09.09.2013 Views

EPkE zONDErLAND NiEUW THiALF - Wielersportboeken

EPkE zONDErLAND NiEUW THiALF - Wielersportboeken

EPkE zONDErLAND NiEUW THiALF - Wielersportboeken

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

het eerste echte boekMaGazine<br />

Van en oVer oVer sPort in frysLÂn<br />

<strong>EPkE</strong><br />

<strong>zONDErLAND</strong><br />

naar het Goud Met de<br />

Precisie Precisie Van Van een een chirurG chirurG<br />

<strong>NiEUW</strong> <strong>THiALF</strong><br />

bLiJ Met 50 MiLJoen,<br />

bLiJ Met 50 MiLJoen,<br />

Maar oP zoek zoek naar Meer!<br />

VER<br />

DER<br />

sport fan fryslân is een uitgave van nederland sportland<br />

John JorritsMa | fryske sPorten | tineke schokker | sc heerenVeen | sVen kraMer | Vc sneek<br />

sPort frysLÂn | daniËL knibbeLer | aris Leeuwarden | Marit bouwMeester | anni friesinGer<br />

aLyda norbruis | toPsPort noord | eeLco derks | caMbuur Leeuwarden | antoinette de JonG


Ameland: sporteiland!<br />

Sportevenementen 2013<br />

Mrt. Mountainbike<br />

April Klein Vaarwater (wandel)<br />

Juni Beachrugby<br />

Beachvolleybal<br />

Beachsport (div. sporten)<br />

Rondje Ameland (wandel)<br />

Juli MadNes (surf & skate)<br />

Sept. TriAmbla triathlon<br />

Okt. Tussen Zand & Slik<br />

Wandelevenement<br />

Dec. AdventureRun<br />

Runningevent<br />

Design<br />

House Island en Brouwer Anja Amelandfoto, e:<br />

Kijk op: www.vvvameland.nl<br />

voor de exacte data en meer<br />

informatie. Fotogra


healthy ageing network<br />

northern netherlands (hannn)<br />

Stimuleert,<br />

healthy ageing network<br />

northern netherlands (hannn)<br />

versnelt<br />

en verbindt<br />

Stimuleert,<br />

versnelt<br />

Het Healthy Ageing Network Noord-Nederland (HANNN) is<br />

een dynamisch platform voor bedrijven, kennisinstellingen en<br />

en verbindt<br />

overheden die als doel hebben kennis en kansen op op het gebied van<br />

ziekte en gezondheid gezondheid te te verbinden. Hiermee stimuleert het HANNN<br />

de economische ontwikkelingen van Noord-Nederland.<br />

Bent u geïnteresseerd of zoekt u aansluiting?<br />

Neem Het Healthy dan contact Ageing met Network ons op. Noord-Nederland (HANNN) is<br />

een dynamisch platform voor bedrijven, kennisinstellingen en<br />

overheden die als doel hebben kennis en kansen op het gebied van<br />

ziekte en gezondheid gezondheid te te verbinden. Hiermee stimuleert het HANNN<br />

de economische ontwikkelingen van Noord-Nederland.<br />

Bent u geïnteresseerd of zoekt u aansluiting?<br />

Neem dan contact met ons op.<br />

L.J. Zielstraweg 2<br />

Postbus 1047<br />

9701 BA Groningen<br />

T +31 50 800 32 64<br />

E info@hannn.eu<br />

I www.hannn.eu<br />

Financiële partners: Alfa-college, Brains On-Line, FrieslandCampina, Gemeente Groningen,<br />

Gemeente Leeuwarden, Hanzehogeschool Groningen, IBM Healthcare Nederland, IQ Corporation,<br />

MSD, NHL Hogeschool, N.V. NOM, Ordina, Philips Consumer Lifestyle, PRA International, L.J. Zielstraweg Provincie 2<br />

Drenthe, Provincie Fryslân, Provincie Groningen, QPS, Rijksuniversiteit Groningen, Postbus 1047 Stenden<br />

hogeschool, Syncom, Universitair Medisch Centrum Groningen, Van Hall Larenstein, 9701 BA Groningen VitalinQ,<br />

Waterbedrijf Groningen<br />

T +31 50 800 32 64<br />

E info@hannn.eu<br />

Overige partners: De Leefstijl Academie, Bruisende Medewerkers, Gemeente I www.hannn.eu<br />

Assen, Gemeente<br />

Emmen, Healthy Ageing Campus Netherlands, KvK Noord, LIMIS, MKB Noord, Stichting Business<br />

Generator Groningen, Stichting Triade, Syntens, TCNN, VNO NCW Noord, Zorg Innovatie Forum<br />

Financiële partners: Alfa-college, Brains On-Line, FrieslandCampina, Gemeente Groningen,<br />

Gemeente Leeuwarden, Hanzehogeschool Groningen, IBM Healthcare Nederland, IQ Corporation,<br />

MSD, NHL Hogeschool, N.V. NOM, Ordina, Philips Consumer Lifestyle, PRA International, Provincie<br />

DIT PROJECT WORDT MEDEGEFINANCIERD DOOR HET<br />

EUROPEES FONDS VOOR REGIONALE ONTWIKKELING,<br />

DOOR HET MINISTERIE VAN ECONOMISCH ZAKEN EN HET<br />

SAMENWERKINGSVERBAND NOORD-NEDERLAND (SNN)<br />

DIT PROJECT WORDT MEDEGEFINANCIERD DOOR HET<br />

EUROPEES FONDS VOOR REGIONALE ONTWIKKELING,<br />

DOOR HET MINISTERIE VAN ECONOMISCH ZAKEN EN HET<br />

SAMENWERKINGSVERBAND NOORD-NEDERLAND (SNN)


4<br />

inhoud<br />

SPOrT FAN FrySLâN<br />

sport fan fryslÂn<br />

inhoud<br />

7<br />

58<br />

68<br />

7 voor Epke en voor U<br />

Voorwoord van Commissaris van de Koningin John Jorritsma<br />

8 marit Bouwmeester, Alyda Norbruis en Epke zonderland<br />

De 3 van Londen<br />

14 gedeputeerde Tineke Schokker - Strampel<br />

De vrouw van 1 Miljoen<br />

18 Sport Fryslân – verantwoord laten sporten en bewegen<br />

Directeur Saakje Mulder<br />

28 Topsport NOOrD – Faciliteren van Toptalent<br />

Directeur Willem Veldman<br />

38 Sport op Basisscholen<br />

Samen zorgen voor beter bewegingsonderwijs<br />

44 Sporten met een beperking Alles behalve beperkt<br />

Jules Vloet & Alyda Norbruis<br />

54 De sportimpuls van vWS<br />

Subsidie voor sportverenigingen<br />

58 Friese sporthelden<br />

Tiemen Groen, Atje Keulen-Deelstra, Piet Jetze Faber, Bart Helmholt, Abe Lenstra,<br />

Jeen van den Berg, Afke Hijlkema, Richard Schuil, Harm Wiersma, Rintje Ritsma en<br />

Sven Kramer<br />

68 Friese topclubs<br />

Sc Heerenveen, LDODK, Vc Sneek, Aris Leeuwarden, Friesland Flyers en C<br />

ambuur Leeuwarden


en verder<br />

Columns:<br />

25 Joop Alberda<br />

85 Wiebe Wieling<br />

Fryske Sporten:<br />

26 Keatsen<br />

48 Hynstesport<br />

64 Skûtsjesilen<br />

86 Fierljeppen<br />

110 Damjen<br />

Nederland Sportland<br />

is een uitgave van Arko Sports Media<br />

en presenteert in verschillende<br />

regionale magazines de sportambities<br />

van échte sportprovincies en<br />

-gemeenten in Nederland.<br />

Uitgever<br />

Elroy Kromheer<br />

Tel. 06-27219397<br />

elroy.kromheer@sportsmedia.nl<br />

In samenwerking met<br />

Provincie Fryslân, Sport Fryslân,<br />

Fan Fryslân en Topsport NOORD<br />

Hoofdredacteur<br />

Maarten Westermann<br />

Eindredacteur<br />

Rimke de Groot<br />

94<br />

80 Anni Friesinger over leven in Fryslân<br />

Tussen Salzburg en Dearsum<br />

88 Langs Elf Friese Steden<br />

Hoe dan ook! Je moet het een keer gedaan hebben<br />

94 Nieuw Thialf - De snelste laagland baan ter wereld<br />

Directeur Eelco Derks<br />

104 Succesvolle Friese Coaches<br />

Daniel Knibbeler - Coach van het jaar 2012<br />

112 Sportdorp zet bewoners in beweging<br />

Feanwâlden, De Gordyk en Wytmarsum<br />

115 Jeugdsportfonds<br />

Het creëren van kansen waar financiële middelen ontbreken<br />

Bedrijfspresentaties:<br />

22 gemeente Heerenveen<br />

34 Groeneveld & Top / Jako Teamsport<br />

46 Dokkumer Vlaggen Centrale<br />

50 gemeente Leeuwarden<br />

56 Healthy Ageing Network Noord Nederland<br />

62 gemeente Súdwest Fryslân<br />

66 OSG Sevenwolden<br />

74 gemeente Ameland<br />

78 Friesland College<br />

98 Friese bouwconsortium ‘Yn Streken’<br />

102 Stenden Hogeschool<br />

Redactie<br />

Maarten Westermann, Thea van<br />

der Schaaf, Rimke de Groot, Grytsje<br />

de Jong, Mathieu Hilgersom, Petra<br />

Wiegmink en René Oterloo<br />

Fotografie<br />

Peter van Aalst, Martin de Jong en<br />

Leo Vogelzang<br />

Redactie-adres/Lezersservice<br />

Arko Sports Media<br />

Postbus 393<br />

3430 AJ Nieuwegein<br />

Tel. 030 707 30 00<br />

Fax. 030 605 26 18<br />

E-mail: info@sportsmedia.nl<br />

Website: www.sportsmedia.nl<br />

Vormgeving<br />

studiorvg*<br />

Marco Reijken<br />

Website: www.studiorvg.nl<br />

Druk<br />

PreVision, Eindhoven<br />

© 2013 Arko Sports Media Niets<br />

uit deze uitgave mag worden<br />

verveelvoudigd, opgeslagen in een<br />

geautomatiseerd gegevensbestand<br />

of openbaar gemaakt in enige vorm<br />

of op enige wijze, hetzij elektronisch,<br />

mechanisch, in fotokopie of<br />

anderszins gereproduceerd door<br />

middel van boekdruk, foto-offset,<br />

fotokopie, microfilm of welke<br />

andere methode dan ook, zonder<br />

schriftelijke toestemming van de<br />

uitgever.<br />

sport fan fryslÂn<br />

inhoud<br />

Sportief Talent:<br />

28 Antoinette de Jong<br />

52 Carlos de Matos Fernandes<br />

67 Nynke Oud<br />

102 Harmke Siegersma<br />

Sport Updates:<br />

Op pagina 24, 41, 84 en 118<br />

5


Essent Schaatskalender<br />

Seizoen 2012-2013<br />

November 2012<br />

09-11 KPN NK Afstanden Heerenveen<br />

16-18 Essent ISU World Cup Heerenveen<br />

24-25 Essent ISU World Cup Kolomna [RUS]<br />

December 2012<br />

01-02 Essent ISU World Cup Astana [KAZ]<br />

08-09 Essent ISU World Cup Nagano [JPN]<br />

15-16 Essent ISU World Cup Harbin [CHN]<br />

29-30 KPN NK Allround Heerenveen<br />

www.essent.nl/schaatsen<br />

Januari 2013<br />

05-06 KPN NK Sprint Groningen<br />

11-13 Essent ISU EK Heerenveen<br />

19-20 Essent ISU World Cup Calgary [CAN]<br />

26-27 Essent ISU WK Sprint Salt Lake City [USA]<br />

Februari 2013<br />

09-10 Essent ISU World Cup Inzell [DUI]<br />

16-17 Essent ISU WK Allround Hamar [NOR]<br />

Maart 2013<br />

01-03 Essent ISU World Cup Erfurt [DUI]<br />

08-10 Essent ISU World Cup [Finale] Heerenveen<br />

21-24 Essent ISU WK Afstanden Sochi [RUS]<br />

Essent levert.<br />

Data en locaties onder voorbehoud rbehoud<br />

Fotografie van Koen Verweij door François ois Wieringa


“sport vergroot<br />

het bruto<br />

nationaal geluk”<br />

voor epke en voor u<br />

pke Zonderland en Marit<br />

Bouwmeester hebben<br />

bij de Olympische Spelen<br />

in Londen behalve de Nederlandse<br />

eer ook de Friese<br />

eer hoog gehouden.<br />

Marit zeilde naar het<br />

zilver, Epke piekte op<br />

het juiste moment en<br />

haalde goud. Waar hij<br />

eerder tegenslagen kende op beslissende<br />

momenten, was hij nu tegen<br />

alle druk bestand.<br />

De lach op zijn gezicht was na de<br />

afsprong en op het podium nog groter<br />

dan normaal. In de huiskamers is<br />

fl ink mee gejuicht. Inmiddels weet<br />

Epke van geen stoppen. Hij gaat vrolijk<br />

en ambitieus door. Daar kunnen<br />

we trots op zijn.<br />

Onze Flying Doctor aan de Rekstok<br />

is grotendeels opgeleid in de turnhal<br />

van Sportstad Heerenveen. Zoals<br />

de provincie zich inspande voor de<br />

bouw van die hal, zo werken we ook<br />

aan een Nieuw Thialf. Als bakermat<br />

voor nieuw talent, dat mede duidelijk<br />

maakt dat Fryslân de schaatsprovincie<br />

van de wereld is. Dat Marit<br />

uitblonk bij het zeilen en Alyda Norbruis<br />

in het aangepast wielrennen,<br />

past ook bij Fryslân.<br />

Sport vergroot het bruto nationaal<br />

geluk, of je nu zelf actief bent of dat<br />

je op televisie Sven Kramer olympisch<br />

goud ziet winnen. Het is goed<br />

voor de gezondheid, beperkt de<br />

zorgkosten en is goed voor het imago<br />

van een stad of regio. Sport levert<br />

Fryslân meer fans op en is daarmee<br />

Fan Fryslân.<br />

Vandaar dat de provincie bijdraagt<br />

aan de uitgave van deze nieuwe editie<br />

van Sport Fan Fryslân. Deze uitgave<br />

is ontstaan uit samenwerking<br />

met Topsport Noord, Sport Fryslân,<br />

Fan Fryslân en de provincie Fryslân.<br />

U leest wat er mogelijk is op sportge-<br />

7<br />

voorwoord<br />

bied in onze provincie. Van de korfballers<br />

van LDODK en de basketballers<br />

van Aris tot de vele voetbalclubs<br />

in alle uithoeken van de provincie.<br />

Sport is voor iedereen en moet met<br />

goede voorzieningen voor iedereen<br />

bereikbaar zijn.<br />

Daarbij mogen we vooral dankbaar<br />

zijn voor de inzet van de vele vrijwilligers.<br />

Van de baanvegers op de<br />

ijsbaan tot de bestuurders van de<br />

kaatsclub. Samen met de professionele<br />

krachten zorgen zij dat zowel<br />

Epke als u zich sportief kunt ontplooien.<br />

Op naar een sportjaar vol<br />

medailles, doelpunten en nog beter<br />

schaatsijs dan in 2012.<br />

John Jorritsma<br />

Commissaris van de Koningin


8<br />

inTerview<br />

tekst maarTen weSTermann<br />

beeld marTin de jonG


DE<br />

vAN<br />

LONDEN<br />

Marit bouWMeeSter<br />

alyda norbruiS<br />

epke Zonderland<br />

interview<br />

de drie van londen 9<br />

Ze volgden elk hun eigen spoor. Terwijl Epke<br />

Zonderland de dagen sleet tussen zijn kwalifi catie<br />

en de fi nale op de rekstok, voer Marit Bouwmeester<br />

elders in Engeland vrijwel dagelijks een race,<br />

terwijl Alyda Norbruis op een zonnig eiland haar<br />

voorbereiding op de Paralympische Spelen in de<br />

soep zag lopen door een blindedarmoperatie. Alle<br />

drie wonnen ze een medaille, elk met een eigen<br />

verhaal. Door Maarten WesterMann


10<br />

interview<br />

de drie van londen<br />

marit Bouwmeester<br />

Marit Bouwmeester (16 juni 1988) is een<br />

Nederlands zeilster in de Laser radiaalklasse<br />

| In haar klasse is Bouwmeester<br />

op dit moment een van de succesvolste<br />

zeilsters, met een wereldtitel in 2011 en<br />

een zilveren WK-medaille in 2010 | De<br />

progressie die daar aan voorafging: 44e<br />

bij het WK in 2006, 26e in 2007, 16e in<br />

2008 en 4e in 2009 | Bouwmeester vertegenwoordigde<br />

Nederland op de Olympische<br />

Zomerspelen van 2012 in Londen,<br />

waar ze een zilveren plak behaalde achter<br />

de Chinese Xu Lijia | Ze is lid van zeilclub<br />

WV Frisia en woont in Warten. Ze heeft<br />

een relatie met de beroemde Britse zeiler<br />

Ben Ainslie<br />

“ Wat geweest is, is geweest.<br />

We zitten in een nieuw jaar en<br />

het traject naar de volgende<br />

spelen is begonnen”<br />

omt het schip met goud nu binnenvaren, willen we<br />

eerst weleens van gouden Epke weten.<br />

“Nou, dat gaat niet één, twee, drie. Maar het zal dui-<br />

delijk zijn dat er met mijn gouden olympische me-<br />

daille commercieel wel wat is veranderd. Dan moet<br />

je in de eerste plaats natuurlijk denken aan spon-<br />

soring. En verder zijn er nogal wat bedrijven die<br />

vragen of ik een praatje wil komen houden over<br />

het traject dat ik gevolgd heb; om ervan te leren en ter motivatie.<br />

Maar het geld staat bij mij niet op de eerste plaats.<br />

De prioriteit ligt bij het combineren van mijn studie en de<br />

sport. Dit jaar is heel zwaar wat studie betreft. Ik loop nu<br />

coschappen in Groningen. Hoe eerder ik dat heb afgerond,<br />

des te beter is het. Want daarna volgen er coschappen in<br />

Heerenveen en dan valt het allemaal veel beter te combineren.<br />

Uiteindelijk hoop ik me te specialiseren als chirurg,<br />

waarbij mijn voorkeur op dit moment uitgaat naar orthopedie<br />

of traumatologie. Die keuze heeft wel een beetje te maken<br />

met mijn sportbeleving. Ik ben natuurlijk voortdurend<br />

bezig met het bewegingsapparaat, met de botten, de spieren<br />

en de gewrichten. Het is een enorm voordeel voor een sporter<br />

wanneer je weet hoe je lichaam in elkaar zit. Je herkent blessures<br />

in een vroeg stadium. Ik ben er best goed in geworden<br />

om van mezelf te weten wanneer ik overbelast dreig te raken.<br />

Dan weet ik dat ik gas moet terugnemen.”<br />

gEEN STOPkNOP<br />

“Dat is iets waar ik nou juist niet goed in ben: gas terugnemen<br />

wanneer je lichaam dat vraagt”, zegt Alyda. Als gevolg<br />

van complicaties na een te vroege geboorte is Alyda linkszijdig<br />

spastisch. Ze maakte in haar schooltijd kennis met<br />

skiën, wat in haar de ambitie kweekte om aan topsport te<br />

gaan doen. Dat werd uiteindelijk wielrennen. Ze komt uit<br />

in de C2-klasse, wat inhoudt dat ze op een normale racefi ets<br />

rijdt, met aanpassingen aan stuur en bediening. Tijdens de<br />

Paralympics in Londen behaalde ze zilver op de 500 meter<br />

tijdrit. Dat moet wat haar betreft goud worden in 2016 in Rio<br />

de Janeiro.<br />

Alyda: “Het is niet altijd verantwoord wat ik doe. Op mijn inspanningen<br />

in Londen heeft mijn lijf heel heftig gereageerd.


