65 jaar Bouwfonds

14
oktober 2012 – naw dossier #45
1970
- 1980
Einde aan de
maakbaarheid
In de jaren zeventig komt Nederland met de voetjes terug op aarde.
Het rapport van de Club van Rome en de oliecrisis van 1973 maken een
einde aan het ongebreidelde optimisme van de roaring sixties. Voor
het eerst wordt ook getwijfeld aan de grootschalige maakbaarheid van
onze steden. Er klinkt een roep om de menselijke maat, die beantwoord
wordt in de woningbouw met kleinschalige woonerven en behoedzame
stadsvernieuwing. In de groeikernen wordt volop gebouwd en
Bouwfonds levert daaraan haar bijdrage. Voor het eerst zien we publieke
en private partijen samenwerken in een gebiedsgerichte aanpak.
15 naw dossier 65 jaar Bouwfonds
De Nederlandse industrie legt in de jaren zeventig het loodje.
De oliecrisis van 1973 maakt duidelijk dat er grenzen zijn
aan de groei, zoals de Club van Rome een jaar ervoor in een
belangwekkend rapport heeft geconstateerd. De werkloosheid
stijgt, overheidstekorten nemen toe. Het kabinet-Den Uyl pleit nog
wel voor een spreiding van macht, kennis en inkomen, maar komt
ten val naar aanleiding van de grondpolitiek (gemeenten zouden
door oplopende grondprijzen meer greep moeten krijgen op
grondaankopen). Thema’s als kernenergie en de neutronenbom
zorgen voor veel maatschappelijke discussie. Dat geldt ook voor het
autogebruik: de kritiek op de ongebreidelde automobiliteit neemt
toe. Dat leidt ook weer tot tegenbewegingen, zoals de ‘Blij dat ik
rij’-campagne van de RAI en BOVAG.
Overheden (Rijk, provincies en gemeenten) wijzen gezamenlijk
groeikernen aan om de ‘overloop’ uit de grote steden op te
vangen. Gemeenten als Purmerend, Zoetermeer en Spijkenisse
laten in korte tijd forse groeicijfers zien, geholpen door forse
rijkssubsidies.
Menselijke maat
In de jaren zeventig worden er nog steeds veel standaardwoningen
gebouwd, maar het sociale aspect wint nadrukkelijk terrein.
De bewoners krijgen meer invloed, de maat van de stedenbouw
en architectuur wordt menselijker, het is de tijd van de demokratiesering
– zoals dat in die tijd werd geschreven. In het interieur
van de woningen rukken gehaakte versieringen, visnetten,
zitzakken en schrootjes op.
Bouwfonds publiceert in 1973 ‘Op maat van de mens’, een rood
boekje voor alle medewerkers met daarin 20 stellingen die de taak
van het bedrijf onderstrepen. Zoals de stellingen ‘het streven naar
en meewerken aan afremming van kostenstijging in bouwen en
Politiek en maatschappij 1970-1980
1973
in 1973 wordt nederland getroffen door
de oliecrisis. De werkloosheid stijgt en
overheidstekorten lopen snel op. Op
4 november 1973 vindt de eerste autoloze
zondag plaats, om brandstof te sparen.
Het mensgerichte denken
krijgt vorm in het woonerf
wonen’ en ‘het besteden van extra aandacht en inspanning voor de
woonbelangen van mensen doe door een laag inkomen en/of andere
oorzaken de slechtste kansen hebben’. De gebouwde neerslag van
het mensgerichte denken treffen we aan in het woonerf, een uniek
Nederlands stedenbouwkundig experiment, dat later nooit meer
in die vorm zou worden herhaald. Kronkelige straatjes met naar
binnen gekeerde woningen en winkelcentra: ze bepalen het beeld in
menig uitbreidingsgebied van die tijd. Ook in de woningen wordt
volop geëxperimenteerd: van kashba- tot paalwoningen en van
HAT-woningen voor jongeren tot aanleunwoningen voor ouderen.
In de stadsvernieuwing zijn de grote (verkeers)door braken definitief
passé. Hier zetten bewoners, corporaties en gemeenten zich
gezamenlijk in voor betaalbare nieuwbouw. De projectgroep is
hiervoor het gezamenlijke overlegplatform waarin alle belangen
samenkomen en waarmee langdurig wordt vergaderd.
Meer koopwoningen
Bouwfonds ontwikkelt zich ondertussen tot een brede woningaanbieder.
Er worden niet alleen goedkope koopwoningen
ontwikkeld (daarbij ondersteund door de premieregelingen van
het Rijk), maar in toenemende mate ook duurdere koopwoningen.
In 1973 wordt op initiatief van Bouwfonds de Vereniging Eigen
Huis opgericht. De ontwikkeling richting de koopwoningenmarkt
is onomkeerbaar; Nederland is lang in de ban geweest van de
sociale woningbouw, maar schudt dat verleden nu van zich af.
De eerste schreden worden door Bouwfonds gezet op het gebied
van publiek-private samenwerking. In Monnickendam wordt een
begin gemaakt met de wijk Poelwijk, een vroeg voorbeeld van
gebiedsontwikkeling. De NV waar gemeente en Bouwfonds in
participeren beoogt de realisatie van 1730 woningen en wordt
voor een periode van twintig jaar opgericht.
De bloemkoolwijk doet zijn intrede.
woningen worden aan erven gebouwd,
waar de auto te gast is en de kinderen de
baas. in de woning: de zitkuil.