschiet in de onmetelijkheid der
hemelkoepel. […] De enkele steenweg die Testelt doorsnijdt, leidt van nergens naar nieverans niet. Dat
merkt ge dadelijk. Er staat niet één stand voor rijwielen in het dorp en er is slechts één huis dat op een
gasthof trekt. En dan zit dat nog achter het kerkske weggedoken. […] Van het onaanzienlijk spoorhaltje naar
de villa van de heer De Pooter geraakt ge langs smalle kronkelwegen en wegeltjes, zachtgolvend over bruine
velden, onder hazelaars en tussen braamstruiken door, die een voor ’t seizoen nog wonderlijke frisheid
vertonen. Zo erg wordt het paadje soms dat de wandelaar als door een ‘spitskar’ loopt, gespeeld van links en
van rechts door eikentwijgen of doornzwepen.
Villa Hoevebeemden in ca. 1920, een idyllische buitengoed in een Engelse landschapstuin.
Foto: “Testelt gedenkt Jan van Rijswijck” (G. Janssens)
Even middag voorbij was ’t wanneer we voor de villa terecht kwamen, die achter twee hagen staat
verscholen, en bomen zo dicht en zo hoog dat de verroeste weerhaan op het torentje er al vele jaren niet
meer overheen moet kunnen kijken. Donkerrood is het landhuis geschilderd en er achter ligt wijd en breed
een grastapijt uitgespreid waarop twee of drie koeien graasden, deze heerlijke herfstmorgen. Nu en dan
hield een der dieren met grazen op, rekte wijd de hals uit en, alsof ze het bijzijn voelde van den dood,
scheurde met langgerekt geloei de ademloze stilte 1 .”
1 MONET, A., in De Nieuwe Gazet (28 september 1906). Het artikel werd geschreven naar aanleiding van het
overlijden van de Antwerpse burgemeester Jan van Rijswijck op 23 september 1906 in kasteel Hoevebeemden.

Naar aanleiding van het eeuwfeest van het overlijden van de Antwerpse burgemeester Jan van Rijswijck in
2006 vatte Heemkring Averbode het plan op om aan deze figuur en diens bijzondere relatie met Testelt
enkele artikelen te wijden. In vorige nummers kon u lezen hoe Van Rijswijck in Testelt verzeilde, hoe hij er
kennis maakte met de kaarsjesprocessie van Scherpenheuvel en hoe hij stierf op Hoevebeemden. Met de
geschiedenis van het kasteel zelf en zijn bewoners zijn we aan het derde deel van het vierluik gekomen.
In Testelt blijft tot op heden een waas van mysterie hangen over het zogenaamde Poeëterskastiël 2 . Mythen
en legendes overschaduwen sinds jaren de echte geschiedenis. Net zoals over de dood van Van Rijswijck
doen over het kasteel en zijn bewoners de wildste verhalen de ronde in Testelt. Het kasteel zou na voltooiing
(ca. 1895) volledig zijn weggezakt in de moerassige ‘Hoevebeemden’, waardoor men opnieuw met de bouw
moest beginnen; Anna (van den Taye) Janssens zou een affaire hebben gehad met een zoon van De Pooter en
tot voor kort zou op het domein een boom gestaan hebben met een dikke ‘zweer’ waarin de schat van De
Pooter verborgen zou hebben gezeten 3 . Met dit artikel hopen we enkele geheimen te ontsluieren en de
scheiding tussen waarheid en fictie wat duidelijker te maken 4 .
Een liberaal kasteel in een katholiek Testelt
Dankzij de Industriële Revolutie had de stedelijke burgerij in de negentiende eeuw een stevige positie
verworven binnen de jonge Belgische Staat. De gegoede burger begon in navolging van de oude adel te
dromen van het wonen in paleizen. Hij besloot zijn rijkdom te investeren en te etaleren in een statige
herenwoning in de stad en in een riant buitengoed op het platteland. Het bezit van een land- en een stadshuis
was niet langer het voorrecht van de adel. Ook de bourgeoisie deelde het bestaan op tussen stad en
platteland, tussen rumoer en kalmte, tussen bedrijvigheid en verkwikkende rust. Op het platteland genoten de
nieuwe rijken van de landelijke genoegens: ze jaagden, visten, roeiden, maakten wandelingen, reden te
paard, etc. Het buitenhuis moest de weerspiegeling zijn van de charmes van dit idyllische bestaan.
Als locatie opteerde de burgerij vaak voor de voorstad. Zo konden ze tegelijk het gewoel van de stad
ontvluchten en in contact blijven met het centrum van economische en culturele bedrijvigheid. In Brussel
namen leden van het stadsbestuur, industriëlen, bankiers, advocaten, etc. aanvankelijk de wijk naar de nog
bosrijke zuidkant van de stad. Aan de rand van het Zoniënwoud schoten de kasteeltjes als paddestoelen uit de
grond, een fenomeen dat snel uitbreiding nam naar de volledige groene gordel rondom de hoofdstad. In
Antwerpen was de situatie niet anders. De burgerij vluchtte naar een gebied ten oosten van de metropool. Het
ene speelgoed rees er op naast het andere en de streek kreeg al gauw de bijnaam ‘Het Land van Playsantiën’.
