Jaarverslag 2011 - Boerenbond

Jaarverslag 2011

Colofon
Productie en teksten: Boerenbond & Landelijke Gilden, afdeling Communicatie
Vormgeving: Boerenbond & Landelijke Gilden, Grafische Producties
Fotografie: Boerenbond, Landelijke Gilden, Trias, Mechelse Veilingen, Marco Mertens,
Toon Coussement, Rien van Rijthoven, Shutterstock
V.U. Sonja De Becker, Diestsevest 40, 3000 Leuven
© BoerenBond & LandeLijke GiLden 2012 • d/2012/0728/03

Jaarverslag 2011

2
Inhoud
05 De huidige en gewenste identiteit
> Onderzoek naar onze identiteit
> Naar een nieuwe huisstijl
> Communicatie via vele kanalen
> Wat zijn de conclusies?
11 Een jaar Boerenbond in actie
23 Een brede dienstverlening
37 Landelijke Gilden, het jaar rond
52 Boerenbond & Landelijke Gilden
“De werking van onze organisatie zal in 2012
opnieuw de inzet vragen van duizenden vrijwilligers,
land- en tuinbouwers en plattelandsbewoners.”

Geachte lezer
Boerenbond & Landelijke Gilden zijn het jaar 2012
ingestapt met een nieuwe huisstijl en nieuwe logo’s. Dit
is geen esthetische verandering, maar een doordachte
keuze om Boerenbond als beroepsorganisatie van
boeren en tuinders en Landelijke Gilden als socioculturele
plattelandsorganisatie te positioneren in het
Vlaanderen van vandaag en morgen.
De stem van de boer en van de plattelandsbewoner
dreigt aan draagkracht te verliezen tussen de vele
burgergroepen van het zogenaamde nieuwe middenveld.
Als doorgewinterde middenveldorganisatie hebben we
ons in 2011 afgevraagd waar wij voor staan en waar wij
naartoe willen. Leden, bestuursleden en buitenstaanders
werden bevraagd. Uit het onderzoek blijkt dat wij
als land- en tuinbouworganisatie met focus op belangenbehartiging,
vorming en dienstverlening ervaren
worden als de verdediger bij uitstek van de belangen van
alle land- en tuinbouwers. De grote, onderbouwde
dossierkennis in onze werking wordt (h)erkend. De drie
kernopdrachten blijven de pijlers van de beroepsgerichte
werking voor land- en tuinbouw. We drukken dat uit in
het logo dat als het ware een kwaliteitslabel is en
symboliseert dat Boerenbond achter zijn leden staat.
Landelijke Gilden richt zich naar ontmoeting en samenzijn,
naar dorp en platteland met aandacht voor het hele
gezin. De ervaring van het platteland, met een belangrijke
plaats voor de beleving van de actieve land- en
tuinbouw, staat centraal. Verder is de belangenbehartiging
voor een leefbaar platteland van belang. Vlaanderen
heeft nood aan een sterk plattelandsbeleid, dat aangepast
is aan de noden van een sterk verstedelijkt gebied.
Ons platteland is meer dan de omgeving van de steden,
het heeft een eigen identiteit en nood aan een eigen
beleid. We kozen voor een open logo dat het vrijetijdsgevoel
en het uitnodigend karakter van de beweging
visualiseert.
De enquête – waarvan u een samenvatting kan lezen in
het eerste deel van dit jaarverslag – toonde aan dat we
twee sterke merken in huis hebben die omschreven
worden als integer, betrouwbaar, open, democratisch,
gericht op dialoog en communicatief naar hun leden en
de ruimere maatschappij. Met de slogan ‘eenheid in
verscheidenheid’ drukken we uit dat deze twee merken
onder één dak wonen.
De identiteit van Boerenbond en Landelijke Gilden is
herbevestigd in een nieuwe vormgeving. Maar de kracht
van onze organisatie ligt niet in een kleur of een baseline.
Ze ligt in de werking die in 2012 zal gericht zijn op
houvast voor de leden, rechtszekerheid voor de land- en
tuinbouwondernemers, een rechtvaardig land- en
tuinbouwbeleid, behoud van de voorzieningen op het
platteland, verkiezing van bekwame lokale bestuurders
… Deze werking zal in 2012 opnieuw de inzet vragen van
duizenden vrijwilligers, land- en tuinbouwers en
plattelandsbewoners. Zij zullen hun engagement ter
harte nemen!
Piet Vanthemsche
Voorzitter
3

De huidige en gewenste identiteit
Op basis van een bevraging naar de identiteit van Boerenbond en
Landelijke Gilden werd een nieuwe huisstijl ontwikkeld.
Tegelijkertijd werden ook de communicatiekanalen onderzocht.
Dit onderzoek resulteerde in nieuwe ledenbladen en de keuze voor
een sterk digitaal platform.
5

Onderzoek naar onze identiteit
Eind 2010, begin 2011 gebeurde er door onderzoeksbureau
Memori, het onderzoeks- en expertisecentrum
van Lessius Hogeschool in Mechelen, een onderzoek
naar de identiteit van Boerenbond. Het bureau bevroeg
bestuursleden van Boerenbond en Landelijke Gilden.
Men onderzocht de identiteit van Boerenbond en
Landelijke Gilden, ook corporate DNA genoemd. Van alle
respondenten was 59% bestuurslid van Landelijke Gilden,
21% van de beroepsgerichte werking en 18% bestuurslid
van beide. Bij de bestuursleden van de beroepsgerichte
werking waren alle sectoren vertegenwoordigd.
Uit de enquête kwam naar voren dat beide groepen de
verbondenheid met de ‘familie’ Boerenbond belangrijk
vinden. Dit is meer nog het geval bij de bestuursleden
van Landelijke Gilden. Slechts voor een minderheid is
verbondenheid tussen beide overbodig.
Verder werd er gepeild naar de gewenste identiteit van
Boerenbond als belangenbehartiger voor land- en
tuinbouw. Daarbij stelde men onder meer volgende
kenmerken voor: ‘onderbouwd’, ‘met grondige dossierkennis’,
‘verdediger van de belangen van alle land- en
tuinbouwers’, ‘aanwezig in politieke overlegorganen’,
‘gerespecteerd door beleidsverantwoordelijken’, ‘dialoog
en overleg’ en ‘mobiliserend indien nodig’. Uit de
enquête bleek dat alle voorgestelde kenmerken door
90% van de bestuursleden van Boerenbond als ‘belangrijk’
werd beschouwd.
Worden deze kenmerken nu reeds gerealiseerd? Op deze
vraag scoorde het aspect ‘onderbouwd, met grondige
dossierkennis’ beduidend goed. 96% vindt dat Boerenbond
hieraan voldoet. De grootste kloof tussen het
huidige en het gewenste imago ligt bij ‘gerespecteerd
door beleidsverantwoordelijken’, ‘waakzaam’ en ‘verdediger
van de belangen van àlle land- en tuinbouwers’.
Ook voor het dienstbetoon en het aanbieden van vorming
deed men deze oefening. Voorgestelde kenmerken waren
hier onder meer ‘een organisatie die naar en met zijn
leden communiceert’, ‘gericht op de echte noden van zijn
leden’ en ‘onderbouwd en deskundig’. Voor deze drie
kenmerken werden de beste scores opgetekend.
Drie kenmerken scoorden minder goed, namelijk
‘sensibiliserend’, ‘gericht op de echte noden van zijn
leden’ en ‘servicegericht en ondersteunend’.
6
Aan de bestuursleden Landelijke Gilden werd gevraagd
om van veertien gewenste kenmerken de tien belangrijkste
aan te duiden. In de lijst werden onder meer
‘verdediger van de belangen van het platteland’,
‘ontmoetingsplaats tussen landbouwer en plattelander’,
‘aantrekkelijk voor jongeren’, ‘voldoende gekend in de
dorpsgemeenschap’, ‘gericht op sociale samenhang in
het dorp’ en ‘gezinsgericht’ opgenomen. Alle kenmerken
werden (zeer) belangrijk bevonden, behalve ‘aanwezig in
politieke overlegorganen’, ‘sociaal, in de zin van aandacht
voor kwetsbare groepen’ en ‘oproepend tot
politiek-maatschappelijke actie’.
Worden deze kenmerken nu al gerealiseerd? De kloof
tussen de gewenste en de huidige identiteit was het
grootst voor ‘aantrekkelijk voor jongeren’, ‘gerespecteerd
door beleidsverantwoordelijken’ en ‘voldoende
gekend in het dorp’.
Naast de werking voor de land- en tuinbouw en de
werking van Landelijke Gilden werd er gepeild naar de
kenmerken van de ‘familie’ Boerenbond. Van de aspecten
die als gewenst werden voorgesteld, voelden de
respondenten het meest voor ‘integer, betrouwbaar’. Alle
voorgestelde kenmerken kregen de score ‘belangrijk’.
Dit geldt niet voor ‘ethisch’ en ‘christelijk geïnspireerd’.
De meerderheid van de respondenten (90%) vindt dat
Boerenbond ‘integer en betrouwbaar’ is. De grootste
kloof tussen het gewenste en het huidige imago was er
bij ‘open en transparant’. Bij het aspect ‘christelijk
geïnspireerd’ was het gemiddeld belang dat men eraan
hecht kleiner dan de gemiddelde tevredenheid.

Naar een nieuwe huisstijl
Op basis van de resultaten van het corporate DNA-onder-
zoek gaf Boerenbond aan het Antwerpse communicatiebureau
LDV de opdracht om voor Boerenbond, Landelijke
Gilden en de ‘familie’ Boerenbond een nieuwe huisstijl te
ontwerpen. Boerenbond omschreef de opdracht als
volgt: “De huisstijl moet de eigenheid en de eigenschappen
van de drie delen respecteren, maar tegelijk moet
ook duidelijk zijn dat ze samen horen.”
De enquête toonde aan dat er twee sterke merken zijn:
Boerenbond als beroepsorganisatie en Landelijke Gilden
als socioculturele organisatie. Het huisstijlbureau
ontwierp voor beide een nieuw logo en bijhorende
huisstijl. Het nieuwe logo moet visualiseren wat Boerenbond
en Landelijke Gilden zijn, wie ze zijn en waar ze
voor staan. Tegelijkertijd werd beslist om beide huismerken
in de toekomst meer identiteit te geven, terwijl
ze toch onder hetzelfde dak wonen. Als beide merken
samen naar buiten komen, dan zal dat onder de koepelnaam
Boerenbond & Landelijke Gilden gebeuren, met
beide logo’s op een grijze achtergrond.
De bond staat achter de boeren
Boerenbond bundelt de werking voor land- en tuinbouwers.
Kernopdrachten blijven belangenverdediging,
vorming en dienstverlening. Het logo stelt een kwaliteitslabel
voor waarin de B van ‘Bond’ als een schaduw
achter de B van ‘Boeren’ staat. De bond staat dus – zowel
letterlijk als figuurlijk – achter zijn boeren, zoals de
boeren centraal staan, maar steeds op steun van de
organisatie kunnen rekenen. De donkergroene basiskleur
drukt ernst uit. Enkel als Boerenbond op straat
komt om actie te voeren, zal er gebruik worden gemaakt
van de meer opvallende blauwe kleur. ‘Trouw aan
land- en tuinbouw’ wordt de nieuwe slogan.
De logo’s van AVBS en van het Innovatiesteunpunt
bevatten een duidelijke, visuele link naar dat van
Boerenbond. De kleur van het Innovatiesteunpunt wordt
paars, terwijl het AVBS groen behoudt. Beiden krijgen
ook een eigen slogan. Voor het Innovatiesteunpunt wordt
dat ‘De toekomst begint vandaag’ en voor het AVBS
‘De sierteelt- en groenfederatie’.
Altijd iets te beleven
Landelijke Gilden bundelt het socioculturele werk, maar
ook de syndicale dossiers die het platteland als samenleving
aanbelangen. Er werd gekozen voor een terracottakleur,
een warme kleur die de actieve ontspanning
symboliseert. Het ‘open logo’ verwijst naar het vrijetijdsgevoel
en het uitnodigende karakter van de beweging.
De kerktoren legt de link naar het dorp dat centraal staat
in de werking. De baseline wordt ‘Samen beleef je meer’.
Vermits Plattelandsklassen vzw ook onder Landelijke
Gilden ressorteert krijgt deze entiteit een nieuw maar
verwant logo, met als baseline ‘Altijd iets te beleven’.
Wie alle logo’s naast elkaar legt, merkt dat er gekozen
werd voor eenheid in verscheidenheid. Niet enkel de
logo’s wekken dit gevoel op, uiteraard ook de werking
zelf. Om het met een vergelijking te zeggen, ieder kind
heeft zijn eigen karakter, maar maakt deel uit van de
grote familie Boerenbond & Landelijke Gilden.
7

Communicatie via vele kanalen
We leven in een maatschappij waarin communicatie
centraal staat, daar is iedereen het
wellicht over eens. Daarom wil Boerenbond,
nog meer en beter dan vroeger, met zijn leden 3%
13%
communiceren. Dit moet gebeuren via een
efficiënte en toekomstgerichte mix van mediakanalen.
Om de juiste communicatiemiddelen
te kunnen aanwenden was het nodig om inzicht
13%
te krijgen in het aantal mensen dat men
bereikt, in het gebruik en de waardering van de
huidige communicatiekanalen van Boerenbond.
Aan Memori werd daarom eveneens gevraagd
een zogenaamd multichannelonderzoek 12% uit te
voeren en aanbevelingen te doen met betrekking
tot de communicatie in de toekomst.
Dit onderzoek gebeurde in het voorjaar door
middel van een grootschalige enquête onder
3500 lezers van Boer&Tuinder, die via een 8%
systematische steekproef geselecteerd werden.
Om betrouwbare resultaten te verkrijgen moesten
alle sectoren en provincies voldoende
vertegenwoordigd zijn (zie grafieken). Opmerkelijk
was dat één op vier respondenten 21%
bestuurslid van Boerenbond of Landelijke
Gilden was. De gemiddelde leeftijd van de
respondenten bedroeg 53,5 jaar, 14% was op
het moment van de enquête 40 jaar of jonger.
8
10%
15%
5%
16%
8%
4% 3%
13%
2%
21%
10%
15%
Verdeling respondenten
12%
8%
13%
5%
8%
16%
3%
2%
4% 3%
59%
26%
21%
61%
26%
21%
59%
Aantal jaren lidmaatschap
61%
Landbouwers in hoofdberoep
Landbouwers in hoofdberoep
Landbouwers in bijberoep
Landbouwers Gepensioneerde in bijberoep boeren
Niet-landbouwer
Gepensioneerde boeren
Geen antwoord
Niet-landbouwer
Geen antwoord
Meer dan 20 jaar
Meer dan 20 jaar
Tussen 11 en 20 jaar
Tussen 11 en 20 jaar
Tussen 6 6 en en 10 jaar 10 jaar
5 jaar of minder
5 jaar of minder
Geen antwoord
Geen antwoord
Onderverdeling naar sectoren
Akkerbouw
Akkerbouw
Melkvee Melkvee
Vleesvee en kalveren
Vleesvee en kalveren
Varkens
Varkens
Groenten
Groenten Fruit
Pluimvee
Fruit
Sierteelt
Pluimvee
Sierteelt

Ledenbladen
Uit het onderzoek bleek dat de meeste respondenten het
ledenblad Boer&Tuinder wekelijks doornemen. Hiervan
leest 14% het blad volledig, terwijl 73% vooral bepaalde
artikels selecteert volgens zijn of haar interesse. Van
alle respondenten vindt 98% het ledenblad betrouwbaar.
Ook het feit dat het syndicale standpunt van de organisatie
vertolkt wordt, is voor 92% van de geënquêteerden
zeer belangrijk. Duiding over de ontwikkelingen in de
eigen sector worden meest gelezen, gevolgd door
marktberichten en bedrijfsreportages. Ook de tweewekelijkse
vakbladen zijn een betrouwbare informatiebron.
Ze liggen goed in de markt en zijn een waardevolle
aanvulling bij het syndicale nieuws in Boer&Tuinder.
Internetgebruik
Zeer opvallend is dat 80% over een vaste computer of
een laptop beschikt met toegang tot het internet. De
gepensioneerde landbouwers zijn het minst online. Het
percentage respondenten dat voor zijn internetgebruik
afhankelijk is van vrienden of familie of van een
computer op een openbare plaats, is zeer klein. Het
internet wordt vooral gebruikt voor e-banking, het
opzoeken van informatie, e-mailen, administratie,
het volgen van de actualiteit en het online kopen
en verkopen van goederen en diensten. De
websites van de Vlaamse Landmaatschappij,
Boerenbond en Vilt worden het meest
bezocht. Toch raadpleegt slechts 26%
frequent de Boerenbondwebsite. Bijna 60%
van de internetgebruikers is geabonneerd op
een of meerdere digitale nieuwsbrieven van Boerenbond.
Van de anderen zegt de meerderheid niet te weten dat de
organisatie dit aanbod heeft. Hoewel de geschreven
media de voorkeur genieten, verwachten veel leden
extra informatie via het web. Het internet laat toe om
sneller en anders te communiceren. Het is geen
concurrentie, maar een aanvulling bij de gewone
ledenbladen.
Al is het internet zeer goed ingeburgerd, het beperkte
gebruik van sociaalnetwerksites als Facebook en Twitter
valt op. Slechts 16% van de leden die online actief zijn,
zegt deze websites te bezoeken. Bij de leden die jonger
zijn dan 40 jaar ligt het gebruik wel hoger, maar toch
beduidend lager dan het Vlaams gemiddelde. Ook
opvallend is dat 90% van de respondenten het internet
een betrouwbare informatiebron
vindt. Toch zegt 26%
dat het moeilijk is om
op de informatiesnelweg
de gewenste
info te vinden.
9