Ik zit nu in een medisch traject, waarin bekeken wordt hoe<br />

we de beperking die ik heb zo goed mogelijk behandelen en<br />

mij tegelijkertijd zodanig op de fi ets zetten dat ik met zo min<br />

mogelijk schade naar Rio kan toewerken. Ik ben namelijk de<br />

eerste die met CP (cerebrale parese) op de fi ets zit. Bij voetbal<br />

is er al veel meer ervaring. Het is een complexe puzzel, te<br />

meer daar ik de neiging heb om alleen maar gas te geven. Ik<br />

wil altijd maar doorgaan. Er zit geen stopknop op mij. En die<br />

moet er wél komen.”<br />

gAAN vOOr gOUD<br />

Net als Epke en Alyda heeft Marit Bouwmeester al besloten<br />

om door te gaan tot Rio. En dan vanzelfsprekend om voor<br />

goud te gaan. Ze geeft eerlijk toe dat de tweede plaats in de<br />

Laser-klasse – een jaar eerder werd ze wereldkampioen – een<br />

tegenvaller was. Het deed haar zelfs een beetje pijn om toe<br />

te zien hoe in de Ridderzaal in Den Haag de winnaars van<br />

gouden medailles een koninklijke onderscheiding opgespeld<br />

kregen. Marit: “Dan wil je daar eigenlijk niet zijn. Je<br />

ging voor goud en wordt geconfronteerd met het feit dat je<br />

dat niet hebt gehaald. Terwijl je toch van alle kanten wordt<br />

gefeliciteerd en gecomplimenteerd met de medaille die je<br />

wél hebt gewonnen. Nu ben ik daar overheen gestapt. Wat<br />

geweest is, is geweest. We zitten in een nieuw jaar en het<br />

traject naar de volgende Spelen is begonnen. En ik wil zeker<br />

niet ondankbaar zijn. Ik heb een onwijs leuke huldiging gehad<br />

in mijn dorp Wartena. Er stond een grote partytent, het<br />

was één groot dorpsfeest en ik heb allerlei cadeaus gekregen.<br />

Van mijn eigen familie heb ik een mooie armband gekregen<br />

waarin het logo van Londen 2012 is gegraveerd.”<br />

Alyda: “Ik had een groot feest in Ureterp, waar ik ben opgegroeid<br />

en sinds vier jaar zelfstandig in een huisje woon. Dat<br />

de gemeente en de mensen dat voor jou willen regelen, heb ik<br />

als iets heel moois en warms ervaren. Mijn Friese afk omst is<br />

heel belangrijk voor mij, daar put ik echt kracht uit.”<br />

Epke, die op het moment dat we hem spreken net op het gemeentehuis<br />

de documenten in ontvangst heeft genomen die<br />

behoren bij het ereburgerschap van Heerenveen: “Je merkt<br />

de blijdschap en de bewondering voor je prestatie. Je bent ineens<br />

van Nederland, je bent van Fryslân, je bent van Heerenveen<br />

en natuurlijk ook van Lemmer. Want daar ben ik geboren<br />

en heb ik tot mijn negentiende gewoond. Ik werd er met<br />

een Lemsteraak binnengevaren.”<br />

“En we zijn allemaal nog bij de koningin wezen lunchen”,<br />

vult Alyda enthousiast aan. “Dat was echt heel leuk, ik had<br />

het geluk dat ik bij haar aan tafel zat. Ik heb me kostelijk vermaakt<br />

met de koningin, ze kan heel leuk vertellen, met veel<br />

humor. En het eten was lekker.”<br />

AAN DE BUiS gEkLUiSTErD<br />

Wat hebben ze eigenlijk van elkaars prestaties meegekregen?<br />

Niet veel en dat was geen onwil, maar ze hadden zo<br />

Alyda Norbruis<br />

Alyda Norbruis (28 maart 1989) is een<br />

Nederlandse wielrenster die zowel op de<br />

baan als op de weg uitkomt | Ze woont in<br />

haar geboorteplaats Ureperp | Norbruis,<br />

die drie maanden te vroeg werd geboren,<br />

heeft na haar geboorte een hersenbloeding<br />

gehad, waardoor ze cerebrale parese<br />

heeft en daardoor linkszijdig spastisch is<br />

| Probeerde door te breken in het alpine<br />

skiën, maar stapte twee jaar geleden over<br />

naar het wielrennen | Was onmiddellijk<br />

succesvol | Behaalde goud (500 meter<br />

tijdrit) en zilver (3 km achtervolging) bij<br />

WK in Los Angeles in 2012 | Behaalde<br />

vorig jaar ook twee nationale titels, op de<br />

baan en op de weg<br />

hun eigen besognes. “Alleen Marit heb ik een beetje kunnen<br />

volgen”, zegt Epke. “Maar dan op een monitor, zonder commentaar,<br />

je kon absoluut niet zien wie op welke positie lag.”<br />

En Alyda: “Ik weet het eigenlijk niet meer zo precies. Ik lag<br />

op dat moment waarschijnlijk in het ziekenhuis vanwege die<br />

blindedarmontsteking.” Marit herinnert zich: “Op het moment<br />

dat Epke de fi nale turnde, zat ik in de auto in een fi le<br />

op weg naar Londen. Een dag eerder was mijn eigen medal<br />

race geweest. Het was heel irritant, we probeerden met allerlei<br />

mensen thuis te texten om te horen hoe het ervoor stond.<br />

Maar iedereen zat aan de buis gekluisterd. Pas later kreeg<br />

interview<br />

de drie van londen 11<br />

“mijn Friese afkomst is<br />

heel belangrijk voor<br />

mij, daar put ik echt<br />

kracht uit.”


ik de bevrijdende sms.” Epke: “En toen hebben wij samen ’s<br />

avonds nog in het Holland Heineken House gestaan. Wat een<br />

feest was dat, zeg. Dat vond ik een heel intens moment.”<br />

gEEN EXTrA DrUk<br />

Zo had ieder z’n eigen wereldje. “Het zeilen speelde zich ver<br />

van Londen af”, legt Marit uit. “In Weymouth, in het zuiden<br />

van Engeland, erg afgelegen. Dat zijn wij zeilers gewend. Het<br />

was bekend terrein, we kwamen er al sinds 2006 en hadden<br />

er als Nederlandse ploeg een eigen huis, waar we zo’n drie<br />

maanden per jaar bivakkeerden. Ik denk dat ik in mijn leven<br />

nergens zo veel gevaren heb als op dat water daar. Eigenlijk<br />

was het tijdens de Spelen zoals het altijd was. Met één verschil:<br />

er waren ineens allemaal mensen die zeiden hoe zij het<br />

wilden hebben. Gingen we altijd op de fi ets naar onze boten,<br />

nu mocht dat niet. Maar eenmaal op het water was alles weer<br />

bij het oude. Ik heb ook geen extra druk gevoeld omdat het de<br />

Olympische Spelen waren. Van het publiek merk je bijvoorbeeld<br />

niet veel. Daar zeil je te ver van de kust voor. De enige<br />

druk is de druk die je jezelf oplegt.”<br />

“Er is niet veel ruimte om andere dingen te doen”, vertelt Epke<br />

over zijn verblijf in het Olympisch Dorp. “Je traint en probeert<br />

daar het maximale uit te halen. En verder is het heel veel herstellen.<br />

Op de avond na de kwalifi catie ben ik met mijn familie<br />

en een paar vrienden en mijn vriendin naar het Holland<br />

House geweest. En ik heb live de wedstrijd van schermer Bas<br />

Verwijlen gezien. Met hem deelde ik een appartement in het<br />

Olympisch Dorp. Verder ben ik een keer met mijn vriendin<br />

naar een winkelcentrum geweest. Al met al duurde het tien<br />

dagen. Dan kun je je focus wel behouden, met af en toe een<br />

ontspannen momentje tussendoor. Je kijkt eens wat rond.<br />

Heb ik Novak Djokovic gezien. En Michael Phelps. En zij mij<br />

natuurlijk.”<br />

JE OgEN UiTkiJkEN<br />

Tot slot willen we graag van Alyda weten hoe zij dat verblijf<br />

in het Olympisch Dorp ervaren heeft, maar dan met al die<br />

gehandicapte sporters. Ze barst in lachen uit. “Dat is hartstikke<br />

grappig. Klinkt een beetje raar, maar het is echt heel<br />

vermakelijk. Je hebt je eigen beperking, en je kent natuurlijk<br />

de beperkingen van je teamgenoten en ook wel een beetje van<br />

de rest van de Nederlandse ploeg. Maar er zijn daar zo veel<br />

andere landen aanwezig, van zo veel verschillende sporten<br />

waar je soms geen weet van hebt, dat je je ogen uitkijkt. Wat<br />

ik niet allemaal voorbij heb zien komen. Dat je denkt: o, dat<br />

kan dus ook nog. Je kon bij wijze van spreken de hele dag in<br />

de dining hall gaan zitten. Met een teamgenootje had ik daar<br />

de grootste lol. Het was soms echt fantastisch. Goalballteams<br />

bijvoorbeeld. Dat zijn mensen die blind zijn. Die liepen met<br />

hun dienbladen in treintjes door de eetzaal, met de coach<br />

voorop die wel wat ziet. Waar je ook keek, overal zag je wel<br />

zo’n polonaise. En dan komt er weer iemand uit een heel<br />

interview<br />

de drie van londen 13<br />

Epke zonderland<br />

Epke Zonderland werd op 16 april 1986<br />

geboren in Lemmer | Specialiseerde zich<br />

als turner op de rekstok, maar kan ook op<br />

de meerkamp uit de voeten | Zijn eerste<br />

succes haalde hij bij de junioren: in 2004<br />

won hij een zilveren medaille op rekstok<br />

tijdens de Europese kampioenschappen<br />

in Ljubljana | Hetzelfde jaar werd<br />

hij ook Nederlands seniorenkampioen<br />

meerkamp | Hij nam de titel over van<br />

zijn oudere broer Herre |Nam deel aan<br />

de Olympische Spelen in Peking in 2008,<br />

maar werd door een val slechts zevende<br />

| werd nadien twee keer tweede op het<br />

WK en werd eenmaal Europees kampioen<br />

| Voorlopig hoogtepunt: goud in Londen<br />

“je bent ineens van nederland,<br />

je bent van Fryslân, je bent van<br />

Heerenveen en natuurlijk ook<br />

van lemmer”<br />

arm land voorbij in een krakkemikkige rolstoel, waarvan je<br />

denkt: Was hij al gehandicapt voordat hij erin terechtkwam<br />

of is hij gehandicapt geraakt doordat hij erin is gaan zitten?<br />

En het mooiste tafereel was misschien wel een hele dikke<br />

man in een rolstoel. Echt enorm dik en groot, met een supervol<br />

dienblad in zijn handen. Maar hoe rolde hij dan? En toen<br />

zagen we ineens dat er een lilliputter achter liep te duwen.<br />

Die kon maar net bij de handvaten, maar erbovenuit kijken<br />

kon hij niet. Het was soms echt om te gieren. We hebben er<br />

niet mee lopen gekken, hoor. Maar het was echt komisch om<br />

te zien wat daar allemaal gebeurde en voorbij rolde.”