2 De naam ‘Poeëterskasteel’ verwijst naar de naam van de bouwheer en eerste eigenaar Jos de Pooter.
3 Het staat de eerlijke vinder van de schat vrij om een kleine donatie te doen aan Heemkring Averbode.
4 Dit artikel kwam tot stand met de hulp van vele informatieverzamelaars. Woorden van dank gaan naar Eddy
Exelmans, Glenn Geeraerts, Clémence Peeters, Fille en Rita van de Broek en Herman Wollants. Postuum wensen we
ook Leon Laureys te bedanken. Het was Leon die met het idee kwam aanzetten om eens te graven in het verleden van
Hoevebeemden. Met dit artikel is er opnieuw een stukje aan de oneindige puzzel van de Testeltse geschiedenis
toegevoegd.

Zicht op het kasteel Heidedijk (Westelsebaan Averbode)
Foto: collectie Heemkring Averbode
De uitbouw van het spoorwegnet en de
opkomst van de auto leidde ertoe dat de
kleinere burgerij ook op verder gelegen
gebieden haar oog liet vallen. Op de woeste
onvruchtbare gronden van Kempen en Noord-
Hageland verschenen her en der kleine
pittoreske landhuizen, omgeven door riante
Engelse lusttuinen. Ook onze streek bleek in
de smaak te vallen. In 1903 liet houthandelaar
Govaerts het Kasteel Heidedijk in Averbode
optrekken.
In datzelfde jaar begon ook de Brusselse wisselagent August Michiels met de bouw van zijn nieuw landhuis
te Scherpenheuvel (nu rusthuis O.L.V. Ster der Zee). Hun voorbeeld werd gevolgd door ondermeer Arthur
Sieben, directeur-generaal bij het Ministerie van Koloniën, die een fors uit de kluiten gewassen villa
neerpootte in het centrum van Averbode 5 .
Op het einde van de negentiende eeuw was ook het gezin van de Lierse bankier en advocaat Jos de Pooter op
zoek naar een geschikte locatie voor de bouw van een eigen buitengoed. Actief in loge en liberale partij
beschikte De Pooter over een uitgebreid netwerk van contacten. Via enkele vrienden maakte hij kennis met
Carolus Meynckens, burgemeester van Testelt. De burgervader werd bereid gevonden om uit te kijken naar
een geschikt domein. De Pooter en Meynckens lieten hun oog vallen op het ‘Eeck Broeck’, een drassig
terrein ten noordoosten van het dorpscentrum.
Het Eeck Broeck.
Rechtsonder ligt de
dorpskern van Testelt. De
dreef die het beboste
gedeelte van dit broekland
van noordoost naar
zuidwest doorsnijdt, is de
huidige straat
Hoevebeemden. Ze
verbindt de Kattestraat met
de Hanenberg (via
Biezenbeemden). Parallel
met de
Hoevebeemdendreef
kronkelt de Mettenloop.
Aan het noordoostelijke
einde van de
Hoevebeemden zal aan het
einde van de 19 de eeuw het
gelijknamige kasteel
verrijzen.
Detail uit. ‘De wandkaarten
van het hertogdom
Aarschot 1759-1775’
Aarschot nr. 6 (E. van
Ermen)
5
DENEEF, R. Historische tuinen en parken van Vlaanderen. Provincie Vlaams-Brabant (M&L Cahier XI). Brussel,
2007.
GRIETEN, S. Vreemd gebouwd. Westerse en niet-westerse elementen in onze architectuur. Antwerpen, 2002.
VANDENBREEDEN, J. en DIERKENS-AUBRY, F. De 19 de eeuw in België. Architectuur en interieurs. Tielt 1994.

Het gebied werd bevloeid door de Mettenloop, een zijriviertje van de Demer. In de noordelijke uithoek lag
een kleine verhevenheid, die eeuwenlang dienst had gedaan als de schans 6 van Testelt. Op het einde van de
achttiende eeuw had deze heuvel zijn verdedigingsfunctie verloren. De houten vluchthuizen en palissade
hadden er aan het begin van de negentiende eeuw plaats geruimd voor een omwalde hoeve, wat aanleiding
gaf tot een nieuw toponiem: de Hoevebeemden. Het boerderijcomplex werd wellicht volledig gesloopt voor
de bouw van het kasteel van de familie De Pooter. De omwalling werd gedempt; enkel de grote vijver aan de
voorzijde van het kasteel bleef als restant bewaard.
De exacte bouwdatum van het buitengoed is evenals de naam van de architect een goed bewaard geheim.
Ruw geschat dateert het kasteel uit de periode tussen 1871 en 1899 7 . Het geheel is opgetrokken in eclectische
stijl, dé bouwmode van het einde van de negentiende eeuw waarbij vroegere stijlen werden gecombineerd.
Het resultaat was een harmonieus geheel, geïnspireerd door het verleden maar aangepast aan de moderne
noden. Hoevebeemden beantwoordde volledig aan het modellandhuis in het einde van de negentiende eeuw.
Als bouwmateriaal werd geopteerd voor rode baksteen afgewisseld met witte zandstenen en/of geschilderde
speklagen.