Wat zijn de conclusies?
Nieuwe ledenbladen
Het ledenblad Boer&Tuinder wordt sterk gewaardeerd en
zeer intensief gelezen. Het blad vertolkt het Boerenbondstandpunt
en dat moet volgens de onderzoekers
van Memori in de toekomst zo blijven. Er is ruimte voor
optimalisatie, maar dan gaat het vooral om kleine
aandachtspunten. Boer&Tuinder is actueel, inhoudelijk
sterk, vormelijk toegankelijk en aantrekkelijk en in
eerste instantie bedoeld voor de leden-land- en
tuinbouwers.
De vier onderzochte vakbladen – landbouw&Techniek,
verbondsnieuws, proeftuinnieuws en fruitteelnieuws –
kunnen rekenen op een trouw lezerspubliek. Ze hebben
een gelijkaardig profiel en sommige bladen leunen vrij
dicht bij elkaar aan. Daarom stelt Memori voor om het
aantal titels te beperken. Daarbij is het belangrijk dat
alle sectoren voldoende relevante informatie blijven
krijgen. Omdat Boerenbond een betrouwbaar imago
heeft, moet het voor de lezer duidelijk zijn dat deze
vakbladen van de organisatie afkomstig zijn.
Digitale aanpak
Eén van de aandachtspunten
voor de toekomst is de uitbouw
van een sterk digitaal platform.
© BOERENBOND
De meeste leden hebben
KLACHTEN RESTSTIKSTOF
Naar aanleiding van heel wat klachten van leden blijkt dat de opeenvolging van een lang en droog
– als reactie op een interne oproep – vroeg voorzit- voorjaar met weinig gewasgroei, de natte zomer en
ter Vanthemsche formeel aan minister Schauvliege het zeer warme najaar met veel mineralisatie duide-
om rekening te houden met deze problemen bij het lijk hogere resultaten veroorzaakt bij bepaalde teel-
opleggen van begeleidingsmaatregelen. De klachten, die niet te wijten zijn aan foutief bemestingsgeten
hebben betrekking op Agrolab, in verband met drag van de boer. We hebben aan de minister ge-
toegang tot het internet en
de voorafgaande kennisgeving, het niet nakomen vraagd om ook hiermee rekening te houden. Het kan
van gemaakte afspraken en afwijkende resultaten. immers niet dat boeren onterecht zware begelei-
Deze afwijkende resultaten bewijzen trouwens de dingsmaatregelen opgelegd krijgen als ze zelf niet
noodzaak van referentiepercelen, waarmee het de oorzaak zijn van een minder goed resultaat.
CVBB nog dit jaar zal starten.
Ten slotte vragen we maatregelen om een correcte
Het betreft voorvallen die het vertrouwen in het sys- voorafgaande kennisgeving en uitvoering van de
teem aantasten, niet het minst omdat Agrolab het staalname in de toekomst te garanderen en zo het
hebben er vertrouwen in als
grootste aandeel in de staalnames had. Bovendien vertrouwen in de aanpak te versterken. ■
NIEUWE MEST-
CAMPAGNE
Van woensdag 22 tot vrijdag 24 februari
(telkens van 12 tot 21 uur) vindt de der-
informatiekanaal. Omdat uit de
KAN STARTEN
Afgelopen week eindigde het
uitrijverbod voor dierlijke mest.
de editie van de Agridagen plaats, op de
terreinen van de KHK-Campus in Geel.
Het hoofdthema van deze vakbeurs voor
de intensieve veehouderij en de energiesector
is dit keer ‘Grensverleggend
Waar de vorst voldoende uit de ondernemen & energie’. Elke dag wordt via een seminarie een andere
grond is, kan dus het dierlijke- sector in de kijker gezet (pluimvee, varkens en rundvee). Ook Boerenmestgebruik
starten. We staan bond is aanwezig. Kom langs in tent B, stand 103, vervolledig er je le-
enquête blijkt dat de meeste
leden het liefst informatie op
papier ontvangen, wordt een
stil bij enkele aspecten van de
wetgeving die dit jaar wijzigen of
belangrijk zijn. > PAG. 7
denfiche en krijg een presentje mee naar huis. Met een dossier in deze
Boer&Tuinder kan je je bezoek aan de beurs voorbereiden. > PAG.23–28
crossmediale aanpak (persoonlijke aanpak via verschillende
media) voorgesteld. De gedrukte media moeten de
leden ertoe aanzetten de website te bezoeken en op zoek
te gaan naar meer informatie over een bepaald onderwerp.
Hierbij moet de website meer zijn dan een digitale
versie van Boer&Tuinder en de vakbladen. Het internet
biedt de mogelijkheid om korter op de bal te spelen. Ook
‘informatie op maat’ is makkelijk te realiseren via de
10
Nr. 07
17 februari 2012
jaargang 118
WEEKBLAD VOOR LEDEN
VAN BOERENBOND
HOOFDBESTUUR PAG. 5
VAKGROEP PLUIMVEE PAG. 6
Boer&Tuinder
MARKTEN PAG. 17 TOT 19
STUDIEDAG VARKENS PAG. 12
DIENSTBETOON PAG. 38
BEWEGINGSNIEUWS PAG. 40 TOT 45
Dialoogdagen voor
de paardenhouderij
Minister-president Kris Peeters lichtte zijn beleidsplan
voor de paardenhouderij toe. Naar het beproefde
recept worden weer dialoogdagen georganiseerd,
rond thema’s met zowel knelpunten als kansen:
promotie van onze Vlaamse sportpaarden,
transport en kwaliteitsbevordering in pensionstallen
en maneges. > PAG.21
Handel in bio
De EU en de VS hebben een
‘vrijhandelsakkoord’ gesloten
voor biologische landbouwen
voedingsproducten. Beide
biogrootmachten erkennen
elkaars normen, controles en etikettering. Toch blijven
er verschillen. Zal de EU overspoeld worden
met Amerikaanse bioproducten? > PAG.4
© WWW.FORTHELOVEOFCHOCOLATE.NE
Cacaobonen om dromen
waar te maken
Congolese boeren produceren allerlei gewassen die
ze zelf ook opeten, maar ze rekenen op de cacaoboon
om hun levensdromen waar te maken. Door de kwaliteit
van de cacao te verbeteren en de volgende
schakels van het productieproces in eigen handen
te nemen, verdienen ze bijvoorbeeld genoeg om hun
kinderen naar school te kunnen laten gaan. > PAG. 14
website die het mogelijk maakt om de info te personaliseren
waarbij de bezoeker zelf aangeeft over welke
onderwerpen hij wel of niet wenst te lezen of info te
ontvangen. Hierbij stelt Memori een algemeen gedeelte
voor met strategische informatie en een afgeschermd
ledengedeelte dat eenvoudig te bereiken is.
Uitdagingen
Boerenbond staat voor grote uitdagingen. Op 1 januari
2012 werd de nieuwe ledenstructuur van kracht waarbij
nog alleen leden in hoofd- en in bijberoep opgenomen
zijn. Het onderscheid tussen ‘met’ en ‘zonder specialistenbijdrage’
werd afgeschaft.
Op 1 januari 2012 kreeg Boer&Tuinder een andere
lay-out, die aanleunt bij de nieuwe huisstijl.
landbouw&Techniek werd omgedoopt in management&
Techniek. Het blad werd volledig in het nieuw gestoken
en neemt voortaan ook de sectoren glasgroenten en fruit
op. Het valt nu in de bus bij alle Boerenbondleden;
de leden van het AVBS krijgen sinds begin 2012
het nieuwe blad sierteelt&groen voorziening,
de opvolger van verbondsnieuws.
Er zal werk gemaakt worden om de link met het internet
te versterken en elektronische nieuwsbrieven te integreren.
Verder zal ook de geschreven informatie geïntegreerd
worden in een multimediaal gebeuren. Daarbij
mag de toegankelijkheid niet uit het oog verloren
worden.

Een jaar Boerenbond in actie
In de syndicale werking van Boerenbond waren in 2011 een bijna
onuitputtelijke reeks dossiers op plaatselijk, regionaal, Vlaams,
federaal, Europees en zelfs mondiaal vlak aan de orde. Per seizoen
komen enkele dossiers aan bod die hun stempel drukten of die nog
volop actueel zijn.
11

Crisis in de varkenshouderij
Januari stond grotendeels in het teken van de crisis in de
varkenshouderij. Boerenbond wilde actief zijn op drie
domeinen:
> bedrijven in nood zo goed mogelijk helpen en bijstaan;
> zicht krijgen op de marktwerking en de toekomst van
onze varkenssector;
> goed communiceren over de rol van slachthuizen,
verwerkers en retailers, over de evolutie van de
prijzen en de grondstoffen- en voederprijzen.
Van bij het begin van de varkenscrisis dreef Boerenbond
de doorstroming van informatie drastisch op. Via een
‘kort crisisbericht’ werden de leden-varkenshouders op
de hoogte gebracht van de laatste ontwikkelingen.
Op de website kon men actief deelnemen aan het ‘Forum
Varkenshouderij’.
Tijdens Agriflanders, de Vlaamse land- en tuinbouwbeurs,
liep een petitie-actie en was er een actualiteitendebat
met de varkenshouders en de rest van de keten
(Bemefa, FEBEV, Comeos en Ter Beke). Na de spectaculaire
en dramatische prijsval in Duitsland volgden er
drukke contacten van de Boerenbondvoorzitter met de
12
Winter
Vlaamse en Nederlandse ministers van Landbouw en
met landbouworganisaties in Vlaanderen, Nederland,
Frankrijk, Duitsland en Denemarken. Met het oog op de
verdere aanpak van de crisis stelde de Bondsraad van de
Boerenbond dat de banken correct krediet moeten
verlenen en de voederleverancier correct voeder.
Belangenvermenging van deze twee kan zeer nefast zijn
voor de sector op lange termijn.
Eind januari was er eindelijk een lichtpunt. De ministers
van Landbouw van de 27 europese lidstaten beslisten om
over te gaan tot de private opslag van varkensvlees om
de negatieve prijsspiraal te doorbreken. Verder besliste
de Landbouwraad om de al lang aangekondigde ‘high
level’-groep voor varkensvlees versneld te activeren. Op
Europees niveau moesten experts aanbevelingen doen
die meegenomen konden worden in de hervorming van
het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.
JANUARI 2011 'HET KAN
NIET DAT KATTENVOER
DUURDER IS DAN ONS
VARKENSVLEES.’

Het nieuwe Mestactieplan
Op 10 februari vernamen de landbouworganisaties bij
minister Schauvliege het resultaat van de onderhandeling
met Europa rond het nieuwe Mestactieplan. Het
draaide uit op een grote ontgoocheling.
Boerenbond had in de onderhandeling met
de overheid zijn verantwoordelijkheid
genomen en meegedacht over haalbare,
maar verantwoorde bemestingsnormen.
Van januari tot november 2010 zat de
organisatie rond de tafel tijdens harde
maar faire onderhandelingen. De Vlaamse
overheid verzekerde dat het voorstel dat op
tafel lag goed onderbouwd en verdedigbaar
was. Maar daarvan bleek na discussie met
Europa niets over te blijven. Het resultaat
was een diepe vertrouwensbreuk tussen de
Vlaamse overheid en de land- en tuinbouw.
Er heerste moedeloosheid en frustratie.
Midden februari organiseerde Boerenbond in
elke provincie syndicale overlegvergaderingen waar de
eisenbundel rond het Mestactieplan besproken werd. In
die week werden ook de CD&V-ministers uit de Vlaamse
regering in hun thuisprovincie bezocht door een
Boerenbond delegatie. In zijn eisenbundel beklemtoonde
Boerenbond dat het toekomstig Mestactieplan niet zou
kunnen zonder derogatie (derogatie laat toe dat bedrijven,
onder strikte voorwaarden, meer dierlijke mest
kunnen opbrengen dan de maximaal toegelaten
bemestingsnorm), flankerende maatregelen,
administratieve vereenvoudiging, goede bemestingsadviezen,
betere opvolging van nitraatresidu’s en van het
meetnetwerk en een efficiënt en effectief controlebeleid.
Boerenbond vond dat de consultatieronde maximaal
gebruikt moest worden om het nieuwe Mestdecreet bij
te sturen en af te stemmen op de Vlaamse bedrijfsvoering.
Tegelijkertijd moest de organisatie ook blijven
herhalen dat er nood is aan een beter beleid. Er moet in
de Mestbank een duidelijke scheiding komen tussen de
controle- en de begeleidende diensten. De bemestingsnormen
en de berekeningswijze van het nieuwe Mestactieplan
kwamen uitvoerig aan bod in Boer&Tuinder.
In een poging om de leden hierbij te helpen, ontwikkelde
Boerenbond een rekenprogramma.
FEBRUARI-MAART 2011
‘FLANKERENDE MAATREGELEN
MOETEN DE KNELPUNTEN EN
DE INVULLING VAN HET MEST-
ACTIEPLAN HELPEN OPVANGEN.’
Begin maart gaf minister-president Kris Peeters in het
Vlaams Parlement een eerste politiek antwoord op onze
kritiek en verzuchtingen. Hij gaf zes principes aan voor
het flankerend beleid:
> strikte scheiding van beleid, controle en begeleiding;
> bijkomende middelen voor waterkwaliteitsgroepen;
> een grotere rol en meer middelen voor de praktijkcentra;
> een efficiënter en doelgericht controlebeleid;
> maximaal gebruik van het e-loket voor administratieve
vereenvoudiging;
> bijkomende middelen voor het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds
(VLIF) voor mestopslag en mestscheiding.
13

Eind maart kreeg minister Schauvliege van Europa een
akkoord over de bemestingsnormen voor 2011. Boerenbond
verkreeg dat er aanvullende normen zouden zijn
voor de combinaties van landbouwteelten en groenten in
eenzelfde jaar. Ook voor de sierteelt lagen er betere
normen voor. Toch bleven er pijnpunten over. Ministerpresident
Kris Peeters erkende de nood aan flankerende
maatregelen die de knelpunten en de invulling invulling van het
Mestactieplan zouden helpen opvangen:
> hervorming van de VLM en de Mestbank;
> hervorming van het mestbeleid;
> inzet van praktijkcentra in begeleiding en
bijkomend onderzoek;
> bijkomende VLIF-steun voor extra mestopslag,
opslag van dunne fractie en kleinschalige
mestverwerking;
> aanvullend onderzoek op meerdere vlakken.
De derogatie was een belangrijke en noodzakelijke
aanvulling op het voorliggende Mestactie-
plan. Een onderzoek van van de Bodemkundige Dienst
van België bevestigde de vraag naar derogatie.
Er was immers geen significant verschil in
stik stofresidu meetbaar tussen de percelen mét
en zonder derogatie.
Op 29 maart organiseerde de commissie Leefmilieu van
het Vlaams Parlement een hoorzitting over het geplande
Mestactieplan. Boerenbond en ABS brachten er een
gemeenschappelijke kritiek en visie. Ook de milieubewegingen
(Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt) kwamen
aan het woord. Het viel op dat zij een stuk van de
landbouwkritiek deelden en pleitten voor evenwichtige
oplossingen.
Op 5 april keurden de meerderheidspartijen in de
commissie Leefmilieu het voorstel van decreet goed.
Deze timing was heel belangrijk om tijdig de plenaire
stemming in het parlement te realiseren, zodat men half
mei kon voldoen aan de Europese voorwaarden. Het
Vlaams Parlement bevestigde ongewijzigd het nieuwe
Mestdecreet en op 17 mei keurde het eU-nitraatcomité
het Vlaamse verzoek tot derogatie goed.
Als het huidige Mestactieplan iets geleerd heeft, dan is
het dat er nu moet begonnen worden met de voorbereidingen
van een volgend Mestactieplan. Meer onderzoek,
evaluatie en aanpassing van het meetnetwerk en
evaluatie en bijsturing van de werking van de Mestbank,
14
op het vlak van controle zowel als begeleiding, zijn nodig.
Daarnaast moet er werk gemaakt worden van de
oprichting en realisatie van waterkwaliteitsgroepen. Ook
de rapportering van Vlaanderen aan de EU moet
gestroomlijnd worden. Bij dit alles eist Boerenbond
betrokkenheid.
Lente
Boerenbond deelt meubels uit
Als een woonwinkelketen kan stunten met maaltijden,
kunnen de boeren stunten met meubels. Om het
ongenoegen van de landbouwsector kracht bij te zetten,
trok Boerenbond op 10 april naar IKEA-Zaventem met
een lading spiksplinternieuwe meubelen. Het was een
uitgebreid assortiment kastjes, zetels, stoelen en
bedden. Toen de actie begon, waren er ongeveer 200
mensen die hoopten iets mee te pikken. Ontgoocheling
was te lezen op de gezichten toen voorzitter Piet
Vanthemsche aankondigde dat het om speelgoedmeubelen
ging. Hij vroeg en kreeg begrip voor de Boerenbondstunt
en duidde het opzet. Als IKEA stunt met maaltijden
voor 2,5 euro, dan kan dat enkel omdat boeren onvoldoende
betaald worden. In een pamflet werd uitgelegd
dat een rundveehouder ongeveer 1460 dagen nodig heeft

APRIL 2011 'BOERENBOND
BLIJFT BEKLEMTONEN DAT
ONS BETAALBARE EN
KWALITEITS VOLLE PRODUCT
NIET DIENT OM TE STUNTEN,
MAAR OM DE BEVOLKING
TE VOEDEN.'
om een kalf tot slachtrijp rund te brengen. De akkerbouwer
zorgt 270 dagen lang voor de aardappelen en
bewaart ze daarna maandenlang voor ze verwerkt
worden tot diepvriesfriet. Een teler is 49 dagen in de
weer voor een krop sla en tomaten oogsten kan pas na
56 dagen. Kortom, aan de IKEA-lunch gaan minstens
1835 dagen van land- en tuinbouwactiviteit vooraf. krijgt
de boer dan loon naar werken?
Boerenbond blijft beklemtonen dat betaalbaar en
kwaliteitsvolle land- en tuinbouwproducten niet dienen
om te stunten, maar om de bevolking te voeden. Door de
IKEA-acties dreigen mensen alle respect voor voeding te
verliezen. De voedselprijs is structureel te laag, waardoor
de marges voor de boer niet kunnen groeien, al is
dat broodnodig om de voedselzekerheid in Europa te
blijven garanderen. Trouwens, voedselprijzen zijn al erg
lang veel te laag, waardoor de land- en tuinbouwers –
maar ook de voedingsindustrie – de (gestegen) kosten
niet meer kunnen doorrekenen en geen eerlijke winst
kunnen boeken om hun bedrijven rendabel te houden.
Dat bedreigt de economische duurzaamheid van de
voedselproductie. Alle sectoren van de landbouw- en
voedselketen beraden zich samen over het goed functioneren
van de voedselketen, op basis van een eerlijke
prijsvorming, met aandacht voor betaalbare prijzen voor
de consument.
IKEA besmeurt met zijn actie het imago van de horeca en
ondermijnt zijn geloofwaardigheid. Op lange termijn
brengt het meubelbedrijf de Europese voedselzekerheid
in het gedrang en ondermijnt het elke inspanning op het
vlak van verduurzaming van de agrovoedingssector.
Het weer doet wat het wil
In het voorjaar leek het weer wat in de war, niet enkel in
Europa, maar ook in andere delen van de wereld. Terwijl
Zuid-Europa geconfronteerd werd met een heel laat
voorjaar met koud en regenachtig weer, was bij ons het
voorjaar bijzonder droog en vroeg. Het eerste slachtoffer
van deze situatie was de groentesector want de verschuiving
van de seizoenen creëerde een overlapping
van de leveringsperiodes vanuit het buitenland en uit
eigen land. Dit lag mee aan de basis van een tijdelijk
overaanbod op de markt en bijgevolg van uitzonderlijk
lage prijzen voor allerlei groentesoorten, in het bijzonder
voor sla.
Eind mei begon de aanhoudende droogte echt zorgen te
baren in de polders, de zandstreken in het noorden van
Antwerpen en het noorden van Limburg. Ook elders
MEI 2011 'DE AANHOUDENDE
DROOGTE BEGON ECHT
ZORGEN TE BAREN IN
MEERDERE STREKEN
VAN VLAANDEREN.'
15