14<br />

inTerview<br />

tekst maarTen weSTermann<br />

beeld peTer van aalST<br />

DE<br />

vrOUW<br />

vAN<br />

miLJOEN<br />

gedeputeerde tineke ScHokker-StraMpel<br />

1Op de schermen her en der in het Provinsjehûs valt het debat te<br />

volgen dat die ochtend in de vergadering van Provinciale Staten wordt<br />

gevoerd over een bijdrage van 50 miljoen euro aan Nieuw Thialf. Des<br />

te opmerkelijker is het dat gedeputeerde Tineke Schokker juist op dat<br />

moment de tijd heeft genomen om ons te woord te staan. Zij heeft<br />

immers sport in haar portefeuille. “Maak je niet ongerust”, lacht ze, “ik<br />

volg het op de voet. Door Maarten WesterMann


Maar Nieuw Th ialf valt onder<br />

Economische Zaken. De behandeling<br />

van het onderwerp<br />

is dan ook in de vertrouwde handen<br />

van mijn collega Hans Konst.”<br />

Die middag wordt het plan aangenomen.<br />

Enorm goed nieuws voor<br />

al wie het Friese schaatsen een<br />

warm hart toedraagt. En wie doet<br />

dat nou niet?<br />

maar met die 50 miljoen is Thialf er<br />

nog niet. De wens is om ook nog een<br />

tweede baan aan te leggen, plus andere<br />

faciliteiten voor topsport.<br />

De concurrentie in Almere en Zoetermeer<br />

ligt met soortgelijke plannen<br />

op de loer.<br />

“We kunnen nu in elk geval een<br />

topbaan en een schitterende accommodatie<br />

neerleggen. Met deze<br />

interview<br />

Tineke Schokker-STrampel 15<br />

investering en de vaart die we nu<br />

kunnen maken, zetten we de concurrentie<br />

op achterstand. We weten<br />

allemaal hoe Nederland erover<br />

denkt: het schaatsmekka van de<br />

wereld hoort in Fryslân te liggen.<br />

Tijdens de grote wedstrijden zit<br />

Th ialf altijd bomvol. De geluiden<br />

dat er een soort verzadiging zou<br />

kunnen optreden, heb ik natuur-


16<br />

interview<br />

Tineke Schokker-STrampel<br />

“ de provincie draagt bij<br />

aan het in stand houden<br />

van de Friese cultuur”<br />

lijk ook gehoord. Er zijn discussies om de toernooivorm<br />

aan te passen aan de wensen en de<br />

inzichten van de moderne tijd. Nou, zo’n exercitie<br />

is altijd verstandig. Maar dat het schaatsen<br />

als kijksport een dip tegemoet gaat, daar<br />

geloof ik niks van. Nee hoor, schaatsen blijft en<br />

schaatsen hoort in Fryslân.”<br />

Wat is uw eigen affi niteit met sport?<br />

“Ik ben vroeger heel actief geweest. En wat het<br />

belangrijkste is: ik heb altijd enorm van sport<br />

genoten. Het is jammer dat ik er niet meer zo<br />

veel tijd voor vrij kan maken. Al besef ik dat tijd<br />

een slecht argument is, want sport is de moeite<br />

waard om er tijd voor vrij te maken. Vroeger heb<br />

ik onder meer fanatiek gezwommen. Niet hardzwemmen,<br />

maar bij de Reddingsbrigade, en<br />

daar werd minstens net zo fanatiek getraind.<br />

Verder gymnastiek, handbal, volleybal. Tegenwoordig<br />

bestaat mijn lichaamsbeweging vooral<br />

uit wandelen en hopelijk straks weer paardrijden.<br />

We hebben zelf paarden. We fokken er ook<br />

mee, maar louter als hobby. Ik heb voor mezelf<br />

een poosje geleden een Hafl inger gekocht. We<br />

wonen in de Friese Wouden, met al z’n zandpaden<br />

waarop je heerlijk kunt rijden. Op vakantie<br />

nemen we de paarden mee naar Ameland.<br />

Daar moest mijn Hafl inger overigens de eerste<br />

keer behoorlijk aan wennen, met de wind, de<br />

ruimte, de vliegers en de fi etsen.”<br />

U heeft als gedeputeerde een uitgebreide portefeuille,<br />

met daarin zorg & welzijn, jeugd, onderwijs, Wadden,<br />

water en dus ook sport. Hoe laat zich dat verklaren?<br />

“Bij de samenstelling van de portefeuilles is<br />

gekozen voor een plek voor sport in het sociale<br />

domein. Je had het bijvoorbeeld ook kunnen<br />

toevoegen aan toerisme en recreatie, maar die<br />

keuze hebben we niet gemaakt. Omdat sport<br />

een middel is om mensen te binden en ergens<br />

bij te betrekken. Met sport kun je ouderen achter<br />

de geraniums vandaan krijgen en jongeren<br />

op het rechte pad houden, om het maar even<br />

rechttoe rechtaan te zeggen. Vandaar die sociale<br />

bedding. We moeten tegelijkertijd niet verbloemen<br />

dat sport op de provinciale begroting<br />

geen prominente plaats inneemt. We praten<br />

over tonnen, niet over miljoenen. Sport is in de<br />

eerste plaats een taak van de gemeente en van<br />

het Rijk. Daar moeten we als provincie ook niet<br />

in willen treden.”<br />

maar waar worden die tonnen dan aan besteed?<br />

“We hebben Sport Fryslân dat door ons gesubsidieerd<br />

wordt. Die doen belangrijk werk en zo<br />

krijgen we dat ook teruggekoppeld van gemeenten<br />

en van sportverenigingen. Daar zit veel kennis,<br />

ervaring en energie. Verder achten we het<br />

vooral onze taak om de Friese sporten te ondersteunen,<br />

zoals kaatsen, fi erljeppen, schaatsen,<br />

damjen en paardensport. We maken het bijvoorbeeld<br />

mede mogelijk dat de Friese sporten<br />

op basisscholen aan bod komen. Zo dragen we<br />

bij aan het in stand houden van de Friese cultuur.<br />

Organisaties van evenementen kunnen<br />

een beroep doen op een bijdrage van de provincie.<br />

Er worden bijvoorbeeld elke zomer enige<br />

paardenconcoursen gehouden, met ook tuigrubrieken<br />

met Friese paarden. Die concoursen<br />

krijgen gezamenlijk van ons een stevige bijdrage<br />

voor publiciteit en communicatie. En er is<br />

een Provincie Fryslân Prijs, waarmee wij die rijders<br />

met hun sjezen willen stimuleren om dat<br />

vooral te blijven doen met jonge paarden. Want<br />

dat is een bewerkelijke en dure hobby.”<br />

in juni 2013 beleven we de primeur van de Fryske<br />

Olympiade in Burgum. Wat mogen we daarvan<br />

verwachten?<br />

“Ed Nijpels heeft destijds als Commissaris van<br />

de Koningin gezegd: mensen, kom maar met<br />

ideeën, het kan niet wild genoeg. Die ideeën<br />

zijn in een leuk boekje gebundeld, en een enkel<br />

plan heeft ook daadwerkelijk de eindstreep ge


haald, zoals de Fryske Olympiade. Met de drie<br />

Friese buitensporten, op één terrein, op vrijdag<br />

en op zaterdag, de ene dag voor de jeugd en de<br />

andere voor de volwassen sporters. Het is niet<br />

de bedoeling om dat onder het kopje folklore te<br />

scharen. Het wordt niet een weekendje zaklopen<br />

en koekhappen. Het is echt de bedoeling<br />

om de toppers van het kaatsen, het skûtsjesilen<br />

en het fierljeppen aan de start te krijgen.<br />

Natuurlijk moet het zijn plek verdienen. De<br />

organisatie moet er de tijd voor nemen. Zoals<br />

het nu is ontworpen, wordt het een jaarlijks<br />

evenement.”<br />

Nu we toch bezig zijn: nog een ander groot evenement<br />

kondigt zich aan, namelijk de Special Olympics van<br />

2014 in Heerenveen en Sneek, waaraan zal worden<br />

deelgenomen door niet minder dan 2.500 sporters met<br />

een verstandelijke handicap.<br />

“Geweldig toch? Dat krijg je niet zomaar, daar is<br />

hard aan gewerkt door een bidcommissie onder<br />

leiding van Sport Fryslân. Met een comité van<br />

aanbeveling waarin prominente Friezen zitten<br />

als Piet Paulusma, Joop Alberda, Henk Gemser,<br />

Foppe de Haan, Kees Jansma en Syb van der<br />

Ploeg. Het idee is ontstaan bij Jan van Hoek van<br />

Talant, een organisatie waar gehandicapten leven.<br />

Volgens hem is een risico voor gehandicapten<br />

dat zij dik worden door te weinig beweging.<br />

Om die reden is Talant sportweekends gaan<br />

organiseren, en dat heeft vervolgens geleid tot<br />

dit initiatief. Het project wordt ondersteund<br />

door sportverenigingen, zorgorganisaties, onderwijsinstellingen,<br />

bedrijfsleven, media en de<br />

overheid. Samen met heel veel vrijwilligers en<br />

gastgezinnen gaan we Fryslân op z’n best laten<br />

zien.”<br />

Laten we ten slotte ook nog even terugkijken. Wat zijn<br />

de vijf mooiste Friese sportmomenten die u vers in het<br />

geheugen heeft liggen?<br />

“Dat is natuurlijk op de eerste plaats het goud<br />

van Epke. Met inbegrip van het commentaar<br />

van Hans van Zetten. Het was als een kür op<br />

muziek, het sloot naadloos op elkaar aan. Wij<br />

hebben als provincie de medaillewinnaars van<br />

Londen – Epke Zonderland, Marit Bouwmeester<br />

en Alyda Norbruis – een mooie Makkumer vaas<br />

gegeven. Bij die gelegenheid is pas goed tot me<br />

interview<br />

Tineke Schokker-STrampel 17<br />

doorgedrongen op wat voor manier iemand met<br />

een handicap zoals Alyda met haar sport bezig<br />

is. Het moment waarop de betekenis van die<br />

prestatie tot me doordrong, is voor mij sportmoment<br />

twee. Verder noem ik de finale van<br />

de PC. Bij het kaatsen word je geen tweede, je<br />

verliest. Je ziet die mensen bijna dood gaan van<br />

teleurstelling en verdriet. Zo hard is sport, en<br />

vooral bij het kaatsen komt dat dramatisch tot<br />

uitdrukking. Het vierde moment is het ICNN.<br />

Dat is nieuw in Fryslân. Een concours dat eerst<br />

in Zwolle plaatsvond en nu naar Drachten is<br />

verplaatst. Daar reden vorig jaar plots de toppers<br />

uit de dressuur, met Edward Gal en de<br />

71-jarige Japanse ruiter Hoketsu. Daar mocht<br />

ik de prijs uitreiken en dat was echt iets van:<br />

Jee! En dan de Elfstedentocht natuurlijk. Mijn<br />

favoriete plek langs de kant is Oudkerk. Dat<br />

is zo ongeveer waar je ze het laatste stuk naar<br />

Leeuwarden ziet gaan, op hun enkels. Je vraagt<br />

je soms echt af: hoe heb je het tot hier gehaald?<br />

Het enige wat je dan kunt doen, is hen op weg<br />

schreeuwen. Het mooie van de Elfstedentocht<br />

is dat heel Nederland zich er druk over maakt,<br />

maar dat het intussen ook gewoon van óns is<br />

gebleven, van Fryslân.”<br />

Provinciaal sportbudget<br />

De provincie Fryslân heeft iets meer dan 1 miljoen<br />

euro beschikbaar voor sport: 867.000 structureel<br />

en 222.000 incidenteel. Het grootste gedeelte<br />

wordt uitgekeerd als subsidie aan de stichting Sport<br />

Fryslân: 567.000 euro. Het overige geld gaat voornamelijk<br />

naar de Friese sporten, waarbij de kaatsbond<br />

met 42.000 euro de belangrijkste begunstigde is. De<br />

sporten skûtsjesilen, damjen en fierljeppen krijgen<br />

elk 6.500 euro. Verder is er 100.000 euro beschikbaar<br />

voor grootschalige sportevenementen.


“steeds meer<br />

verenigingen<br />

weten ons te<br />

vinden”


SPOrT<br />

FrySLâN<br />

DE NAAm<br />

zEgT HET AL<br />

Saakje Mulder, directeur /beStuurder Sport FrySlân<br />

Sport Fryslân is een stichting die is gevestigd in<br />

Heerenveen en tot doel heeft om zo veel mogelijk inwoners<br />

van Fryslân verantwoord te laten sporten en bewegen. Dat<br />

geldt voor volwassenen, jongeren en senioren, alsmede<br />

mensen met een handicap of een chronische aandoening.<br />

Directeur van Sport Fryslân is Saakje Mulder. Ze vervult die<br />

functie sinds 2009. Door Maarten WesterMann<br />

19<br />

inTerview<br />

tekst maarTen weSTermann<br />

beeld peTer van aalST


interview<br />

20<br />

Saakje mulder<br />

“sport is in<br />

mijn visie geen<br />

op zichzelf<br />

staande<br />

discipline”<br />

kinderen op jonge leeftijd<br />

laten ervaren dat het leuk is<br />

om te sporten!<br />

e studeerde gezondheidswetenschappen.<br />

Hoe kom je dan in de sport terecht,<br />

is de voor de hand liggende vraag. Mulder:<br />

”Ik ben in 2001 gepromoveerd als<br />

een soort afsluiting van mijn inhoudelijke<br />

loopbaan. Daarna ben ik me gaan focussen<br />

op management. Toen ik een aantal<br />

jaren geleden op zoek ging naar een<br />

nieuwe uitdaging, zocht ik die in de richting<br />

van de zorg of de sport. Deze baan gaat over<br />

sport, maar wanneer je naar de doelstelling<br />

van Sport Fryslân kijkt, ligt die ook heel dicht<br />

bij de zorg. Mijn vaardigheid is om mensen uit<br />

verschillende disciplines bij elkaar te brengen<br />

en samen productief te maken. Dat komt in dit<br />

werk goed van pas. Sport is in mijn visie geen<br />

op zichzelf staande discipline. Sport heeft verbindingen<br />

met allerlei aspecten van de samenleving.”<br />

Beweegnorm<br />

Hoe sportief is de directeur van Sport Fryslân<br />

zelf, willen we natuurlijk weten. “Op het<br />

ogenblik valt dat een beetje tegen”, lacht Mulder.<br />

“Ik ben herstellende van een blessure.<br />

Normaal gesproken doe ik aan hardlopen,<br />

maar het komt nu vooral neer op wandelen en<br />

fi etsen. Ik haal de beweegnorm; men mag mij<br />

natuurlijk niet verwijten dat ik niet het goede<br />

voorbeeld geef.”<br />

Die beweegnorm is landelijk vastgesteld en<br />

komt voor volwassenen neer op vijf dagen per<br />

week minimaal een halfuur matig intensief<br />

bewegen. “Dat is in de kern wat we voor elkaar<br />

willen krijgen: zo veel mogelijk inwoners van<br />

Fryslân in beweging krijgen. Ieder op z’n eigen<br />

niveau, ouderen en gehandicapten niet uitgesloten.<br />

We zijn daar behoorlijk ambitieus in.<br />

We willen dat in 2016 zeventig procent van de<br />

Friese volwassenen voldoet aan die landelijke<br />

beweegnorm. Op dit moment ligt dat percentage<br />

nog op 47. De grootste uitdaging ligt bij<br />

de jongeren. Daarvan willen we dat vijftig procent<br />

aan de norm voldoet in 2016. Wanneer ik<br />

vertel dat het percentage nu nog op slechts elf<br />

ligt, is wel duidelijk dat we voor een enorme<br />

opgave staan. Daar moet echter een kanttekening<br />

bij geplaatst worden. Het wil niet zeggen<br />

dat de rest van de jeugd niet of nauwelijks beweegt.<br />

Maar de norm ligt hoog, namelijk op<br />

dagelijks minimaal één uur matig intensief<br />

bewegen. Dat vraagt dus niet alleen goede wil<br />

van de betrokkenen, maar ook een fl ink stuk<br />

organisatie en infrastructuur. Verder noem ik<br />

ook nog graag onze doelstelling om het percentage<br />

inactieven terug te brengen van elf nu tot<br />

vijf in 2016.”<br />

Onafhankelijke positie<br />

Sport Fryslân neemt een onafh ankelijke positie<br />

in, wil Mulder graag benadrukken. “Het<br />

beeld bestaat bij sommigen dat we ‘van de pro


vincie’ zijn. Maar natuurlijk is er een verwevenheid,<br />

aan onze omzet van zo’n 2 miljoen<br />

euro draagt de provincie Fryslân ongeveer een<br />

kwart bij. We ontvangen ook bijdragen van<br />

gemeenten, nationale organisaties, bedrijven<br />

en fondsen. Het gaat niet altijd om geld,<br />

maar ook om partnerships. Een goed voorbeeld<br />

is onze samenwerking met De Friesland<br />

Zorgverzekeraar. Samen zijn we bezig met het<br />

inzetten van in totaal 31 sportleerkrachten in<br />

het basisonderwijs. Achterliggende gedachte:<br />

wanneer je kinderen op jonge leeftijd laat ervaren<br />

dat het leuk is om aan sport te doen, zullen<br />

ze – zo leren de ervaring en onderzoek – op<br />

latere leeftijd aan sport blijven doen. Als je dan<br />

weer even naar die beweegnorm voor jongeren<br />

kijkt, is zo’n project heel wezenlijk. En zo zijn<br />

we op veel meer fronten actief met projecten<br />

en evenementen, waarbij we optreden als de<br />

verbindende en uitvoerende partij. Wanneer<br />

wij er niet zouden zijn, zou er met de beschikbare<br />

middelen veel minder tot stand gebracht<br />

worden, doordat het aan samenwerking en samenhang<br />

zou ontbreken en bijvoorbeeld iedere<br />

gemeente zelf weer het wiel moest gaan uitvinden.<br />

Of iedere vereniging. Elke club kan bij<br />

ons aankloppen voor ondersteuning en advies,<br />

of het nou om iets als het alcoholbeleid gaat,<br />

om een sponsorplan of om het vrijwilligersof<br />

jeugdbeleid. Op die manier proberen we de<br />

kloof tussen breedtesport en topsport qua professionaliteit<br />

te verkleinen. Steeds meer verenigingen<br />

weten ons te vinden.”<br />

Special Olympics<br />

Gevraagd naar de hoogtepunten in het bestaan<br />

van Sport Fryslân zegt Mulder in eerste instantie<br />

dat het er te veel om op te noemen zijn.<br />

Maar ze pikt er dan toch de Special Olympics<br />

uit, het tweejaarlijkse evenement voor sporters<br />

met een verstandelijke handicap. “We zijn de<br />

aanjager geweest om die in 2014 naar Fryslân<br />

te halen. Er zullen maar liefst 2.500 verstandelijk<br />

gehandicapte sporters actief zijn – met naar<br />

schatting zo’n 1.500 begeleiders – en we willen<br />

er vanzelfsprekend een Fries tintje aan geven.<br />

Zo zal er voor het eerst aan watersporten worden<br />

gedaan. En we zijn aan het bestuderen of<br />

het mogelijk is om ook kaatsen op het programma<br />

te krijgen. Het wordt een heel mooi feest.”<br />

Friese sportkarakter<br />

Het brengt ons tot slot op de vraag hoe dat<br />

nou toch komt, dat Fryslân zo’n echte sportprovincie<br />

is. Zit dat in de melk of worden de<br />

Friese kinderen harder geslagen? “Ja, ik denk<br />

“ Het doorzettingsvermogen<br />

is groter, de neiging<br />

om het hoog in de bol te<br />

krijgen is kleiner”<br />

vooral dat laatste”, lacht Mulder. “Maar zonder<br />

gekheid: ik had het er laatst met een paar<br />

mensen over en we kwamen tot de conclusie<br />

dat er inderdaad zoiets is als het Friese sportkarakter.<br />

We hebben met 625.000 inwoners<br />

een betrekkelijk kleine populatie, maar we<br />

staan sportief niet minder sterk op de kaart<br />

dan bijvoorbeeld een grote provincie als Noord-<br />

Brabant. Hoe komt dat? Zelf ben ik in Fryslân<br />

geboren en ben ik er op mijn achttiende weggegaan.<br />

Nu ik weer terug ben en in staat ben<br />

om te vergelijken, zie ik dat wij Friezen inderdaad<br />

anders zijn. Het doorzettingsvermogen<br />

is groter, de neiging om het hoog in de bol te<br />

krijgen is wat kleiner. Dat vertaalt zich in een<br />

mooie reeks van Friese sporthelden door de<br />

jaren heen. Nou behoort topsport niet tot het<br />

aandachtsgebied van Sport Fryslân. Maar hun<br />

uitstraling heeft natuurlijk een enorm positief<br />

effect op onze doelstelling om mensen in beweging<br />

te krijgen. Mensen als Epke Zonderland<br />

en Henk Gemser gebruiken we maar al te graag<br />

als ambassadeurs. Of neem wielrenster Alyda<br />

Norbruis, die tijdens de Paralympische Spelen<br />

in Londen zilver heeft gewonnen en een boegbeeld<br />

is van het aangepast sporten. Maar het<br />

belangrijkste Friese trekje is waarschijnlijk de<br />

beleving van sport. De manier waarop mensen<br />

supporter zijn en de bereidheid om als vrijwilliger<br />

een bijdrage te leveren. Sport zit ons in het<br />

hart gebakken.”<br />

interview<br />

Saakje mulder 21<br />

Saakje mulder<br />

Wolvega, 1961<br />

Sinds 2009 directeur/bestuurder<br />

Sport Fryslân | studeerde Gezondheidsleer<br />

en is Epidemioloog |<br />

proefschrift: “Surveillance and<br />

priority-setting: where to start in preventing<br />

home and leisure accidents?”<br />

| Diverse overige functies waaronder:<br />

bestuurslid stichting Vrouwenvoetbal<br />

Heerenveen | voorzitter bestuur<br />

Ronald McDonaldhuizen Friesland | lid<br />

van de raad van toezicht Maeykehiem<br />

| bestuurslid Sportkracht12 |<br />

bestuurslid Fryske Olympiade | lid van<br />

de Nationale Adviesraad Effectieve<br />

Interventies RIVM, NJI


22<br />

sportief in gemeente<br />

GemeenTe heerenveen<br />

Wethouder Buwalda van de gemeente Heerenveen:<br />

“Sportparticipatie verhogen<br />

naar 75 procent”<br />

Landelijk gezien bevindt de gemeente heerenveen zich qua sportparticipatie<br />

op het gemiddelde. Robert de Jong, beleidsmedewerker Sport, vertelt dat<br />

zo’n 65 tot 70 procent van de volwassenen momenteel aan sport doet. Van<br />

de basisschooljeugd is ongeveer 90 procent actief. Dit zit boven het landelijk<br />

gemiddelde. Ondanks de positieve resultaten laat de gemeente Heerenveen het<br />