Om vochtproblemen door opstijgend grondwater of door overstroming te vermijden, werd het vloerniveau
van de benedenverdieping verhoogd.
Prentbriefkaart van het kasteel Hoevebeemden rond de
eeuwwisseling. Op het einde van de 19 de eeuw waren
architecten en bouwheren gekant tegen een verregaande
uniformiteit. Iedere woning moest anders zijn, dat was de basis
voor de nieuwe esthetiek van het eclecticisme. Op het
platteland vertaalde zich dat in een pittoreske schilderachtige
architectuur met torens en torentjes, gemengd met hoge
puntdaken en in het gebruik van de streekeigen
bouwmaterialen zoals rode baksteen en witte zandsteen.
Foto: ‘Testelt een kijk op toen’ (A. & J. Peeters)
Daardoor werd de aanleg van terrassen en
bordessen bij het woongedeelte mogelijk
gemaakt. Open en gesloten terrassen met
houten balkons, loggia’s en lamberkijnen
verluchtten de gevel. De complexe bedaking
bestond uit talrijke leien dakhellingen die ver
uitstaken boven houten consoles. Het dak van
de toren leek vaag geïnspireerd te zijn door
de Japanse pagodedaken en herbergde tussen
de twee dakhelften een opengewerkt
belvédère. Sierlijke dakkapellen,
smeedijzeren pirons en houten windveren
maakten het romantische plaatje compleet.
De plattegrond van het kasteel was zeer
eenvoudig.
De familie De Pooter beschikte nauwelijks over inwonend personeel, waardoor het buitengoed geen behoefte
had aan geheime dienstgangen en -trappen, noch aan eigen leefvertrekken voor het huispersoneel.
6 Een schans is een versterkt werk, in het veld opgeworpen, vaak met behulp van takkenbossen. De bevolking van de
omliggende gebieden zocht in tijden van nood toevlucht tot de schans. Hiervoor werden houten huisjes opgetrokken
op de met palissade en grachten omgeven heuvel. Een synoniem voor een schans is een kat, wat meteen ook een
verklaring biedt voor de plaatsnaam Kattestraat.
7 De twee data verwijzen naar twee oude stafkaarten uit het Dépôt de la Guerre. In 1899 verschijnt landgoed
Hoevebeemden voor het eerst op kaart, terwijl op het plan van 1871 hiervan nog geen spoor te bekennen was.

Prentbriefkaart van de kasteeltuin (ca. 1920). Folly’s zoals dit
charmante tuinprieel sierden het park. Het paviljoen was een
aantrekkelijke schuilplaats, bestemd voor rust en dromerij.
Foto: ‘Testelt een kijk op toe’ (A. & J. Peeters)
Het gezin van de conciërge bewoonde een
eigen optrekje nabij de paardenstallen en de
remise aan de Kattenstraat.
De dienstvertrekken zoals keuken, washok,
etc. werden deels ondergebracht in een lage
aanbouw aan de noordkant van het kasteel.
Het gebouw telde twee bouwlagen, een
zolder en een souterrain. De kelderruimtes
werden gebruikt als opslagruimte voor
brandstof (steenkool en hout) en
levensmiddelen. Uiteraard mocht ook een
aparte wijnkelder niet ontbreken.
De gelijkvloerse verdieping bood, naast de bovenvermelde dienstvertrekken, onderdak aan de traphal met
vestibule, de antichambre, het salon, de eetzaal, het bureau en een overdekt terras.
De eerste verdieping werd volledig benomen door appartementen voor bewoners en gasten en opnieuw door
een loggia. De weinige personeelsleden die de familie De Pooter uit Lier meebracht, hadden eigen
slaapvertrekken onder het dak. 8
Jos de Pooter werd geboren op 7 oktober 1860 in Lier in een klein gezin met twee kinderen. Zijn vader was
bankier en gemeenteraadslid. In 1885 huwde Jos de Pooter met Emma Troosters (1856-1929) uit Diest; een
jaar later kwam hun enige zoon Frans ter wereld 9 . Het gezin De Pooter woonde in een statig herenhuis in het
centrum van Lier (Rechtestraat 11) 10 . Enkel in de zomermaanden en op vrije dagen verbleef het gezin in
Testelt. Voor het permanente onderhoud van het domein en het kasteel werd een lokaal gezin in Testelt
aangezocht. In ruil voor hun goede zorgen, mochten zij hun intrek nemen in de conciërgewoning van het
kasteel 11 .
De komst van de familie De Pooter in Testelt bleef niet zonder gevolgen. In hun kielzog ontdekten ook
andere notabelen de charmes van het pittoreske Demerdorp. Burgemeester Theofiel Theyskens zette in deze
de politiek van zijn voorganger en eeuwige rivaal Carolus Meynckens voort en verwelkomde de
inwijkelingen met open armen. In een mum van tijd verschenen her en der statige herenhuizen in het
Testeltse straatbeeld. Als kers op de taart bouwde ingenieur Alfons Theyskens (‘Pee Fabriek’), broer van de
burgemeester, in 1908 de villa Ter Wolf op de rechteroever van de Demer. Het kasteel aan de rivier groeide
uit tot hét symbool van Testelt.
