Voorjaar - Actorion

Jaap Modder: “Stadsregio is de meest efficiënte vorm van middenbestuur”
Gemeenten, provincies en dus ook de stadsregio’s moeten eraan geloven, aan
de bezuinigingen van het Rijk. Daarnaast staat er een nieuwe discussieronde
over de stadsregio’s op stapel op basis van een evaluatie van dit “verlengd lokaal
bestuur”, zoals voorzitter Jaap Modder de bestuurslaag noemt. Hij ziet de
nieuwe discussie over bezuinigingen en de inrichting van het openbaar bestuur
met vertrouwen tegemoet.
Al decennialang wordt in Nederland gedebatteerd over de
meest wenselijke inrichting van het openbaar bestuur. Vooral
de organisatie van het middenbestuur (provincies, stadsregio’s,
waterschappen) staat daarbij ter discussie. De komende
jaren zal het debat weer oplaaien nu de rijksoverheid in al haar
geledingen op zoek moet naar enorme bezuinigingen. Dit jaar
staat al een evaluatie van de acht stadsregio’s (zie kader) ter
discussie. Jaap Modder, voorzitter van de Stadsregio Arnhem
Nijmegen, blikt vast vooruit.
Is een nieuwe discussie over inrichting van het openbaar
bestuur eigenlijk nodig?
“Wat ons betreft niet. Er is een lange geschiedenis voorafgegaan
aan de vorm die we nu voor gemeentelijke samenwerking
hebben gevonden en die voldoet wat mij betreft prima. Ik ben
lid geweest van de commissie-Nijpels die het functioneren van
de acht stadsregio’s heeft onderzocht. Die concludeerde dat
de stadsregio het enige alternatief is waarvoor in vijftig jaar
consensus is gevonden.”
“Nu sta ik daar zelf natuurlijk niet geheel objectief in, maar
het is opmerkelijk dat ook de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten het eens is met de conclusies van de commissie-
Nijpels.
Als het even kan zou ik een nieuwe, ingewikkelde structuurdis-
cussie liever vermijden. Aan de andere kant is het duidelijk dat
er nieuwe efficiëntiemaatregelen nodig zijn in het openbaar
bestuur. Die discussie zie ik met vertrouwen tegemoet. Wij zijn
een heel goedkope en efficiënte vorm van bestuur. Met een
bijdrage van 3,15 euro per inwoners en een kleine staf zijn we
Tekst Paul Baeten
Fotografie Ron Moes
“we doen liever
een paar dingen goed”
er aantoonbaar in geslaagd concrete zaken van de grond te
tillen. We hebben een overhead van slechts vijf procent. Ik zou
niet weten hoe je dat nog efficiënter kunt organiseren.”
Maar een stadsregio heeft slechts een beperkt aantal
taken en bevoegdheden. U raakte zelfs uw bevoegdheden
op het gebied van de ruimtelijke ordening kwijt.
Heeft het nog wel zin daarvoor een aparte bestuurslaag
te handhaven?
“Voor alle duidelijkheid: de stadsregio is géén aparte
bestuurslaag. We zijn verlengd lokaal bestuur. Moeders voor
Moeders noem ik dat wel eens. We voeren voor de gemeenten,
onze aandeelhouders, een beperkt aantal taken uit en dat is
geen beperking, maar juist onze kracht. We doen liever een
paar dingen goed, dan een heleboel dingen een beetje.”
”Iedere stadsregio bepaalt z’n eigen accenten. De Stadsregio
Rotterdam heeft bijvoorbeeld ook jeugdzorg in zijn takenpakket.
In Eindhoven ligt het accent weer zwaarder op economische
ontwikkeling. Als de gemeenten willen dat we een nieuwe
taak op ons nemen, dan doen we dat natuurlijk. Maar we streven
er zeker niet naar zo breed mogelijk te worden. Als er een
taak bij komt, kijken we tegelijk of een andere taak af kan.”
“We zijn er evenmin op uit zoveel mogelijk bevoegdheden te
verzamelen. Aan bevoegdheden alleen heb je niks. Belangrijker
is de wil tot samenwerken. Kijk naar de ruimtelijke ordening.
Daar hebben we inderdaad onze formele bevoegdheden ingeleverd.