lieten de gevolgen van de droogte zich voelen. Boerenbond
volgde de situatie op de voet. Na een eerste
evaluatie richtte de organisatie een brief aan minister
van Landbouw Kris Peeters om de aandacht te vestigen
op de problemen. De organisatie vroeg om bij veldcontroles
op de naleving van de verplichtingen aangaande
de bedrijfstoeslag en de agromilieumaatregelen
rekening te houden met de droogte. In het kader van de
randvoorwaarden rond teeltrotatie bij aardappelen
moeten primeuraardappelen voor 20 juni gerooid zijn,
maar door de droogte was er onvoldoende knolvorming.
Heel wat landbouwers meldden problemen met de
mechanische onkruidbestrijding aangezien de machines
niet in de grond geraakten. Voor derogatiebedrijven was
het niet evident om grasland vóór 31 mei opnieuw in te
zaaien. Ook de verplichte aanwending van twee derde
drijfmest vóór 31 mei was een probleem. Gezien de
droogte kon die niet emissiearm toegediend worden,
met risico op verbranding van de graszode. In het kader
van controles op de derogatievoorwaarden verwachtte
Boerenbond dan ook gezond verstand van de Mestbank.
Begin juni had Boerenbond een overleg op het kabinet
van federaal landbouwminister Sabine Laruelle voor een
gedetailleerde analyse van de gevolgen voor de verschillende
teelten. De definitieve schade zou pas geraamd
kunnen worden op het moment van de oogst, maar het
was belangrijk om al een dossier voor te bereiden. Er
werd afgesproken om een werkgroep op te richten die
zou nagaan of het mogelijk is om de procedure voor de
toekenning van uitkeringen aan landbouwers via het
Rampenfonds te vereenvoudigen, zodra alle vaststellingen
gedaan zijn en na goedkeuring door de ministerraad.
Boerenbond riep zijn leden op om op het juiste moment
een beroep te doen op de gemeentelijke schattingscommissies.
EHEC
De voedselintoxicatie met enterohemorragische escherichia
coli (EHEC) in Duitsland was een van de grootste en
meest complexe voedselcrisissen in Europa van het
voorbije decennium. Een paar duizend mensen werden
ziek, meer dan 25 mensen stierven, vele tientallen zullen
er letsels aan overhouden…
Samen met het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöpe-
16
JUNI 2011 'BOERENBOND
BLEEF AANDRINGEN OP EXTRA
ONDERSTEUNINGS-
MAATREGELEN VOOR ONZE
TUINDERS OP VLAAMS NIVEAU.'
raties (VBT) en de Vlaamse administratie werkte
Boerenbond onmiddellijk een voorstel voor schaderegeling
uit, dat door de diensten van landbouwminister Kris
Peeters bij de andere Europese lidstaten werd bepleit.
Acht landen steunden het Vlaamse voorstel, maar de
reactie van de EU-landbouwcommissaris was onvoldoende.
In dit dossier bleek het belang van de communicatie.
Enkel door duidelijke en eerlijke communicatie kan
een sector het vertrouwen van de consument winnen.
Net daar ging het mis in Duitsland. Eerlijke communicatie
betekent dat men duidelijk zegt dat het nulrisico niet
bestaat, maar dat er goede en efficiënte systemen
bestaan om met risico’s om te gaan. Dit was de kernboodschap
telkens wanneer Boerenbond in de media
aan het woord kwam.
De aanslepende zoektocht in Duitsland naar de oorzaak
van EHEC-besmetting belette dat het vertrouwen van de
consument in groenten herstelde. De vraag naar
groenten daalde en uiteindelijk stortten de prijzen in
voor de groenten die wel verkocht raakten. Tonnen
waardevolle producten die niet verkocht konden worden,
werden vernietigd. De toestand werd versterkt door de
Russische blokkade voor Europese groenten. Dit alles
was zeer frustrerend voor de Vlaamse tuinders.
Zij deden uitstekend werk en raakten door deze zaak
volledig ten onrechte hun inkomen kwijt.
De EU-Landbouwraad van begin juni maakte middelen
vrij om de crisis te bestrijden. De Europese Commissie
lanceerde een voorstel dat gebaseerd was op het

Vlaamse voorstel om op basis van het artikel 191 van de
‘Integrale GMO-verordening’ steun te verlenen aan de
tuinbouwbedrijven. De aanvaarding van dit principe was
een bijzonder belangrijke stap. Daardoor nam Europa
zelf het volledige steunbedrag voor zijn rekening. De
verhoging van het steunpercentage van 30% naar 50%
van de geleden schade was positief, net als het feit dat
men ook voor meer producten steun kon vragen. Naast
slasoorten, komkommer en tomaten werden ook paprika
en courgettes in de lijst opgenomen. Boerenbond vroeg
dat er niet alleen steun gegeven werd voor vernietigde
producten, maar ook voor producten die verkocht waren
geweest tegen dumpingprijzen en dus met zware
verliezen. Minister Peeters installeerde een coördinatiecomité
waarin overleg kon plaatsvinden tussen alle
betrokken partijen. Intussen bleef Boerenbond aandringen
op Vlaamse ondersteuningsmaatregelen voor onze
tuinders: overbruggingskredieten, uitstel van aflossing
met verlenging van VLIF-ondersteuning en een snellere
uitbetaling van VLIF-kapitaalpremies. Op het federale
niveau drong de organisatie aan op het voortzetten van
de fiscale vrijstelling van VLIF-steun, uitstel van betaling
van de sociale bijdragen en activering van het systeem
van werkloosheid door overmacht voor bedrijven die hun
personeel tijdelijk op non-actief moesten zetten.
Eind juni was Rusland bereid om de grenzen weer te
openen op voorwaarde dat betrouwbare instellingen in
de Europese lidstaten attesten afleverden op basis van
laboratoriumtesten waaruit bleek dat de groenten vrij
waren van de gevaarlijke EHEC-bacterie. Voor de
Vlaamse tuinders was dit een goede zaak. België,
Nederland en Polen waren als enige landen onmiddellijk
in staat om de gevraagde certificaten af te leveren.
Tijdens de europese landbouwraad van 28 juni gaf de
Europese Commissie meer uitleg over de steunregeling
voor de Europese groentetelers die getroffen waren door
de EHEC-crisis. Er werd vijf miljoen euro extra toegezegd
voor de promotie van groenten. In Vlaanderen liep
er toen al zo’n campagne, op initiatief van de veilingen,
met de steun van minister-president Peeters. Boerenbond
vroeg dat dergelijke campagnes aangehouden
zouden worden. De sector heeft nood aan een ondersteuning
van de producten op lange termijn – op de
binnenlandse én op de buitenlandse markt. Immers,
de voornaamste hulpmaatregel was het opnieuw
aantrekken van de markt voor de Vlaamse groenten.
Zomer
De zomertoer van het Gemeenschappelijk
Landbouwbeleid
Begin juli werd het voorstel voor het meerjarige financiele
kader van de EU voor de periode 2013-2020 bekendgemaakt.
Op het eerste gezicht leek het voorstel goed,
want het bedrag bestemd voor landbouw bleef op
hetzelfde niveau als voorheen. Bij nader onderzoek
onthaalde Boerenbond de voorstellen toch op heel
gemengde gevoelens. Een eerste vaststelling was dat
het bedrag niet geïndexeerd wordt. Dat komt in feite
neer op een inlevering voor het landbouwbudget van
12%! Bovendien valt de verevening (dit is de aftopping
van de toeslagen in de landen met een hoge toeslag per
ha ten voordele van de landen met een lage toeslag per
ha) heel nadelig uit voor ons land land en onze onze regio. regio. Als het
voorstel uitgevoerd uitgevoerd zou worden, betekende betekende
dat een bijkomende korting voor
Vlaanderen van nog eens 7%, samen
dus bijna een vijfde van de de middelen.
JULI 2011 'BOERENBOND
VROEG DE STEUN VAN HET GROTE
PUBLIEK VOOR HET GLB.’
17

Als klap op de vuurpijl stond in het voorstel dat 30% van
de middelen gereserveerd moet worden voor vergroening.
Boerenbond drong aan op een snel overleg met
het kabinet van minister-president Peeters om na te
gaan wat de beste strategie was om de belangen van de
Vlaamse land- en tuinbouw te verdedigen.
Op 29 juni konden toevallige bezoekers en de pers zich in
het Leuvense Museum M vergapen aan zes echte boeren
en boerinnen. Een bijbehorende tekst en geluidsband
gaven uitleg over de tentoongestelde exemplaren en hun
bezigheden. Boerenbond vroeg met deze actie de steun
van het grote publiek voor het GLB, het Gemeenschappelijk
Europees Landbouwbeleid. Zonder Europees
beleid dreigt de landbouw in Vlaanderen teloor te gaan
en dan zouden de boeren en boerinnen in de tentoonstelling
wel eens de laatste exemplaren kunnen zijn.
In de zomer organiseerde Boerenbond een GLB-zomertoer
langs de Vlaamse provincies om ‘Jan met de pet’
duidelijk te maken dat het Europees landbouwbeleid de
Vlaming slechts 32 cent per dag kost. Daarmee is hij
verzekerd van voldoende, kwaliteitsvol en betaalbaar
voedsel en van een leefbaar platteland. Op 1 juli trok de
toer naar de Gentse Kouter met koeien, kippen, schapen
en het varken ‘Felicienne’. Felicienne maakte het publiek
in de drukke Gentse winkelstraten warm voor het
Europees landbouwbeleid. Op 3 juli streek men neer op
de zeedijk in Nieuwpoort. Wie de nood aan eigen
voedselproductie en plattelandsontwikkeling onderschreef,
kon de ‘petitie tekenen’ door op de foto te gaan.
Ook op de land- en tuinbouwdag in Alden Biesen (Bilzen)
stond de Boerenbondstand in het teken van het GLB.
In de provincie Antwerpen streek de GLB-toer neer op
4 september, ter gelegenheid van Prominant in Geel.
Pukkelpopstorm
donderdag 18 augustus zal de geschiedenis ingaan als
de dag van de Pukkelpopstorm, die ons land teisterde en
vijf slachtoffers eiste op het Pukkelpopfestival. Boerenbond
betuigde zijn medeleven aan de slachtoffers en hun
nabestaanden. Naast de menselijke schade richtte de
storm ook heel wat materiële schade aan op de land- en
tuinbouwbedrijven in het gebied. Meestal was de hele
oogst van de fruitpercelen vernield. Alle vruchten
droegen de sporen van het stormgeweld en werden
18
AUGUSTUS 2011 'TEGEN
DERGELIJK NATUURGEWELD
STONDEN WE MACHTELOOS.’
tegen een snel tempo rot. Door de striemende storm
werden ook de bomen beschadigd. Er waren zelfs hele
rijen omgewaaide of ontwortelde bomen.
Uit een eerste inventaris bleek dat 4000 ha fruit schade
geleden had onder het stormweer. Zo’n 2500 ha was er
erg aan toe. Hiervan waren minstens 250 ha boomgaard
met omgewaaide en ontwortelde bomen verloren.
Daarnaast werd lichtere schade vastgesteld in nog eens
1500 ha. Het omzetverlies werd geraamd op meer dan 42
miljoen euro of een verlies van 16% van de totale
hardfruitomzet. Ook de volgende jaren zullen de gevolgen
van het noodweer voelbaar blijven in een lagere
opbrengst bij de beschadigde bomen. Boerenbond
raamde de oogstverliezen voor de volgende drie à vier
jaar op 16 miljoen euro. De heraanplant van nieuwe
bomen werd op vijf miljoen euro geraamd.
Om de ergste nood op korte termijn op te vangen,
beloofde minister-president Peeters, op vraag van
Boerenbond, vervroegde uitbetaling van VLIF-premies
waarvan de betaling gepland was tussen oktober 2011
en augustus 2012. Daarnaast bereidde de VLIF-administratie
een uitbreiding voor van de omzendbrief voor de

groentesector (opgesteld in het kader van de EHECcrisis)
naar de fruitsector in de getroffen gebieden.
Hierbij werd er gekeken naar de mogelijkheden tot het
herschikken van kredieten met behoud van VLIF-steun
en uitstel van kapitaalaflossing. Er werd eveneens een
overleg gepland met de kredietinstellingen en het VLIF
om de kredietsituatie en het aflossingspotentieel te
bespreken, waarbij steeds gevraagd werd om welwillend
op te treden naar de getroffen klanten.
Eind september verkreeg de organisatie het akkoord van
de administratie van Financiën dat de opgelopen
verliezen mochten gespreid worden over twee fiscale
jaren.
De ministerraad van 29 september keurde twee ontwerpen
van Koninklijk Besluit goed, waardoor de storm van
18 augustus erkend werd als ramp. iedereen die in de
erkende gemeenten rechtstreekse materiële schade
leed door wind of regen, kon via zijn gouverneur een dossier
indienen om een vergoeding te krijgen van het
Rampenfonds.
Instandhoudingsdoelstellingen,
landbouwverkeer en imago
Om de Europese Habitatrichtlijn uit te voeren, wees de
Vlaamse regering in september een eerste reeks van
acht speciale beschermingszones aan. In Vlaanderen zijn
er in totaal 38 habitatrichtlijngebieden waarvoor
momenteel doelstellingen bepaald worden. Daarnaast
legde de regering voor deze habitatrichtlijngebieden en
de eventueel overlappende zones uit de vogelrichtlijngebieden
instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) vast. De
acht besluiten werden voorgelegd aan de adviesraden.
Met deze besluiten voerde de Vlaamse regering een
verplichting rond de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn
uit, waarmee Europa waardevolle natuurlijke habitats en
planten- en diersoorten wil beschermen.
Voor het bepalen van de IHD’s wordt een uitgebreid
proces opgesteld met meerdere overlegmomenten, die
Boerenbond van nabij opvolgt. Per gebied maakte het
Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) een rapport op.
Dit rapport wordt eerst wetenschappelijk getoetst in een
wetenschappelijke begeleidingscommissie, waarin het
adviesbureau Haskoning Boerenbond vertegenwoordigt.
Vervolgens wordt het rapport besproken in het bovenlo-
kaal overleg waarin regioconsulenten en leden van de
Boerenbond vertegenwoordigd zijn. In dit overleg geven
de vertegenwoordigers van de middenveldorganisaties
(landbouw, natuur, industrie en ondernemingen, jacht,
eigenaars …) onder meer aan waar er onvoldoende
rekening gehouden werd met de sociaaleconomische
situatie of met specifieke lokale situaties. Tot slot is er
een laatste bespreking in de Vlaamse overleggroep,
waarin de middenveldorganisaties op Vlaams niveau
vertegenwoordigd zijn. De overblijvende discussiepunten
over de doelstellingen (de geplande bosuitbreiding
brengt, bijvoorbeeld, de leefbaarheid van bestaande
landbouwbedrijven in gevaar) en aandachtspunten voor
de realisatie van de natuurdoelen (bijvoorbeeld, men
moet bij de natuurinrichting rekening houden met de
waterhuishouding voor de omringende landbouwgebieden)
worden opgenomen in een nota aan de leden van de
Vlaamse regering.
Voor Boerenbond is het belangrijk dat de doelstellingen
– als er ruimte is – gelokaliseerd worden op plaatsen
waar de sociaaleconomische impact het kleinst is. Dat is
trouwens ook de beste garantie om de natuurdoelstellingen
snel te realiseren. Boerenbond vraagt dat men,
op termijn en in samenspraak met de actoren, voor elke
speciale beschermingszone een ‘inrichtingsplan’
opmaakt, waarin men duidelijk aangeeft wie welke
inspanning waar en wanneer zal realiseren. Volgens de
Europese richtlijnen mag men bij het vaststellen van de
IHD’s enkel rekening houden met ecologische criteria.
Daartegenover staat dat men bij de opmaak van een
inrichtingsplan of bij het nemen van concrete maatregelen
wel sociaaleconomische criteria mee in overweging
kan nemen. Deze afweging zal in de praktijk vooral
vertaald moeten worden in het tempo waarin sommige
doelen gerealiseerd moeten worden. De Europese
richtlijnen laten voldoende ruimte voor een gefaseerde
ontwikkeling die rekening houdt met de sociaaleconomische
realiteit.
In juli 2010 werd de landbouwsector geconfronteerd met
een nieuw KB ‘Uitzonderlijk vervoer’, dat ondubbelzinnig
van toepassing is op grote landbouwvoertuigen. Omdat
de agrarische sector niet betrokken was bij het ontstaan
van het KB, werd er onvoldoende rekening gehouden met
het specifieke karakter van de landbouwvoertuigen en
met de werkzaamheden waarvoor ze ingezet worden. In
een overleg met staatssecretaris voor Mobiliteit Etienne
19

Schouppe beklemtoonde Boerenbond de eigenheid van
de landbouwvoertuigen en van de sector, vergeleken met
de andere uitzonderlijke voertuigen. De overheid had
begrip voor de opmerkingen en werkte een KB uit met
specifieke bepalingen voor landbouwvoertuigen. Op
3 november 2011 verscheen in het Belgisch staatsblad
het belangrijke en langverwachte Koninklijk Besluit over
het wegverkeer van uitzonderlijke voertuigen.
op 18 september organiseerden Boerenbond en Landelijke
Gilden voor de 29ste keer de Dag van de Landbouw.
In elke Vlaamse provincie werden zorgvuldig een tiental
bedrijven geselecteerd. Zowat alle (deel)sectoren
kwamen aan bod. Zo leerden de bezoekers de veelzijdige
Vlaamse land- en tuinbouwsector kennen.
Een week later vonden in Oudenaarde bij schitterend
weer de Internationale Werktuigendagen plaats.
SEPTEMBER 2011 ‘BURGERS EN
CONSUMENTEN KONDEN EEN
KIJKJE NEMEN ACHTER DE
SCHERMEN VAN ONZE LAND-
EN TUINBOUWBEDRIJVEN.’
20
Herfst
Rouwstemming vanwege het toekomstige
Europees landbouwbeleid
De Vlaamse landbouw – traditioneel een trouwe aanhanger
van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) –
kon zich niet vinden in de voorstellen van de Europese
Commissie voor het landbouwbeleid na 2013, die in
oktober uitgebracht werden. Het Agrofront (de Fédération
Wallonne de l’Agriculture (FWA), het Algemeen
Boerensyndicaat (ABS) en Boerenbond) riep alle
verantwoordelijke onderhandelaars op om de voorstellen
van de Europese Commissie drastisch bij te sturen.
Niet alles zat fout, maar bepaalde elementen vallen de
Belgische landbouw zeer zwaar. De Landbouwraad, het
Europees Parlement en de Europese Commissie moeten
het met elkaar eens worden over het nieuwe GLB na
2013. Bovendien moet het Europese budget voor de
komende jaren vastgelegd worden. Uiteindelijk zal het
Europees landbouwbeleid na 2013 staan of vallen met de
centen die de lidstaten nog bereid zullen zijn aan Europa