8
GRIETEN, S. Vreemd gebouwd. Westerse en niet-westerse elementen in onze architectuur. Antwerpen, 2002.
VANDENBREEDEN, J. en DIERKENS-AUBRY, F. De 19 de eeuw in België. Architectuur en interieurs. Tielt 1994.
9
Frans werd net als zijn vader advocaat en trouwde op 7 oktober 1912 met Maria Duysters uit Diest. Op 11 juli 1914
werd op het kasteel van Testelt hun enige zoon Georges geboren.
10
Met dank aan Luc Coenen, stadsarchivaris van Lier, en zijn medewerkster Daniëlle Lembrechts voor de
genealogische informatie.
11
Naast de conciërge werden ook enkele ander Testelaren aangezocht om karweien op te knappen. Zo verhaalt Henri
Wollants (Heinke van Freke) ondermeer over ene Emiel Bergen die chauffeur was op Hoevebeemden; zie: CORENS,
K. e.a. Heinke van Freke vertelt. Averbode, 2007, p. 42.

Door de vlucht van burgemeester Meynckens naar Brussel keerde na jaren van politiek getouwtrek tussen de
clan Theyskens en Meynckens opnieuw de rust terug in Testelt. Stilaan ontstond er een goede
verstandhouding tussen de katholieke goegemeente van Testelt en de nieuwe liberale kolonie. Theofiel en
Alfons Theyskens werden samen met herenboer Louis Van de Poel regelmatig gespot in het gezelschap van
vrijzinnige notabelen zoals rentenier Gustave Gallet, de Brusselse advocaat Denis en de Lierse bankier Jos
de Pooter. Samen legden ze een kaartje in herberg ‘De Ster’ of gingen een pint drinken in afspanning ‘In den
Hertog’. Wanneer het gezin De Pooter op Hoevebeemden verbleef, werden steevast vrienden uitgenodigd om
samen enkele dagen in Testelt door te brengen.
Jan van Rijswijck (1853-1906)
Foto: collectie Heemkring
Vaste bezoekers waren letterkundige Max Rooses, de Leuvense
stadssecretaris Eugène Marguery, schrijver Emmanuel de Bom,
medebroeders van de Antwerpse vrijmetselaarsloge ‘Les élèves de
Thémis’ en het gezin van de Antwerpse burgemeester Jan van
Rijswijck 12 . Van Rijswijck had een zwakke gezondheid en kwam
regelmatig naar Testelt om er te herstellen en om er opnieuw krachten
op te doen. Zijn overlijden op 23 september 1906 in de logeerkamer
op de eerste verdieping van Hoevebeemden is ongetwijfeld de
belangrijkste gebeurtenis in de geschiedenis van het kasteel.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden net als bij Theofiel
Theyskens, advocaat Denis en Alfons Theyskens ook bij Jos de Pooter
Duitse militairen ingekwartierd.
Ook de familie De Pooter zelf verbleef wellicht gedurende de hele oorlog op Hoevebeemden. Wanneer het
Belgische leger zich, na de inname van de forten van Luik en Namen in augustus 1914, terugtrok binnen de
fortengordel van Antwerpen, kwam Lier in de vuurlinie te liggen. In de eerste oktoberdagen kreeg de stad het
zwaar te verduren. De Grote Markt en enkele omliggende straten werden grotendeels verwoest. Ook het huis
van de familie De Pooter in Rechtestraat liep zware schade op, waardoor het gezin noodgedwongen
verhuisde naar het buitengoed in Testelt.
Een van de problemen die de oorlog met zich meebracht, was de petroleumschaarste. Daarom schakelde ook
Jos de Pooter over op elektriciteit als lichtbron en liet Testelaar Jan Swinkels enkele kamers op
Hoevebeemden van elektrische lampen voorzien. Enkele nog bewaarde rekeningen vermelden een levering
door Jan Swinkels aan Jos de Pooter van negen lampen en vijftig bougies tussen 8 februari en 6 maart 1917
“voor geleverd licht gebruikt door de bezettingstroepen”. Ruim een maand later, tussen 10 en 23 april 1917
waren deze aantallen teruggelopen tot zeven lampen en tweeëndertig bougies. Opmerkelijk is dat de
Elektrische Centrale Testelt, onder leiding van Jan Swinkels, in 1920 opnieuw een factuur stuurde naar de
gemeente Testelt “voor levering gedurende de Duitsche Bezetting van stroom voor één lamp op het Kasteel
van Mr. De Pooter” voor een totaal bedrag van 22 frank! Wie de factuur uiteindelijk betaald heeft, is niet
geweten. Lang heeft het echtpaar De Pooter niet meer van het comfort van elektrische verlichting kunnen
genieten. Beiden sterven in 1929.
12 Zie: CORENS, K. “Jan van Rijswijck.” Medelingenblad van “Heemkring Averbode” – Scherpenheuvel-Zichem,
XXXII (2007) 9-26.

De zwarte weduwe
Zicht op de oude voorgevel van het tot
modernistisch kasteel verbouwde Hoevebeemden.
Foto: privécollectie van de families Lissens en Van
de Broek
De poort op de voorgrond sloot het domein af aan
Teekbroek. Na de verbouwingswerken aan het
kasteel in de jaren ’30 werd dit de nieuwe toegang
tot het domein.