er niet bij zitten. Door GrYtsJe De JonG<br />

Wethouder Lykele Buwalda<br />

van de gemeente Heerenveen:<br />

“Wij willen het<br />

komende jaar het aantal combinatiefunctionarissen,<br />

die een verbinding<br />

leggen tussen onderwijs en<br />

sport, gaan uitbreiden en onze titel<br />

Sportstad van het Noorden eer aan<br />

blijven doen. De naam Sportstad<br />

geeft aan hoe wij met sport omgaan.<br />

Dit geldt niet alleen voor de<br />

plaats Heerenveen, maar voor de<br />

gehele gemeente Heerenveen. Wij<br />

willen de mensen van alle leeftijden<br />

en alle niveaus stimuleren om aan<br />

sport te doen. Voor ons daarom de<br />

taak om in goede, passende faciliteiten<br />

te voorzien.”<br />

eXtra zetje<br />

De gemeente werkt nauw samen<br />

met Sportstad Heerenveen, het<br />

Centrum voor Topsport en Onderwijs<br />

(CTO), het CIOS en de ALO in<br />

Groningen. Buwalda: “Wij profi teren<br />

als gemeente van de kennis en<br />

kunde van de betrokken partijen.<br />

Bovendien maken de faciliteiten in<br />

Heerenveen het mogelijk om zowel<br />

de topsport als de breedtesport te<br />

bedienen. Het streven is om heel<br />

Heerenveen actief te krijgen, en<br />

de aanwezigheid van de topsporters<br />

en toptrainers maakt dit mede<br />

mogelijk.”<br />

“we<br />

wiLLen de<br />

Mensen<br />

Van aLLe<br />

LeeftiJden<br />

en<br />

aLLe<br />

niVeaus<br />

stiMuLeren<br />

oM<br />

aan sPort<br />

te doen”<br />

“Wij zetten regelmatig toppers in<br />

om als voorbeeldfunctie te fungeren<br />

voor de breedtesport. Sommige<br />

mensen hebben het moeilijk en<br />

kunnen wel een extra zetje in de<br />

goede richting gebruiken”, aldus<br />

Buwalda. Een voorbeeld hiervan<br />

is het project van maatschappelijke<br />

opvang, het Beugelproject.<br />

Jongeren van wie de persoonlijke<br />

ontwikkeling stagneert door onder<br />

andere verslavingsproblemen,<br />

worden in dit project aangemoedigd<br />

om twee keer per week te<br />

sporten in Sportstad Heerenveen.<br />

Robert de Jong legt uit dat sport als<br />

middel wordt ingezet om de jongeren<br />

weer in een normaal ritme<br />

te krijgen. De Jong: “Uiteindelijk<br />

zullen ze zelfstandig moeten<br />

functioneren in de maatschappij.<br />

De spelers van sc Heerenveen<br />

werken hier bijvoorbeeld graag<br />

aan mee en gaan in gesprek met<br />

de jongeren.” Zowel de wethouder<br />

als de beleidsmedewerker spreekt<br />

van zeer goede resultaten. “Heel<br />

concreet: minder overlast in het<br />

centrum van Heerenveen en de<br />

betrokken jongeren hebben weer<br />

een dagstructuur.”<br />

Door dit project leren jongeren<br />

weer wat er nodig is om goed deel<br />

te kunnen nemen aan de maat-<br />

schappij. Ook krijgen ze er meer<br />

zelfvertrouwen door. Buwalda<br />

vertelt dat één van de jongeren nu<br />

actief is binnen sc Heerenveen.<br />

“Deze jongen heeft de verantwoordelijkheid<br />

gekregen over de<br />

vlaggenparade, voorafgaand aan<br />

de thuiswedstrijden. In het verleden<br />

mocht deze jongen niet altijd<br />

aanwezig zijn in het stadion,<br />

maar nu voelt hij zich heel trots op<br />

het feit dat hij deel uitmaakt van<br />

de club.”<br />

economiSche waarde<br />

Eén van de vier CTO’s van Nederland<br />

is in Heerenveen gevestigd.<br />

Relatief gezien is Heerenveen een<br />

kleine gemeente, maar zeker niet<br />

de minste voor wat de vier gemeenten<br />

met een CTO betreft. De<br />

aanwezigheid van een CTO in Heerenveen<br />

heeft volgens de wethouder<br />

een belangrijke economische<br />

waarde voor de gemeente. “Daarnaast<br />

merk je dat de aanwezigheid<br />

van een betaaldvoetbalclub<br />

– die al jaren op behoorlijk niveau<br />

staat – economisch gezien ook zijn<br />

vruchten afwerpt. Zowel de voetbalclub<br />

als Th ialf is een mooi uithangbord.<br />

Je merkt dat bedrijven<br />

zich daarmee willen associëren. Ik<br />

denk dat het waarborgen van een<br />

goed sportklimaat binnen een ge-


meente uiteindelijk aan meerdere<br />

aspecten bijdraagt”, aldus Lykele<br />

Buwalda.<br />

SchaatSmekka<br />

De naam Heerenveen roept zowel<br />

nationaal als internationaal associaties<br />

op met het schaatsmekka<br />

van de wereld: ijsstadion Thialf.<br />

De plannen om Thialf in een volledig<br />

nieuw jasje te steken, zorgen<br />

ervoor dat Thialf haar historische<br />

status zal behouden. Volgens<br />

wethouder Buwalda kunnen deze<br />

nieuwbouwplannen ook nog eens<br />

bijdragen aan een verhoging van<br />

de sportparticipatie. Buwalda: “De<br />

provincie stelt 50 miljoen euro beschikbaar<br />

voor de nieuwbouw van<br />

het ijsstadion. Er wordt een vol-<br />

waardige nieuwe wedstrijdbaan<br />

gebouwd, waar zowel topsporters<br />

als recreanten gebruik van kunnen<br />

maken. Het streven is om in 2016<br />

klaar te zijn met de bouw. Er zijn<br />

ook plannen voor de aanleg van<br />

een topsporttrainingsbaan, maar<br />

om die te kunnen realiseren, moet<br />

er minimaal nog 30 miljoen euro<br />

beschikbaar komen.”<br />

StartbewijS<br />

elfStedentocht<br />

Belangrijkste aanleiding voor de<br />

investering in Thialf zijn de hoge<br />

energiekosten van dit moment.<br />

De betrokken partijen willen een<br />

meer duurzame oplossing. De<br />

nieuwe hal gaat voor een energiebesparing<br />

van minimaal 50<br />

Meer info:<br />

www.heerenveen.nl<br />

sportief in gemeente<br />

GemeenTe heerenveen<br />

23<br />

procent zorgen. Daarnaast biedt<br />

de nieuwe hal kwalitatief gezien<br />

meer mogelijkheden. Het belang<br />

om te beschikken over een uitstekende,<br />

eigentijdse ijshal is volgens<br />

de wethouder vanzelfsprekend.<br />

Buwalda: “Thialf hoort bij de cultuur<br />

van Fryslân en dat moet vooral<br />

zo blijven.”<br />

Dat de wethouder zelf ook een fervent<br />

schaatser is, blijkt wel uit het<br />

feit dat hij de Elfstedentocht al drie<br />

keer heeft geschaatst. Mocht het<br />

nog eens hard gaan vriezen, dan is<br />

de wethouder van de partij, want<br />

hij beschikt over een zeer gewild<br />

startbewijs.


24<br />

sporT updaTes<br />

Wat is Sport Fan Fryslân?<br />

Sport Fan Fryslân is een initiatief van Sport<br />

Fryslân en Weening Reclame en wordt ondersteund<br />

door Fan Fryslân en De Friesland<br />

Zorgverzekeraar. Fan Fryslân ondersteunt dit<br />

initiatief vanuit de doelstelling om het imago<br />

van Fryslân te verbreden, waarbij onder meer<br />

sport een uitstekend middel is. De Friesland<br />

Zorgverzekeraar werkt al met Sport Fryslân<br />

samen in het project Sport op Basisscholen en<br />

ziet binnen dit initiatief mogelijkheden hiervoor<br />

meer draagvlak te creëren.<br />

Ga vooral eens naar de website sportfanfryslan.nl,<br />

dé sportwebsite van en voor Fryslân.<br />

Op deze interactieve site vind je de sportevenementenagenda<br />

van Fryslân, nieuwsberichten<br />

van sportverenigingen en uitslagen van<br />

wedstrijden. Daarnaast is het gehele sportaanbod<br />

per gemeente op de site te vinden.<br />

Op een eenvoudige wijze kunnen de berichten<br />

worden voorzien van foto’s en fi lmpjes en<br />

kan men daarop reageren door gebruik van<br />

diverse sociale media. Dit alles biedt kansen<br />

voor de Friese sportverenigingen om zichzelf<br />

te promoten en nieuwe leden te werven.<br />

Wat maakt de website sportfanfryslan.nl zo<br />

bijzonder:<br />

• alle sportverenigingen met informatie en<br />

nieuws te vinden op één pagina;<br />

• evenementen en activiteiten gebundeld;<br />

• eenvoudig toegankelijk voor alle sportclubs;<br />

• uitwisselen van informatie en/of tips via<br />

sociale media;<br />

• gehele sportaanbod van Fryslân op één pagina<br />

en per gemeente uit te splitsen;<br />

• gratis.<br />

Whoznext: laat jongeren zelf bepalen hoe ze<br />

in beweging blijven<br />

Het zijn vaak volwassenen die bij een<br />

sportvereniging (zogenaamd) leuke<br />

activiteiten voor jongeren verzinnen. Maar<br />

de opkomst valt vaak tegen. Misschien<br />

door gebrek aan animo, maar wellicht ook<br />

doordat het helemaal niet zo’n leuk idee<br />

was. Daarom: geef de jongeren binnen je<br />

vereniging de ruimte om met initiatieven<br />

te komen. Jongeren weten zelf het beste<br />

wat ze leuk vinden en zijn capabel genoeg<br />

om, met een beetje begeleiding, hun eigen<br />

activiteiten te organiseren. Het project heeft<br />

de naam WhoZnext gekregen. Wie weet<br />

worden er jongeren enthousiast en willen ze<br />

in de toekomst zelfs vrijwilligerswerk voor je<br />

sportvereniging gaan doen.<br />

hoe zet je dit binnen je vereniging op?<br />

Een WhoZnext-team in de sportvereniging<br />

bestaat uit een groep jonge clubleden<br />

die zelf graag activiteiten wil organiseren<br />

voor de jeugd. Sport Fryslân helpt verenigingen<br />

bij het starten van deze WhoZnext-teams<br />

met een WhoZnext-training.<br />

Heb je een team opgericht? Neem dan contact<br />

op met Sport Fryslân om een WhoZnextstarttraining<br />

aan te vragen. Tijdens de starttraining<br />

concretiseren we de plannen van<br />

de jongeren en helpen we hen op weg door<br />

samen de belangrijkste stappen in een plan<br />

van aanpak te zetten. De jongeren verdelen<br />

de taken en kiezen welke rol ze graag willen<br />

vervullen. De coach krijgt tips hoe hij het<br />

proces kan begeleiden, zonder zelf de werkzaamheden<br />

over te nemen. Verder ontvangt<br />

ieder teamlid een WhoZnext-kledingpakket!<br />

De jongeren organiseren een leuke activiteit<br />

voor hun eigen leeftijdgenoten en leren zo<br />

spelenderwijs samen te werken en op elkaar<br />

te vertrouwen. Door ze op jonge leeftijd verantwoordelijkheid<br />

te geven voor de organisatie<br />

van een evenement dat ze zelf graag willen,<br />

voelen ze zich betrokken bij de vereniging en<br />

worden ze klaargestoomd om ook later actief<br />

te blijven binnen de club.<br />

g-voetbaltoernooi<br />

Ieder jaar organiseert Sport Fryslân in februari<br />

het G-voetbaltoernooi 4 tegen 4 in Heerenveen.<br />

Er doen ruim zestig Friese teams mee, bij elkaar<br />

zo’n 360 deelnemers. Die zijn afkomstig van<br />

scholen voor speciaal onderwijs, woonvormen<br />

voor mensen met een verstandelijke handicap<br />

en bestaande G-voetbalteams. Deze sportieve<br />

dag is voor veel deelnemers een ideale kennismaking<br />

met voetbal als wedstrijdsport.<br />

Sportgala FrySlÂn<br />

Deze editie van Sport Fan Fryslân werd<br />

gepresenteerd tijdens het Sportgala<br />

Fryslân, in aanwezigheid van vrijwel de<br />

complete Friese sportwereld. Het gala<br />

is een gewaardeerde traditie. Je hoeft<br />

maar om je heen te kijken of je ziet Friese<br />

trainers als Wopke de Vegt, Jillert Anema<br />

en Henk Gemser en Friese sporters als<br />

Marit Bouwmeester, Pieter Weening,<br />

Daniël Iseger en Bart Helmholt. Maar<br />

vooral ook vertegenwoordigers van het<br />

verenigingsleven en de breedtesport zijn<br />

aanwezig. Want dat is de doelstelling<br />

van het Sportgala: het bij elkaar brengen<br />

van de top- en breedtestructuur. En natuurlijk<br />

is het Sportgala ook bedoeld om<br />

mensen extra in het zonnetje te zetten en<br />

prijzen uit te reiken aan onder meer de<br />

sportman, de sportvrouw en de sportploeg<br />

van het jaar.<br />

alle Sportverenigingen<br />

Sterker door<br />

SportServicedeSk!<br />

Sportverenigingen uit Fryslân kunnen<br />

nu gratis gebruikmaken van alle<br />

informatie op de SportServiceDesk.<br />

Deze nieuwe landelijke website is<br />

een samenwerking van provinciale<br />

sportorganisaties, waar Sport Fryslân<br />

ook deel van uitmaakt. Door middel<br />

van deze site kunnen verenigingen<br />

zichzelf versterken en oplossingen<br />

vinden voor knelpunten als het werven<br />

en behouden van leden, het maken<br />

van een sponsorcontract of een<br />

vrijwilligersbeleid.


Column<br />

at onderscheidt nou eigenlijk<br />

de Fries van andere Nederlanders?<br />

Voordat je die vraag probeert<br />

te beantwoorden, moet<br />

je natuurlijk eerst vaststellen of<br />

er wel een onderscheid is. Maar<br />

daar kan ik kort over zijn: ja! Friezen<br />

bestaan. Ze hebben hun eigen<br />

provincie, hun eigen vlag, hun eigen<br />

volkslied, hun eigen taal en hun eigen<br />

logo met pompeblêden. Wij Friezen<br />

hebben bovendien een eigen signatuur,<br />

die je het best kunt omschrijven<br />

als: je best doen en jezelf blijven. GE-<br />

WOON doen en gewoon DOEN. Als je<br />

dat allemaal hebt en het ook allemaal<br />

koestert, heb je een eigen identiteit.<br />

En dat is niet alle andere provincies<br />

van Nederland gegeven. We zijn er<br />

dus terecht trots op.<br />

Die eigen Friese identiteit zie je terug<br />

in de Friese sport. Dan denk ik aan het<br />

skûtsjesilen en de Elfstedentocht, aan<br />

het fierljeppen en het kaatsen, aan<br />

Sportclub Heerenveen en aan Thialf.<br />

Typisch Fries<br />

Dat zijn begrippen. Daar zijn we<br />

trots op. Maar wel op een zodanige<br />

manier dat het niet tot afgunst leidt<br />

buiten Fryslân. We delen het graag<br />

met anderen en anderen voelen zich<br />

welkom. Fryslân is van Nederland. Als<br />

het met Heerenveen eens wat minder<br />

gaat in de Eredivisie, dan trekken ook<br />

niet-Friezen zich dat aan. Omdat zij<br />

waardering hebben voor de Friese<br />

signatuur, die op haar beurt weer<br />

deel uitmaakt van de Nederlandse<br />

signatuur, van de zaken waar wij Nederlanders<br />

gezamenlijk trots op zijn.<br />

Wij Nederlanders willen ons graag<br />

onderscheiden van de rest van de<br />

wereld, meer nog dan in het verleden.<br />

Want we willen (nog?) niet<br />

worden opgeslokt door Europa.<br />

Daarom hangen we zo sterk aan onze<br />

identiteit, met onze kleur oranje, met<br />

onze rood-wit-blauwe vlag, met ons<br />

koningshuis en ons uit volle borst<br />

meegezongen Wilhelmus, met onze<br />

eigen signatuur. Wij zijn trots op ons<br />

25<br />

column<br />

joop alberda<br />

karakter van een schijnbaar ongedisciplineerd<br />

land, dat niettemin z’n<br />

zaakjes goed op orde heeft. Ik zie in<br />

Nederland een patroon ontstaan dat<br />

de Friezen van nature al heel sterk<br />

hebben: die sterke identiteit mondt<br />

uit in een onderlinge verbondenheid.<br />

En onderlinge verbondenheid,<br />

zo weet ik uit ervaring, is één van de<br />

grote indicatoren voor sportsucces.<br />

Mijn Friese volleyballers Jan Posthuma,<br />

Richard Schuil, Olof van der Meulen<br />

en Ronald Zoodsma waren daar exponenten<br />

van. Hun mentale instelling<br />

werd de norm van het team dat uiteindelijk<br />

olympisch goud zou winnen<br />

in 1996 in Atlanta. Neem Epke Zonderland<br />

en Sven Kramer. Neem Sportclub<br />

Heerenveen met Riemer van der Velde<br />

en Foppe de Haan. Allemaal gewone<br />

mensen die bijzondere dingen doen.<br />

Typisch Fries.<br />

Joop Alberda,<br />

Sportmanager en<br />

oud-volleybalcoach


26<br />

frieSe SporTen<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld marTin de jonG


KEATSEN<br />

kaatsen<br />

friese sporten<br />

keaTSen | kaaTSen<br />

Keatsen is een balsport waarbij de spelers de bal met de handpalm of vuist<br />

zo proberen te slaan dat deze door de tegenpartij niet geldig kan worden<br />

geretourneerd | Het spel wordt gespeeld tussen twee ploegen van elk drie<br />

spelers, de parturen | In een partuur heb je een voorinse, die staat vóór in<br />

het veld; een achterinse, die staat achterin; en een opslager, die verzorgt<br />

de opslag | De naam van het partuur is de naam van de opslager | Een<br />

kaatsveld is 61 meter lang en 32 meter breed | Binnen het speelveld zijn<br />

een opslagvak van 5 bij 4 meter en een perk (uitslagvak) van 19 bij 5 meter<br />

gemarkeerd | Een kaatsbal bevat koeienhaar | Dat koeienhaar wordt in de<br />

herfst verzameld door boeren | Het kost ongeveer één uur om een kaatsbal<br />

te maken | Tegenwoordig is er ook een zachte bal (luchtbal) om mee te<br />

kaatsen | Dat doet minder pijn | Een kaatswant (handschoen) moet door een<br />

wantenkeuring voordat deze mag worden gebruikt | It giet hinne betekent<br />

dat de partij gaat starten | Bij alles aan de hang is het een spannende partij,<br />

er moet nog één slag gespeeld worden voor de winst | Stellen is het bij elkaar<br />

komen van een team | Wanneer de hele bakkerij omgaat, gaan kaatsers<br />

wisselen van partuur vanwege tegenvallende resultaten | Kaatsen is één<br />

van de oudste nog beoefende balsporten | De kaatssport wordt in diverse<br />

varianten in meer dan vijftig landen en landstreken ter wereld beoefend |<br />

Daaronder zijn België, Frankrijk, Baskenland, Valencia, Italië en de Verenigde<br />