OKTOBER 2011 'WE LEGDEN
DE MINISTER-PRESIDENT EEN
TIENPUNTENPROGRAMMA
VOOR, OP BASIS WAARVAN DE
VOORSTELLEN NOG TEN GOEDE
VAN DE VLAAMSE LAND- EN
TUINBOUW BIJGESTUURD
KUNNEN WORDEN.’
te besteden, en binnen dat Europese budget, aan het
landbouw- en voedselbeleid.
Het Agrofront drong erop aan dat het totale Belgische
GLB-budget en de koopkracht ervan maximaal behouden
worden richting 2020. Het voorstel om 30% van de
directe betaling van de steungelden afhankelijk te maken
van de zogenaamde vergroeningsmaatregelen is volgens
het Agrofront geen geschikt middel voor een intensieve
productieregio als België, met een belangrijk aandeel
van grondarme productie. Hierdoor dreigt de Belgische
landbouw heel wat directe Europese middelen mis te
lopen. Het Agrofront drong er ook op aan dat Europa de
mogelijkheden van strategisch voorraadbeheer ernstig
in overweging zou nemen. Het is nu zaak om in 2012 zo
goed mogelijk en op alle niveaus de belangen van de
Vlaamse land- en tuinbouw te verdedigen.
Boerenbond gaf op 18 oktober 2011 in Brussel al een
schot voor de boeg met een schijnbegrafenis van het
GLB. Het was een symbolische begrafenisstoet, want
Boerenbond stelt alle hoop op de politici om het tij te
keren. De delegatie legde de minister-president een
tienpuntenprogramma voor, op basis waarvan de
voorstellen nog ten goede bijgestuurd kunnen worden.
Minister Peeters garandeerde dat hij er alles aan zal
doen om de discrepanties verder weg te werken.
Boerenbond smeedde ook bondgenootschappen. Zo was
er overleg met de Deense en Nederlandse collega’s om
tot gemeenschappelijke standpunten te komen. Dat is
een moeilijke oefening, want iedereen heeft zijn eigen
voorkeuren en taboes. Maar het is noodzakelijk om op
een hoger niveau tot een consensus te komen.
Discussie over nitraatnormen
In november werd het Mestactieplan, tot onbegrip van
heel wat boeren, verstrengd. De effecten konden immers
na enkele maanden nog niet zichtbaar zijn. De bepaling
dat de normen voor het nitraatresidu verstrengd werden,
was echter een gevolg van het vorige Mestdecreet en de
conclusie van de VLM-studie over de relatie tussen het
nitraatresidu en de kwaliteit van het oppervlakte- en
grondwater. Boerenbond liet op de conclusies van de
VLM-studies een statistisch onderzoek uitvoeren waaruit
bleek dat de methodologie en de variatie van de gegevens
te onzeker waren voor verdere beleidsconclusies,
vooral met betrekking tot het grondwater. De discussie
was aanleiding tot een beperkte daling van de reststikstof
in gebieden met een minder goede waterkwaliteit.
In gebieden waar het water voldoet aan de normen werd
het beleid niet strenger.
Het voorstel dat milieuminister Schauvliege bij Europa
neerlegde om nieuwe, gebiedsgerichte nitraatstikstofwaarden
toe te passen kreeg op 20 november groen
licht. De staalname kan dus vanaf 1 januari 2012 met
een nieuwe aanpak starten. Om tot een duurzame
verbetering te komen werden op het terrein waterkwaliteitsgroepen
opgestart, met prioriteit in de minder
goede gebieden.
Het is essentieel
dat iedereen inzet
op een maximale
verbetering van
de waterkwaliteit.
NOVEMBER 2011 'NA OVERLEG MET
MINISTER VAN LEEF MILIEU JOKE
SCHAUVLIEGE LEIDDE DE DISCUSSIE
MAAR TOT EEN BEPERKTE DALING
VAN DE RESTSTIKSTOFNORM.’
21

Nieuwe federale regering
Boerenbond nam het regeerakkoord van de regering
Di Rupo I grondig door. Met het nieuwe akkoord over de
staatshervorming, inclusief de financieringswet, lijkt
België vertrokken voor een periode van nieuwe evenwichten.
Het zwaartepunt verschuift nog meer naar het
regionale niveau. De nieuwe geregionaliseerde landbouwbevoegdheden
waren al een tijdje bekend: het BIRB
(Belgisch Interventie- en Restitutiebureau), de pachtwet,
het Landbouwrampenfonds en het algemeen Rampenfonds,
onteigeningen met de aankoopcomités, dierenwelzijn,
de plantentuin in Meise … Boerenbond hoopt dat
de Vlaamse regering snel het overleg opstart om uit te
maken hoe deze bevoegdheden geïntegreerd kunnen
worden binnen de bestaande bevoegdheidspakketten. In
het nieuwe regeerakkoord is er heel wat aandacht voor
de zelfstandigen. De kinderbijslag en het minimumpensioen
worden geleidelijk verhoogd tot het minimum van
de werknemersregeling, de faillissementsverzekering
wordt ruimer toegankelijk en de bijdrageberekening
wordt aangepast, met de mogelijkheid om voorschotten
te betalen. Niet onbelangrijk is dat het statuut van de
meewerkende echtgenote geëvalueerd en, indien nodig,
22
aangepast wordt. Over het landbouwbeleid vertelt dit
regeerakkoord weinig. Dat is logisch, want dat is een
regionale bevoegdheid. Toch is de federale regering
bevoegd voor het onderhandelen van internationale
(multilaterale) akkoorden zoals het WTO-akkoord. Over
dat laatste staat in het regeerakkoord dat men een
evenwichtig besluit van de Doha-ronde wenst met als
doelstelling een eerlijke wereldhandel en dat men de
nontrade-concerns in de discussie wil meenemen.
DECEMBER 2011 'DE NIEUWE
CD&V-EXCELLENTIES ZULLEN
MOETEN BEWIJZEN DAT OOK ZIJ
OOG HEBBEN VOOR DE NODEN
VAN DE VLAAMSE EN DE BELGI-
SCHE LAND- EN TUINBOUW.'

Een brede dienstverlening
Al vanouds stelt Boerenbond zich tot doel te ijveren voor het behoud
van zo veel mogelijk levenskrachtige land- en tuinbouwbedrijven in
Vlaanderen en in Oost-België. Dit houdt in dat de organisatie, naast
de syndicale belangenbehartiging, oog heeft voor noden en behoeften
van de individuele ondernemer op zijn land- of tuinbouwbedrijf.
Met een ruim en gedifferentieerd pakket aan vormingskansen en
ondersteunings- en adviesdiensten wil Boerenbond zijn leden in staat
stellen op een duurzame manier een gezinsinkomen te realiseren.
23

Voor en door land- en tuinbouwers
De ledenstructuur van Boerenbond bestaat uit een
geografische en sectorgerichte tak. In beide takken staat
de democratische opbouw centraal. Een vijftigtal consulenten
begeleidt de ledenbeweging van Boerenbond.
Consulenten voor de leden
Land- of tuinbouwers die aansluiten bij Boerenbond
worden vanaf 1 januari 2012 automatisch lid van één van
de 204 bedrijfsgilden. Zo’n gilde heeft als werkgebied
één of meerdere fusiegemeenten. Ieder lid kan zich om
de vijf jaar kandidaat stellen voor een bestuursfunctie.
De bedrijfsgilden worden gegroepeerd in twintig regioraden.
Bestuursleden van de bedrijfsgilden kunnen zich
kandidaat stellen om deel uit te maken van een regioraad.
Zowel de regioraden als de bedrijfsgilden worden
begeleid door 14 regioconsulenten. De belangrijkste
syndicale dossiers die de regioconsulenten in samenspraak
met de besturen van de bedrijfsgilden en
regioraden opvolgen, houden verband met ruimtelijke
ordening, natuur, milieu, water en landschap. Afgevaardigden
van de regioraden vormen het provinciaal
bestuur. De provinciaal secretaris begeleidt deze
hoogste structuur in de provincie. De voornaamste taken
van dit bestuur zijn het opvolgen van de provinciale
land- en tuinbouwdossiers en de agenda van het
Hoofdbestuur, het hoogste orgaan van Boerenbond. De
voorzitter van het provinciaal bestuur vertegenwoordigt
de provincie in het Hoofdbestuur.
Aan de leden van Boerenbond wordt bij hun toetreding
gevraagd in welke land- of tuinbouwsectoren ze actief
zijn. Elke vijf jaar wordt elk lid uitgenodigd om een
bestuursfunctie op te nemen in één van deze sectoren
door zich kandidaat te stellen voor een mandaat in de
provinciale vakgroep. Boerenbond telt 36 provinciale
vakgroepen. Deze worden begeleid door 13 landbouwconsulenten
en 10 tuinbouwconsulenten. De provinciale
vakgroepen bereiden de agenda voor van de sectorvakgroepen.
Vertegenwoordigers van de provinciale vakgroepen
vormen het bestuur van de sectorvakgroepen.
Een sectorvakgroep is het hoogste orgaan voor de sector
en wordt begeleid door een land- of tuinbouwconsulent
24
of een adviseur van de Studiedienst. Bij dossiers met
vakgroepoverschrijdend belang bepaalt het Hoofdbestuur
het Boerenbondstandpunt. Daarom heeft ook elke
sectorvakgroep daar een vertegenwoordiging.
De land- en tuinbouwconsulenten hebben nog drie
andere belangrijke taken: het geven van vorming, het
bespreken van bedrijfseconomische boekhoudingen en
het begeleiden van bedrijfsleiderskringen.
Drie opdrachten
De verschillende Boerenbondstructuren hebben, naast
hun specifieke taken, dezelfde opdrachten. Ten eerste:
de belangenbehartiging. Het bestuur van elke structuur
ijvert voor een optimale professionele situatie voor haar
leden-land- en tuinbouwers en hun gezinnen. Ten
tweede: de ledenwerving. Een beroepsorganisatie put
haar sterkte uit het aantal leden dat ze kan vertegenwoordigen.
Het is dan ook van het grootste belang dat
land- en tuinbouwers solidair zijn met hun collega’s en
samen Boerenbond gestalte geven. Ten derde: zorgen
voor de nodige vorming van haar leden. Dat gebeurt door
het organiseren van studievergaderingen, cursussen,
voorlichtingsavonden en studiereizen. 40% van de
vorming binnen Boerenbond wordt gegeven door de
consulenten. Dienstbetoonconsulenten en regioconsulenten
geven sectoroverschrijdende vorming die georganiseerd
wordt door bedrijfsgilden, regioraden en de
provincie. Land- en tuinbouwconsulenten geven sectorgerichte
vorming, voornamelijk ingericht door studiekringen
maar ook door vakgroepen. De leden kiezen zelf
tot welke studiekringen zij toetreden. De toetreding is
gratis en onbeperkt.
Boerenbond in cijfers
Boerenbond heeft 16.700 leden-boeren en -tuinders,
waarvan 2430 bestuursleden. Er zijn 204 bedrijfsgilden,
82 studiekringen en 36 provinciale vakgroepen. Vijftig
consulenten begeleiden de ledenbeweging waarvan
6 provinciaal secretarissen, 14 regio-, 13 landbouw-,
10 tuinbouw- en 7 dienstbetoonconsulenten.

Eric Cuelenare:
“Zij sTimuleerT oNs gewelDig.”
Eric Cuelenare heeft een melkvee- en akkerbouwbedrijf
in Maldegem. Hij is vijf jaar voorzitter van de bedrijfsgilde
Maldegem-Adegem die een zeventigtal leden telt.
Eric kan de steun die zijn gildewerking van de regioconsulente
krijgt, erg waarderen. “Wij betrekken haar bij
al onze activiteiten: wij informeren haar vooraf en zij
neemt altijd contact op om te horen hoe een activiteit
verlopen is.”
Onder impuls van Eric nam de gilde deel aan en werd ze
in 2011 laureaat van het Boerenburenplan van Cera met
een project om de lokale bijenpopulatie te redden via het
inzaaien van bloemenmengsels langs de akkerranden.
“Onze consulente was echt enthousiast omdat we
gewonnen hadden. Voor onze leden was het belangrijk
dat zij een positief verhaal aan de plaatselijke bevolking
konden brengen. “Ook voor de consulente was het een
opsteker, licht Eric toe. “De consulenten hebben het niet
onder de markt vandaag de dag. De landbouw moet
overal inbinden en zij moeten dikwijls het slechte nieuws
brengen: mestwetgeving, onteigeningen, bebossing, …”
Een belangrijke opdracht van de regioconsulenten is het
opvolgen van de lokale en regionale syndicale dossiers.
En dat doet hun consulente heel goed, vindt Eric. “Een
tijd geleden doemde hier het spook van de verbreding
van het Schipdonkkanaal op. We hebben toen samen met
het buurtcomité en met de hulp van onze consulente een
voorlichtingsvergadering georganiseerd. Dat was zo’n
succes dat de mensen van het wijkcomité nu nog altijd
vragen dat Boerenbond het Schipdonkdossier goed blijft
opvolgen.”
De opvolging van het Schipdonkdossier en van andere
landbouwbedreigende projecten zoals de bebossingsplannen
voor het Maldegems Veld doet de consulente
heel nauwgezet, vindt Eric. “Ik moet haar echt bewonderen.
Ze volgt alles in overleg met ons op. En zij is ook
eerlijk. Als een bepaald standpunt niet haalbaar is, zegt
ze het ook.” Voor 2012 plant de bedrijfsgilde van Maldegem-Adegem
een bewustmakingsactie rond voedselverspilling.
“Ook daarin stimuleert ze ons geweldig. Als je
voelt dat er iemand achter je staat, dan ben je krachtig.”
25

Vorming laaft de dorst naar kennis
Land- en tuinbouwers hebben net als elke andere
bedrijfsleider een permanente nood aan actuele
informatie en bijscholing. Boerenbond zorgt via het
NCBL (Nationaal Centrum voor Beroepsvorming in de
Landbouw vzw) voor een aanbod waarin ieder lid van de
organisatie dat op zoek is naar nieuwe kennis, zijn
gading kan vinden.
Vorming op alle niveau’s
Dank zij de fijnmazige structuur van de organisatie
worden de vormingsnoden dicht bij de bron gedetecteerd
en vaak ook beantwoord. De lokale bedrijfsgilden zijn de
eerste organisatoren van plaatselijke studievergaderingen.
Dikwijls wordt er door verschillende verenigingen
samengewerkt om de organisatiekost te delen. Op die
manier kan een betere, soms ook duurdere, spreker
geboekt worden wat de kwaliteit van de vorming ten
goede komt. Sommige thema’s zijn minder populair.
Toch is ook die kennis onmisbaar voor een aantal leden.
Om deze groep geïnteresseerden niet in de kou te laten
staan wordt jaarlijks een provinciaal aanbod samengesteld.
Ondersteuning
Zowel op inhoudelijk als financieel vlak is er een
belangrijke rol weggelegd voor het NCBL vzw.
Het verhaal begint bij de inspiratie van de organisatoren.
Via de sectorspecifieke vormingswijzers worden de
thema’s en mogelijke lesgevers kenbaar gemaakt.
Als de afspraken gemaakt zijn tussen de inrichter en de
lesgever komt de administratieve molen op gang met
bevestigingen aan alle betrokken partijen en, niet te
vergeten, aan de subsidiërende overheid. Na afloop van
de activiteit volgt de financiële afwikkeling waarbij elke
partij zijn deel krijgt. Ook het aanmaken en versturen van
extra promotie- en lesmateriaal behoren tot het dagelijkse
takenpakket.
26
Lesgevers
Om alle lessen te geven staat een heel legertje lesgevers
paraat. Ze worden elk jaar bevraagd naar hun actuele
thema’s zodat het aanbod ruim en divers blijft. Bovendien
worden ze geregeld uitgenodigd om deel te nemen
aan vervolmakingsdagen om zich zo bij te scholen.
Ongeveer de helft van de lesgevers is in dienst van
Boerenbond of van een van de gelieerde bedrijven.
Eigen initiatieven
Op vraag van de Vlaamse overheid organiseerde het
NCBL vzw in 2011 twee studiedagen rond termijnmarkten.
Tal van specialisten belichtten dit bijzonder actuele,
onbekende onderwerp vanuit diverse hoeken.
De managementcursussen vormen stilaan een klassieker
in de jaarlijkse programmatie. Steeds meer bedrijfsleiders
worden er zich van bewust dat een brede
theoretische basis absoluut vereist is voor een duurzame
bedrijfsvoering.
Highlights
Vier studenten van de KULeuven hebben in 2011 een
ledenonderzoek uitgevoerd naar de noden rond vorming.
De resultaten hiervan zijn in een aantal duidelijke
richtlijnen gegoten en gecommuniceerd naar de
consulenten, zodat zij hiermee rekening kunnen houden
bij het organiseren van de vorming.
NCBL in cijfers
in 2011 kwamen 85.116 cursisten samen om in totaal
9085 uren vorming te volgen bij 885 lesgevers.
De meest succesvolle vormingsprogramma’s waren
mest en mestwetgeving (92 activiteiten), verkeerswetgeving
(81 activiteiten), energie (64 activiteiten), europees
landbouwbeleid (42 activiteiten), tewerkstelling (21
activiteiten) en Pools op de werkvloer (18 activiteiten).