Maar we zijn nog steeds de gesprekspartner voor het
Rijk voor de Verstedelijkingsopgave en de budgetten die daarbij
horen. We zijn nu volop in discussie met de gemeenten over
de woningbouw in de komende periode. Er is een goede inventarisatie
van alle plannen gemaakt, die wordt vertaald in een
Jaap Modder, voorzitter college van bestuur Stadsregio Arnhem Nijmegen
concreet programma en daarover maken we nieuwe afspraken
met het Rijk. Dat doen we in een periode van een half jaar
zonder allerhande bestuurlijke drukte. Niemand doet ons dat
na, juist omdat we verlengd lokaal bestuur zijn en handelen in
het directe belang van de gemeenten.”
Acht Plusregio’s
Een kwart van de Nederlandse gemeenten werkt samen in
acht zogeheten Plusregio’s. Ze doen dat op basis van de Wet
Gemeenschappelijke Regelingen-Plus die op 1 januari 2006
van kracht werd. Dit jaar wordt de Wgr-Plus geëvalueerd.
Plusregio’s onderscheiden zich van ‘gewone’ WGR-regio’s
doordat zij directe uitkeringen van het Rijk ontvangen
(bijvoorbeeld voor openbaar vervoer), onderling afspraken
kunnen maken waar alle gemeente zich aan dienen te houden,
en omdat de samenwerking binnen die WGR Plus niet
vrijwillig is. In de jaren negentig speelde de regering met
de gedachte de Plusregio’s uit te laten groeien tot mini- of
stadsprovincies met alle bevoegdheden van een provinciaal
bestuur. Na het referendum over de Stadsprovincie
Rotterdam, zag de regering hier vanaf. Wel werd in zeven
zogeheten Kaderwetgebieden een nieuwe versterkte vorm
van regionale samenwerking ingevoerd in acht Plusregio’s:
Stadsregio Arnhem-Nij-megen, Stadsregio Amsterdam,
Stadsregio Rotterdam, Stadsgewest Haaglanden, Bestuur
Regio Utrecht, Samenwerkingsverband Regio Eindhoven,
Regio Twente en Parkstad Limburg.
stadsregio arnhem nijmegen
In de discussie over het middenbestuur komt steeds
weer de kritiek op de gebrekkige democratische legitimatie
terug; het bestuur van de stadsregio’s wordt
immers niet direct door de bevolking gekozen, maar
bestaat uit afvaardigingen van de gemeenten. Wat
vindt u van die kritiek?
“Is dat nu echt een probleem? Als gemeenten samenwerken
met hun buren, vervalt dan opeens de democratische legitimatie?
Het valt mij op, dat het vooral de Tweede Kamer is die zich
hier druk over maakt. Maar diezelfde Kamer heeft altijd geweigerd
directe verkiezing van het regionaal bestuur mogelijk te
maken. Het oordeel over het democratische gehalte moet niet
van de Tweede Kamer komen, maar van de gemeenten, onze
aandeelhouders.”
“Belangrijker dan een rechtstreeks gekozen bestuur is volgens
mij dat we goed letten op ons maatschappelijk draagvlak.
Wanneer ons werk heel concreet en tastbaar wordt, bijvoorbeeld
bij de invoering van de OV-Chipkaart, moeten we nog
meer aandacht schenken aan het proces, aan de communicatie
met de direct betrokkenen.”
In het verleden was er regelmatig sprake van een
soort concurrentie tussen de stadsregio’s en de provinciebesturen.
Zijn jullie nog steeds elkaars rivalen?
‘Wat ons betreft niet. Wij zoeken steeds naar de meest praktische
en doelgerichte coalities om de vraagstukken in onze
regio op te lossen. Overigens niet uitsluitend met overheden,
maar ook met ondernemers en onderwijsinstellingen. Vaak is
de provincie een bondgenoot in zo’n coalitie en trekken we
samen op om de belangen van de regio te verdedigen. Het
is soms jammer dat de provincies het signaal afgeven dat de
stadsregio’s maar beter opgeheven kunnen worden. Maar in de
praktijk zijn we steeds vaker partner dan concurrent.”
22 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - maart 2010 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - maart 2010 23