Staten | In 2012 was er een heus WK kaatsen in Fryslân met achttien landen<br />

| De KNKB heeft het afgelopen jaar een recordaantal schoolkaatsprojecten<br />

georganiseerd | Vroeger werd er op sokken gekaatst<br />

27


28<br />

TalenT<br />

tekst rimke de GrooT<br />

beeld marTin de jonG<br />

it<br />

giet<br />

oan!<br />

naam: Antoinette de Jong<br />

Geboortedatum: 06-04-1995<br />

Geboorteplaats: Heerenveen<br />

namen ouders: Dirk en Liesbeth<br />

namen broers en/of zussen: Zusje Michelle


antoinette<br />

de jong<br />

Hoe en waarom heb je voor jouw tak van<br />

sport gekozen?<br />

“Vroeger toen we met de familie gingen<br />

schaatsen op natuurijs vond ik het al heel erg<br />

leuk. Daarna ben ik op jeugdschaatsen gegaan<br />

en ging het steeds beter. Eerst bij de club<br />

HCH-Heerenveen, daarna in de baanselectie<br />

van Fryslân als C1 en C2, als B1 in de Friese<br />

selectie en daarna kwam ik in Jong Oranje.<br />

Schaatsen is zo leuk omdat je steeds weer<br />

dingen kunt verbeteren: technisch, tactisch,<br />

mentaal en fysiek. In de zomer zijn er ook zo<br />

veel verschillende schaatsgerichte dingen die<br />

je kunt doen.”<br />

is er binnen of buiten je sport een<br />

voorbeeldtopsporter voor jou en waarom?<br />

“Ik heb niet echt een voorbeeld. Iedere<br />

topschaatser heeft weer wat anders wat mij<br />

aanspreekt. Maar Sven Kramer en Ireen Wüst<br />

steken er wel bovenuit.”<br />

kun je je sport in Fryslân voldoende goed<br />

combineren met je studie en/of werk?<br />

Wat zou je eventueel graag anders of beter<br />

zien?<br />

“Ik vind van wel. Marianne Vlasveld ondersteunt<br />

mij in het leren. Het Friesland College,<br />

waar ik studeer, ligt vlakbij Thialf en ik woon<br />

zelf in Rottum. Dus dat gaat allemaal goed.”<br />

is er in Fryslân een goed topsportklimaat<br />

en wordt topsport ook voldoende<br />

gewaardeerd?<br />

“Ja, ik vind van wel. Het schaatsen wordt goed<br />

gepromoot. Andere sporten vaak wat minder.”<br />

Nederland is van plan om in 2018 in<br />

rotterdam de Jeugd Olympische Spelen<br />

te organiseren. Hoe lijkt jou dit en is zo’n<br />

evenement een stimulans voor jou als<br />

sporter?<br />

“Ik ben dan geen jeugdsporter meer, dus zelf<br />

maakt het mij weinig uit. Het is natuurlijk wel<br />

een stimulans voor de jongere sporters. Dan<br />

hebben ze een mooi evenement om naartoe<br />

te werken.”<br />

is talent voldoende om topsporter<br />

te worden? Wie spelen er in jouw<br />

sportcarrière<br />

ook een belangrijke rol?<br />

“Met alleen talent kom je er niet. Je moet<br />

mentaal ook een doorzetter zijn. Als je geen<br />

zin hebt in trainen of niet tot het uiterste wilt<br />

gaan, dan bereik je het niet met alleen talent.”<br />

Wat zijn jouw persoonlijke sportieve<br />

doelen op korte en lange termijn?<br />

“Op het podium komen bij het WK junioren in<br />

Collalbo, volgend jaar weer het EK Allround<br />

rijden en World Cups bij de senioren rijden.”<br />

talent<br />

anToineTTe de jonG 29


30<br />

inTerview<br />

tekst rimke de GrooT<br />

beeld peTer van aalST<br />

WilleM veldMan, topSport noord:<br />

“ DE vOLgENDE<br />

<strong>EPkE</strong> EN SvEN<br />

TrAiNEN AL iN<br />

ONzE HALLEN”<br />

Topsporters en talenten faciliteren en begeleiden in hun sportcarrière.<br />

Dat is de rol die Topsport NOORD, een samenwerkingsverband van het<br />

Centrum voor Topsport en Onderwijs (CTO) en het Topsport Steunpunt<br />

Noord (TSN), in het Noorden op zich neemt, met Heerenveen als<br />

centrum. Door rIMKe De Groot


Wij zorgen ervoor dat topsporters<br />

in het noorden kunnen<br />

trainen, wonen en studeren”,<br />

vertelt directeur van Stichting<br />

Topsport NOORD Willem Veldman<br />

in zijn kantoor in het sporthart<br />

van Noord-Nederland, Sportstad<br />

Heerenveen. “Het gaat dan om de<br />

toppers die uitkomen voor Oranje-<br />

en Jong Oranje-selecties en die<br />

wonen op onze CTO-campus in<br />

Heerenveen. Voor jonge talenten<br />

zorgen we voor zo veel mogelijk<br />

faciliteiten in de regio waar zij<br />

wonen. We vinden het belangrijk<br />

dat zij nog thuis kunnen blijven<br />

wonen.”<br />

Elk van de drie noordelijke provincies<br />

heeft een aantal Regionale<br />

Trainings Centra (RTC’s) waarin<br />

de beste talenten in een sport ondergebracht<br />

zijn. Die RTC’s zijn<br />

aangesloten bij Topsport NOORD.<br />

“In Fryslân zijn er RTC’s voor tur-<br />

nen, judo, zwemmen, waterpolo<br />

en badminton”, zegt Veldman.<br />

“Het trainingsprogramma wordt<br />

door de sportbonden georganiseerd,<br />

wij zorgen dat de trainingen<br />

er kunnen zijn. Dat doen we door<br />

bijvoorbeeld materialen, accommodatie<br />

en medische begeleiding<br />

te verzorgen, zodat de sporters en<br />

coaches alleen met hun sport bezig<br />

kunnen zijn.”<br />

interview<br />

willem veldman 31


32<br />

Nieuwe aanwas<br />

De Centra voor Topsport en Onderwijs zijn in<br />

2008 in samenwerking met NOC*NSF opgebouwd<br />

en begin 2012 samen met het Topsport<br />

Steunpunt Noord verdergegaan als Topsport<br />

NOORD. “Vanaf 2010 zijn we ook talentontwikkeling<br />

gaan faciliteren”, zegt Veldman. “Dat<br />

vinden we ook logisch, want zonder talent is er<br />

geen nieuwe aanwas.” Ook de schaatsers, inline<br />

skaters en shorttrackers in Noord-Nederland<br />

worden door Topsport NOORD gefaciliteerd.<br />

“Ongeveer 140 topsporters wonen, trainen en<br />

studeren hier”, vertelt Veldman. “Verder hebben<br />

we ongeveer twintig specialisten in de begeleiding,<br />

zoals krachttrainers, mental coaches<br />

en fysiotherapeuten. Nog eens zo’n tien mensen<br />

organiseren en begeleiden dat allemaal.”<br />

Onderwijs<br />

interview<br />

willem veldman<br />

“ ongeveer honderdveertig topsporters<br />

wonen, trainen en studeren hier -<br />

topsporters voelen zich thuis in Friesland”<br />

Voor de faciliteit onderwijs werkt Topsport<br />

NOORD samen met middelbare school OSG<br />

Sevenwolden en mbo-school Friesland College.<br />

“Samen hebben we het Talentcollege opgericht”,<br />

legt Veldman uit. “Dit is een apart onderwijsprogramma<br />

met eigen leerroutes voor<br />

elke individuele topsporter, met heel goede resultaten.<br />

Alle franje is uit het programma gehaald,<br />

het gaat om de kern van het onderwijs.<br />

Zo kunnen sporters in de helft van de normale<br />

studietijd een diploma halen. Wel moeten zij<br />

daarvoor in vakanties doorleren en veel zelf studeren,<br />

ook tijdens hun verblijf in het buitenland.<br />

Naast een sportcoach hebben ze daarom<br />

een studiecoach.”<br />

Met het CIOS werkt Topsport NOORD samen om<br />

de opleiding van jonge trainers te stimuleren.<br />

“We hebben mooie leerprojecten overal in de re-<br />

gio”, zegt Veldman. “We werken met ruim vijftien<br />

bondscoaches samen, dus dat zijn prima<br />

stageplekken om het vak te leren.”<br />

meer medailles<br />

IJsstadion Th ialf en Sportstad Heerenveen zijn<br />

belangrijke accommodaties voor de topsporters<br />

die Topsport NOORD faciliteert. “Samen met<br />

Sportstad Heerenveen, Th ialf en noordelijke gemeenten<br />

zoeken we ook naar goede accommodaties<br />

voor talentontwikkeling”, vertelt Veldman.<br />

“Dat betekent dat er misschien nieuwe<br />

trainingsaccommodaties bij moeten komen,<br />

naar voorbeeld van Papendal en de landen die<br />

boven ons staan op de olympische ranglijst.<br />

Topsporters voelen zich thuis in Fryslân. Ze wonen<br />

en sporten hier graag. Nieuwe accommodaties<br />

kosten daardoor niet alleen geld, maar<br />

leveren ook veel op: niet alleen exposure, maar<br />

ook economische spin-off .”<br />

Alle inspanningen van Topsport NOORD moeten<br />

zich uiteindelijk vertalen in meer medailles<br />

van noordelijke sporters op de Olympische Spelen.<br />

Nu al is een stijgende lijn zichtbaar. “Op<br />

de Olympische Spelen van 2000 waren er nauwelijks<br />

prestaties van sporters die in het noorden<br />

trainden en nu hebben we gouden medailles<br />

gehaald. Ongeveer vijftien sporters uit het<br />

noorden hebben in 2012 meegedaan aan olympische<br />

fi nales, met Epke Zonderland natuurlijk<br />

als topper. Die weg willen we graag voortzetten.<br />

De volgende Epke en Sven moeten er ook<br />

komen. Zij trainen nu al in onze hallen, alleen<br />

kent niemand ze nog. Als iedereen zijn werk<br />

blijft doen, ondersteund door goede trainers en<br />

faciliteiten, moet dat leiden tot meer medailles<br />

in de toekomst.”<br />

Willem veldman<br />

Na opleiding CIOS Heerenveen en<br />

Sportacademie (ALO)<br />

Bondstrainer Nationale Selectie<br />

damesturnen t/m OS 1992 Barcelona.<br />

Mede eigenaar Tennis- en<br />

Sportcentrum de WEYVER in Opmeer<br />

Technisch Manager Topsport KNGU<br />

t/m WK 2005<br />

Manager Sportcentrum Sportstad<br />

Heerenveen<br />

Manager CTO Heerenveen<br />

Directeur / bestuurder Stichting<br />

Topsport Noord<br />

u


Regionaal Trainings Centrum<br />

Waterpolo<br />

“Zo veel mogelijk TalenT<br />

aFleveren aan jong<br />

oranje”<br />

Het Waterpolo Opleidingscentrum Noord Nederland (WONN) spant<br />

zich samen met District 1 van de zwembond KNZB al acht jaar in om het<br />

jeugdwaterpolo in Noord-Nederland op een hoger niveau te krijgen.<br />

Ze doen dat middels extra trainingen. “De vruchten daarvan zie je al<br />

doordat een groot aantal WONN-deelnemers in de hele regio bij hun<br />

vereniging in het hoogste dames- of herenteam zit”, vertelt voorzitter<br />

Herjan Reuten van het WONN.<br />

Als nieuw Regionaal Trainings Centrum hoopt het WONN nu een<br />

volgende stap te zetten. Talentvolle tieners uit het hele noorden worden<br />

geselecteerd om samen intensief te trainen in Heerenveen, als aanvulling<br />

op hun verenigingsprogramma en de eerdergenoemde, voor iedereen<br />

toegankelijke trainingen in de regio. Reuten: “Als RTC krijg je dankzij<br />

Topsport NOORD de mogelijkheid tot verdere professionalisering. De<br />

geselecteerden worden extra begeleid middels het Topsport NOORDprogramma<br />

en spelen mee in de landelijke jeugdcompetitie van<br />

waterpolo-opleidingscentra en talentcentra. De komende jaren willen wij<br />

het programma kwantitatief en kwalitatief uitbouwen.”<br />

Doelstelling op korte termijn is aansluiting krijgen met de rest van<br />

Nederland. “Wij merken dat we al steeds dichterbij komen”, zegt Reuten.<br />

“Dat zien we aan de resultaten uit de landelijke jeugdcompetitie waaraan<br />

wij als WONN meedoen, maar ook van de verenigingen. Op langere<br />

termijn is het doel zo veel mogelijk talenten af te leveren aan de Jong<br />

Oranje-selecties en meer verenigingen actief te laten zijn in de hogere<br />

klassen van de KNZB. Nu is er één herenteam vanuit Noord-Nederland<br />

actief in de eerste klasse, SGHA uit Heerenveen/Joure/Lemmer, waarvan<br />

de basis gevormd wordt door spelers die bij het WONN getraind hebben.<br />

Er is geen vereniging die zelf de kennis, mankracht en uren ter beschikking<br />

heeft die talenten nodig hebben om zich door te kunnen ontwikkelen.<br />

We zijn daarom zeer blij met de kansen die Topsport NOORD het<br />

waterpolo biedt.”<br />

Meer weten: wonn.nl<br />

Regionaal Trainings Centrum<br />

Judo<br />

interview<br />

willem veldman 33<br />

itgelicht<br />

“in 2016 oF 2020 jodoka’s<br />

uiT HeT noorden op de<br />

spelen”<br />

““Het Regionaal Trainings Centrum Judo in Heerenveen organiseert<br />

vooral de talentontwikkeling van de betere judoka’s in het noorden en<br />

oosten van Nederland voor de Judobond Nederland (JBN)”, zegt één<br />

van de bestuursleden van de stichting die hier speciaal voor is opgericht.<br />

Een stichting was nodig omdat de organisatie neutraal wilde zijn<br />

voor alle verschillende clubs en judoscholen die graag mee wilden doen,<br />

maar die zeker niet hun beste pupillen willen verliezen aan een club die<br />

wat meer aan topsport doet.<br />

“Dit werkt heel goed”, zegt de woordvoerder. “Al bijna dertig clubs zijn<br />

wekelijks betrokken bij de centrale trainingen in de dojo van Sportstad<br />

Heerenveen. Deze trainingen zijn heel belangrijk voor de jonge judoka’s,<br />

omdat zij met anderen van hun eigen leeftijd en vooral hun eigen<br />

gewichtsklasse moeten ‘sparren’. Dat is niet binnen elke club mogelijk,<br />

of je traint steeds maar met dezelfde judoka’s en daar word je niet echt<br />

beter van.”<br />

Omdat de top van de junioren en senioren judoka’s uit het noorden<br />

al traint op het Centrum voor Topsport en Onderwijs in Heerenveen,<br />

kunnen de talenten ook gebruikmaken van alle faciliteiten die daar geboden<br />

worden. “Ook hebben ze in de toppers heel goede voorbeelden”,<br />

zegt de stichtingsbestuurder. “Al met al een prima situatie, die zich de<br />

komende jaren moet uitbreiden en sterker moet worden, uiteraard met<br />

het doel om in 2016 of 2020 op de Olympische Spelen judoka’s uit het<br />

noorden op de olympische mat te hebben.”


34<br />

sportief in bedrijf<br />

Groeneveld & Top en jako<br />

Groeneveld & Top en Jako<br />

Samen sterk<br />

in teamwear!<br />

Wie aan sportprovincie Friesland denkt, denkt al gauw aan Sportstad Heerenveen.<br />

De vestigingsplaats van groeneveld & top én de plaats waar Jako kledingsponsor<br />

is van SC Heerenveen. Samen dragen zij zorg voor een professionele uitstraling<br />

en uniformiteit in de Friese sportwereld. Meer en meer (sport)verenigingen,<br />

bedrijven, instellingen en evenementen weten Groeneveld & Top te vinden voor<br />

het uitgebreide assortiment van jako.<br />

“Wij werkten al met Jako samen<br />

voordat zij vijf jaar geleden<br />

de kledingsponsor van sc<br />

Heerenveen werden”, zegt Vincent<br />

Groeneveld, mede-eigenaar van<br />

Groeneveld & Top. Sinds Jako kledingsponsor<br />

van sc Heerenveen is,<br />

zien meer Friese sportclubs welke<br />

kwaliteit en diversiteit het merk<br />

Jako kan bieden. “Wij zijn altijd<br />

op zoek naar het imago dat sportclubs<br />

willen uitstralen”, vervolgt<br />

Groeneveld. “Jako is een merk met<br />

een eigen identiteit, daarom profi<br />

leren wij Jako graag.”<br />

uitgebreid netwerk<br />

Groeneveld & Top is specialist op<br />

het gebied van het leveren van<br />

sportkleding sinds 2001. Hiernaast<br />

levert Groeneveld & Top bedrukte<br />

bedrijfskleding, promotionele<br />

textiel en relatiegeschenken.<br />

Door nauwe contacten met het<br />

Verre Oosten zijn zij in staat om<br />

elk gewenst artikel custom made<br />

voor hun klanten te verzorgen. Tevens<br />

beschikt het bedrijf over een<br />

uitgebreid en verfi jnd netwerk in<br />

de sportwereld. “Mijn compagnon<br />

Gabe Teun Top en ikzelf kennen<br />

veel voetbalclubs in het noorden<br />

persoonlijk, omdat we zelf nog actief<br />

voetballen. Maar ons netwerk<br />

omvat ook andere belangrijke<br />

sporten, zoals korfb al, volleybal,<br />

tennis, handbal, badminton,<br />

turnen en natuurlijk kaatsen”, zo<br />

preciseert Groeneveld.<br />

“Dit is voor ons ontzettend belangrijk”,<br />

vult Paul van Leeuwen<br />

van Jako aan. “Wij bieden een<br />

allround assortiment teamsportkleding<br />

en Groeneveld & Top is de<br />

ideale regionale partner om onze<br />

producten bij een breed publiek<br />

bekend te maken.” Van Leeuwen<br />

heeft zelf veel ervaring met teamsport<br />

en is al meer dan 25 jaar actief<br />

in de sportbranche. Hij was<br />

Groene­<br />

VeLd & toP<br />

is de<br />

ideaLe<br />

reGionaLe<br />

Partner<br />

oM onze<br />

Producten<br />

biJ<br />

een breed<br />

PubLiek<br />

bekend te<br />

Maken.<br />

in de jaren tachtig keeper van onder<br />

meer Go Ahead Eagles en De<br />

Graafschap.<br />

Groeneveld benadrukt dat Jakokleding<br />

niet alleen voorbehouden<br />

is aan sportclubs: “Wij hebben<br />

ook veel succes bij onze bedrijfsmatige<br />

klanten met de kleding<br />

van Jako – ook zij stellen een sportieve<br />

outfi t met bijvoorbeeld sweaters<br />

en warme sportjassen erg op<br />

prijs. Zo kunnen we samen meer<br />

mensen van de kwaliteitskleding<br />

van Jako laten profi teren.”<br />

enorme Voorraad<br />

Jako beschikt over een enorme<br />

voorraad sportkleding. Er liggen<br />

25.000 artikelen in verschillende<br />

kleuren en maten opgeslagen in<br />

Duitsland, waar het merk oorspronkelijk<br />

in 1989 is opgericht.<br />

Jako kan dus in een zeer kort tijdsbestek<br />

bestellingen leveren. Behalve<br />

sc Heerenveen hebben ook


Foto: Martin de Jong<br />

Paul van Leeuwen (Jako teamsport) en Vincent Groeneveld (Groeneveld & top) samen sterk in teamwear!<br />

de Nederlandse profclubs NEC, FC<br />

Emmen en FC Volendam Jako als<br />

kledingsponsor. Bovendien spelen<br />

clubs als Eintracht Frankfurt en<br />

Hannover ’96 in Duitsland in Jakotenue.<br />

Ook in België wordt een<br />

aantal clubs door Jako voorzien van<br />

sportkleding, waaronder AA Gent<br />

en Lierse SK.<br />

Groeneveld: “Wij weten uitstekend<br />

wat Jako te bieden heeft en wij kennen<br />

de eisen van de plaatselijke<br />

klant. Zo hebben we samen bijvoorbeeld<br />

de voetbalclub Heerenveense<br />

Boys geheel van Jako-kleding voorzien.<br />

vv Heerenveense Boys vond<br />

in Groeneveld & Top de kwaliteit,<br />

betrouwbaarheid en loyaliteit waar<br />

men in een kledingleverancier naar<br />

op zoek was.”<br />

Het belooft een spannend jaar<br />

voor Groeneveld & Top en Jako te<br />

worden. Er zijn afspraken met<br />

verschillende sportverenigingen<br />

gepland de komende periode. Samen<br />

hopen Groeneveld & Top en<br />

Jako het komende jaar vele nieuwe<br />

klanten te mogen begroeten. De<br />

nieuwe Jako-catalogus voor 2013<br />

is vanaf februari te verkrijgen in<br />

de showroom van G&T aan de KR<br />

Poststraat 87 te Heerenveen.<br />

Groeneveld & Top en Jako maken<br />

zich samen sterk voor sportief<br />

Fryslân!<br />

Meer weten?<br />

sportief in bedrijf<br />

Groeneveld & Top en jako<br />

KR Poststraat 87<br />

www.groeneveldentop.nl<br />

8441 EN Heerenveen<br />

vincent@groeneveldentop.nl<br />

Tel: 0513-683201<br />

Vincent Groeneveld: 06-13704838<br />

35<br />

Stenenstap 12<br />

www.jako.eu<br />

2500 Lier (België)<br />

paul.vanleeuwen@jako-teamsport.be<br />

Tel: 076-5815070<br />

Paul van Leeuwen: 06-51690849


SAmEN zOrgEN<br />

vOOr BETEr<br />

BEWEgiNgS-<br />

ONDErWiJS<br />

Sport FrySlân en de FrieSland<br />

ZorgverZekeraar<br />

37<br />

projecT<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld SporT frySlÂn<br />

