8 Lewe en lewende wesens - 2 (NW) - Christelike Biblioteek
8 Lewe en lewende wesens - 2 (NW) - Christelike Biblioteek
8 Lewe en lewende wesens - 2 (NW) - Christelike Biblioteek
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
44<br />
8 <strong>Lewe</strong> <strong>en</strong> lew<strong>en</strong>de wes<strong>en</strong>s - 2 (<strong>NW</strong>)<br />
8.1 Biodiversiteit, verandering <strong>en</strong> kontinuïteit<br />
8.1.1 Plante<br />
8.1.1.1 Die bou van ‘n plant<br />
Net soos ‘n m<strong>en</strong>s liggaamsdele het, so<br />
bestaan ‘n plant ook uit sekere dele. Die<br />
meeste plante bestaan uit ‘n stingel, blare,<br />
wortels, blomme <strong>en</strong> sade.<br />
Stam<br />
Sade<br />
Wortel<br />
Blom<br />
Blomblare<br />
Blaar
Blare<br />
Plante maak hulle eie voedsel in die gro<strong>en</strong> blare.<br />
Gro<strong>en</strong> blaar vervaardig voedsel.<br />
Verskill<strong>en</strong>de blaarvorms<br />
Hartvormig<br />
Handvormig<br />
Veervormig<br />
Lansetvormig<br />
Hoofaar<br />
Gaafrandig<br />
Blaarskyf<br />
Aarvertakking<br />
Blaarsteel<br />
Fyngetand<br />
45
46<br />
Wortels<br />
‘n M<strong>en</strong>s kry twee soorte wortelstelsels:<br />
p<strong>en</strong>wortels <strong>en</strong> bywortels<br />
Wat het plante nodig om te lewe?<br />
Plante het water, lig, warmte <strong>en</strong> voedingstowwe nodig om te kan lewe <strong>en</strong> goed te kan<br />
<br />
Daar is wel plante wat die Here so gemaak het dat hulle aangepas is om in vreemde<br />
habitatte te groei. Woestynplante kan vir baie lang tye, selfs jare, sonder water klaarkom.<br />
Hulle is in staat om die geringste bietjie vog (soos dou) op te neem <strong>en</strong> in hulle bolle <strong>en</strong><br />
stingels te bewaar. Hulle blare gee ook baie min waterdamp af. In die ysstreke kom<br />
plante <strong>en</strong> mosse voor wat sonder warmte klaarkom.<br />
<br />
<br />
al die plante met dieselfde ei<strong>en</strong>skappe bymekaar<br />
Grassoorte<br />
Die mielieplant met ‘n<br />
bywortelstelsel<br />
Die distel met ‘n<br />
p<strong>en</strong>wortelstelsel<br />
Daar is baie verskill<strong>en</strong>de grassoorte. Gras groei in die veld, in tuine <strong>en</strong> in grasperke.<br />
<br />
graansoorte soos mielies, rog, hawer, gars <strong>en</strong> koring ook grassoorte is? Die langste<br />
<br />
Rooigras Bloubuffelsgras
Struike<br />
Struike is plante wat nie hoog groei nie. Gewoonlik<br />
vertak hulle stamme naby die grond, <strong>en</strong> dan vorm hulle<br />
‘n kleinerige bos. Gewoonlik is struike meerjarige plante.<br />
Die meeste houtagtige struike is windbestand <strong>en</strong> verkies<br />
direkte sonlig. Sommige dra blare van verskill<strong>en</strong>de<br />
groottes <strong>en</strong> kleure sowel as blomme of bessies. Struike<br />
word dikwels in tuine as sierplante aangeplant.<br />
Bome<br />
Blomplantjies<br />
Saailinge is plantjies wat van sade groei, <strong>en</strong> wat gewoonlik<br />
mooi blommetjies maak. Hulle is nog kleiner as struike <strong>en</strong> vorm<br />
nie bosse nie. Ons plant hulle ook gewoonlik in ons tuine as<br />
versiering.<br />
Die meeste boomsoorte het <strong>en</strong>kele, houtagtige stamme. Die stamme vertak in<br />
sytakke. Bome het verskill<strong>en</strong>de groottes <strong>en</strong> vorms. Die blare wissel in vorm, kleur <strong>en</strong><br />
grootte. Sommige bome dra vrugte. Bome word dikwels in plantasies aangeplant, <strong>en</strong><br />
vrugtebome word in boorde geplant.<br />
Varings<br />
Gesiggie<br />
Wildevy Kiaat Knoppiesdoring Worsboom<br />
Inheemse bome<br />
Varings is plante wat gewoonlik in die<br />
skadu groei. Hulle word dikwels in klowe<br />
langs stroompies aangetref. Hulle is lief vir<br />
koel, waterryke plekke waar dit baie reën of<br />
waar misreën voorkom. Daar is baie soorte<br />
varings. Sommige het fyn blare <strong>en</strong> ander<br />
het weer breë blare.<br />
Koningsvaring<br />
Sumak<br />
47
Change language