DE RUIMTE VAN ROGGEMAN: CONTEXT EN INTERTEKST

More documents

Recommendations

Info

ABSTRACTS DE RUIMTE VAN ROGGEMAN: CONTEXT EN INTERTEKST ORGANISATIE: HANS DEMEYER EN SVEN VITSE Het Het Het Het uur uur uur uur van van van van de de de de hagedis. hagedis. hagedis. hagedis. Willy Willy Willy Willy Roggeman Roggeman Roggeman Roggeman en en en en het het het het Vlaamse Vlaamse Vlaamse Vlaamse dagboekexperiment dagboekexperiment dagboekexperiment dagboekexperiment Matthieu Matthieu Ser Sergier Ser gier Wie een blik werpt op de Vlaamse dagboekproductie aan het einde van de jaren zestig en in de jaren zeventig, moet vaststellen dat veel beoefenaars van het zogenoemde experimentele proza zich aan het uitgeven van een dagboek hebben gewaagd. Met zijn in 1978 verschenen De goddelijke hagedisjes. Journaal 1968/69 is Willy Roggeman een onmiskenbare vertegenwoordiger van die tendens. In mijn presentatie wil ik dieper ingaan op wat de singulariteit van Roggemans dagboekpraktijk uitmaakt. Om dat te onderzoeken wil ik me niet beperken tot een confrontatie met de gangbare definities van het dagboekgenre. Het is immers mijn bedoeling om het boek in dialoog te laten treden met andere prozateksten van Roggeman uit die periode (zoals Gnomon, 1975) en met dagboeken van generatiegenoten uit Vlaanderen. Om mijn analyse van Roggemans dagboekpraktijk te vervolledigen, wil ik er het discursieve ethos (Maingueneau 2004) van Roggeman als dagboekschrijver bij betrekken. Willy Willy Willy Willy en en en en zot zot zot zot Polleken Polleken Polleken Polleken Annelie Annelie Annelie Raman Raman Willy Roggeman heeft nooit ontkend – integendeel zelfs – dat Paul van Ostaijen een belangrijke invloed gehad heeft op zijn oeuvre. Die invloed leidt bij Roggeman zeker niet tot volledige instemming, maar wel tot reflectie over zichzelf. Dit zien we zeer duidelijk in het nog onuitgegeven Arabesken met zot Polleken (2005). In dit leesdagboek maakt Roggeman aantekeningen naar aanleiding van zijn lectuur van enkele Nagelaten Gedichten van Paul van Ostaijen. Roggemans verhouding tot Van Ostaijen is er een van herkenning en vervreemding. De herkenning kunnen we ontwaren in gelijklopende thematieken en in de dieperliggende literatuuropvatting. Roggeman leest de gedichten echter vanuit zijn eigen poëtica, de manier waarop hij zelf gedichten schrijft. Dit heeft tot gevolg dat hij zeer vaak opmerkingen heeft en zelfs wijzigingen wil aanbrengen aan Van Ostaijens gedichten – vooral inzake muziek en vorm. Dit is wat we kunnen verstaan onder ‘vervreemding’. Ook Roggeman heeft dus ‘zijn Van Ostaijen’ (Buelens 2001, 1081). Over Over Over Over sfinxen, sfinxen, sfinxen, sfinxen, chiffres cc chiffres hiffres hiffres en en en en (andere) (andere) (andere) (andere) mythes mythes mythes mythes Willy Willy Willy Willy Roggeman Roggeman Roggeman Roggeman in in in in de de de de context context context context van van van van Vlaams Vlaams Vlaams Vlaams experimenteel experimenteel experimenteel experimenteel proza proza proza proza uit uit uit uit de de de de jaren jaren jaren jaren 1960 1960 1960 1960 Sven Sven Vitse Vitse
