kasteel hoevebeemden - Immo Lissens

Het gebied werd bevloeid door de Mettenloop, een zijriviertje van de Demer. In de noordelijke uithoek lag
een kleine verhevenheid, die eeuwenlang dienst had gedaan als de schans 6 van Testelt. Op het einde van de
achttiende eeuw had deze heuvel zijn verdedigingsfunctie verloren. De houten vluchthuizen en palissade
hadden er aan het begin van de negentiende eeuw plaats geruimd voor een omwalde hoeve, wat aanleiding
gaf tot een nieuw toponiem: de Hoevebeemden. Het boerderijcomplex werd wellicht volledig gesloopt voor
de bouw van het kasteel van de familie De Pooter. De omwalling werd gedempt; enkel de grote vijver aan de
voorzijde van het kasteel bleef als restant bewaard.
De exacte bouwdatum van het buitengoed is evenals de naam van de architect een goed bewaard geheim.
Ruw geschat dateert het kasteel uit de periode tussen 1871 en 1899 7 . Het geheel is opgetrokken in eclectische
stijl, dé bouwmode van het einde van de negentiende eeuw waarbij vroegere stijlen werden gecombineerd.
Het resultaat was een harmonieus geheel, geïnspireerd door het verleden maar aangepast aan de moderne
noden. Hoevebeemden beantwoordde volledig aan het modellandhuis in het einde van de negentiende eeuw.
Als bouwmateriaal werd geopteerd voor rode baksteen afgewisseld met witte zandstenen en/of geschilderde
speklagen.
Om vochtproblemen door opstijgend grondwater of door overstroming te vermijden, werd het vloerniveau
van de benedenverdieping verhoogd.
Prentbriefkaart van het kasteel Hoevebeemden rond de
eeuwwisseling. Op het einde van de 19 de eeuw waren
architecten en bouwheren gekant tegen een verregaande
uniformiteit. Iedere woning moest anders zijn, dat was de basis
voor de nieuwe esthetiek van het eclecticisme. Op het
platteland vertaalde zich dat in een pittoreske schilderachtige
architectuur met torens en torentjes, gemengd met hoge
puntdaken en in het gebruik van de streekeigen
bouwmaterialen zoals rode baksteen en witte zandsteen.
Foto: ‘Testelt een kijk op toen’ (A. & J. Peeters)
Daardoor werd de aanleg van terrassen en
bordessen bij het woongedeelte mogelijk
gemaakt. Open en gesloten terrassen met
houten balkons, loggia’s en lamberkijnen
verluchtten de gevel. De complexe bedaking
bestond uit talrijke leien dakhellingen die ver
uitstaken boven houten consoles. Het dak van
de toren leek vaag geïnspireerd te zijn door
de Japanse pagodedaken en herbergde tussen
de twee dakhelften een opengewerkt
belvédère. Sierlijke dakkapellen,
smeedijzeren pirons en houten windveren
maakten het romantische plaatje compleet.
De plattegrond van het kasteel was zeer
eenvoudig.
De familie De Pooter beschikte nauwelijks over inwonend personeel, waardoor het buitengoed geen behoefte
had aan geheime dienstgangen en -trappen, noch aan eigen leefvertrekken voor het huispersoneel.
6 Een schans is een versterkt werk, in het veld opgeworpen, vaak met behulp van takkenbossen. De bevolking van de
omliggende gebieden zocht in tijden van nood toevlucht tot de schans. Hiervoor werden houten huisjes opgetrokken
op de met palissade en grachten omgeven heuvel. Een synoniem voor een schans is een kat, wat meteen ook een
verklaring biedt voor de plaatsnaam Kattestraat.
7 De twee data verwijzen naar twee oude stafkaarten uit het Dépôt de la Guerre. In 1899 verschijnt landgoed
Hoevebeemden voor het eerst op kaart, terwijl op het plan van 1871 hiervan nog geen spoor te bekennen was.