Jeroen De Bock:
“geeN oogkleppeN op, meT opeN ogeN
iN De werelD kijkeN!”
Jeroen is twintig en twee jaar zelfstandig helper op het
ouderlijk varkens-, vleesvee- en akkerbouwbedrijf. Hij
volgde in de loop van 2011 de managementcursus van
het NCBL. Verspreid over zeven donderdagnamiddagen
werden thema’s als fiscaliteit, verzekeringen, investeringscalculatie
enzovoort aangesneden. Al was Jeroen
met een aantal managementbegrippen vertrouwd vanuit
zijn middelbare landbouwschoolopleiding, de cursus was
meer dan zomaar een opfrissing. “Op school hadden we
die basis ook wel gehad, maar daar vond ik dat, zoals
wellicht vele andere vijftien- tot achttienjarigen, zware
kost en zag ik er niet direct het nut van in. Maar als je
twee jaar in het bedrijf gestaan hebt, denk je daar anders
over en heb je zelfs spijt dat je op school niet beter
opgelet hebt.” De les over ‘de boer als bedrijfsmanager’
vond Jeroen enorm leerrijk. “Zeker als je, zoals ik, nog
maar aan het begin van je loopbaan staat, is het bijzonder
interessant om te leren welke managementcapaciteiten
je nodig hebt om je bedrijf vandaag en morgen te
leiden.” Ook de sessie over ‘onderhandelen en overtui-
gen’ plaatst hij bij zijn meest leerrijke ervaringen van
de cursus. “We moesten een rollenspel spelen en daarin
kon je ervaren welke argumenten je in een gesprek of
een discussie met resultaat kan gebruiken en welke
niet.”
Jeroen volgde de cursus met 11 andere deelnemers,
uit verschillende land- of tuinbouwsectoren. En ook dat
is vruchtbaar. “Je leert van elkaar. Iemand doet een
inbreng vanuit zijn achtergrond, een fruitbedrijf
bijvoorbeeld. Dat kan je dan op jouw beurt terugkoppelen
naar je eigen bedrijfssituatie die voor een deel gelijk,
maar ook voor een deel verschillend is. Daar leer je dan
weer uit.”
Naast zijn managementopleiding heeft Jeroen nog
informaticacursussen gevolgd en een opleiding tot
‘erkend verkoper en gebruiker van fytoproducten’. “Elke
dag kan je bijleren. Het gaat niet op om met oogkleppen
rond te lopen en alleen maar het werk op het bedrijf te
zien, we moeten – zeker als jonge boeren – met open
ogen in de wereld kijken.”
27

Meten is weten
Inzicht in zijn kosten en opbrengsten is voor een boer of
tuinder cruciaal. De prijzen van land- en tuinbouwproducten
stonden de laatste jaren constant onder druk. De
aanhoudende kostprijsstijgingen van de grondstoffen en
de financiële, economische en andere crisissen hadden
in 2011 sterk negatieve gevolgen voor het rendement in
de verschillende sectoren. Voor de individuele land- en
tuinbouwer blijft het dus rekenen en voortdurend
optimaliseren om voldoende marges over te houden. Een
degelijke bedrijfseconomische boekhouding is hierbij
een zeer nuttig en quasi onmisbaar instrument.
TIBER: de bedrijfseconomische
boekhouding van Boerenbond
Al meer dan 50 jaar biedt Boerenbond de mogelijkheid
aan haar leden om onder begeleiding van de organisatie
een bedrijfseconomische boekhouding te voeren.
Gesteund door deze rijke ervaring en dankzij de inzet van
een uitgebreid team van gespecialiseerde consulenten is
deze boekhouding uitgegroeid tot een onvervangbaar
instrument in de bedrijfsvoering van de hedendaagse
land- en tuinbouwer. Boerenbond biedt onder de
merknaam TIBER een bedrijfseconomisch boekhoudingspakket
aan waarbij de informatieve waarde en de
voorlichting centraal staan. Na de registratie van alle
gegevens worden ze verwerkt tot een uitgebreid, maar
toch overzichtelijk en gebruiksvriendelijk bedrijfsresultaat.
Dit resultaat dient als basis voor een advies op maat van
het bedrijf. De voornaamste kengetallen van verschillende
jaren worden met elkaar vergeleken, zodat interne
bedrijfsevoluties duidelijk worden. Deze kengetallen
worden eveneens weergegeven ten opzichte van andere
vergelijkbare bedrijven, zodat de bedrijfsleider zich
gemakkelijk kan vergelijken met collega’s.
28
Begeleiding en bespreking
Een goed ingevulde boekhouding is de basis van een
correct bedrijfsresultaat. Boerenbond besteedt veel
aandacht aan de volledigheid en de correctheid van de
aangeleverde cijfers. Een uitgebreid team begeleidt de
bedrijfsleider bij het invullen en controleren van zijn
bedrijfseconomische boekhouding.
Voor elke streek en deelsector heeft Boerenbond een
gespecialiseerde consulent die samen met de bedrijfsleider
het resultaat bespreekt. De bespreking gaat
verder dan het vergelijken van de bedrijfscijfers met
gemiddelden van de sector of de streek. Vooral de
bijsturing naar de toekomst heeft een meerwaarde.
Bedrijfseconomische voorlichting
Dankzij de hoge betrouwbaarheid van de cijfergegevens
van de bedrijfseconomische boekhoudingen kan Boerenbond
deze informatie, zonder de privacy te schenden,
gebruiken voor sectordoeleinden. Onder andere in het
kader van de syndicale belangenverdediging leveren de
cijfergegevens heel vaak een realiteitsgetrouwe onderbouwing
en een degelijke argumentatie voor de standpunten
die door Boerenbond worden ingenomen.
Anderzijds kunnen de gegevens ook aangewend worden
voor studiewerk en diepgaande sectoranalyses. Deze
studies en analyses vormen de basis voor de bedrijfseconomische
voorlichting die Boerenbond aanbiedt aan
haar leden.
Boekhouding in cijfers
In 2011 heeft Boerenbond voor 1113 bedrijven de
boekhouding opgevolgd.
85% van de boekhoudingen wordt elektronisch ingevuld.
Dit gebeurt rechtstreeks via de module Tiber soft ofwel
via een technisch boekhoudpakket.
15% wordt in een klassiek rekenboek ingevuld.

Rudi Van Looveren:
“miNsTeNs Zo BelANgrijk is heT iNZichT
iN De TechNische resulTATeN.”
Rudi Van Looveren baat een halfgesloten varkensbedrijf
met 250 zeugen uit. Na de overname van het ouderlijk
bedrijf in 2006 startte hij, omwille van de VLIF-reglementering,
met een bedrijfseconomische boekhouding.
Gedurende de voorbije vijf jaar is zijn boekhouding een
onmisbaar instrument voor zijn bedrijfsmanagement
gebleken. “De boekhouding geeft uiteraard een inzicht in
de financiële resultaten van je bedrijf. Maar minstens zo
belangrijk is het inzicht in de technische resultaten:
hoeveel voeder gebruikt een dier per dag, welk is de
gemiddelde groei per dag bij de vleesvarkens, hoeveel
geef je uit aan diergeneeskundige kosten enzovoort.”
In de crisissituatie waarin de varkenssector zich de
voorbije paar jaar bevindt, bewijst de boekhouding meer
dan ooit zijn nut. “Het komt er momenteel vooral op aan
de variabele kosten terug te dringen en de uitgaven
onder controle te houden. Het is zaak om met behoud
van de kwaliteit zo goedkoop mogelijk een varken te
produceren.” Eens per jaar komt de Boerenbondconsu-
lent voor de varkenshouderij in de provincie Antwerpen
bij Rudi langs om zijn resultaten te bespreken. De cijfers
van het voorbije jaar passeren in detail de revue; de
evolutie over de jaren heen wordt bekeken en Rudi z’n
resultaten worden vergeleken met die van gelijkaardige
bedrijven elders in Vlaanderen. Rudi heeft hier alvast uit
geleerd dat de gemiddelde groei van zijn vleesvarkens te
laag was. Hij stuurt dit nu bij door andere vaderdieren in
te kruisen.
Sinds hij zijn boekhouding startte is Rudi ook lid van een
bedrijfsleiderskring. Deze groep van negen varkenshouders
komt een vijftal keer per jaar samen, telkens op een
ander deelnemend bedrijf. Na het bedrijfsbezoek worden
de cijfers van het gastbedrijf onder de loep genomen.
“Wij communiceren in alle eerlijkheid over onze resultaten
en daar leer je ontzettend veel van. Door die openheid
heerst er ook een toffe sfeer waardoor je niet alleen
maar cijfermatig op elkaar betrokken bent. Ik zou de
bedrijfsleiderskring echt niet kunnen missen.”
29

Dienstbetoon weet raad
Leden van Boerenbond en Landelijke Gilden kunnen – op
vertoon van hun lidkaart – bij hun organisatie terecht
voor advies rond een zeer breed gamma van onderwerpen.
Het advies bestrijkt alle aspecten van de wetgeving
inzake onroerend goed (pachtwetgeving, ruimtelijke
ordening, bouw- en milieuvergunning, …) maar betreft
net zo goed andere wetgevingen en reglementeringen
zoals het Veldwetboek en de VLIF-reglementering. Ook
vragen i.v.m. het sociaal statuut zelfstandigen, de
bedrijfsovername of de bedrijfsbeëindiging komen heel
courant aan bod. De leden kunnen eveneens terecht voor
bijstand en hulp in het kader van de protocolakkoorden
en de vergoedingen die Boerenbond met de nutsvoorzieningsmaatschappijen
treft inzake de aanleg van gasleidingen,
waterzuiveringsstations, enzovoort. Wanneer er
na uitzonderlijke weersomstandigheden beroep kan
gedaan worden op het Rampenfonds, kunnen getroffen
Boerenbondleden bij de dienstbetoonconsulenten
terecht voor informatie en ondersteuning bij het invullen
van de formulieren.
Het dienstbetoon is georganiseerd via de inzet van zeven
dienstbetoonconsulenten met een netwerk van
32 wekelijkse of tweewekelijkse zitdagen, verspreid over
heel Vlaanderen. Dankzij een goede spreiding in tijd en
plaats kunnen de leden vlug advies krijgen. Voor
specifieke aangelegenheden zoals schattingen en
waarderingen in het kader van een bedrijfsovername
komen de dienstbetoonconsulenten aan huis.
Het dienstbetoon van Boerenbond is gratis en richt zich
op eerstelijnsadvies. Voor eventuele nazorg in de vorm
van het opstellen van een dossier of het invullen van
formulieren wordt een vergoeding gevraagd. Voor
gespecialiseerde of erg complexe aangelegenheden
inzake, bijvoorbeeld, vennootschapsvorming of milieuwetgeving,
wordt doorverwezen naar SBB.
Het dienstbetoon van Boerenbond wordt door de leden
zeer gewaardeerd omdat de adviezen een duidelijke
meerwaarde hebben dankzij de deskundigheid en de
ervaring van de consulenten. De dienstbetoonconsulenten
volgen de omvangrijke en snel wijzigende wetgeving
voor land- en tuinbouw op de voet. Hierbij worden zij
ondersteund door de Studiedienst van Boerenbond.
30
Op hun beurt hebben de dienstbetoonconsulenten een
stevig aandeel in de collectieve voorlichting van de
organisatie via voordrachten in de lokale gilden en
artikels in de ledenbladen.
Dienstbetoon in cijfers
in 2011 waren er 7625 contacten van Boerenbondleden
met de consulenten Dienstbetoon. Twee derde van deze
contacten gebeurden op een zitdag, een derde waren
telefonische adviesvragen. Het aantal vragen per e-mail
of via de website neemt stilaan toe.
56% van de gebruikers is land- of tuinbouwer in hoofdberoep,
13% in nevenberoep en 19% is gepensioneerd
boer of tuinder, 11% is lid Landelijke Gilden buiten het
beroep.
De onderwerpen waarvoor men beroep doet op de
consulenten Dienstbetoon kunnen in drie grote blokken
ondergebracht worden.
> Bijna 40% van de vragen heeft betrekking op juridische
aangelegenheden met als uitschieter de
pachtwet.
> Meer dan 30% van de bezoekers wordt ondersteund
bij het invullen van hun belastingbrief, de administratie
i.v.m. mest- en wateraangifte enzovoort.
> 15% van de vragen houdt verband met bedrijfseconomische
thema’s: overname en stopzetting van het
bedrijf, VLIF, quota, premies en subsidies.

Roger Engelbosch:
“heT geefT eeN grooT gevoel
vAN veiligheiD.”
“Enkele jaren geleden had ik een probleem met de
opzegging van de pacht van één van de akkers die wij
bewerkten. de eerste pachtperiode van 18 jaar was
afgelopen en de eigenaar wou onze pacht opzeggen om
de grond in eigen gebruik te nemen.” Omdat Roger het
vermoeden had dat deze motivatie ongegrond was,
kwam hij met de opzegbrief naar de zitdag van Boerenbond.
De consulent Dienstbetoon informeerde of de
grondeigenaar wel degelijk zelf een landbouwer was.
Dit is immers absoluut noodzakelijk in geval van pachtopzegging
voor eigen gebruik. Dat bleek echter niet het
geval te zijn. “Omdat hij ons koste wat het kost wou
opzeggen, is hij dan een procedure voor de rechtbank
begonnen. Gedurende de hele procedure heeft Boerenbond
ons begeleid en onze advocaat van advies voorzien.
Uiteindelijk is de zaak in ons voordeel uitgesproken en
de pachtopzegging onwettelijk verklaard.”
Recent kwam Roger advies vragen rond een mogelijke
vermogensplanning. Als vader van vier kinderen waarvan
er één het bedrijf had overgenomen, wou hij een billijke
verdeling gerealiseerd zien tussen zijn kinderen zonder
dat de toekomstperspectieven van de overnemer in het
gedrang zouden komen. Na een voorlichtingsvergadering
legde hij zijn bekommernis voor aan de dienstbetoonconsulent
die de voordracht gegeven had. Na overleg
nam Roger contact op met zijn notaris. Op basis van alle
informatie werd een voorstel uitgewerkt waarin de vier
kinderen zich konden vinden. Roger vindt het cruciaal
dat hij met de dienstbetoonmedewerkers van Boerenbond
in alle openheid kan spreken. “Je moet eerst en
vooral vertrouwen hebben in de persoon met wie je
handelt. En als je ziet dat hij je probleem au serieux
neemt en het op een deskundige manier aanpakt, dan
vertrouw je hem. Ik vind de consulenten heel bekwaam
en dat geeft je in moeilijke situaties een groot gevoel van
veiligheid.”
31

De toekomst begint vandaag
Het Innovatiesteunpunt biedt advies, vorming en
begeleiding ter ondersteuning en ter stimulering van de
innovatie op land- en tuinbouwbedrijven. De werking
focust op twee thema’s: bedrijfsontwikkeling en milieutechnische
innovatie.
Bedrijfsontwikkeling
De innovatieconsulenten Bedrijfsontwikkeling begeleiden
land- en tuinbouwbedrijven in het opmaken van een
strategie voor hun bedrijf en bij de keuzes en beslissingen
die daarmee samenhangen. Mogelijke strategische
keuzes zijn verbredingsactiviteiten zoals het produceren
en verkopen van hoeveproducten, het inzetten op
recreatie of toerisme of het overschakelen naar bio.
Ondernemers kunnen een beroep doen op het Innovatiesteunpunt
voor een gepaste afzetstrategie en een
goed marketingplan. Zo krijgen ondernemers die bezig
zijn met productontwikkeling en productinnovatie
verkoopsadvies en worden projecten rond niche-afzetstrategieën
ontwikkeld. Het Innovatiesteunpunt levert
begeleiding op maat voor individuele bedrijven maar
organiseert ook diverse vormingsinitiatieven die zowel
heel intensief als zeer laagdrempelig kunnen zijn. Het
Innovatiesteunpunt wil immers innovatie en creativiteit
in de agrarische sector uitdragen en promoten. Het
verzorgt hiervoor vele voordrachten rond innovatie,
organiseert thematische en sectorspecifieke brainstorms
en creativiteitssessies. Land- en tuinbouwers die
inzetten op innovatie hebben dikwijls nood aan samenwerking.
Het Innovatiesteunpunt helpt hen bij de
partnersearch, binnen en buiten de sector. Samenwerkingsverbanden
kunnen ook begeleiding vragen voor hun
groeiproces. Ook voor het verwerven van ondernemersvaardigheden
(informaticagebruik, personeelsbeleid,
kostprijsberekening en rentabiliteit, good governance …)
kunnen innovatieve land- en tuinbouwers bij het Innovatiesteunpunt
terecht.
32
Milieutechnische innovatie
De werking inzake milieutechnische innovatie steunt op
twee pijlers: kringloop sluiten (Agrocycle) en cleantech.
De deskundigheid, de dienstverlening en het vormingsaanbod
van de milieutechnische consulenten situeert
zich rond de thema’s energie, water, biomassa, geur en
fijn stof. Een zeer belangrijk aspect van de dienstverlening
inzake energie zijn de energiescans. Hierbij wordt
een doorlichting gemaakt van het actuele energiegebruik
op het bedrijf en worden aanbevelingen gedaan
voor een zuiniger gebruik en voor energiebesparende of
energieproducerende investeringen. In de verschillende
provincies is een energieloket opgestart voor het
eerstelijnsadvies rond energie. De adviezen inzake
watermanagement betreffen waterbesparing, waterhergebruik
en waterzuivering. Verder wordt een inventaris
gemaakt van de beschikbare hoeveelheden agrarische
reststromen vanuit de land- en tuinbouw. In nauwe
samenwerking met onderzoekscentra wordt gezocht
naar mogelijke conversietechnologieën van biomassa en
de daaruit volgende valorisatie van rest- en nevenstromen.
De clustering en samenwerking tussen agrarische,
en ook niet-agrarische, bedrijven inzake milieutechnologie
worden door deze innovatieconsulenten begeleid.
De samenwerking met onderzoeksinstellingen en
onderwijsinstellingen wordt eveneens door hen ter harte
genomen en verder uitgebouwd.
Innovatiesteunpunt in cijfers
In 2011 registreerden de consulenten van het
Innovatiesteunpunt 620 adviesaanvragen. Er werden
60 energiescans uitgevoerd.
Voor de structuren van Boerenbond (kringen en gilden)
gaven de innovatieconsulenten 165 voordrachten.
daarnaast organiseerde het innovatiesteunpunt 89 eigen
vormingsinitiatieven met als meest bijzondere initiatieven
‘Inzicht in de consument, ontmoeting met Guillaume
Van Der Stighelen’ (230 aanwezigen); ‘Energie-Water
Infodag’ (300 deelnemers) en ‘Infodag Innovatieve
Veehouderij’ (286 aanwezigen).