Achteraan krijgen we zicht op de nieuwe voordeur.
Foto: privécollectie van de families Lissens en Van
de Broek
Na het overlijden van Jos en Anna de Pooter-Troosters
in 1929 werd Hoevebeemden te koop aangeboden. Het
volledige domein kwam in handen van de Franstalige
familie Casterman uit Haacht, die het eveneens als
buitengoed zouden gebruiken. Maurice Casterman
(1890-1943) was directeur van de brouwerij Haacht en
bracht met zijn gezin menig weekend en vakantie door
in Testelt. Wellicht in de jaren ’30 onderging het
kasteel een tweede ingrijpende transformatie en kreeg
het gebouw zijn huidige aanblik. Geheel in de stijl van
het Nieuwe Bouwen werden alle pittoreske ornamenten
verwijderd en kreeg het geheel een zeer strakke
modernistische aanblik. Open houten balustrades
moesten wijken voor gestileerde betonnen exemplaren,
de rondboogvensters werden vervangen door platte
rechthoekige exemplaren met loden roedeverdeling en
doorlopende betonnen vensterlateien en luifels
benadrukten voortaan de horizontaliteit van het
gebouw. De verbouwingswerken bleven echter niet
beperkt tot gevelaanpassingen. De plattegrond van de
gelijkvloerse verdieping en de interne circulatie in het
gebouw wijzigde nagenoeg volledig. De hoofdingang
verhuisde van Kattestraat naar Teekbroek, waarbij de
dreef die vroeger het kasteel met de weides en met het
station verbond (nu: Hoevebeemden) tot nieuwe
toegang werd verheven.
Jos de Pooter liet zijn
buitengoed na de Eerste
Wereldoorlog volledig
witten. Hoewel het
kleurenspel van de rode
en witte bak- en
zandsteen onder een
laag witte verf verdween,
moest het kasteel
hierdoor geenszins aan
charme inleveren.
Foto: “Testelt een kijk op
toen” (A. & J. Peeters)

Een oude zij-ingang van het gebouw ging voortaan dienst doen als de nieuwe voordeur. Dit bracht ook in de
plattegrond de nodige veranderingen met zich mee: de vestibule verhuisde, kamers kregen andere functies en
binnendeuren werden dichtgemaakt of verplaatst. Enkel de plaats van de schouwen en de vlaggenmast aan de
zuidoostgevel verraden nog de oorspronkelijke situatie. Ook het officiële adres is nog steeds Kasteelstraat
10.
Maurice Casterman, de nieuwe eigenaar, was ook politiek actief. Als partijmilitant van het fascistische Rex
ging hij na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog over tot actieve collaboratie met de Duitse bezetter.
Bij de rexisten stond hij bekend als een heel begaafd man, geëerbiedigd, vermogend en bekwaam. Hij was
Waal, anti-communistisch en zelfs anti-Duits. In verzetsmiddens heerste een ander beeld van Casterman.
Volgens de partizanen bestuurde hij zijn brouwerij met ijzeren hand. Hij dwong jonge arbeiders om naar de
keuringen voor de verplichte tewerkstelling in Duitsland te gaan. Een afkeuring resulteerde in onmiddellijk
ontslag. Wie wel een goedkeuring kregen en naar Duitsland afrezen, beloofde hij een extra premie, die echter
nooit werd uitbetaald. Het verzet bestookte Casterman met verschillende dreigbrieven en stelde hem een
ultimatum. Ondanks alle waarschuwingen van het zgn. Korpscommando der Partizanen zette hij zijn
schrikbewind voort. De deadline verstreek en verzetslui gingen over tot wraakacties 13 .
Het brouwershof te Wespelaar, directeurswoning
van de Brouwerij Haacht.
Op donderdag 6 mei 1943 om 22.30u,
tijdstip van het ultimatum, verliet
Casterman in het gezelschap van twee
lijfwachten de directeurswoning van de
brouwerij Haacht. Aan de poort stond een
groepje van drie partizanen het gezelschap
op te wachten. Terwijl twee van hen de
bewakers in bedwang hielden, vuurde een
derde meerdere schoten af op de
directeur 14 . Getroffen door zeven kogels
trachtte Casterman nog terug naar binnen te
vluchten, maar zeeg na enkele meters neer
en stierf op het bordes van het
Brouwershof.
De aanslag kaderde in de derde verjaardag van de Duitse inval in België. De Leuvense partizanen van het
Onafhankelijkheidsfront grepen deze gelegenheid aan om een tiental bomaanslagen te plegen op woningen
van collaborateurs en lieten enkele verraders executeren 15 .
13
Met dank aan Roger Casteels, voorzitter van de Haachtse Geschied- en Oudheidkundige Kring, die ons deze
informatie bezorgde.
14
De daders werden nooit gevonden. De drie waren lid van het Onafhankelijkheidsfront en opereerden onder leiding
van partizanenleider Louis van Brussel.
15
BRUSSEL. Archief van het Krijgsauditoraat. Sectie Incivisme. Dossier Frans Massy.