In de Vlaamse literatuurgeschiedenis wordt het werk van Roggeman vaak in één adem genoemd met dat van collega’s experimentalisten als Daniël Robberechts, Mark Insingel, C.C. Krijgelmans en Ivo Michiels. Hugo Brems behandelt Roggeman bijvoorbeeld samen met Insingel en Michiels onder het kopje ‘De tekst als taal’, daarmee Roggeman scharend onder de paraplu van de autonomistische taalconstructie (en tegelijk het hermetische karakter ervan relativerend). In deze lezing tracht ik het romanexperiment van Roggeman te situeren ten opzichte van dat van genoemde tijdgenoten, in de hoop hiermee een beter beeld te krijgen van de specificiteit van Roggemans proza en enkele mythen die het omringen (vooral op aansturen van de auteur zelf) te ontkrachten. Mijn hypothese hierbij is dat het werk van Roggeman ondanks zijn schijn van abstractie en hermetisme minder conceptueel is dan dat van zijn tijdgenoten. Anders dan het vroege proza van Insingel en bepaalde teksten van Krijgelmans staat het niet in het teken van formele procedures. Roggemans proza is – ondanks het hoge zelfreflexieve gehalte – niet opgezet als een consequente en haast planmatige uitwerking van een poëticale visie (zoals Robberechts’ Aankomen in Avignon) en evenmin vertoont het een abstracte structuur georganiseerd volgens binaire opposities en omkeringen (zoals Michiels’ Orchis militaris). De kern van Roggemans ‘extreem modernisme’ (Brems), zo betoogt deze bijdrage, ligt in de wisselwerking tussen ervaring en formulering, in de onvermoeibare poging om de interactie tussen lichaam, brein en talig vermogen tijdelijk vast te leggen in formules die tegelijk poëtisch, poëticaal en abstract zijn. Stof voor deze worsteling met de formulering wordt gevonden in de banaliteit van het dagelijkse leven. Een en ander illustreer ik aan de hand van een onuitgegeven tekst, Otium. Willy Willy Willy Willy Roggeman Roggeman Roggeman Roggeman en en en en de de de de Duitse Duitse Duitse Duitse literatuur literatuur literatuur literatuur Carl Carl De De De Strycker Strycker In het artikel ‘De “invloed” van G. Benn op Willy Roggeman’ (1966) in Mep constateerde Joost de Geest: ‘De jarenlange omgang met de werken van Benn drukte een onloochenbare stempel op Willy Roggeman die niet alleen de ganse gedachtenwereld en de stijl, maar zelfs ganse zinnen letterlijk uit het werk van Benn overnam. In het werk van Willy Roggeman is niet alleen invloed, maar ook plagiaat van Benn te vinden’. Uitgaande van de bevindingen van De Geest en de daarop ontstane polemiek met de auteur wil ik kijken naar Roggemans omgang met de Duitse literatuur. Dat wil ik doen aan de hand van het model voor invloed dat ik ontwikkelde in mijn proefschrift over de invloed van Paul Celan op de Nederlandse poëzie, Celan auseinandergeschrieben. Behalve Benn figureren ook Rilke, Trakl en Scheerbart, maar ook vele andere Duitse auteurs, expliciet in het oeuvre van Roggeman. Ik zal op zoek gaan naar expliciete referenties, voornamelijk in het essayistische oeuvre, die ik als uitgangspunt wil nemen voor een invloedenonderzoek. In eerste instantie zal ik voor een aantal Duitse schrijvers nagaan hoe zij invloed hebben op Roggemans literatuuropvattingen. In een tweede stap wil ik ook naar het Roggemans poëzie kijken en nagaan of de invloed ook in de dichtpraktijk naspeurbaar is. Dat moet resulteren in conclusies over Roggemans verwerking van Duitse literatuur. ‘Absoluut ‘Absoluut ‘Absoluut ‘Absoluut niets niets niets niets met met met met elkaar elkaar elkaar elkaar te te te te maken’ maken’ maken’ maken’ Vroeg Vroeg Vroeg Vroeg werk werk werk werk van van van van Willy Willy Willy Willy Roggeman Roggeman Roggeman Roggeman door door door door het het het het objectief objectief objectief objectief van van van van de de de de Nouveau Nouveau Nouveau Nouveau Roman Roman Roman Roman
Page 1: SEL-STUDIEDAG OVER WILLY ROGGEMAN /
Page 5 and 6: steriele schrijven. Ik richt mij hi

DE RUIMTE VAN ROGGEMAN: CONTEXT EN INTERTEKST

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?