Fons Gios:
“oNZe secTor kAN elke iNNovATie
goeD geBruikeN.”
Advies en begeleiding geven aan boeren en tuinders die
zelf innovatieve technieken ontwikkelen, is één van de
kernopdrachten van het Innovatiesteunpunt. Varkenshouder
Fons Gios kwam op het idee om de ammoniakuitstoot
van een nieuwe stal te bestrijden via toevoeging
van bacteriën aan de mest. Opdat zijn stalprototype als
emissiearm vergund en erkend zou kunnen worden door
de overheid, moest Fons metingen laten uitvoeren naar
de effectiviteit en de efficiëntie van zijn procédé. “Ik nam
contact op met de milieutechnische consulent van het
Innovatiesteunpunt met de vraag welke onderzoeksinstelling
die metingen zou kunnen uitvoeren.” De
consulent ging op onderzoek uit en kreeg een positief
antwoord van het ILVO, het Instituut voor Landbouw- en
Visserijonderzoek. Het prijskaartje was echter behoorlijk
hoog, te hoog voor een individueel bedrijf. Na overleg
met Fons stelde de consulent voor om op zoek te gaan
naar eventuele subsidies. Immers, bij een gunstig
meetresultaat zou niet alleen Fons Gios maar de hele
varkens- en pluimveesector over een nieuw type van
emissiearme stal beschikken. Bij het VITO, het Vlaams
Instituut voor Technologische Ontwikkeling, bleken in het
kader van het Prodem-programma – het projectdemonstratieprogramma
– financiële middelen voorhanden om
het onderzoek mee te helpen bekostigen. “Dankzij de
tussenkomst van het Innovatiesteunpunt kan de land- en
tuinbouw beroep doen op Prodem-steun. Voor mij
betekende het concreet dat het VITO twee derde van de
metingskosten voor zijn rekening nam.” Verder bracht de
innovatieconsulent de onderzoekers van het ILVO en het
VITO samen om afspraken te maken over de onderzoeksen
metingsmethodes. Fons Gios is erg opgezet met de
steun die hij kreeg van het Innovatiesteunpunt. “Zonder
de hulp van de innovatieconsulent hadden we niet
geweten dat we beroep konden doen op Prodem en dan
was het experiment met onze proefstal vastgelopen. Dat
zou bijzonder spijtig geweest zijn, want onze sector kan
elke innovatie goed gebruiken.”
33

Projecten stimuleren vernieuwing
Projectmatig werken zit in de lift. Zowel het Vlaamse als
het Europese beleid rond economische ontwikkeling,
milieutechnologie en plattelandsontwikkeling schakelt
over van een structurele betoelaging naar een meer
projectmatige aanpak. Na een voorzichtig begin vanaf de
jaren 90, beslisten Boerenbond & Landelijke Gilden in
het voorjaar van 2007 om de projectwerking beter te
gaan structureren zodat optimaal op deze evolutie kon
ingespeeld worden. Er werd een projectcel uitgebouwd
als intern kenniscentrum, ter ondersteuning van de
leiding en van de verschillende diensten van de organisatie
die meer en meer projectmatig werken.
Hefboom voor innovatie
Zeer belangrijk was dat er een visie ontwikkeld werd
rond de manier waarop Boerenbond & Landelijke Gilden
met projecten binnen de werking zouden omgaan.
Wat doen we projectmatig en wat niet ? Aan welke
voorwaarden moeten projecten voldoen ? De organisatie
koos daarbij resoluut voor de inzet van projecten voor
het op gang brengen van innovatie binnen de werking.
Het moet gaan om innovatie die de leden ten goede moet
komen. Elk nieuw project wordt daarop afgetoetst
alvorens het ontwikkeld kan worden.
Van hagen tot hoeveproducten
Er wordt vooral gefocust op het versterken van de
mogelijkheden voor land- en tuinbouwers om in te
spelen op vragen van de samenleving, maar die ook een
meerwaarde voor de boer en tuinder zelf kunnen
opleveren. Het gaat hier onder meer om de productie
van hoeveproducten, het creëren van een belevingsaanbod
op de hoeve, groene zorg, enzovoort. Dit gebeurde
o.a. via het Interreg-project GROEI.kans ! waarbij
grensoverschrijdend wordt samengewerkt met verschillende
Nederlandse partners.
Ook het leveren van publieke dienstverlening zoals het
onderhouden van het landschap, het strooien van winter -
zout en dergelijke werd vanuit een project uitgebouwd.
34
De sterke groei in de werking van Agro|aanneming en de
oprichting van agrobeheergroepen zijn het tastbare
bewijs van het succes van het EFRO-project ‘ECO²’.
Van energiebesparing
tot erosiebestrijding
Een tweede grote ontwikkelingsrichting betreft de
(milieu-)technische innovatie die boeren en tuinders
moet toelaten om ook in de toekomst rendabel te blijven
produceren binnen een alsmaar strenger regelgevend
kader. Thema’s als reductie van emissies, vermindering
van water- en energiegebruik, bestrijding van bodemerosie
en de opwaardering van biomassa worden opgepakt
vanuit projecten als ‘Bodembreed’, ‘Interactieve watersystemen’,
‘Agrocycle’, …
Van leren tot amuseren
Vanuit Landelijke Gilden wordt vooral ingezet op projecten
rond plattelandseducatie en de ontsluiting van
erfgoed op het platteland. De koppeling tussen ‘leren’ en
‘amuseren’ is daar de constante factor. Regionale
educatieve netwerken brachten de landbouw letterlijk tot
in honderden Vlaamse scholen. Projectgefinancierde
landbouwkranten vielen in de brievenbus van duizenden
gezinnen. Dit kon dankzij verschillende kleinere projecten
die door Plattelandsklassen werden uitgevoerd en
met projectmiddelen voor plattelandsontwikkeling
(PDPO) gefinancierd werden.
Projectwerking in cijfers
In 2011 werden een veertigtal projecten uitgevoerd, meer
dan een verdubbeling sinds 2007. ruim 6200 leden van
Boerenbond & Landelijke Gilden werden ondersteund
vanuit projecten. Zij kregen vorming, advies en dienstverlening,
promotie en soms financiële ondersteuning bij
hun activiteiten.

Kris Uytterhoeven:
“heT is eeN DuiDelijke wiN-wiNsiTuATie.”
in oktober 2008 werd het project eCo² opgestart. Het is
een samenwerking tussen Boerenbond, Agro|bedrijfshulp,
Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Agentschap
voor Natuur en Bos (ANB), Lisro en Rurant met steun
van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling.
Het project wil landbouwers betrekken bij het landschaps-
en natuurbeheer tegen een gepaste vergoeding.
De concrete werken worden uitgevoerd door boeren die
zich verenigd hebben in agrobeheergroepen (AGB’s).
Eind 2011 waren er 9 agrobeheergroepen actief.
Kris Uytterhoeven is vennoot van Agro|aanneming en
voorzitter van de agrobeheergroep Pikhakendonk in
Boortmeerbeek. “Kleine landschapselementen zoals
knotwilgen, houtkanten en poelen hebben veelal hun
economische functie voor de landbouw verloren. De VLM
geeft via het systeem van de beheersvergoedingen aan
de landbouwer een financiële tegemoetkoming om die
elementen op zijn land in stand te houden. In een
agrobeheergroep brengen de aangesloten boeren die
middelen samen om dan als groep de beheertaken uit te
voeren.” Het samenwerkingsverband heeft veel voordelen:
de leden kunnen op elkaars gronden werken
uitvoeren; men is beter uitgerust omdat men beroep kan
doen op een ‘collectief’ machinepark; sommige werken
kan men beter in groep aanpakken omdat ze voor een
man alleen te zwaar of te gevaarlijk zijn en, niet in het
minst, ‘het is plezanter samen.’ De leden van een ABG
komen twee keer per jaar samen: in het najaar om de
werken te plannen, in het voorjaar om ze te evalueren.
De leden van de ABG zijn vennoten van Agro|aanneming,
een erkend aannemingsbedrijf. “Zij zorgen voor de
omkadering. Dat geeft ons de zekerheid dat zaken zoals
facturatie, verzekering, signalisatie en de coördinatie van
de werken in orde zijn,” legt Kris uit. Voor Kris, die ook
heel wat ervaring heeft met werkopdrachten in het kader
van Agro|aanneming zoals sneeuw ruimen op de
luchthaven van Zaventem of het inzaaien van een
speelveld voor de gemeente Rotselaar, zijn de agrarische
natuurbeheerwerken onderdeel van zijn ‘normale’
bedrijfsvoering. Hij krijgt er een marktconforme vergoeding
voor.
Bij de start in oktober telde de ABG Pikhakendonk zes
leden, maar Kris streeft ernaar om uit te breiden zodat
boeren uit de hele Dijlevallei tot en met Rotselaar
kunnen participeren. “Het is een duidelijke win-winsituatie.
De kleine landschapselementen worden tegen een
erg schappelijke prijs onderhouden en de boeren die de
werken uitvoeren, verdienen een centje bij.”
35

Landelijke Gilden, het jaar rond
Landelijke Gilden biedt bewoners van het platteland de kans elkaar
te ontmoeten, te leren in een groep, cultuur te leren kennen en
actie te ondernemen rond het platteland en zijn leefbaarheid.
Enkele van de grotere activiteiten waren ‘Dorp in de Kijker’, ‘Open
Tuinen’, de ‘Streekzoektocht’, de ‘Plattelandsacademie’ en de ‘Dag
van de Landbouw’. Binnen Landelijke Gilden is er ook een specifiek
aanbod voor tuinliefhebbers, schapenhouders en senioren.
37

Lente
Landelijke Gilden versterkt de
sociale samenhang in dorpen
In de loop van 2011 blokletterde een krant: “Socioculturele
verenigingen bloeien en creëren verbondenheid op
het platteland.” Tot deze conclusie kwamen onderzoekers
van de KHLeuven die samen met Landelijke Gilden
meer dan 1600 bewoners in vijf Vlaams-Brabantse
plattelandsdorpen bevraagd hebben.
Het onderzoek maakt duidelijk dat het klassieke
sociaalculturele verenigingsleven nog lang niet dood is.
22% van de bevraagde bewoners is actief lid van één of
meer sociaalculturele verenigingen, waarbij Landelijke
Gilden en KVLV bij de meest genoemde verenigingen zijn.
Hiernaast is 34% van de bevraagden passief lid: ze
betalen lidgeld of lezen het ledenblad. Tel hierbij nog
24% van de geënquêteerden die ooit lid geweest zijn en
de vaststelling is dat 78% van de respondenten lid is, of
geweest is, van een sociaalculturele vereniging. Niet
iedereen participeert in gelijke mate aan het verenigingsleven.
Liefst 85% van de leden is ouder dan veertig.
Onder de deelnemers zijn ook significant meer vrouwen,
kerkgangers en personen die al langer in het dorp
wonen.
De onderzoekers vertaalden het begrip ‘sociale samenhang’
in concrete en meetbare houdingen en gedragingen.
Ze stelden vast dat mensen die ooit aangesloten
38
waren bij sociaalculturele verenigingen (in het verleden
of nu) méér houdingen hebben en gedragingen vertonen
die met sociale samenhang verbonden kunnen worden
dan leden van andere soorten verenigingen (bijvoorbeeld
voetbalclubs) of dan mensen die nooit lid zijn geweest.
Ze zijn minder gericht op hun eigenbelang, meer bereid
om dorpsgenoten te helpen en door hen geholpen te
worden, voelen zich minder machteloos tegenover
politiek in het algemeen en tegenover de lokale politiek
in het bijzonder. Ze voelen zich ook meer betrokken op
en verantwoordelijk voor het reilen en zeilen in hun dorp.
Bij de resultaten worden ook kritische kanttekeningen
gemaakt ten aanzien van het klassieke verenigingsleven.
Zo blijkt onder meer dat leden van sociaalculturele
verenigingen sterk op elkaar gericht zijn. Uit dit groepsgevoel
ontstaat een conservatieve reflex tegenover
anderen, bijvoorbeeld inwijkelingen. Daarom zijn heel
wat activiteiten van plaatselijke gilden gericht op het
leggen van contacten met dorpsbewoners die niet tot de
eigen groep behoren.
Er werd in het onderzoek ook informatie gehaald uit
interviews met spilfiguren van binnen en buiten het
verenigingsleven. Op basis van deze gesprekken werden

uitdagingen en werkpunten geformuleerd, zoals de
noodzaak om werk te maken van de integratie van
nieuwkomers in de gemeente. Of de suggestie dat
verenigingen die meer samenwerken hun slagkracht
binnen de gemeenschap vergroten. Als de verenigingen
ook in de toekomst een rol van betekenis willen spelen,
zullen zij bovendien leden van alle leeftijdscategorieën
moeten werven. Dit gebeurt best via brede gezinsactiviteiten
en open evenementen.
Het onderzoek geeft in geen geval aan dat Landelijke
Gilden het geweer van schouder moet veranderen. Er
gebeuren veel goede activiteiten in de lokale afdelingen.
Heel wat van de aandachtspunten die het onderzoek
aankaartte, zijn ondertussen opgenomen in de meerjarenplanning
van Landelijke Gilden.
Unieke ontmoeting met Congolese
bezoekers
Landelijke Gilden, KVLV en KLJ zijn al jaren solidair met
familiale boeren in het Zuiden. Weliswaar is enkele jaren
geleden, met de komst van nieuwe partners, de naam
IVA of ‘Ieder voor Allen’ gewijzigd in Trias, de missie is
dezelfde gebleven: steun bieden aan familiale landbouwers
en ondernemende mensen in Afrika, Azië en
Latijns-Amerika. De hoeksteen in de strategie van Trias
is de versterking van ledenorganisaties.
In het westen van Congo werkt de boerenfederatie
Repam, die op korte termijn de bestaanszekerheid wil
verbeteren van haar leden-landbouwers. Repam
vertegenwoordigt 55 lokale boerengroepen in Bas-Congo.
De oorsprong van haar bestaan is de plantageholding
Scam die zijn beste gronden braak laat liggen, terwijl de
druk op de grond voor de familiale boeren continu
toeneemt. Intussen heeft Repam al broodnodige grond
teruggewonnen van Scam.
De voorbije jaren heeft Repam zich ook verdienstelijk
gemaakt door de verdeling van verbeterd zaaigoed en
maniokstekken aan de leden. Op het vlak van belangenverdediging
zetten ze de eerste stappen.
In het kader van het partnerschap tussen Landelijke
Gilden en Repam waren drie bestuursleden van Repam
te gast op het Vlaamse platteland in april 2011. Ze
ontdekten hoe lokale afdelingen van Landelijke Gilden
functioneren en mee vorm geven aan de plattelandsontwikkeling
in Vlaanderen. Ze namen deel aan dialogen en
workshops, gingen op bezoek bij landbouwbedrijven
en proefcentra. Zelfs een partijtje krulbollen
stond op het programma! In 2012 volgt een reis
van tien leden van Landelijke Gilden naar Congo
om verder uit te wisselen over gemeenschappelijke
uitdagingen als ledenwerving, vorming van
bestuursleden en de organisatie van bestuursverkiezingen.
Slaan Landelijke Landelijke Gilden en Repam de handen in
elkaar, Boerenbond heeft op zijn beurt contacten
met aardappeltelers in Ecuador.
39

Pieter Devooght:
“BesTuursliD ZijN is eeN mooie voorT-
ZeTTiNg vAN mijN eNgAgemeNT iN klj.”
Pieter Devooght is 30 jaar en leraar in het secundair
onderwijs in Roeselare (West-Vlaanderen). Hij is verloofd
met Sofie Keerman. Pieter is bestuurslid van de Landelijke
Gilde van Loppem.
Landelijke Gilde Loppem is een actieve afdeling met 15
activiteiten per jaar en meer dan 100 leden. Pieter is het
jongste bestuurslid op een totaal van 14. Hij vormt een
goed team met de ‘doorgewinterde’ collega’s. Dat Pieter
bestuurslid werd mag niet verwonderen. Binnen KLJ
nam – en neemt – hij heel wat engagementen op, van het
plaatselijke tot het nationale niveau. Hij is er nog steeds
actief, maar eerder beleidsmatig. Hierdoor kwam er
meer tijd om in te gaan op de vraag om bestuurslid van
de plaatselijke landelijke gilde te worden. “Bestuurslid
zijn van de Landelijke Gilde van Loppem is een mooie
voortzetting van het engagement dat ik opnam in KLJ.
Ik word wat te oud voor het echt jeugdbewegingswerk.
Via de gilde blijf ik verbonden met het landelijke aspect
en het verenigingsleven.”
40
De combinatie van zijn vrijwilligerswerk met zijn vriendin
en zijn job is voor hem geen enkel probleem. Volgens
Pieter slagen ze er als bestuursteam in om het werk
goed te verdelen. Op die manier is iedereen wel eens
verantwoordelijk voor een activiteit en is het maar één of
twee keer per werkjaar wat drukker.
Pieter heeft nog heel wat wensen voor de toekomst.
Hij ziet de veelheid aan leeftijden in het bestuur als een
sterkte van de gilde. “Zelf ben ik nog maar vier jaar
bestuurslid,” vertelt hij, “terwijl ons oudste bestuurslid
dat al meer dan 50 jaar is. Ik hoop dat we in de toekomst
op dezelfde goede, constructieve manier met elkaar
kunnen samenwerken, want het verenigingsleven is
super. Mensen ontmoeten elkaar, delen vreugde en
vriendschap en leren elkaar in een ontspannen sfeer
kennen. Het is goed dat er vrijwilligerswerk is waarbij
mensen activiteiten op touw zetten ten bate van de lokale
gemeenschap.”