BRUSSEL. Archief van Krijgsauditoraat. Sectie Incivisme. Dossier Jozef Caudron.
http://www.verzet.org
RODEN, K. “Men vermoordt geen ideaal!” Politiek geweld tussen ‘wit’ en ‘zwart’ in het gerechtelijk
arrondissement Leuven tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1944). Licentiaatsverhandeling, Katholieke
Universiteit Leuven, dept. Geschiedenis, 2006, 77.

Na de moord kon Irma van Weddingen, de weduwe Casterman, niet langer in de directeurswoning blijven
wonen 16 . Ze verhuisde eind oktober 1943 noodgedwongen met haar vijf kinderen 17 en haar bejaarde vader
naar Testelt en nam haar intrek in het buitengoed van de familie. De komst van de zwarte weduwe op het
kasteel vergrootte het waas van mysterie dat al decennialang rond Hoevebeemden hing. Nochtans deden de
nieuwe kasteelbewoners er alles aan om het collaboratieverleden zo snel mogelijk te doen vergeten.
Conciërgewoning met aanpalende paardenstallen aan de
Kattestraat. Het gebouw dateert uit de jaren 30.
Foto: privécollectie van de families Lissens en Van de Broek
Wanneer in 1944 op de Hanenberg in Testelt
enkele gezinnen tijdelijk dakloos werden door
inslaande V1-bommen, bood de weduwe de
conciërgerie, de paardenstallen en de remise
aan voor het inrichten van noodwoningen 18 .
Ook na de oorlog bleef Irma van Weddingen
zich inzetten voor het goede doel. Regelmatig
stelde ze de poorten van het kasteel en van het
domein open voor zieke kinderen en
oorlogswezen 19 .
Op een terrein grenzend aan Hoevebeemden
werd in 1960 de nieuwe gemeentelijke
jongensschool gebouwd (Teekbroek).
Een van de zonen Casterman tekende als architect de bouwplannen van de nieuwe lokalen. Het was zowat
het laatste wapenfeit van de familie Casterman in Testelt.
Château Louis
In de loop van de jaren zestig besloot weduwe Casterman het landelijke Testelt in te ruilen voor de
metropool Antwerpen. Ze stelde het volledige kasteeldomein te koop. Hoevebeemden was niet het enige
landgoed in de omgeving dat toen uitverkoop hield. Ook het kasteel Roosmaer in de Pannestraat in
Messelbroek wachtte op een nieuwe eigenaar. Brusselaar Louis Lissens bood zich er aan als kandidaat-
koper. Lissens was afkomstig uit het Oost-Vlaamse Lebbeke maar woonde al geruime tijd in Brussel. Als
voormalig beheerder van de Touring Club de Belgique had hij een aardig spaarpotje weten aan te leggen. Het
burchtachtige landhuis van oud-onderwijzer Pierre Lemmens in Messelbroek kon hem niet bekoren. Een
andere kandidaat-koper tipte hem over het kasteel Hoevebeemden. Lissens reisde door naar Testelt en vond
er wat hij zocht: rust en een idyllische omgeving verenigd in een fraai landgoed.
VAN BRUSSEL, L. Partizanen in Vlaanderen met actieverslag van Korps 034 – Leuven. Leuven, 1971, p. 74-75,
250.
VERREYDT, H. Uit het dossier Meensel-Kiezegem in het Hageland. S.l., s.d., p.17.
Volk & Staat, zaterdag 8 mei 1943. “Moordaanslag op den bestuurder der Brouwerij van Haacht”.
16 De opvolger van Casterman aan het hoofd van de brouwerij betaalde onmiddellijk na zijn aanstelling 40.000
Belgische Frank aan beloofde premies uit aan de naar Duitsland gedeporteerde arbeiders.
17 Renate, Karel, Roger, Lucienne en Paul.
18 Het gebouw aan de Kattestraat herbergt nog steeds twee huurwoningen.
19 Met dank aan Hilda Brems (van de Koster) die ons deze informatie bezorgde.

Zeven zeeschepen en een ton bananen
Een vrachtschip dat teruggekeerd is uit de kolonie wordt
afgeladen in de Antwerpse haven (1947). Opvallend is de
grote arbeidsintensiviteit. Er staan maar liefst vierentwintig
arbeiders op deze foto.
Foto: Archief Gazet van Antwerpen.
De Brusselse rentenier had op jonge leeftijd zijn
echtgenote Josephine verloren. Om de
huishouding van het kasteel te beredderen, vroeg
hij aan twee nichtjes om bij hem in te trekken.
Denise, een verpleegster, en Carmella hebben
zich jarenlang met veel toewijding van die taak
gekweten. ‘Nonkel Louis’ mocht niets
tekortkomen. Enkele jaren later liet Lissens
Testelt voor wat het was. Op gezegende leeftijd
kocht hij een villa in Meise en verhuisde samen
met nichtje Carmella terug naar de Brusselse
rand. Hij overleed er enkele jaren geleden;
Carmella bleef in de villa wonen.
Naast chocolade en Amerikaanse
sigaretten overspoelden ook andere
importproducten na de Tweede
Wereldoorlog de Europese markt. Vanuit
Belgisch Kongo werden met grote
zeeschepen tonnen bananen aangevoerd.