Wat kan nou echt het verschil maken om sport en<br />

beweging te stimuleren, was de vraag die De Friesland<br />

Zorgverzekeraar zich stelde. Vakleerkrachten in het<br />

basisonderwijs, was het antwoord van Sport Fryslân. Dat<br />

was dan ook het punt waarop ze elkaar vonden en tot het<br />

gezamenlijke initiatief kwamen voor het project Sport op<br />

Basisscholen: het geven van een structurele kwaliteitsimpuls<br />

aan het bewegingsonderwijs in Fryslân, met als doel<br />

kinderen gezonder te laten leven. Door thea van Der schaaf


“ sport Fryslân heeft de kennis en de<br />

contacten met de gemeenten,<br />

vakleerkrachten en sportverenigingen”<br />

De samenwerking<br />

Die samenwerking is eigenlijk een logisch gevolg van het<br />

gedachtegoed van beide partijen. Sport Fryslân wil zo veel<br />

mogelijk inwoners van Fryslân stimuleren om voldoende en<br />

verantwoord te sporten en te bewegen. Saakje Mulder van<br />

Sport Fryslân: “Want een actieve leefstijl levert een positieve<br />

bijdrage aan het individu en aan de samenleving. Sporten<br />

en bewegen is niet alleen leuk om te doen, maar het is ook<br />

gezond én het brengt mensen bij elkaar.”<br />

De Friesland Zorgverzekeraar heeft de ambitie om de kwaliteit<br />

van leven van jong en oud te verbeteren en de leefb aarheid<br />

van de samenleving te bevorderen. Diana Monissen<br />

van De Friesland: “Dat doen we door onze maatschappelijke<br />

rol vorm te geven door samen met andere belanghebbenden<br />

te investeren in thema’s op het gebied van gezondheid, wonen,<br />

leefb aarheid en preventie.”<br />

Monissen vervolgt: “De samenwerking is heel belangrijk.<br />

Sport Fryslân heeft de kennis en de contacten met de gemeenten,<br />

vakleerkrachten en sportverenigingen. Samen<br />

met De Friesland wordt gewerkt met de gemeenten en basisscholen<br />

die willen deelnemen aan de fi nanciële regeling<br />

om vakleerkrachten bewegingsonderwijs op basisscholen te<br />

werk te stellen.”<br />

De vakleerkrachten<br />

Met de komst van de vakleerkrachten in het basisonderwijs<br />

wordt een belangrijke stap gezet binnen het project Sport op<br />

Basisscholen en het beoogde doel: het geven van een kwaliteitsimpuls.<br />

De nadruk ligt duidelijk op het versterken van<br />

het bewegingsonderwijs, door de kinderen meer en gevarieerder<br />

te laten bewegen. De samenwerking met de scholen<br />

is daarin heel belangrijk. Vakleerkracht in de gemeente<br />

Lemsterland Marloes van de Kreeke: “Wij adviseren, delen<br />

kennis en coachen. We spelen daarbij in op de wensen van<br />

de school. Wanneer de school aangeeft behoefte te hebben<br />

aan een methode, kunnen wij daarin kennis geven en adviseren,<br />

dat doen we niet ongevraagd. De groepsleerkrachten<br />

bereiden zelf de les voor en wij ondersteunen hen, vakinhoudelijk,<br />

wanneer zij vragen hebben over een bepaalde<br />

oefenvorm of een leervoorstel. De leerlingen zijn enthousiast,<br />

er is meer aandacht voor het bewegen. Dat vinden we<br />

belangrijk.”<br />

project<br />

SporT frySlÂn en de frieSland zorGverzekeraard 39<br />

Naast ondersteuning in de reguliere gymlessen, organiseren<br />

de vakleerkrachten (naschoolse) sportactiviteiten op<br />

scholen, waarbij de lokale sportvereniging een centrale rol<br />

speelt. Daarmee versterken ze de afstemming tussen gymles<br />

en sportclub. Alles uiteindelijk met als doel: samen zorgen<br />

voor een nog leuker en beter bewegingsonderwijs. Collegavakleerkracht<br />

in Lemsterland Arend Wendt: “Geen school is<br />

gelijk, geen klas is gelijk en geen kind is gelijk. Toch hebben<br />

we het voor elkaar gekregen om in de basis een jaarplan<br />

op te stellen dat voor iedereen gelijk is. Eenmaal ermee aan<br />

de slag wordt er vraaggericht bekeken waar het programma<br />

aangepast moet worden. Zijn er misschien kinderen die<br />

minder goed mee kunnen komen? Of juist kinderen die er<br />

niet uithalen wat voor hen wel haalbaar is? Zo beleeft ieder<br />

kind plezier aan bewegen.”<br />

Het belang van gymlessen<br />

Sporten en bewegen behoren tot de grondrechten van alle<br />

kinderen. Dat is de basisgedachte die geleid heeft tot Sport<br />

op Basisscholen. Door sport en beweging aan te bieden in de<br />

gymles op de basisschool laat je kinderen met plezier hun<br />

talenten ontdekken. Saakje Mulder: “Want sporten verbetert<br />

niet alleen de motoriek van kinderen en is goed voor de<br />

gezondheid, maar bevordert ook hun leer- en concentratievermogen.<br />

Als een dergelijke impuls al op jonge leeftijd aan<br />

kinderen wordt meegegeven, is de kans het grootst dat ze die<br />

manier van leven als vanzelfsprekend gaan beschouwen en<br />

daarom continueren.”<br />

In maart 2011 ging het project van start. Er doen nu 13 gemeenten<br />

mee, met in totaal 32 vakleerkrachten, verdeeld<br />

over 17 fte’s. Sport Fryslân en De Friesland Zorgverzekeraar<br />

zien dit als een vliegwiel: het moet zich als een inktvlek uitbreiden<br />

binnen Fryslân, maar hopelijk ook daarbuiten. Mulder:<br />

“Dat kan als gemeenten, scholen, ouders en kinderen<br />

de positieve gevolgen zien van de ingestelde vakleerkrachten<br />

op de motoriek van de kinderen, het welzijn van de kinderen<br />

en zelfs de cognitieve vaardigheden. Want als kinderen<br />

meer bewegen, voelen ze zich beter, kunnen ze zich beter<br />

uiten, nemen ze eerder de stap naar een sportclub en hebben<br />

ze daardoor een gezonder gewicht. En dat geeft letterlijk<br />

ruimte voor meer plezier in het leven.”


VOOR TOPSPORT EN TALENTONTWIKKELING<br />

Topsport NOORD zet zich in voor goede begeleiding en<br />

ontwikkeling van door, nationale sportbonden<br />

gedefinieerde, talenten en topsporters in<br />

Noord-Nederland.<br />

Het Centrum voor Topsport & Onderwijs (CTO) Heerenveen<br />

is onderdeel van Topsport NOORD.<br />

Kijk voor meer informatie op www.topsportnoord.nl<br />

en volg ons op twitter via @TopsportNoord<br />

Vestiging Groningen<br />

Zernikeplein 17<br />

9747 AS Groningen<br />

T. 050-5266660<br />

info@topsportnoord.nl<br />

Vestiging Heerenveen<br />

Abe Lenstra Boulevard 23q<br />

Postbus 42 | 8440 AA Heerenveen<br />

T. 0513-614 842<br />

info@topsportnoord.nl


sporT updaTes<br />

maar liefst 36 sporten, waaronder badminton,<br />

boogschieten, hindernisbaan,<br />

waterpolo, snorkelen en fitness. Het doel<br />

van de sportdag is om door de positieve<br />

sportbeleving leerlingen te stimuleren<br />

mee te doen met sportactiviteiten in de<br />

vrije tijd.<br />

Wandelen voor goede<br />

doel<br />

KNBLO-NL, De Friesland Zorgverzekeraar<br />

en Sport Fryslân organiseren elk jaar<br />

de 3 Provinciënwandeltocht in Bakkeveen.<br />

Routes van 5 tot 40 kilometer worden<br />

uitgezet voor wandelaars en nordic<br />

walkers. Voor rolstoelers en scootmobielen<br />

zijn er routes van 5 en 7,5 kilometer.<br />

Ook is er een rollatorroute van ongeveer<br />

2 kilometer.<br />

Elk jaar staat de 3 Provinciënwandeltocht<br />

in het teken van een goed doel.<br />

Zo is het inschrijfgeld van 5 euro de<br />

afgelopen edities gegaan naar het 100<br />

rolstoelenproject van het Foppe Fonds,<br />

het beweegproject Voel je Goed van<br />

Talant en een tandem die door blinden<br />

en slechtzienden gebruikt wordt in het<br />

teken van mobiliteit, vrijetijdsbesteding<br />

en beweging.<br />

Slachtemarathon<br />

16 juni 2012: wat een prachtige dag. Een<br />

dag waarop de Slachtedyk als culturele<br />

etalage van Fryslân in de kijker stond. De<br />

Slachtedyk was een bewegend podium<br />

en tribune tegelijk. Een hoofdrol op podium<br />

én tribune was er voor de deelnemers,<br />

de Slachtedorpen, de vrijwilligers,<br />

de artiesten, kunstenaars, sponsors en<br />

bezoekers. Het bestuur en de medewerkers<br />

van de Slachtemarathon danken al<br />

deze wrotters. Door hen vonden er bijzondere<br />

ontmoetingen plaats en kwamen<br />

de verhalen, de herinneringen en de<br />

dromen. Want, zoals wij iemand hoorden<br />

zeggen: “It gefoel sit deun ûnder<br />

de hûd.” Dat geldt voor pijn van blaren<br />

en botten, maar ook voor emoties. Hoe<br />

hebt u de Slachtemarathon ervaren? Laat<br />

een reactie achter in ons gastenboek. En<br />

graag tot ziens over vier jaar! Meer weten:<br />

slachtemarathon.nl.<br />

Sportloket wijst mensen met beperking of<br />

aandoening de weg<br />

Voor een patiënt met een lichamelijke beperking<br />

of een chronische aandoening is de<br />

drempel om te gaan sporten en bewegen<br />

vaak hoog. Wat zijn de mogelijkheden met<br />

mijn beperking? Wat voor sport wil ik doen<br />

en waar kan dat? Mensen die chronisch ziek<br />

zijn of revalideren kunnen bij het Sportloket<br />

in ziekenhuis Tjongerschans (Heerenveen)<br />

sport- en bewegingsadvies krijgen.<br />

In 2012 startte het Sportloket Heerenveen,<br />

een samenwerkingsverband van ziekenhuis<br />

Tjongerschans, Revalidatie Friesland, gemeente<br />

Heerenveen, Sport Fryslân en Gehandicaptensport<br />

Nederland. Bij het Sportloket<br />

kunnen chronisch zieke of revaliderende patiënten<br />

terecht voor een persoonlijk advies<br />

over hun wensen en mogelijkheden op het<br />

gebied van bewegen en sport. Samen met de<br />

consulent van het Sportloket bekijken ze hoe<br />

deze mensen in het dagelijks leven een meer<br />

actieve leefstijl kunnen realiseren.<br />

Dit spreekuur, gehuisvest op de polikliniek<br />

Sportgeneeskunde van ziekenhuis Tjongerschans<br />

in Heerenveen, wordt verzorgd door<br />

sportconsulent en bewegingsagoog van Revalidatie<br />

Friesland Robin Mulder. Tijdens het<br />

intakegesprek brengt hij de problematiek<br />

in kaart, inclusief wensen, mogelijkheden<br />

en beperkingen van de cliënt. “Op basis van<br />

die persoonlijke omstandigheden geef ik<br />

een beweegadvies op maat en bespreek de<br />

mogelijkheden om in het dagelijks leven van<br />

de patiënt een actieve leefstijl te realiseren”,<br />

verduidelijkt Mulder. Na dit adviesgesprek<br />

heeft de patiënt nog een aantal malen contact<br />

met de consulent van het Sportloket over de<br />

voortgang. Patiënten kunnen zich door hun<br />

behandelend medisch specialist/sportarts/<br />

revalidatiearts laten doorverwijzen naar het<br />

Sportloket.<br />

Duurzaam ondernemen in de sport<br />

Het Bewegingscentrum, met vestigingen in<br />

Drachten en Leeuwarden, is een voorbeeld<br />

van hoe je binnen de sport bewust om kunt<br />

gaan met energie en het reduceren van de<br />

CO2-afdruk. Directeur Joan Boelens ziet duur-<br />

zaamheid als iets dat prachtig aansluit op de<br />

dienstverlening van het Bewegingscentrum,<br />

zoals hij vertelde in het boek Duurzame winst<br />

voor MKB van Jaap de Vries en Hans Kröder.<br />

Het Bewegingscentrum nam deel aan het<br />

Koploperproject duurzaam ondernemen, een<br />

samenwerking tussen de gemeente Smallingerland<br />

en advies- en ingenieursbureau DGMR.<br />

Het was voor Boelens aanleiding de visie van<br />

het Bewegingscentrum op duurzaamheid<br />

veel concreter te maken. “Voor onze nieuwe<br />

vestiging in Leeuwarden koop ik alleen nog<br />

fitnessapparatuur zonder stroom. Behalve de<br />

loopbanden. Deze verbruiken maar 40 procent<br />

energie in vergelijking met andere loopbanden”,<br />

vertelt Boelens in Duurzame winst voor<br />

MKB. Ook brengt Boelens de CO2-footprint<br />

onder de aandacht bij medewerkers, leveranciers<br />

en klanten. “We hebben ontdekt dat het<br />

heel bespreekbaar is met onze klanten. Mensen<br />

vinden het niet meer gek. We stimuleren bijvoorbeeld<br />

klanten zoveel mogelijk om met de<br />

fiets te komen.”<br />

in andermans karretje<br />

Sport Fryslân organiseert allerlei activiteiten<br />

voor leerlingen uit het basis- en voortgezet<br />

onderwijs, om kennis te maken met verschillende<br />

sporten. Eén van die kennismakingsactiviteiten<br />

is het project (S)Cool on Wheels,<br />

waarmee kinderen zónder handicap bekend<br />

raken met het thema ‘leven en sporten met<br />

een handicap’. Sport Fryslân biedt dit project<br />

aan op Friese basisscholen, om onwennigheid<br />

en onwetendheid over dit thema bij leerlingen<br />

spelenderwijs weg te nemen.<br />

36 sporten op één dag<br />

In juni vindt elk jaar de provinciale sportdag<br />

plaats voor leerlingen van het speciaal basisonderwijs<br />

(sbo). Bijna 750 leerlingen van 10 tot<br />

en met 12 jaar van Friese sbo-scholen melden<br />

zich aan voor dit grootschalige evenement dat<br />

Sport Fryslân organiseert. Deze sportdag biedt<br />

leerlingen een kennismaking aan met sporten<br />

waar zij over het algemeen niet mee in aanraking<br />

komen.<br />

De deelnemers kiezen allen drie verschillende<br />

activiteiten uit een kennismakingsaanbod van<br />

41


42<br />

Tennissen is wat jules<br />

goed kan. een beperking<br />

is dan geen beperking


43<br />

reporTaGe<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld marTin de jonG<br />