De Ecuadoraanse organisatie heeft een goede structuur,
maar er zijn nog vele uitdagingen inzake rendement en
kwaliteit. Het was voor de twee Boerenbondleden die in
november naar Ecuador reisden een herontdekking van
het belang van een sterke boerenbeweging.
De Noord-Zuidthematiek komt ook in het programmaaanbod
voor de lokale afdelingen aan bod. Zo tekenden
afdelingen in op de daguitstap ‘Te voet naar Congo’ dat
een bezoek aan het Afrikamuseum in Tervuren omvatte
en een verkenning van de sfeer en eetcultuur in de
Brusselse Matongéwijk. Gilden konden ook proeven van
het studiereisverhaal over het Congolese platteland dat
Gi Matteusen bracht. Verder zetten heel wat afdelingen
Trias en Repam centraal tijdens hun solidariteitsacties,
zoals tijdens Stap voor S.T.A.P.-wandelingen (Antwerpen),
Congo-troef-kaartavonden of -namiddagen en
andere acties verspreid over alle provincies.
Zomer
De tuinwerking staat centraal
Landelijke Gilden kan rekenen op een intensieve werking
voor tuinliefhebbers, zowel op lokaal als op bovenlokaal
vlak. Het jaarlijkse Open Tuinenweekend vormt hiervan
het hoogtepunt. Aan het weekend van 25 en 26 juni
namen in totaal 244 tuinen deel. In de provincie Antwerpen
trok elke tuin gemiddeld 289 bezoekers; in Limburg
207; in oost-Vlaanderen 272; in Vlaams-Brabant 214; in
West-Vlaanderen 242 en in de grensstreek van Nederland
378 bezoekers. Tijdens de editie van 2011 was er
vooral aandacht voor vijvers en waterpartijen in de tuin.
Tuinliefhebbers konden op voorhand beslissen
welke tuinen ze zouden bezoeken aan de hand
van de tuingids Open Tuinen 2011. Deze
kleurrijke gids bevatte niet alleen de
adressen, foto’s en een beschrijving van
alle deelnemende tuinen, maar er
kwamen ook allerhande toepassingen
van water aan bod. In elke provincie
werden handige, mooie routes in kaart
gebracht – de tuincircuits – met
stopplaatsen aan verschillende tuinen.
de afstanden varieerden van 8 tot 55 km.
Eind augustus vond in de kruidtuin van Leuven de
Tuindag plaats. Dit evenement was aan zijn vierde editie
toe. Leden van Landelijke Gilden waren, samen met hun
gezinsleden, welkom voor een exclusieve tuinmarkt en
een gratis rondleiding.
Tuinieren is een fijne hobby. Niet alleen voor volwassenen,
ook voor kinderen. Maar niet alle kinderen hebben
de kans om dat thuis te doen. Landelijke Gilden wil met
de lokale afdelingen, en samen met de vele lagere
scholen in Vlaanderen, zo veel mogelijk schooltuintjes
aanleggen zodat de kinderen het tuinieren leren
waarderen. Hiervoor wordt samen gewerkt met
Aveve en vzw Plattelandsklassen.
Landelijke Gilden biedt een
financiële en didactische
ondersteuning. Elke school
kan deelnemen en een tuin
starten. Met 92 deelnemers
werd in 2011 een nieuw record
gevestigd.
De tuinwerking staat bij heel wat plaatse-
41

lijke afdelingen centraal in het programma. Lokale
bestuursleden organiseren jaarlijks honderden activiteiten
– lessen, voordrachten, demonstraties … – rond het
snoeien van rozen, sierstruiken of kleinfruit en het
onderhoud van tuinmachines en -gereedschap. De
provincie Antwerpen en het Meetjesland hebben een
actieve tuinclub waar leden een uitgebreid tuinaanbod
vinden.
De zomer van
Landelijke Gilden
Op het platteland valt er altijd wel iets
te beleven. Getuige daarvan is Buiten-
Tips, de extra editie bij het juninummer
van het ledenblad Buiten. Deze jaarlijkse
brochure bundelt het uitgebreide
zomeraanbod van Landelijke Gilden,
per provincie, overzichtelijk en
42
chronologisch tot eind september.
In 2011 ging de zomer van Landelijke Gilden officieel van
start op Pinkstermaandag, tijdens de Haspengouwse
Gordel. Deze recreatieve fietstocht was aan zijn zeventiende
editie toe. Start- en aankomstplaats was Velm,
een deelgemeente van Sint-Truiden.
Het bleef droog, maar echt zonnig werd het niet. De
organisatoren mochten toch op een mooie opkomst
rekenen. De Haspengouwse Gordel
was eveneens de start van een
zwerfvuilcampagne waarmee men
de deelnemers opriep om geen
zwerfvuil in het landschap achter te
laten. Tijdens andere grote recreatieve
fietstochten werd deze
campagne verdergezet.
Landelijke Gilden laat haar leden
proeven van alle facetten van het
Vlaamse platteland. De lokale
afdelingen nemen dit vaak letterlijk,
want na een ontspannende fiets- of
wandeltocht staan er meestal
lekkere hapjes op het menu. Dit is
het geval voor de vele sneukel- en
smoefeltochten. Het is een traditie
die jaren geleden in Oost-Vlaanderen ontstond, maar al
snel de rest van het Vlaamse land veroverde.
Naast de vele dorps- en hoevefeesten, zoektochten en
tractorwijdingen vormen de recreatieve fietstochten de
ruggengraat van het zomerprogramma. Het zijn ideale
gelegenheden om, te voet of met de fiets, een mooie
streek te ontdekken. Fietselieren (Lier), de Maaslandse
Gordel (Opgrimbie), de Hagelandse Gordel (verschillende
start- en stopplaatsen in het Hageland), Fietsen tussen
Durme en Schelde (Hamme en Zele) en ’t Vijfde Wiel
(Roeselare) zijn maar enkele voorbeelden.
Een andere sterkhouder in de zomer van Landelijke
Gilden is de Nationale Streekzoektocht. Leden van
Landelijke Gilden konden in BuitenTips een extra bijlage
van 8 pagina’s vinden over de nationale Streekzoektocht,
met informatie, vragen en het deelnemingsformulier.
deelnemen kon van 11 juni tot 28 augustus. nieuw was
dat geïnteresseerden de fiets- en autoroute konden
downloaden waardoor het bestand nadien via een
gps-systeem kon geraadpleegd worden. In 2011 was
deze zoektocht te gast in Riemst, in het zuidoosten van
de provincie Limburg, tussen Tongeren en het Neder

Joke Pillet:
“ik wil voorAl eeN Brug slAAN
TusseN DorpsgeNoTeN.”
Joke Pillet is 49 jaar en leidinggevend medewerker bij de
Vlaamse gemeenschap. Ze is gehuwd met Eddy Verbinnen
en moeder van twee studerende kinderen. Ze is
voorzitter van Landelijke Gilde Wilsele-Putkapel
(Vlaams-Brabant), van het schoolbestuur Vrije School
Wilsele-Putkapel, van de scholengemeenschap ‘De
Vaart’ én politiek actief bij CD&V-Leuven en -Wilsele.
In 2006 kreeg de plaatselijke boerengilde een nieuwe
boost. Samen met een vriendin nam Joke het heft in
handen. Met de hulp van enkele vrijwilligers stampten ze
de landelijke gilde uit de grond. Momenteel telt de gilde
89 leden. Met elke maand een leuke activiteit op het
programma is dat ook niet verwonderlijk. De verkiezing
van de zonnekoning en –koningin, een verkiezing van de
twee schoolkinderen die de grootste zonnebloem
kweekten, is elk jaar een uitstekende promotieactie voor
de gilde. Daarnaast denkt de gilde ook actief mee rond
dorpsontwikkeling en werkt ze mee aan enkele projecten
van dorpsopbouw.
Wie bij Joke polst naar de redenen waarom ze dit alles
doet, krijgt een duidelijk antwoord: “Ik kom graag onder
de mensen. Ik wil vooral een brug slaan tussen dorpsgenoten
die actief of passief willen meewerken aan het
behoud van het landelijke karakter van het dorp. Samen
werken we aan een bruisend dorp in een landelijke
omgeving en versterken we de verbondenheid tussen de
mensen in onze gemeente. Ik bouw mee aan een warme
samenleving, waar er ruimte is voor iedereen! Door iets
voor een ander te doen, krijg je veel in de plaats.”
Ze beaamt dat het leven van een vrijwilliger druk is.
Gelukkig heeft ze een echtgenoot die haar steunt in wat
ze doet. De gezinstaken worden goed verdeeld. “Het is
soms zwaar”, vertelt ze. “Maar omdat ik het zo graag
doe, maak ik met plezier tijd voor mijn vrijwilligerswerk.
Ik ben mijn bestuursleden ook heel dankbaar voor de
warme vriendschap die ze geven en de hechte ploeg die
wij vormen. Dankzij hun inzet valt het engagement te
combineren met mijn werk en mijn gezin.” Volgens Joke
is het niet vanzelfsprekend om mensen te motiveren om
zich in te zetten voor anderen. Vrijwilligerswerk moet in
de eerste plaats leuk zijn, maar het moet ook gewaardeerd
worden. Want waardering is een belangrijke
motivatie.
Als wensen voor de toekomst geeft ze mee: “Een
leefbaar dorp, daar blijven we voor gaan! En zolang
mensen daar van dromen, zullen er wel altijd geëngageerde
dorpsgenoten zijn met een hart voor het verenigingsleven
die deze dromen in daden omzetten. We
blijven ijveren voor de rechten en het bestaan van het
platteland.”
43

landse Maastricht. De deelnemers maakten onder meer
kennis met het wijnkasteel van Genoeselderen, enig in
z’n soort in België. Ook de waterburcht van Millen en de
mergelgrotten kregen deelnemers over de vloer.
Op 21 augustus vond in Leuven de Tuindag plaats in de
hortus botanicus lovaniensis, de oudste botanische tuin
van ons land. Oorspronkelijk was dit een wetenschappelijke
plantencollectie, verbonden aan de universiteit.
Nu herbergt hij ook nuttige, bijzondere en merkwaardige
sierplanten. De Leuvense kruidtuin is zeer geliefd
bij studenten die een herbarium samenstellen en bij
tuinliefhebbers die er tijdens de middag hun boterhammen
opeten. Tijdens de Tuindag gaf kunstenares Tinka
Pittoors uitleg bij haar beeldententoonstelling; het
toneelgezelschap M-theater zorgde voor enkele historische
sketches. Verder konden de deelnemers ook
genieten van een zomerse kooksessie.
Projecten creëren extra kansen
Projectwerking wint binnen Landelijke Gilden alsmaar
aan belang. Het heeft tal van voordelen. Projecten
zorgen voor externe financiering, bijvoorbeeld via
Europese plattelandsontwikkelingsprogramma’s zoals
PDPO of Leader. Projecten bieden zo kansen om meer
middelen te besteden aan de missie van Landelijke
Gilden, met name werken aan een leefbaar platteland.
Projectwerking creëert bovendien een nieuwe dynamiek.
Wie regelmatig met nieuwe projecten kan werken, krijgt
de kans om door een andere bril te kijken en het
routinewerk achter zich te laten. Verder kan men
samenwerken met nieuwe partners, wat vaak zorgt voor
een positieve inbreng.
44
Landelijke Gilden participeert in enkele nationale
projecten. Zo werd er in 2011 door Plattelandsklassen
vzw verder gewerkt aan de uitbouw en de ‘marktpositionering’
van Weidepoort, een portaalsite voor landbouwen
plattelandseducatie waarop leerkrachten, jeugdleiders
of geïnteresseerde ouders heel wat educatieve
hulpmiddelen vinden. Daarnaast ontwikkelde Plattelandsklassen
ook twee plattelandseducatieve netwerken
in de Leadergebieden ‘Kempen & Maasland’ en ‘MarkAante
Kempen’. Het Interreg-project GROEI.kans wil
ruraal ondernemerschap stimuleren en versterken en
grensoverschrijdende samenwerking op velerlei vlakken
aanmoedigen. Het Grundtvig-project ‘Learning villages’
geeft de kans om te kijken hoe andere Europese
plattelandsorganisaties werken rond dorpsontwikkeling.
Ook lokale afdelingen gaan aan de slag met projecten
met externe financiering. Vaak bundelen zij de krachten
op bovenlokaal niveau, bijvoorbeeld op intergemeentelijk
of gewestelijk vlak. Vele handen maken het werk licht,
vele hoofden zorgen voor goede ideeën. Zo werkten
enkele gilden en heel veel vrijwilligers binnen het
Leadergebied MarkAante Kempen samen aan het project
‘Hoevebenamingen’. De historische verklaring van
379 hoevenamen werd verzameld in het boek ‘Landelijke
erfgoed, onze trots’. De hoeves kregen ook een naamplaatje.
Verder kan het gebeuren dat een individuele afdeling van
Landelijke Gilden aan de slag gaat rond een project.
Zo diende de Landelijke Gilde van Winksele-Delle in 2010
met succes een project in bij de oproep ‘Buitengewone
Buurt’ van de Koning Boudewijnstichting. Ze kregen
5000 euro om in 2011 hun project ‘Ik hou van Delle’ te
verwezenlijken. De twee doelstellingen van het project
zijn het versterken van het dorpsgevoel en een grotere
participatie van jonge gezinnen aan het dorpsleven. De
eerste doelstelling werd aangepakt met een echte

‘Dellecampagne’. Uit een wedstrijd tussen de dorpsgenoten
werd een logo geselecteerd dat zal afgedrukt
worden op boodschappentasjes, bierkaartjes enzovoort.
De participatie van de jonge gezinnen wil men verhogen
door hen persoonlijk aan te spreken en uit te nodigen
voor de activiteiten. Op de projectwebsite, ikhouvandelle.
be, komt er een interactief smoelenboek zodat de
inwoners elkaar online een eerste keer kunnen leren
kennen. Daarnaast zal men een welkomstmoment
organiseren voor nieuwe inwoners, een lichtjestocht, een
gratis ontbijt op straat, een speelstraat en een stratenvierkamp.
Herfst
Boer en burger vinden elkaar
op de Dag van de Landbouw
op zondag 18 september vond de 29ste editie van de dag
van de Landbouw plaats, dé ontmoetingsdag van de
Vlaamse land- en tuinbouwers met het brede publiek.
Vijftig bedrijven gaven een inkijk in hun dagelijkse
werking. Algemeen secretaris Sonja De Becker: “Wie
sinds zijn jeugd geen land- of tuinbouwbedrijf meer
bezocht heeft, zet grote ogen op. Land- en tuinbouwbedrijven
zijn minder toegankelijk geworden. Strenge
voorschriften op het vlak van hygiëne dwingen de boer
om de deuren te sluiten. De consument koopt zijn
voeding in een supermarkt en hij is van het productieproces
vervreemd. Omdat we het als sector belangrijk
vinden dat boer en burger elkaar blijven vinden, organiseren
Boerenbond en Landelijke Gilden dit evenement.
Het is naast een plezant, gezellig en leerrijk gebeuren
ook een voorbeeld van een hedendaagse, positieve
syndicale actie.”
45

Mark De Pauw:
“ik sTorTTe mij Als vrijwilliger
op De gewesTelijke seNioreNwerkiNg.”
Mark de Pauw uit Sleidinge (oost-Vlaanderen) is 67 jaar.
Hij was vroeger leerkracht in het lager onderwijs en is
gehuwd met Nelly Blomme, waarmee hij twee kinderen
en vier kleinkinderen heeft. Marc bouwt mee aan de
seniorenwerking van Landelijke Gilden in de gewesten
Evergem, Eeklo, Nevele en Lochristi. Het engagement
van Mark in de beweging begon als secretaris in de
lokale KLJ. Later werd hij verkozen tot bestuurslid van
de landelijke gilde met de opdracht vernieuwing te
brengen en de jonge gezinnen te vertegenwoordigen. Het
ledenaantal steeg van 200 naar 300 en het organiseren
van goede activiteiten was een uitdaging. Met de jaren
zag hij het ledenaantal van de zestigplussers toenemen.
Marc is nog steeds heel gemotiveerd. “In 2001 ging ik
met pensioen. Ik was toen al meer dan 20 jaar secretaris
van onze plaatselijke gilde. Mijn motto was: geef tijdig de
fakkel door aan de jongeren en ga zelf mee met je
leeftijd. Ik gaf mijn functie door en stortte me op vraag
van onze consulent als vrijwilliger op de gewestelijke
seniorenwerking. Ik werk samen met de seniorenafgevaardigden
van alle afdelingen een vijftal activiteiten uit
in vier gewesten. Ik geef tips, maak het verslag van de
vergadering, leg sprekers vast, enzovoort. Het jaarprogramma
bestaat uit een ontmoetingsnamiddag met
koffietafel, een fietstocht, een dag- en een meerdaagse
reis en een variéténamiddag.”
46
Zijn engagement vraagt veel tijd. “Maar ik doe het
graag”, vervolgt hij, “en je kan op zeer veel dankbaarheid
rekenen. Daarnaast is er nog tijd voor een grote tuin met
moestuin, voor kleine huishoudelijke taken, hulp bij de
kinderen en opvang van de kleinkinderen. Geregeld gaan
mijn vrouw en ik op reis of volgen we voordrachten en
lezingen.”
Het geeft Marc enorm veel voldoening te zien dat de
leden tevreden zijn en zeggen: “Dat we dat nog mogen
meemaken, fantastisch man!” Het is de bedoeling om
elke activiteit een meerwaarde te geven. “Een hoogtepunt
vind ik in elk geval onze jaarlijkse afsluiter met een
prachtige variéténamiddag voor alle senioren van drie
gewesten. Hier mogen we elk jaar 350 tot 400 leden
verwelkomen.”
Binnen de seniorengroep zijn er uiteraard grote leeftijdsverschillen,
van 55-plus tot 75-plus. “de interesses
lopen uiteen en het is niet eenvoudig een goede mix te
vinden in je programma. Goede activiteiten plannen is
dan ook de uitdaging.”
Marc zit met heel wat vragen: “Hoe kan je blijven
omgaan met de steeds grotere groep senioren in onze
beweging? Wie zal in de toekomst bereid zijn om op
vrijwillige basis verantwoordelijkheid te nemen ? Dit
wordt beslist niet eenvoudig. En toch… Ik hoop dat
sommige leden het zullen aandurven.”

Overal in Vlaanderen openden
land- en tuinbouwbedrijven
de deuren. Verschillende
onder hen pakten uit met
proevertjes en met extra
animatie. Andere werkten
samen met collega’s uit de
buurt en bundelden hun
activiteiten activiteiten in een zogenaamde
cluster. Dat was onder meer
het geval in Gingelom, waar de
bezoekers terecht konden op
een fruitteelt-, een varkens-,
een akkerbouw- en een
para-agrarisch bedrijf. De plaatselijke
afdelingen afdelingen van Landelijke
Gilden zorgden op heel wat bedrijven voor randanimatie
met bijvoorbeeld een maïsdoolhof, springkastelen,
fototentoonstellingen en tractorritjes.
In de aanloop naar de Dag van de Landbouw werd via
You Tube een filmpje gelanceerd met in de hoofdrol een
boer die de ontdekking van zijn leven doet: hij was er
zogezegd in geslaagd om aardappelen zonder schil te
telen. Schillen zou dus niet meer nodig zijn... De
bedoeling van het filmpje was de consument te doen
stilstaan bij het werk dat land- en tuinbouwers steken in
het kweken van gewassen en het fokken van dieren. Het
filmpje werd verspreid via verschillende sociaalnetwerksites
– onder meer Facebook – met de bedoeling het
publiek warm te maken voor de opendeurdag.
Dankzij de lokale gilden en de landbouwgezinnen die
hun bedrijf openstelden, beleefden vele bezoekers een
interessante en leerrijke dag.
Prinses Mathilde viert 25 jaar
Plattelandsklassen mee
Plattelandsklassen vierde zijn 25-jarig bestaan in stijl,
in aanwezigheid van prinses Mathilde en heel wat
prominenten. De viering vond plaats op 29 september
2011 in De Boerekreek in Sint-Jan-in-Eremo, waar het
verhaal van Plattelandsklassen begon. Via een academisch
gedeelte, een bezoek aan infostands en gesprekken
met vrijwilligers kon prinses Mathilde zich een goed
beeld vormen van de werking. Alle vrijwilligers die
Plattelandsklassen groot maken, waren op
de viering uitgenodigd. Zij waren talrijk talrijk
aanwezig en werden uitdrukkelijk bedankt. bedankt.
Zij kregen allen een paar laarzen cadeau,
zodat ze met stevig schoeisel verder
kunnen werken aan de uitbouw van
Plattelandsklassen.
Op 30 september, de dag na de viering, kregen alle
basisscholen in Vlaanderen een verrassing in de
brievenbus: het themablad Grasspriet over duurzame
voeding. De Grassprietreeks, eveneens te downloaden
via www.grasspriet.be, bestaat uit thematische dossiers
over de land- en tuinbouw, gericht naar kinderen van de
derde graad. Deze feestelijke twintigste editie behandelde
met ‘Duurzaamheid in land- en tuinbouw’ een
actueel, sectoroverschrijdend thema. De reacties op dit
verjaardagsgeschenk waren zeer positief.
Als afsluiter van het feestjaar organiseerden Plattelandsklassen
en Landelijke Gilden op 17 november 2011
een Plattelandsacademie met als onderwerp ‘Plattelandseducatie:
levensecht leren of public relations?’
Al was iedereen het roerend eens over de zin en het
maatschappelijk belang van landbouw- en plattelandseducatie,
toch kwam er een grondige discussie op gang
over vragen als “Wat is de rol van de verschillende
overheden?”, “Hoe kunnen we het onderwijs nog beter
bereiken?”, enzovoort.
47