Wat voor de oorlog nog een luxeproduct
was, kende in de jaren vijftig een grote
verspreiding onder alle lagen van de
bevolking. In Testelt verwierf Theofiel
‘Fille’ van de Broek enige reputatie als
fruithandelaar. Op één marktdag in
Scherpenheuvel bracht hij maar liefst
duizend kilogram trosbananen aan de
Op de veiling in Antwerpen maakte Fille kennis met Leon van Parijs. Deze bananengigant bezat zeven
zeeschepen die constant tussen de kolonie en de Antwerpse haven voeren om Europa met de exotische
lekkernij te bevoorraden 20 .
Zicht op de achterzijde van het kasteel. In tegenstelling tot de
voorgevel, getuigt deze kant van een opvallende
architecturale soberheid.
Foto: privécollectie van de families Lissens en Van de Broek
20 De nv Leon van Parijs werd opgericht in 1947 en was gevestigd in de Antwerpse Zeevaartstraat. Ze importeerde
bananen in grote trossen, die vervolgens in België werden verkapt, verpakt in houten kisten en verkocht onder de
merknaam Sundrop. Door de Kongolese onafhankelijkheidsstrijd kwam de bannenhandel in moeilijkheden. Kwaliteit
man.

Naast de fruithandel probeerde Van Parijs ook in de vastgoedsector zijn graantje mee te pikken. Geheel in
overeenstemming met de verkavelingswoede, waaraan onze open ruimte vanaf de jaren zestig ten prooi viel,
kocht hij grote percelen grond. Hij liet ze opdelen in vele kleine bouwkavels en deed ze opnieuw van de
hand met aanzienlijke winst. In Fille vond Van Parijs een gedreven, enthousiaste rechterhand voor de
realisatie van verscheidene vastgoedprojecten en benoemde hem tot gevolmachtigd beheerder van de nv
Firma Leon Van Parijs.
De pletwals van Milleke Laeremans effent het pad voor de aanleg van de
Kasteelstraat (ca. 1965-1967).
Foto: privécollectie van de families Lissens en Van de Broek
In het midden van de jaren
zestig stelde rentenier Louis
Lissens zijn kasteeldomein in
Testelt te koop. Fille zag de
kans schoon om in eigen dorp
een verkaveling te realiseren en
bemiddelde bij de verkoop van
het kasteel met het park aan de
nv Firma Leon Van Parijs
(LVP) 21 . Bouwondernemer
Emiel ‘Milleke’ Laeremans
kreeg de opdracht om het
landgoed bouwklaar te maken.
De vele bomen op het domein,
waaronder talrijke appelaars, werden gerooid en de voormalige toegangsdreven kregen een laagje asfalt 22 .
Ook het tuinprieel 23 ging in 1968 tegen de vlakte voor de bouw van een huis (Kasteelstraat 3). De kavels,
waarvan de prijs schommelde tussen 100.000 en 200.000 Belgische Frank, waren door de Diestse notaris
Grootjans in een mum van tijd verkocht.
De nieuwe verkaveling moest de brug vormen tussen de oude dorpskern van Testelt en de pas gestichte
parochie Ter Hoeve. Fille zag het groots. Hij schreef alle banken aan met het verzoek een filiaal te openen in
de Kattenstraat, maar kreeg weinig respons. Enkel de Bank Brussel Lambert (BBL) werd bereid gevonden 24 .
Filles zoon Paul stampte op een aanpalend perceel een kledingwinkel uit de grond en ook andere handelaars
vonden hun weg naar de verkaveling Hoevebeemden: een garage, een frituur, een bloemisterij, een fotograaf,
en kwantiteit daalden. Van Parijs ging op zoek naar andere toeleveraars en belandde in het Zuid-Amerikaanse
Ecuador. De nieuwe merknaam Bonita veroverde grote delen van Europa. Nog steeds wordt Noord-Europa, inclusief
Duitsland, bevoorraad met Bonita-bananen via de haven van Antwerpen door de N.V. Leon van Parijs.
21 Bovenop de officiële koopsom moest Fille ook zijn dochter Rita ‘toeleggen’. Louis Lissens kreeg bij de verhuizing
naar Brussel hulp van zijn neef Etienne. Die bleek niet geheel ongevoelig te zijn voor de charmes van de dochter van
de nieuwe koper. Na wat heen-en-weergerij met de kristallen lusters van ‘nonkel Louis’ tussen Testelt en Meise sloeg
de vonk over. Het kasteel had hen bij elkaar gebracht. De huwelijksreceptie vond dan ook toepasselijk plaats op
Hoevebeemden.
22 De vroegere wandelpaden en dreven die het domein doorkruisten, werden tot officiële wegen verheven. Voorbeelden
hiervan zijn Kruisdreef, Kasteelstraat, Hoevebeemden, Teekbroek, Biezebeemden en Mettebeemden. De reeds
bestaande Kattestraat werd gebetonneerd. Enkel de Jan van Rijswijckstraat was een gloednieuwe weg, gecreëerd met
het oog op de verhoging van het aantal mogelijke kavels.
