65 jaar Bouwfonds

18 oktober 2012 – naw dossier #45
19 naw dossier 65 jaar Bouwfonds
Bouwfonds schuift steeds
meer op naar de voorkant
van het ontwikkelingstraject
Waar in de tweede helft van de jaren zeventig de prijzen
op de koopwoningenmarkt nog fors stijgen (plus 25
procent), is die ontwikkeling in 1981 rigoureus voorbij.
De hypotheekrente bereikt de astronomische hoogte van
13 procent, waardoor ontwikkelaars als Bouwfonds met onverkochte
koopwoningen blijven zitten. Prijzen dalen dramatisch,
de economische ontwikkeling is zwak en de werkloosheid neemt
snel toe. Het zijn de moeilijkste tijden in het bestaan van
Bouwfonds, maar met steun van het Rijk komt een oplossing in
zicht. Koopwoningen mogen gesubsidieerd worden omgezet in
huurwoningen, met de roemruchte OKH-regeling. Op veel meer
steun uit Den Haag hoeft de bouwsector echter niet te rekenen.
Bestek ’81 kondigt forse bezuinigingen aan, de overheidstekorten
moeten worden teruggedrongen. Ook de volkshuisvesting moet
haar aandeel leveren: minder subsidies, meer marktwerking.
Marktpartijen als Bouwfonds krijgen een grotere rol in de
ontwikkeling van nieuwe woongebieden. De Vierde Nota
Ruimtelijke Ordening verschijnt en richt de schijnwerper weer
op de steden.
Meer kwaliteit
In steden als Groningen, Amersfoort en Maastricht is eind jaren
tachtig sprake van een nieuw elan. Onder invloed van ambitieuze
gemeentebesturen en samenwerkingsverbanden als Werkgroep
5x5 groeit het besef dat de kwaliteit van stedenbouw en architectuur
omhoog moet. Het Rijk zet de weinige subsidies die er nog
zijn gebundeld in; het locatiebeleid en de sleutelprojecten zetten
in op de versterking van binnenstedelijke centrumgebieden. Het
is tijd dat de Kop van Zuid (Rotterdam), Céramique (Maastricht)
en het Oostelijke havengebied (Amsterdam) van de grond komen.
Het accent op esthetische kwaliteit en vormgeving groeit en in
het verlengde daarvan de beleving van kwaliteit. Buitenlandse
architecten worden aangetrokken om deze ambitie vorm te
geven. Bouwfonds is hier ook bij betrokken, zowel in de rol van
woningontwikkelaar als in toenemende mate ook als gebieds-
Politiek en maatschappij 1980-1990
Geen woning
geen kroning: 1980
De kraakbeweging neemt
bezit van leegstaande panden in
de grote steden. Het is vooral een
protest tegen de woningnood.
in amsterdam worden bij
ontruimingen tanks ingezet.
ontwikkelaar. Het bedrijf schuift op naar de voorkant van het
ontwikkelingstraject. Onder de noemer van ‘totaalaanpak’ – ook
wel locatie-engineering genoemd – wordt de (her)ontwikkeling
van complete gebieden onder handen genomen, inclusief
niet-wonen-functies zoals culturele voorzieningen, winkels en de
aanleg van de openbare ruimte.
Duurzaam bouwen
In een vroeg stadium zit Bouwfonds bij deze gebiedsontwikkelingen
aan tafel met bestuurders, stedenbouwkundigen en financial
engineers. De grondexploitatie wint aan belang, zeker wanneer
vervuilde binnenstedelijke terreinen worden aangekocht en op een
haalbare wijze moeten worden herontwikkeld. Voor Bouwfonds
betekent het de start van de opbouw van een kennisorganisatie,
die alle aspecten van het ontwikkelingstraject beheerst. Nieuwe,
gespecialiseerde functies doen hun intrede: planeconoom, treasurer,
fiscalist, marketeer en uiteraard de onvermijdelijke controller.
Op woningniveau lanceert Bouwfonds in 1981 – op het hoogtepunt
van de crisis – het Keuze Konsept. Het is een methode om
de woningbouw te individualiseren, passend bij de tijdgeest, en
daarmee tegemoet te komen aan individuele woonwensen.
De eerste 36 Keuze Konsept-woningen worden in Apeldoorn
gerealiseerd. Aan het einde van het decennium komt een ander
thema sterk om de hoek kijken: duurzaamheid. Het eerste
Nationaal Milieubeleidsplan van de overheid ziet in 1989 het
licht, met een sterke inzet op duurzaam bouwen. Eind jaren 80
geeft Bouwfonds ook acte de présence in de voorbeeldwijk
Ecolonia, in Alphen aan den Rijn. In die tijd zet Bouwfonds ook
de eerste stappen op het internationale terrein. Met de val van de
Muur in Berlijn en de eenwording van Duitsland dienen zich
nieuwe kansen in een groter wordend Europa aan. Bijzonder in dit
decennium is ten slotte de oprichting in 1988 van de Stichting
Cultuurfonds Bouwfonds Nederlandse Gemeenten. Deze ondersteunt
gemeentelijke culturele activiteiten.
De thuiscomputer bereikt de woon- en studeerkamer.
nieuwe chiptechnieken maken de bouw van kleine computers
mogelijk: atari, Commodore 64 maar ook de eerste apple.
Woning en wijk in samenhang
Bouwfonds houdt zich niet alleen bezig met woningen, maar ook de samenhang
met de woonomgeving. een goed voorbeeld van gebiedsontwikkeling is
nieuwland in amersfoort. met 4400 woningen en een centrumvoorziening een
van de innovatiefste gebiedsontwikkelingen van nederland.
Duurzaam bouwen
een nieuw thema duurzaam bouwen wordt actueel.
eind jaren 80 wordt gestart met het demostratieproject
ecolonia in alphen aan den Rijn.
TV per kabel
nederland schakelt massaal over
op kabel televisie. De ‘harken’
van de antennes verdwijnen van
het dak en het aantal zenders
dat kan worden bekeken neemt
fors toe.
Oog voor woonwensen
nieuwbouw stagneert, inspraak van
consumenten wordt steeds belangrijker.
met het Keuze Konsept komt Bouwfonds
tegemoet aan individuele woonwensen.
De young urban professional is
een nieuw fenomeen in de stad.
met geld verdiend in de opkomende
iCT-sector kopen ze dure
auto’s, woningen
en kleding.
Aanpak
stedelijk gebied
Stadsvernieuwing
beweegt zich richting
transformatie van oude
bedrijfsterreinen, zoals
die van de pakhuizen in
het Oostelijk havengebied
van amsterdam.