kasteel hoevebeemden - Immo Lissens

Naar aanleiding van het eeuwfeest van het overlijden van de Antwerpse burgemeester Jan van Rijswijck in
2006 vatte Heemkring Averbode het plan op om aan deze figuur en diens bijzondere relatie met Testelt
enkele artikelen te wijden. In vorige nummers kon u lezen hoe Van Rijswijck in Testelt verzeilde, hoe hij er
kennis maakte met de kaarsjesprocessie van Scherpenheuvel en hoe hij stierf op Hoevebeemden. Met de
geschiedenis van het kasteel zelf en zijn bewoners zijn we aan het derde deel van het vierluik gekomen.
In Testelt blijft tot op heden een waas van mysterie hangen over het zogenaamde Poeëterskastiël 2 . Mythen
en legendes overschaduwen sinds jaren de echte geschiedenis. Net zoals over de dood van Van Rijswijck
doen over het kasteel en zijn bewoners de wildste verhalen de ronde in Testelt. Het kasteel zou na voltooiing
(ca. 1895) volledig zijn weggezakt in de moerassige ‘Hoevebeemden’, waardoor men opnieuw met de bouw
moest beginnen; Anna (van den Taye) Janssens zou een affaire hebben gehad met een zoon van De Pooter en
tot voor kort zou op het domein een boom gestaan hebben met een dikke ‘zweer’ waarin de schat van De
Pooter verborgen zou hebben gezeten 3 . Met dit artikel hopen we enkele geheimen te ontsluieren en de
scheiding tussen waarheid en fictie wat duidelijker te maken 4 .
Een liberaal kasteel in een katholiek Testelt
Dankzij de Industriële Revolutie had de stedelijke burgerij in de negentiende eeuw een stevige positie
verworven binnen de jonge Belgische Staat. De gegoede burger begon in navolging van de oude adel te
dromen van het wonen in paleizen. Hij besloot zijn rijkdom te investeren en te etaleren in een statige
herenwoning in de stad en in een riant buitengoed op het platteland. Het bezit van een land- en een stadshuis
was niet langer het voorrecht van de adel. Ook de bourgeoisie deelde het bestaan op tussen stad en
platteland, tussen rumoer en kalmte, tussen bedrijvigheid en verkwikkende rust. Op het platteland genoten de
nieuwe rijken van de landelijke genoegens: ze jaagden, visten, roeiden, maakten wandelingen, reden te
paard, etc. Het buitenhuis moest de weerspiegeling zijn van de charmes van dit idyllische bestaan.
Als locatie opteerde de burgerij vaak voor de voorstad. Zo konden ze tegelijk het gewoel van de stad
ontvluchten en in contact blijven met het centrum van economische en culturele bedrijvigheid. In Brussel
namen leden van het stadsbestuur, industriëlen, bankiers, advocaten, etc. aanvankelijk de wijk naar de nog
bosrijke zuidkant van de stad. Aan de rand van het Zoniënwoud schoten de kasteeltjes als paddestoelen uit de
grond, een fenomeen dat snel uitbreiding nam naar de volledige groene gordel rondom de hoofdstad. In
Antwerpen was de situatie niet anders. De burgerij vluchtte naar een gebied ten oosten van de metropool. Het
ene speelgoed rees er op naast het andere en de streek kreeg al gauw de bijnaam ‘Het Land van Playsantiën’.
2 De naam ‘Poeëterskasteel’ verwijst naar de naam van de bouwheer en eerste eigenaar Jos de Pooter.
3 Het staat de eerlijke vinder van de schat vrij om een kleine donatie te doen aan Heemkring Averbode.
4 Dit artikel kwam tot stand met de hulp van vele informatieverzamelaars. Woorden van dank gaan naar Eddy
Exelmans, Glenn Geeraerts, Clémence Peeters, Fille en Rita van de Broek en Herman Wollants. Postuum wensen we
ook Leon Laureys te bedanken. Het was Leon die met het idee kwam aanzetten om eens te graven in het verleden van
Hoevebeemden. Met dit artikel is er opnieuw een stukje aan de oneindige puzzel van de Testeltse geschiedenis
toegevoegd.