23 Het tuinprieel lag op een aarden heuvel, die wellicht de ijskelder van het kasteel bedekte.
24 De ING-bank, de opvolger van de BBL, heeft inmiddels ook haar deuren gesloten. Maar met de komst van de Dexiabank,
heeft de Kattestraat toch nog een eigen filiaal.

etc. Het centrum van Testelt leek zich meer en meer van de Demerboorden te verwijderen en verplaatste zich
naar de Kattenstraat. Ook in het Testeltse gemeentebestuur werd deze evolutie van dichtbij gevolgd. Het
lokte bij een aantal progressieve gemeenteraadsleden het voorstel uit om het gemeentehuis dan maar
eveneens te verhuizen naar het nieuwe economische hart van Testelt en het onder te brengen in kasteel
Hoevebeemden. Het bleef echter bij een voorstel.
Voor de nv Firma Leon Van Parijs realiseerde Fille met succes nog talrijke andere verkavelingsprojecten.
Leon van Parijs (l) in druk gesprek met Fille van de Broek (r) tijdens een receptie op kasteel Hoevebeemden.
Foto: privécollectie van de families Lissens en Van de Broek
Regelmatig zakte Van Parijs af naar Testelt om zich van de stand van zaken te vergewissen. Terwijl de beide
heren de diverse dossiers doornamen, zond Van Parijs zijn chauffeur om Filles dochter, Rita, aan het station
af te halen. Een kostschoolmeisje achterin een protserige Rolls-Royce, het was een vertrouwd zicht in het
straatbeeld van het toenmalige Testelt. De zakelijke relatie tussen de families Van de Broek en Van Parijs
groeide uit tot een hechte vriendschap. Getuige hiervan was de Wijk Van Parijs, een verkaveling van Fille
tussen de Mannenberg en de Vossekotstraat op de Keiberg, genoemd naar de Antwerpse bananenimporteur
en geldschieter.
Van naaiatelier tot klasserestaurant
De bouwgronden op het domein Hoevebeemden mochten dan wel de deur uitvliegen, voor het kasteel zelf
dienden zich niet meteen nieuwe kandidaat-eigenaars aan. In de eerste jaren na het vertrek van Louis Lissens
en de verkoop aan Leon Van Parijs werd het goed verhuurd aan dhr. De Laet, directeur van kleine
naaiateliers in Veerle en Keiberg. Maar ook hij hield het al snel in Testelt voor bekeken en het kasteel kwam
opnieuw voor jaren leeg te staan. Enkel de remise werd nog door Fille gebruikt om zijn paarden te stallen.

Sporadisch gaf Leon Van Parijs de toelating aan jeugdbewegingen om hun tenten in en rondom het
leegstaande kasteel op te trekken.
In 1977 kocht het echtpaar Van Dijck-Peeters samen met een financier uit Mol het kasteel en het bijhorende
domein van ruim 67 are 25 . Voor Hoevebeemden begon een nieuwe mooie toekomst als hotel en restaurant.
René en Clémence hadden hun sporen in de horeca al lang verdiend. Tussen 1972 en 1977 hadden ze op de
Westelsebaan in Averbode restaurant ‘Jagershof’ uitgebaat 26 . Voordien was Clémences frituur in de Voort in
Testelt een vaste waarde geweest in het lokale uitgaansleven. Hotel en restaurant Hoevebeemden bleek al
snel een schot in de roos te zijn. Het intieme karakter en de wat afgelegen ligging maakten dat het kasteeltje
vaak gebruikt werd voor allerlei evenementen en vergaderingen die een besloten kring vereisten. Ook het
bestuur van de nieuwe fusiegemeente Scherpenheuvel-Zichem was er kind aan huis. Wanneer de gemeente
hoge gasten ontving, kregen die niet zelden een diner aangeboden op Hoevebeemden 27 .
En nu?
Ruim een eeuw nadat de familie De Pooter neerstreek in Testelt om er te genieten van de rust en de stilte,
blijken deze troeven van kasteel Hoevebeemden nog steeds aan te slaan. Jaarlijks zakken vele toeristen naar
dit idyllische stukje Hageland af om er te onthaasten en te genieten van een gastvrij verblijf in een
historische kader. Na een wandeling in de Averboodse bossen of een fietstochtje door de Zuiderkempen
worden ze ’s avonds steevast door Clémence culinair verwend. Hierdoor heeft Hoevebeemden al geruime
tijd een plaatsje verworven in de Vlaanderen Vakantieland-brochure en is de keuken van Clémence
uitgegroeid tot een waar begrip in onze streek. Evenzeer als de vele monumenten die Scherpenheuvel-Zichem
rijk is, is het bestaan van dergelijke accommodatie van grote waarde voor de toeristische ontwikkeling van
onze stad.
Als in een sprookje tekent het silhouet van een maagdelijk wit kasteel zich af in de keurig onderhouden vijver.
Foto: privécollectie van de families Lissens en Van de Broek
25 Dixit: Fille van de Broek.
26 Nu restaurant Faubourg.
VERCAMMEN, H. “De Kroon.” Mededelingenblad van Heemkring Averbode, IV (juli 1977) 40-41.
27 In een volgend nummer van ons Mededelingenblad zal hierover verder worden uitgeweid.