Op 25 jaar tijd is Plattelandsklassen vzw uitgegroeid
tot de referentie inzake landbouw- en plattelandseducatie.
In 2011 genoten 131 scholen of 4.549 leerlingen
van een meerdaagse plattelandsklas; het netwerk van
kijkboerderijen groeide uit tot 72 bedrijven; het aanbod
van didactisch materiaal werd uitgebreid met een
didactische werkbundel ‘Educatief Haspengouw’, de
Haspengouwmobiel, het klassikaal gezelschapsspel
‘Weet wat je eet’ en andere werkvormen. Kortom, er is
altijd iets te beleven met Plattelandsklassen!
Winter
Vrijwilligers maken het verschil
2011 was het Europees jaar van het vrijwilligerswerk.
Onder het motto ‘Vrijwilligers maken het verschil’ ging in
binnen- en buitenland heel wat aandacht naar het werk
van vrijwilligers en de uitdagingen waarvoor zij staan.
Naar schatting 30% van alle Europeanen doet vrijwilligerswerk,
meer dan 100 miljoen mensen dus!
“Vrijwilligers weerspiegelen de diversiteit van de
Europese samenleving, waarin mensen van alle leeftijden,
vrouwen en mannen, actieven en werklozen,
mensen van verschillende religieuze groepen en van alle
nationaliteiten betrokken zijn”, zegt het Europees
Centrum Vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk bevordert
de sociale samenhang, stimuleert het actief ouder
worden, laat de jeugd de ervaring van hun
leven opdoen, ligt aan de basis van
talloze humanitaire acties en
maakt ons tot zelfbewuste,
solidaire burgers.
Vrijwilligers maken
Landelijke Gilden
Driekwart van de Vlaamse bevolking
is lid van een vereniging en één op
twee is zelfs actief lid. Maar zonder
bestuursleden zouden al die verenigingen
geen lang leven beschoren
48
zijn. Dit geldt ook voor Landelijke Gilden. Een afdelingsbestuur
kan tot 30 bestuursleden tellen. Naast bestuursleden
is er op lokaal vlak nog een groot aantal vrijwilligers
die losse taken en/of tijdelijke engagementen
opnemen. Een ruwe schatting leert dat dit over 24.000
personen per jaar gaat.
in 2011 waren er 68.735 leden Landelijke Gilden.
de beweging telde ruim 7245 bestuursleden in
910 afdelingen. 36% is jonger dan 50 jaar, 38% zit in
de leeftijdsgroep tussen 50 en 65 jaar en 26% is ouder
dan 65. 44,5% van de bestuursleden komt uit de
land- en tuinbouw.
576 afdelingen stuurden een werkingsverslag in.
Daaruit blijken volgende activiteitscijfers:
> Aantal lokale activiteiten: 6919
- Ledenactiviteiten: 4124
- open activiteiten: 2795
> Gemiddeld aantal lokale activiteiten: 12
> aantal lokale bestuursvergaderingen: 3928
> Gemiddeld aantal bestuursvergaderingen: 6,9
> Aantal deelnemers aan lokale activiteiten: 622.594
- Ledenactiviteiten: 152.573
- open activiteiten: 470.021
> Aantal deelnemers aan bovenlokale
activiteiten: 122.202
- Ledenactiviteiten: 41.407
- open activiteiten: 80.795

Verjonging belangrijk
voor de toekomst
Om de dynamiek in de bestuursploeg te houden,
organiseert Landelijke Gilden om de vijf jaar een
algemene campagne voor bestuursverkiezingen.
De huidige campagne startte in september 2011.
Voor deze bestuursverkiezingscampagne schoof het
Nationaal Bestuur van Landelijke Gilden enkele belangrijke
prioriteiten naar voren. Een eerste is verjonging. Dit
is geen gemakkelijk doel. Als er een goede verstandhouding
is met de plaatselijke KLJ-afdeling of met een
andere jeugdbeweging lukt het om een doorstroming
van jongeren naar het bestuur van de
landelijke gilde te realiseren. Op andere
plaatsen zoekt het bestuur versterking
door bij nieuwe dorpsbewoners – vaak
jongere mensen – aan te kloppen.
Een tweede uitdaging is het bewaken en
het versterken van de diversiteit binnen
de bestuursploegen. Mannen en
vrouwen, uit alle hoeken van het dorp,
gevestigde dorpelingen en nieuwkomers,
jongeren en ouderen, mensen actief
binnen en buiten de land- en tuinbouwsector…
iedereen is welkom in de
besturen. Het versterkt de verankering
en vergroot de achterban.
De wijze waarop bestuursverkiezingen georganiseerd
worden, is niet op alle plaatsen gelijk. Maar één kenmerk
zou overal gelijk moeten zijn: wie met de beste
bedoelingen de bestuursploeg wil komen versterken,
moet hiertoe de kans krijgen.
De lokale verkiezingen zijn meteen ook de aftrap voor de
verkiezing van vertegenwoordigers in de gewestraden,
de provinciale besturen en het Nationaal Bestuur. Eind
2012 zullen al deze bovenlokale structuren vernieuwd
zijn.
De senioren van
Landelijke Gilden in actie
Landelijke Gilden telt 29.714 leden in de leeftijdscategorie
60+ (43% van het totaal). Er kwamen 592 nieuwe
leden in deze leeftijdscategorie bij. Dat is zeker te
danken aan de vele activiteiten die door en voor deze
leeftijdsgroep worden georganiseerd. Op lokaal niveau
organiseerden 87 afdelingen een eigen aanbod, met in
totaal 187 activiteiten. Het gaat om voordrachten,
uitstappen of activiteiten die in het teken staan van ‘sport
en spel’. Naast de plaatselijke seniorenwerking is er nog
een ruim aanbod op gewestelijk, regionaal of provinciaal
niveau. Verspreid over Vlaanderen en Oost-België zijn er
49

ijna vijftig stuurgroepen actief. Elke stuurgroep is
samengesteld uit seniorenvrijwilligers die afgevaardigd
worden door de lokale besturen van Landelijke Gilden.
Samen organiseerden ze 241 activiteiten. Voordrachten,
culturele voorstellingen en reizen zijn de toppers uit het
aanbod. Er bestaan sterke regionale verschillen in het
aantal stuurgroepen: de provincie Antwerpen telt er 15
(98 activiteiten), Limburg 5 (14 activiteiten), oost-Vlaanderen
10 (50 activiteiten), Vlaams-Brabant 5 (23 activiteiten),
West-Vlaanderen 12 (42 activiteiten) en Oost-België
2 (8 activiteiten).
de Seniorenraad van de Landelijke Beweging werd op 8
december 1992 opgericht om de belangen te verdedigen
van zestigplussers die op het platteland wonen. Tot
vandaag zetelen in de Seniorenraad Seniorenraad twaalf twaalf senioren
(zestigplussers): zes uit KVLV
en zes uit Landelijke Gilden,
telkens één per Vlaamse
provincie en één uit Oost-
België. De raad wordt
beurtelings voorgezeten door
iemand van KVLV of Landelijke
Gilden. Hij levert levert advies aan de de
eigen structuren (Landelijke
Gilden en KVLV) en verdedigt
de belangen van de leden in
diverse overlegorganen,
waaronder de Vlaamse
Ouderenraad. Ouderenraad. Omdat Omdat deze raad
erkend is als officieel adviesorgaangaan
van van de de Vlaamse Vlaamse regering, regering,
besteedt de Seniorenraad heel
wat wat aandacht aan de voorbereiding
en opvolging van haar
50
vertegenwoordiging. In 2011 kwamen adviezen op de
agenda rond de programmatie in de ouderenzorg, de
concretisering van het Vlaamse Woonzorgdecreet, de
voorbereiding van een basisdecreet Vlaamse sociale
bescherming en de thematieken ‘wonen en armoede’ en
‘leeftijdsdiscriminatie in de hospitalisatieverzekering’.
Verder kwam de interne Vlaamse staatshervorming ter
sprake en werd meegewerkt aan de opbouw van
verschillende memoranda voor de gemeente- en
provincieraadsverkiezingen van 2012.
Zonder vrijwilligers zou er van een seniorenwerking
geen sprake zijn. Net zoals voor de andere structuren
van Landelijke Gilden, ging in september 2011 een
periode van bestuursverkiezingen van start. In een
eerste fase worden de vertegenwoordigers van de lokale
afdelingen in de gewestelijke of regionale stuurgroepen
verkozen. Wegens de leeftijdsverschillen binnen de
seniorengroep wordt gevraagd om liefst een jongere en
een oudere senior aan te duiden. In een volgende fase
verkiest men onder deze vertegenwoordigers een
provinciaal seniorenvoorzitter, naast een kandidaat voor
de Seniorenraad van de Landelijke Beweging. Zij
vertegenwoordigen ook de leden 60+ in het provinciaal
bestuur van Landelijke Gilden van hun provincie.

Een nieuw logo
Landelijke Gilden ontwikkelde in 2011 een nieuw logo en
een bijpassende huisstijl. De kracht van de organisatie
ligt niet in een frisse kleur of krachtig logo. Ze ligt in de
werking. Vrijwilligers en leden maken van Landelijke
Gilden elke dag weer een sterk merk. Meer dan vroeger
is het nodig hun inspanningen te ondersteunen met een
goede communicatiestrategie. Daarom ontsnapte ook
Landelijke Gilden niet aan de vraag of haar identiteit
herkenbaar aanwezig is in haar logo en huisstijl. De
denkoefening van Landelijke Gilden sloot aan bij die van
Boerenbond. Ook de beroepsgerichte werking zette
immers een gelijkaardige oefening op in het kader van
de evaluatie van de werking van haar structuren.
De identiteit van Landelijke Gilden werd tien jaar geleden
door het Nationaal Bestuur beschreven in een missie.
Landelijke Gilden is een socioculturele vereniging die
lokaal verankerd is. Ze wordt gedragen door de inzet van
haar vrijwilligers en streeft een duurzame band met
haar leden na. De werking is waardegedreven en gericht
op het versterken van de leefbaarheid van dorp en
platteland. Bij de opmaak van het beleidsplan 2011-2015
werd hier nog een extra accent aan toegevoegd: Landelijke
Gilden is er voor al wie mee wil bouwen aan het
Vlaamse platteland, wat zijn achtergrond of woonplaats
ook is.
Met de hulp van een extern communicatiebureau ging
Landelijke Gilden aan de slag om deze identiteit te
vertalen in imagokenmerken. Honderden bestuursleden
werkten mee aan een bevraging en beschreven vijf
‘top-imagoaccenten’.
Landelijke Gilden is:
> gericht op ontmoeting en samenzijn, op sociale
samenhang;
> gericht op het dorp en het platteland;
> met de focus op het gezin, met aandacht voor de mix
van gezinssamenstellingen (jong, oud, groot, klein …);
> gericht op de beleving van het platteland, met daarin
een belangrijke plaats voor de beleving van de actieve
land- en tuinbouw;
> verdediger van de belangen van een leefbaar platteland.
Ontwerpers vertaalden deze ‘top-imagoaccenten’ in een
kleurig nieuw logo, dat half september door de nationale
bestuursorganen van Landelijke Gilden werd aangenomen.
Het resultaat is verrassend: het herdachte logo, de
nieuwe warme kleur (terracotta-oranje) en de toegevoegde
slagzin ‘Samen beleef je meer’. Het landschap uit
het oude logo bleef behouden. De uitbrekende vogel
voegt hieraan het vrijetijdsgevoel toe. De kerktoren stelt
het dorp voor. De ronde vorm – die men eveneens
terugvindt in het nieuwe logo van Boerenbond – roept de
51

idee van een kwaliteitslabel op. Het open en uitnodigende
gevoel dat de beweging kenmerkt, wordt versterkt
door het uitbreken van de vogel uit de cirkel.
Eind 2011 werd hard gesleuteld aan de aanpassing van
tijdschriften, website, promotiematerialen en
bewegingsmaterialen . Er is een plan om alle promotiematerialen
die in de plaatselijke gilden gebruikt worden,
te vervangen. De uitvoering hiervan zal in de loop van
2012 zijn beslag krijgen.
Landelijke Gilden is voortdurend in verandering, zoekend
naar een passend antwoord op de uitdagingen die zich
stellen. De bestuurskracht en de creativiteit in de lokale
afdelingen is hierbij de belangrijkste troef. Het nieuwe
logo wil een kwaliteitslabel zijn dat, over alle Vlaamse
dorpen heen, Landelijke Gilden herkenbaar maakt als
een dynamische, zelfbewuste en open vereniging.
52

Eenheid in verscheidenheid
Boerenbond en Landelijke Gilden zijn met diverse eigen diensten of
in samenwerkingsverbanden met derden geëngageerd in
organisaties rond land- en tuinbouw en rond welzijn en welvaart
op het platteland. Het hoofdkantoor van Boerenbond & Landelijke
Gilden is gehuisvest aan de Diestsevest in de stationsomgeving van
Leuven. Op werkdagen zijn bezoekers welkom tussen 7 en 18 uur.
53

Hoofdkantoor
Boerenbond &
Landelijke Gilden
Diestsevest 40, 3000 Leuven
T 016 28 60 00
Boerenbond
F 016 28 60 09
info@boerenbond.be
www.boerenbond.be
Landelijke Gilden
F 016 28 60 29
info@landelijkegilden.be
www.landelijkegilden.be
54
Provinciale kantoren
Antwerpen
Maal 1, 2440 Geel
T 014 59 51 50
F 014 59 51 59
antwerpen@boerenbond.be
antwerpen@landelijkegilden.be
Limburg
Kiezelstraat 56, 3500 Hasselt
T 011 27 83 00
F 011 27 83 06
limburg@boerenbond.be
limburg@landelijkegilden.be
Oost-België
Malmedyer Strasse 63, 4780 St. Vith
T 080 41 00 60
F 080 41 00 69
ilona.benker@bauernbund.be
www.bauernbund.be
Oost-Vlaanderen
denen 157, 9080 Lochristi
T 09 243 88 20
F 09 243 88 30
oostvlaanderen@boerenbond.be
oostvlaanderen@landelijkegilden.be
Vlaams-Brabant
Diestsevest 40, 3000 Leuven
T 016 28 61 02
F 016 28 61 09
vlaamsbrabant@boerenbond.be
vlaamsbrabant@landelijkegilden.be
West-Vlaanderen
diksmuidsesteenweg 406/4, 8800 roeselare
T 051 26 03 80
F 051 26 03 89
westvlaanderen@boerenbond.be
westvlaanderen@landelijkegilden.be
Eigen organisaties
Agro|diensten
Diestsevest 40, 3000 Leuven
Agro|bedrijfshulp cvba
T 016 28 64 64
F 016 28 64 39
info@agrobedrijfshulp.be
www.agrobedrijfshulp.be
Agro|services cvba
T 016 28 64 30
F 016 28 64 39
hoofdkantoor@agro-services.be
www.agro-services.be
Agro|aanneming cvba
T 016 28 64 64
F 016 28 64 39
info@agroaanneming.be
www.agroaanneming.be
Internationale Werktuigendagen
voor Land- en Tuinbouw vzw
kortrijksesteenweg 1097C,
9051 Gent
T 09 245 36 13
F 09 245 36 11
info@werktuigendagen.be
www.werktuigendagen.be
Plattelandsklassen vzw
Diestsevest 40, 3000 Leuven
T 016 28 60 28
F 016 28 60 29
info@plattelandsklassen.be
www.plattelandsklassen.be

Boerenbond is partner in:
NCBL vzw (Nationaal Centrum voor
Beroepsvorming in Land- en Tuinbouw)
Diestsevest 40, 3000 Leuven
T 016 28 61 10
F 016 28 61 19
ncbl@boerenbond.be
www.boerenbond/vorming
Agriflora cvba
kortrijksesteenweg 1097C, 9051 Gent
T 09 245 36 13
F 09 245 36 11
info@agriflanders.be
www.agriflanders.be
Steunpunt Groene Zorg vzw
Diestsevest 40, 3000 Leuven
T 016 28 61 28
F 016 28 60 59
groenezorg@boerenbond.be
www.groenezorg.be
Logeren in Vlaanderen vzw
Diestsevest 40, 3000 Leuven
T 016 28 60 35
F 016 28 60 39
info@logereninvlaanderen.be
www.logereninvlaanderen.be
Landelijke Gilden zijn partner in:
Landelijke Thuiszorg vzw
remylaan 4B, 3018 Wijgmaal
T 070 22 88 78
F 016 24 39 72
thuiszorg@kvlv.be
www.landelijkethuiszorg.be
Landelijke Kinderopvang vzw
remylaan 4B, 3018 Wijgmaal
T 016 24 39 81
F 016 24 39 76
landelijkekinderopvang@kvlv.be
www.landelijkekinderopvang.be
Zorg-Saam vzw
remylaan 4B, 3018 Wijgmaal
T 016 24 39 75
F 016 24 39 71
zorgsaam@zorgsaam.be
www.zorgsaam.be
Ons zorgnetwerk vzw
remylaan 4B, 3018 Wijgmaal
T 016 24 39 75
F 016 24 39 72
onszorgnetwerk@kvlv.be
www.onszorgnetwerk.be
Trias vzw
Handelsstraat 20 b14, 1000 Brussel
T 02 513 75 34
F 02 512 05 02
trias@triasngo.be
www.triasngo.be
55

Andere verenigingen van
de Landelijke Beweging
KVLV
remylaan 4B, 3018 Wijgmaal
T 016 24 49 40
F 016 24 49 41
info@kvlv.be
www.groepkvlv.be
KLJ
Waversebaan 99, 3050 Oud-Heverlee
T 016 47 99 99
F 016 47 99 95
info@klj.be
www.klj.be
LRV
Waversebaan 99, 3050 Oud-Heverlee
T 016 47 99 60
F 016 44 99 85
info@lrv.be
www.lrv.be
56
Bedrijven van de
Groep Boerenbond
ACERTA
Diestsevest 14, 3000 Leuven
T 016 24 53 99
F 016 24 53 53
corporate.communications@acerta.be
www.acerta.be
Agri Investment Fund
Diestsevest 40, 3000 Leuven
T 016 28 62 51
F 016 28 62 59
Aveve
Minderbroedersstraat 8, 3000 Leuven
T 016 24 26 26
F 016 24 28 82
aveve@aveve.be
www.aveve.be
MRBB
Diestsevest 40, 3000 Leuven
T 016 28 62 51
F 016 28 62 59
SBB
Vuurkruisenlaan 2, 3000 Leuven
T 070 22 26 73
F 070 22 26 72
info@sbb.be
www.sbb.be

Diestsevest 40, 3000 Leuven – www.boerenbond.be – www.landelijkegilden.be
Diestsevest 40, 3000 Leuven – www.boerenbond.be – www.landelijkegilden.be