SPOrTEN mET<br />

EEN BEPErkiNg<br />

ALLESBEHALvE<br />

BEPErkT<br />

Als ik aan kom rijden, springt Jules van z’n fiets en word ik<br />

enthousiast ontvangen met een stevige handdruk. Op school heeft<br />

hij vandaag kniperkes gemaakt; zoete, harde, platte wafeltjes met<br />

een kaneelsmaak. In zijn eigen woorden vertelt hij hoe dat in z’n<br />

werk ging en meteen merk ik: Jules heeft veel te vertellen, ook al<br />

zegt hij het met weinig woorden. Door thea van Der schaaf


profiel<br />

44<br />

juleS vloeT en alyda norbruiS<br />

niets, en dan ook<br />

werkelijk niets staat<br />

alyda in de weg om<br />

te presteren<br />

ules Vloet uit Donkerbroek is 15 jaar en<br />

heeft een verstandelijke beperking. Niettemin<br />

tennist Jules al sinds zijn zesde bij<br />

Tennis Club Oosterwolde. Want Jules is<br />

heel sportief en vooral ook fysiek erg sterk.<br />

Zijn grote voorbeeld is zijn eigen vader:<br />

“Die speelt ook tennis en heeft al héél veel<br />

medailles.”<br />

Als Jules op de club een heus tennistalent<br />

blijkt te zijn, besluiten zijn ouders om op zoek<br />

te gaan naar tennisactiviteiten die aansluiting<br />

bieden met andere kinderen met een beperking.<br />

Zo komen ze in aanraking met de Special Olympics<br />

en geven ze hem daarvoor op. Dat blijkt een<br />

gouden greep. “De speciale setting, de zorgzame<br />

en goede begeleiding en de veilige en sportieve<br />

omgeving waarin Jules terechtkwam, maakten<br />

dat hij zich op zijn plek voelde”, vertelt moeder<br />

Alice. “Jules voelde zich er gewaardeerd. Het<br />

heeft ons overweldigd om te zien wat dat met<br />

hem doet.”<br />

Naast tennis heeft Jules nog veel meer interesses.<br />

Hij voetbalt ook, speelt pool, kijkt graag<br />

knokfi lms, houdt van knutselen, van koekjes<br />

bakken en van tuinieren. Jules: “Met de graafmachine<br />

de tuin mooi maken.” Maar in tennis<br />

is hij toch wel echt het allerbeste. Want terwijl<br />

we nog een kniperke weghappen, laat Jules vol<br />

trots zijn medaille zien. Moeder Alice: “Een beperking<br />

maakt dat alles altijd moeilijk is, nu<br />

was hij ook eens ergens de beste in. Dat was een<br />

enorme boost voor zijn zelfvertrouwen.”<br />

Foto: Mathilde duSol<br />

Overzicht<br />

Om goed te zijn in je sport, moet je in de eerste<br />

plaats vooral talent hebben en gemotiveerd zijn<br />

om ermee aan de slag te gaan. Een beperking<br />

is dan geen beperking. Maar omdat Jules slecht<br />

kan rekenen, zegt een puntentelling hem niet<br />

veel en mist hij de motivatie om bij een achterstand<br />

iets harder z’n best te doen om toch te<br />

winnen. Tennissen is wat Jules goed kan. Maar<br />

overzicht in de wedstrijd om daardoor tactisch te<br />

kunnen spelen mist hij.<br />

Overzicht is juist wat Alyda Norbruis (23) uit Ureterp<br />

nodig heeft om haar prestatie te leveren met<br />

een lichamelijke beperking. Voor haar is het een<br />

kwestie van precies uitstippelen waar ze wil komen<br />

en hoe ze dat gaat doen. “Ik moat it dwaan<br />

mei myn kognitive motor, just omdat myn lichem<br />

it foar in part ôfwitte lit. Doelstellings<br />

formulearje, berekkenings tapasse; hoe lang kin<br />

ik it folhâlde yn watfoar tempo, wannear giet it<br />

spasme my echt yn ’e wei sitten.”<br />

inspiratiebron<br />

Alyda is spastisch aan haar linkerkant. Maar<br />

niets, en dan ook werkelijk niets staat Alyda in<br />

de weg om te presteren. “It is mar krekt hoe’t je<br />

der mei omgeane en hoe ast dat ferkeapest oan<br />

de bûtenwrâld. Mei in lichaamlike beheining<br />

komst dei yn, dei út in soad hindernissen tsjin.<br />

Dy hindernissen kinst sjen as belemmerings,<br />

mar ek as útdagings. Ik bin in trochsetter, ik stel<br />

mysels dúdlike doelen en gean der dan ek hielendal<br />

foar. En ik bliuw ticht by mysels, lit my net


gek meitsje troch wat der om my hinne bart.”<br />

Het leverde haar een zilveren medaille op bij het<br />

baanwielrennen op de Paralympics van 2012.<br />

Maar haar succes heeft veel meer dan dat voor<br />

Alyda betekend. “Ik fyn it bysûnder om myn ferhaal<br />

fertelle te kinnen en in ynspiraasjeboarne<br />

te wêzen foar in hiel soad oaren dy’t sportive ambysjes<br />

hawwe, nettsjinsteande harren lichaamlike<br />

beheining.”<br />

Alhoewel er met haar deelname aan de Paralympics<br />

een droom uitkwam, blijven er genoeg<br />

uitdagingen over. Alyda was altijd al sportief,<br />

maar fietste nog maar sinds een jaar en richtte<br />

zich eigenlijk op Rio 2016, toen bleek dat het zo<br />

goed ging dat Londen 2012 haalbaar was. “It wie<br />

in topjier, mar it gie allegear sa fluch dat sels<br />

myn fyts allinne noch mar ‘vliegensvlugge’ oanpassings<br />

hân hat.” Ook op het gebied van materiaal<br />

en aanpassingen valt wat dat betreft nog<br />

veel te winnen. “Ik bin de earste dy’t mei dizze<br />

beheining op dit nivo fytst. It tsjil moat letterlik<br />

op ’e nij útfûn wurde om de goede ôfstimming te<br />

finen tusken wat der oan de fyts oanpast wurde<br />

kin en wêr’t it lichem efterbliuwt fanwege de beheining.<br />

Ek dêryn hoopje ik in foarbyld foar oaren<br />

wêze te kinnen yn wat der mooglik is.”<br />

Ook voor Jules betekende de deelname aan de<br />

Special Olympics meer dan de blinkende medaille<br />

die inmiddels om zijn nek hangt. Het was de<br />

allereerste keer dat hij buitenshuis, zonder zijn<br />

ouders, wilde logeren. Jules’ vaste begeleider<br />

Bram ging met hem mee. “Winnen, winnen,<br />

winnen, Jules gaat winnen”, zingt hij zelf de yell<br />

voor, die ze keer op keer herhaalden in dat eerste<br />

weekend van juni afgelopen jaar. En een lol dat<br />

ze hadden. Jules toont de foto’s waarop duidelijk<br />

te zien is dat ze een leuke tijd hadden. Maar als er<br />

getennist moest worden, waren ze heel serieus<br />

én professioneel. Er gingen drie rackets mee en<br />

Jules droeg op de Special Olympics een echt tenue<br />

dat uitgebreid wordt geshowd. Z’n eigen naam<br />

op z’n eigen shirt, Jules glimt van oor tot oor.<br />

Waar Jules zijn verhaal vertelt met een glimlach,<br />

raakt Alyda niet uitgepraat over wat ze beleefde.<br />

Beiden maken ze op hun eigen manier duidelijk<br />

dat hun sportieve prestatie de kloof met de<br />

maatschappij heeft doen verkleinen. En ze leerden<br />

me dat waar je ook staat in die maatschappij,<br />

iedereen zich ontwikkelt op z’n eigen niveau<br />

en op zijn eigen manier het uiterste uit zichzelf<br />

haalt. Dat is waar het om gaat, laten zien wat je<br />

kunt en je sterk maken voor wie je bent. En dat is<br />

zowel met een lichamelijke als met een verstandelijke<br />

beperking allesbehalve beperkt.<br />

Foto: inge hondebrink<br />

Foto: inge hondebrink<br />

profiel<br />

juleS vloeT en alyda norbruiS 45<br />

Special Olympics<br />

Via sport wil Special Olympics de persoonlijke ontwikkeling<br />

van mensen met een verstandelijke beperking<br />

stimuleren, het zelfvertrouwen en de eigenwaarde van<br />

mensen vergroten en bijdragen aan een positieve beeldvorming.<br />

Special Olympics-wedstrijden staan open voor<br />

alle mensen met een verstandelijke handicap die ouder<br />

zijn dan 8 jaar. Ik ga voor de overwinning. Maar door mijn<br />

inzet ben ik al een winnaar!<br />

Special Olympics Inc. is een wereldwijde organisatie<br />

waarbij meer dan 180 landen zijn aangesloten. Wekelijks<br />

sporten wereldwijd ruim 2,5 miljoen mensen met een<br />

verstandelijke beperking onder begeleiding van vele<br />

duizenden vrijwilligers. Special Olympics-wedstrijden<br />

vinden zowel lokaal, regionaal, nationaal als internationaal<br />

plaats.<br />

In Nederland worden om het jaar de Nationale Spelen<br />

georganiseerd. Op 1, 2 en 3 juni 2012 vonden de Special<br />

Olympics Nationale Spelen 2012 in Brabant plaats. Daar<br />

werd bekendgemaakt dat Fryslân de Special Olympics<br />

2014 mag organiseren. Een initiatiefgroep onder<br />

auspiciën van Sport Fryslân heeft een bid ingediend om<br />

dit nationale sportevenement naar Fryslân te halen. Sport<br />

Fryslân verwacht 2.500 sporters met een verstandelijke<br />

handicap uit geheel Nederland, 1.500 begeleiders en<br />

duizenden toeschouwers in de speelsteden Heerenveen<br />

en Sneek. Meer weten: specialolympics.nl<br />

Paralympische Spelen<br />

Paralympische Spelen zijn de Olympische Spelen voor<br />

mensen met een lichamelijke beperking, visuele beperking<br />

en/of hersenverlamming. De nadruk ligt op hetgeen<br />

de sporters wél kunnen, in plaats van op wat ze níet kunnen.<br />

Het aantal atleten dat meedoet is enorm gegroeid<br />

sinds de begindagen, van 400 in Rome in 1960 tot ruim<br />

4.200 tijdens de Spelen in Londen in 2012.<br />

De Paralympische Spelen worden altijd in hetzelfde<br />

jaar gehouden als de Olympische Spelen en sinds de<br />

Zomerspelen van 1988 worden ze ook altijd in dezelfde<br />

stad gehouden. Vanaf 2012 is er zelfs de verplichting dat<br />

de stad die de Olympische Spelen organiseert, ook de<br />

Paralympische Spelen organiseert.<br />

Van 29 augustus tot en met 9 september 2012 vonden<br />

de Paralympics plaats in Londen. De eerstvolgende Paralympics<br />

zijn de Paralympische Winterspelen van 2014 in<br />

Sotsji, Rusland. Meer weten: nocnsf.nl/paralympisch<br />

In Fryslân kun je met een beperking of aandoening bij<br />

heel veel sportaanbieders terecht. Wil je aangepast<br />

paardrijden, wielrennen of G-korfballen? Of wil je<br />

rolstoeltennissen of basketballen, voetballen, zwemmen<br />

of meedoen aan Tai Chi-lessen bij jou in de buurt? Of je<br />

nu wilt sporten bij een vereniging of bijvoorbeeld bij een<br />

specifieke beweeggroep: wij zoeken met jou naar een<br />

geschikte sport bij je in de buurt! Kijk in de sportwijzer op<br />

www.aangepastsportenfryslan.nl.


46<br />

sportief in bedrijf<br />

dokkumer vlaGGen cenTrale<br />

Robert-Jan Hageman van de Dokkumer Vlaggen Centrale<br />

Een vlag zit vol emotie<br />

Al 75 jaar levert de dokkumer Vlaggen centrale (dVc) vlaggen, of eigenlijk<br />

doekproducten, over de hele wereld. De afnemers variëren van multinationals als<br />

Shell en Heineken tot en met de winkelier op de hoek van de straat. DVC begon<br />

ooit alleen met de productie van landen- en provincievlaggen, inmiddels heeft ze<br />

haar assortiment enorm uitgebreid en behoort het bedrijf tot de top drie van<br />

de wereld. Door GrYtsJe De JonG<br />

Directeur van de Dokkumer<br />

Vlaggen Centrale,<br />

Robert-Jan Hageman, is<br />

van mening dat een vlag veel meer<br />

is dan zo maar een product. “Een<br />

vlag staat voor identiteit; het is<br />

een en al emotie. Als je kijkt naar<br />

een landenvlag vanuit historisch<br />

oogpunt, dan zie je ook dat mensen<br />

een vlag plantten wanneer<br />

ze een land hadden veroverd. Een<br />

vlag staat voor iets. Wanneer het<br />

nou overwinning, rouw of vreugde<br />

betreft; een vlag is vol emotie,<br />

al dan niet latent aanwezig.”<br />

Volgens Hageman is het bedrijf<br />

groot geworden door een fi losofi e<br />

aan te houden waarin ze het “heel<br />

goed willen doen”. “Wij doen nooit<br />

af aan de kwaliteit en willen het<br />

beste product leveren in de markt<br />

met de beste service. Juist op deze<br />

voorwaarden worden we geroemd,<br />

in zowel Nederland als in het buitenland.<br />

Bedrijven kopen bij ons,<br />

omdat ze weten dat ze een goede<br />

kwaliteit krijgen. “<br />

attentiewaarde<br />

Nederland doet – in vergelijking<br />

met het buitenland - heel veel aan<br />

vlaggen en doeken. Hageman:<br />

“Wij hadden hier laatst Zwitsers<br />

op bezoek en die keken hun ogen<br />

uit. Terwijl de particuliere Zwitser<br />

al redelijk snel de vlag buiten<br />

doeken worden na<br />

productie altijd<br />

gecontroleerd op<br />

kwaliteit<br />

“dankziJ<br />

de nieuwe<br />

diGitaLe<br />

druktechnieken<br />

kunnen<br />

wiJ<br />

sneLheid<br />

LeVeren<br />

en daarin<br />

wiLLen<br />

wiJ ons<br />

onderscheiden”<br />

hangt, waren ze verbaasd over het<br />

aantal doekproducten langs de weg<br />

in Nederland. Kijk maar eens naar<br />

de benzinetankstations en winkelstraten;<br />

overal staat of hangt wel<br />

wat. We zijn in Nederland niet zo<br />

nationalistisch ingesteld, maar<br />

bedrijven willen zich wel laten<br />

zien en een vlag heeft een hoge attentiewaarde<br />

in verhouding tot de<br />

relatief kleine investering die je<br />

moet doen.”<br />

eigen ontwerP<br />

Tijden zijn veranderd en de Dokkummer<br />

Vlaggen Centrale heeft<br />

in die 75 jaar niet bepaald stil gezeten.<br />

Ondanks het feit dat de DVC<br />

als enige overgebleven producent<br />

in Nederland de zeefdruk-technieken<br />

nog koestert, wordt er aan de<br />

andere kant volop geïnnoveerd.<br />

Hageman: “Mede dankzij de nieuwe<br />

digitale druktechnieken kunnen<br />

wij snelheid leveren en daarin<br />

willen wij ons onderscheiden. De<br />

technieken anno nu maken het<br />

mogelijk dat je thuis achter je computer<br />

je eigen vlag kan ontwerpen;<br />

je uploadt het plaatje en je hebt het<br />

morgen in huis. Hierin voorzien we<br />

in de behoefte van de generatie van<br />

tegenwoordig. Belangrijk daarbij<br />

is dat er niet bezuinigd wordt op<br />

de persoonlijke assistentie. Wanneer<br />

een klant hulp nodig heeft,<br />

dan zijn wij er ook voor hem.”


duurzaamheid<br />

Een ander belangrijk thema waar<br />

DVC zich de komende jaren (nog<br />

meer) op zal toeleggen is duurzaamheid.<br />

Hageman: “Wij realiseren<br />

ons dat duurzaam opereren<br />

een vaag begrip is en proberen dit<br />

als productiebedrijf zijnde dan ook<br />

concreet inzichtelijk te maken. We<br />

werken natuurlijk met heel veel<br />

energie en verven; we proberen te<br />

kijken hoe we hier zo milieuvriendelijk<br />

mogelijk mee om kunnen<br />

gaan. Dat gaat van het verwerken<br />

van oude doek-producten tot<br />

en met de koffiebekers. Een heel<br />

concreet voorbeeld hiervan is de<br />

ontwikkeling van een Long Life<br />

(duurzaam) doek. Veel Nederlanders<br />

realiseren zich niet dat een<br />

buitenvlag in Nederland gemiddeld<br />

maar drie maanden mee gaat.<br />

“de ontwikkeLinG<br />

Van een<br />

nieuw<br />

duurzaaM<br />

doek, kan<br />

erVoor<br />

zorGen<br />

dat de<br />

VLaG<br />

LanGer<br />

MeeGaat”<br />

Meer weten<br />

www.dvc.nl<br />

https://twitter.com/DVCvlag<br />

sportief in bedrijf<br />

dokkumer vlaGGen cenTrale<br />

47<br />

De ontwikkeling van een nieuw<br />

duurzaam doek, kan er voor zorgen<br />

dat de vlag zo’n twintig tot dertig<br />

procent langer mee gaat.”<br />

Set it troch?<br />

Hageman vindt het lastig om één<br />

specifieke mijlpaal aan te duiden<br />

in het 75-jarige bestaan van de<br />

vlaggen centrale. Een spectaculair<br />

item was bijvoorbeeld de langste<br />

Nederlandse vlag ter wereld. De<br />

productie van een twee kilometer<br />

lange dundoek, ten behoeve van<br />

het Bonifatius-jaar (2004) in Dokkum,<br />

kreeg een vermelding in het<br />

Guinness Book of Records. Ook<br />

bijzonder was de productie van<br />

de geboortevlag van Prinses Amalia.<br />

DVC had in het kader van de<br />

geboorte van het eerste kind van<br />

Maxima en Willem- Alexander een<br />

tekenwedstrijd uitgeschreven onder<br />

scholieren. Het ontwerp van<br />

de winnaar hangt nu op het woonadres<br />

van het prinselijk paar. Een<br />

mooie stunt in 2012 was het 16e<br />

Elfsteden spandoek met de tekst:<br />

Set it Troch? Het spandoek werd<br />

midden in de nacht stiekem boven<br />

de Bonkevaart gehangen met de<br />

intentie dat mensen zich zouden<br />

afvragen wie het spandoek daar<br />

had opgehangen. Helaas werden<br />

ze betrapt en stond de volgende<br />

dag al in de krant wie het spandoek<br />

daar had opgehangen. Een groot<br />

project dat nog op de rol staat, is<br />

het aankleden van de skikampioenschappen<br />

in Zwitserland, de<br />

Freeride World Tour. Hageman:<br />

“Wij produceren en plaatsen<br />

met behulp van een helikopter<br />

een doek in de vorm van een horloge<br />

boven op de berg. Dit wordt<br />

een erg opzienbarend project.”<br />

Wanneer we Hageman vragen<br />

hoe een evenement eruit zou zien<br />

zonder vlaggen, antwoord hij onmiddellijk<br />

dat een dergelijke situatie<br />

onmogelijk is. “Of het nou<br />

een sportevenement, jubileum<br />

of herdenking betreft, bij alle diverse<br />

gebeurtenissen voert emotie<br />

de boventoon en daarbij kan<br />

het doekproduct niet ontbreken.”


48<br />

frieSe SporTen<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld marTin de jonG


friese sporten<br />

hynSTeSporT | paardenSporT<br />

HYNSTESPORT<br />

paardensport<br />

Fryslân telt zo’n 4.500 wedstrijdsporters op paardengebied | Er worden<br />

jaarlijks ongeveer 300 in- en outdoorwedstrijden binnen Fryslân georganiseerd<br />

| Er zijn speciale wedstrijden voor het Friese Ras uitgeschreven | 42<br />

procent van de paardensporters is jonger dan 20 jaar | 80 procent is vrouw<br />

| Eén op de vijf paardensporters bezit een eigen paard of pony | Anderen<br />

rijden op een manege of hebben een verzorgpaard | Paardensporters<br />

verdienen gemiddeld iets meer dan modaal | Ben je zelf vrij opvliegend,<br />

dan is het niet verstandig om ook een paard met een opvliegend karakter<br />

uit te zoeken | Andersom is ook niet handig | Over het algemeen heeft het<br />

Friese paard een heel gelijkmatig karakter | Dressuur is één van de meest<br />

populaire disciplines binnen de paardensport | Dressuurwedstrijden worden<br />

verreden in een rijbaan met letters | Door die letters weten de ruiters waar<br />

ze de oefeningen moeten uitvoeren | In Fryslân zijn dressuur, springen en<br />

eventing het populairst in de paardensport | Dat zijn ook de drie olympische<br />

paardensportdisciplines | Merries mogen niet aan internationale wedstrijden<br />

deelnemen na de vierde maand van drachtigheid | Ook niet als zij een veulen<br />

aan de voet hebben | Een zwangerschap bij een merrie duurt 11 maanden<br />

| Ieder paard wordt gechipt na de geboorte | En krijgt een paspoort mee<br />

voor het leven | Alles wat groter is dan 156,9 centimeter (ook een fokproduct<br />

van pony x pony) valt binnen de wedstrijdsport onder paarden | Soms wordt<br />

er een paard gefokt dat niet groter wordt dan 155 centimeter | Dan wordt<br />

het paard ingedeeld bij de pony’s<br />

49


50<br />

sportief in gemeente<br />

GemeenTe leeuwarden<br />

Wethouder Ekhart van de gemeente Leeuwarden<br />

Omnivereniging als<br />

sleutel tot succes?<br />

Als het aan wethouder Andries Ekhart ligt, dan doen alle inwoners van de<br />

gemeente leeuwarden over een paar jaar aan sport. “Er mogen geen barrières meer<br />

zijn, zoals armoede of een tekort aan accommodaties en voorzieningen. Wij zijn als<br />

gemeente hard bezig om meer Leeuwarders in beweging te krijgen. Daarbij wil de<br />

gemeente bewegen en sporten stimuleren én mogelijk maken.” Door GrYtsJe De JonG<br />

Uit onderzoek blijkt dat<br />

de Friese jongeren – en<br />

vooral de jongeren uit de<br />

gemeente Leeuwarden – minder<br />

vaak voldoen aan de beweegnorm<br />

dan de Nederlandse jongeren in<br />

het algemeen. Volgens Ekhart<br />

heeft dit te maken met het feit<br />

dat Leeuwarden echt een stad<br />

is. “Als je het vergelijkt met<br />

de rest van Fryslân, dan is er<br />

maar één echte stad, die helaas<br />

ook de bijbehorende stedelijke<br />

problemen heeft. Wij hebben hier<br />

bijvoorbeeld een behoorlijk aantal<br />

aandachtswijken en daar merk<br />

je dat de gezondheid tegenvalt:<br />

er zijn relatief gezien meer dikke<br />

kinderen en er wordt minder<br />

gezond gegeten. Dit wordt in<br />

bepaalde gevallen ook veroorzaakt<br />

door pure armoede.”<br />

SPeelVoorzieningen<br />

Ekhart: “Ik denk dat het een<br />

speerpunt van de gemeente moet<br />

zijn om iedereen minimaal aan<br />

het bewegen te krijgen. Het<br />

hoeven niet allemaal topsporters<br />

te worden, want dat is maar<br />

voor weinigen weggelegd; de<br />

breedtesport stimuleren is het<br />

allerbelangrijkst. We willen<br />

hierbij extra de aandacht leggen<br />

“saMenwerkinGsPortVereniGinGen<br />

werkt<br />

dreMPeL­<br />

VerLa­<br />

Gend”<br />

op kinderen. Iedereen die wil<br />

bewegen, moet de kans krijgen<br />

om lid te worden van een<br />

sportvereniging. Daarnaast moet<br />

de gemeente ervoor zorgen dat er<br />

goede speelvoorzieningen zijn,<br />

die aansluiten op de behoefte in<br />

de wijken. Voor een deel zijn wij<br />

ook afh ankelijk van de mensen<br />

zelf, want je kunt iemand wel<br />

opsluiten in een Cruyff Court,<br />

maar als hij dan alleen maar staat<br />

te lanterfanten, heb je niks aan<br />

zo’n voorziening.”<br />

neiging tot ShoPPen<br />

De afgelopen jaren heeft de gemeente<br />

Leeuwarden een andere<br />

manier van werken ontwikkeld:<br />

samen op werken. Met deze titel<br />

geeft de gemeente aan dat je<br />

elkaar nodig hebt om een sporten<br />

beweegbeleid neer te zetten.<br />

Uitgangspunt hierbij is de eigen<br />

kracht van mensen. De start was<br />

de bijeenkomst in mei 2011, waar<br />

iedereen met een verbinding met<br />

sport in Leeuwarden mee kon<br />

denken over het nieuwe stedelijke<br />

sportbeleid. Alle deelnemers konden<br />

ideeën inbrengen om sporten<br />

en bewegen te bevorderen. Een<br />

van de gewaardeerde ideeën in<br />

deze beleidsnota was het werken<br />

aan en stimuleren van de omnivereniging.<br />

Volgens Ekhart heeft<br />

dit ook te maken met een maatschappelijke<br />

trend waarin mensen<br />

meer behoefte hebben aan<br />

variatie. “Vroeger zat je op voetbal<br />

en deed je nooit meer wat anders.<br />

Tegenwoordig zijn mensen veel<br />

meer geneigd tot shoppen. Op deze<br />

ontwikkelingen moet je inhaken<br />

als gemeente. Wij willen daarom<br />

meer de variatiesport promoten.”<br />

Volgens Ekhart heeft het alleen<br />

maar voordelen als je op één<br />

sportcomplex verenigingen laat<br />

samenwerken: je voldoet aan de<br />

behoefte van de mensen, je krijgt<br />

gemakkelijker vrijwilligers en je<br />

kunt daarnaast ook gezamenlijk<br />

de kantine beheren en je<br />

inkopen doen. Ekhart: “Er zijn<br />

al voorbeelden van succesvolle<br />

omniverenigingen in Utrecht en<br />

Zwolle.”<br />

inzet ProfSPorterS<br />

Een andere manier om mensen<br />

aan het bewegen te krijgen, is een<br />

project van de gemeente waarbij<br />

gebruik wordt gemaakt van de<br />

diensten van profsporters. Ekhart:<br />

“We hebben topspelers van onder<br />

meer voetbalvereniging Cambuur<br />

en basketbalclub Aris ingezet om


trainingen en clinics te geven, met<br />

name in aandachtswijken. Het is<br />

mooi om te zien hoeveel invloed<br />

deze topsporters hebben op de<br />

kinderen. Cambuur en Aris hebben<br />

hierin zelf ook een heel actief<br />

beleid. Topsport en breedtesport<br />

zouden wat dat betreft in elkaars<br />

verlengde moeten liggen. Je weet<br />

dat niet iedereen topsporter kan<br />

worden, maar er gaat wel een goed<br />

voorbeeld van hen uit.”<br />

Vakkundige<br />

gymnaStiekleraren<br />

De gemeente legt de nadruk op het<br />

stimuleren van sport bij kinderen<br />

in de leeftijd van 4 tot 12 jaar.<br />

Ekhart is van mening dat wanneer<br />

je op die leeftijd niet gaat sporten,<br />

je het nooit zult gaan doen. “Op je<br />

twaalfde begin je niet meer met<br />

voetballen”, weet de wethouder.<br />

“Daarnaast hebben kinderen op<br />

deze leeftijd de neiging om veel<br />

“GyMnastiek<br />

Moet<br />

GeGeVen<br />

worden<br />

door<br />

VakLeerkrachten”<br />

Meer weten<br />

www.sporteninleeuwarden.nl<br />

www.bvsport.nl<br />

sportief in gemeente<br />

GemeenTe leeuwarden<br />

51<br />

achter de computer te gaan zitten,<br />

dus moet je ervoor zorgen dat ze<br />

extra bewegen. Misschien zouden<br />

ze ook wel weer wat meer uren<br />

gymnastiek moeten geven op de<br />

basisscholen. Ik hoop dan ook dat<br />

de regering de bezuinigingen op<br />

vakkundige gymnastiekleraren<br />

ooit weer terugdraait, want<br />

ik vind het wel een nadeel dat<br />

een onderwijzer dit zelf moet<br />

doen. Gymnastiek moet gegeven<br />

worden door vakleerkrachten en<br />

niet door iemand die heel goed<br />

is in geschiedenis. Als iemand<br />

vakleerkracht is, heeft hij bewust<br />

gekozen voor LO, ALO of CIOS en<br />

mag je ervan uitgaan dat hij ook<br />

de deskundigheid heeft om op een<br />

goede manier gymnastieklessen<br />

te verzorgen. Het is niet iets wat<br />

je er even bij kunt doen, vooral<br />

omdat het met meer dan alleen<br />

bewegen te maken heeft. Gelukkig<br />

werken we binnen de gemeente<br />

met combinatiefunctionarissen en<br />

buurtsportcoaches. Zij geven onder<br />

meer gymnastieklessen op de brede<br />

scholen in aandachtswijken en<br />

daarnaast organiseren zij heel veel<br />

in het binnen- en buitenschoolse<br />

sport- en beweegaanbod.”<br />

Tot slot: de ambitie om mensen,<br />

de inwoners van Leeuwarden,<br />

aan het bewegen te krijgen,<br />

vormt de leidraad voor het<br />

sportbeleid. Ekhart: “De gemeente<br />

Leeuwarden wil hier graag aan<br />

bijdragen, maar voorwaarde is<br />

wel dat de sportverenigingen<br />

gaan samenwerken. Wij kunnen<br />

dit niet afdwingen, maar wel<br />

voordeliger maken. Samenwerken<br />

wordt nog meer dan voorheen een<br />

kernbegrip.”


52<br />

TalenT<br />

tekst rimke de GrooT<br />

beeld peTer van aalST<br />

doe niks half,<br />

ga er altijd<br />

helemaal<br />

voor.<br />

naam: Carlos de Matos Fernandes<br />

Geboortedatum: 07-09-1990<br />

Geboorteplaats: Den Haag<br />

namen ouders: Carlos Sr. en Sonja<br />

namen broers en/of zussen: broertje Fabio


carloS<br />

de matoS<br />

FernandeS<br />

Hoe en waarom heb je voor jouw tak van<br />

sport gekozen?<br />

“Mijn ouders hebben mij vroeger op judo<br />

gedaan om mij weerbaar te maken. Ik was vrij<br />

klein en zij zagen judo als middel om dat te<br />

doen.”<br />

is er binnen of buiten je sport een<br />

voorbeeldtopsporter voor jou en waarom?<br />

“Binnen het judo zijn diverse judoka’s<br />

voorbeelden voor mij. Als sporter vind ik<br />

Roger Federer fantastisch. Hij tennist al jaren<br />

op topniveau en hij blijft constant gemotiveerd<br />

om telkens het optimale uit zichzelf te halen.<br />

Ook vind ik hem qua houding naar de media<br />

en fans toe zeer positief.”<br />

kun je je sport in Fryslân voldoende goed<br />

combineren met je studie en/of werk?<br />

Wat zou je eventueel graag anders of beter<br />

zien?<br />

“Ik kan op dit moment mijn studie<br />

Sportmanagement aan de Hanzehogeschool<br />

Groningen goed combineren met mijn sport.<br />

Het enige wat ik wel anders wil zien, is de<br />

mogelijkheid om de studie (gedeeltelijk) in<br />

Heerenveen te volgen.”<br />

is er in Fryslân een goed topsportklimaat<br />

en wordt topsport ook voldoende<br />

gewaardeerd?<br />

“Fryslân heeft met Heerenveen als centraal<br />

punt een goed topsportklimaat. De<br />

faciliteiten, Sportstad en Thialf, zijn uitstekend.<br />

Heerenveen heeft nu als CTO de mogelijkheid<br />

om alles op één centraal punt optimaal te<br />

laten functioneren.”<br />

Nederland is van plan om in 2018 in<br />

rotterdam de Jeugd Olympische Spelen<br />

te organiseren. Hoe lijkt jou dit en is zo’n<br />

evenement een stimulans voor jou als<br />

sporter?<br />

“Ik denk dat het een stimulans is voor de jonge<br />

sporters. Zij krijgen de kans om optimale<br />

prestaties neer te zetten voor eigen publiek.”<br />

is talent voldoende om topsporter<br />

te worden? Wie spelen er in jouw<br />

sportcarrière<br />

ook een belangrijke rol?<br />

“Talent is in mijn ogen wel belangrijk, maar<br />

je redt het niet alleen met talent. Om de top<br />

talent<br />

carloS de maToS fernandeS 53<br />

te halen moet een sporter compleet zijn. In<br />

mijn sportcarrière zijn mijn trainers/coaches<br />

belangrijk. Zij geven mij de mogelijkheden<br />

om het beste uit mezelf te halen. Mijn ouders<br />

spelen ook een belangrijke rol. Die rol wordt<br />

wel steeds kleiner naarmate ik ouder word.”<br />

Wat zijn jouw persoonlijke sportieve<br />

doelen op korte en lange termijn?<br />

“Ik wil dit jaar bij de top drie op het NK zitten<br />

en bij de top vijf op een European Cup.”


54<br />

projecT<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

SPOrT EN BEWEgEN iN DE BUUrT:<br />

SUBSiDiE vOOr<br />

SPOrTvErENigiNgEN<br />

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft voor de periode<br />

van 2011 tot 2015 jaarlijks 11 miljoen euro aan subsidie beschikbaar gesteld voor de<br />

Sportimpuls. De Sportimpuls maakt onderdeel uit van het uitvoeringsprogramma Sport en<br />

Bewegen in de Buurt en ondersteunt lokale sport- en beweegaanbieders bij het opstarten<br />

van activiteiten. Vier vragen aan Remco den Dulk van Sport Fryslân, die in zijn rol als<br />

adviseur van de Ondersteuningsorganisatie Sportimpuls (OOSI) Noord het afgelopen<br />

jaar een tiental lokale processen heeft aangejaagd en begeleid om te komen tot een<br />

subsidieaanvraag. Door thea van Der schaaf<br />

Wat zijn de belangrijkste voorwaarden om van de<br />

Sportimpuls gebruik te kunnen maken?<br />

“De subsidieverstrekker heeft duidelijke<br />

criteria opgesteld. Zo zijn sportverenigingen<br />

en sportaanbieders verplicht gebruik<br />

te maken van een bewezen eff ectieve interventie.<br />

Deze staan vermeld op de Menukaart<br />

Sportimpuls (www.effectiefactief.nl/<br />

menukaart). In de eerste ronde zijn veel aanvragen<br />

van sportverenigingen afgewezen,<br />

omdat deze niet aan de criteria voldeden.<br />

De Sportimpuls moet aansluiten op de behoeften<br />

van de potentiële sporters en het<br />

gemeentelijke beleid, het is wenselijk dat<br />

de lokale buurtsportcoach bij de aanvraag<br />

betrokken is en er moet voldoende aandacht<br />

zijn voor een vervolg na de subsidieperiode.”<br />

Waarom is de samenwerking met gemeente en<br />

lokale partijen zo belangrijk?<br />

“Ten eerste voor de aanvraag: in de subsidieaanvraag<br />

moet helder vertaald worden<br />

wie bij de samenwerking betrokken zijn,<br />

waarom de sportvereniging juist voor deze<br />

partners kiest en wat ieders taken en ver-<br />

antwoordelijkheden zijn, om de activiteiten<br />

ook na die twee jaar toekomst te bieden.<br />

En ten tweede is de samenwerking met de<br />

gemeente en andere lokale partijen belangrijk<br />

omdat zij ook na de twee jaar subsidie<br />

een toegevoegde waarde hebben, vanwege<br />

de kennis van de samenleving, het aanbod<br />

en om geld te verstrekken.”<br />

kun je een voorbeeld noemen van een succesvolle<br />

aanvraag voor de Sportimpuls?<br />

“Basketbalvereniging Dyna ’75 uit Heerenveen<br />

(zie ook kader) breidt haar aanbod<br />

uit met vier extra activiteiten, zoals jeugdrolstoelbasketbal,<br />

die aangeboden worden<br />

in de wijken waar het sportaanbod nog te<br />

beperkt is. Tevens hebben ze de aansluiting<br />

gezocht met de werkzaamheden van<br />

de combinatiefunctionarissen en de juiste<br />

partners – waaronder de gemeente Heerenveen,<br />

de basketbalbond en Sport Fryslân<br />

– betrokken in de projectgroep. De vereniging<br />

is een goed voorbeeld van hoe je een<br />

aanvraag kunt indienen en op een creatieve<br />

manier nieuwe activiteiten voor nieuwe<br />

sporters kunt aanbieden.”<br />

de SportiMpulS van vWS<br />

De eerste ronde van het indienen is geweest,<br />

wanneer kunnen verenigingen meedoen aan de<br />

tweede ronde?<br />

“Sportverenigingen die voor maart 2013 hun<br />

aanvraag indienen kunnen bij goedkeuring<br />

al starten met hun activiteiten in september<br />

2013. Om de subsidieaanvraag op tijd en<br />

goed in te kunnen dienen, wordt gebruikgemaakt<br />

van een stappenplan. Daarin staat<br />

de ambitie – het waarom van de plannen –<br />

voorop, maar worden ook zaken als samenwerking<br />

met lokale partijen en het maken<br />

van een plan van aanpak en begroting doorgenomen.”<br />

De verwachtingen zijn hooggespannen, natuurlijk<br />

bij de aanvragers, maar ook bij het<br />

Ministerie van VWS dat het geld voor de subsidies<br />

vrijmaakt. Den Dulk: “Afgelopen jaar<br />

is er met aanvragen voor in totaal 60 miljoen<br />

euro al fl ink overvraagd. Omdat we het<br />

tweede jaar ingaan, worden nog veel meer<br />

aanvragen verwacht. In deze tweede ronde<br />

zal er dan ook nog scherper gekeken worden<br />

naar de kwaliteit en de relevantie van de<br />

aanvragen.”<br />

u


itgelicht<br />

dyna ’75<br />

Basketbalvereniging Dyna ’75 in Heerenveen diende afgelopen jaar<br />

succesvol een aanvraag in voor de Sportimpuls. Met de subsidie die<br />

zij toegekend kreeg, breidde de vereniging onder de naam Basketball<br />

Unites Heerenveen haar sportactiviteiten uit met vier extra activiteiten<br />

voor de jeugd:<br />

jeugdrolstoelbasketbal<br />

Met een aanhangwagen vol rolstoelen reist Dyna ’75 langs basisscholen<br />

om de jeugd bekend te maken met rolstoelbasketbal. Met medewerking<br />

van Sport Fryslân worden er clinics gegeven, en vanaf januari 2013 is er<br />

in Heerenveen ook een rolstoelbasketbalteam. Samen met de rolstoelbasketbalteams<br />

uit Beetsterzwaag wordt er wekelijks getraind en het is<br />

de bedoeling om een toernooicompetitie te gaan spelen.<br />

be a basketball Star<br />

Een lessenreeks bedoeld voor kinderen uit de groepen 1 en 2 van het<br />

basisonderwijs. Ze leren spelenderwijs kennismaken met sportieve normen<br />

en waarden. Niet alleen in de sportles, maar ook op het schoolplein<br />

en in de klas. Sportiviteit, Teamwork, Acceptatie en Respect, kortom<br />

STAR, zijn de belangrijkste ingrediënten van Be a Basketball STAR.<br />

basketball ’s cool<br />

Via de Basketball ’s Cool kunnen de kinderen in hun eigen tempo kennismaken<br />

met basketbal, om de stap van schoolactiviteit naar spelen in<br />

competitieverband bij een club kleiner te maken. Daarnaast vervult de<br />

Basketball ’s Cool ook een wijkfunctie, omdat veel kinderen uit de buurt<br />

op de activiteit afkomen. Bij de Basketball ’s Cool kunnen kinderen op<br />

een vaste dag en een vast tijdstip training krijgen van trainers van Dyna<br />

’75, zonder dat ze direct in een competitiespelend team worden gezet.<br />

Wel is er een speciaal lidmaatschap voor deze deelnemers in het leven<br />

geroepen. Daarmee zijn ze bovendien meteen verzekerd tijdens de<br />

activiteiten.<br />

city Streetball 0513<br />

Bij City Streetball 0513 worden op een basketballpleintje clinics,<br />

3-tegen-3 wedstrijden en toernooien voor jongeren georganiseerd. Het<br />

project bevordert de integratie en stimuleert de gezondheid. Vooral<br />

in wijken waar de sportparticipatie laag is, kan City Streetball een<br />

belangrijke rol spelen in het activeren van jongeren van 12 jaar en ouder,<br />

zowel op sportief als op sociaal-maatschappelijk gebied. City Streetball<br />

verplaatst basketbal van de traditionele zaal naar de openbare ruimte.<br />

Andere projecten in Fryslân die gefinancierd worden vanuit<br />

de Sportimpuls:<br />

project<br />

de SporTimpulS van vwS 55<br />

Sportdorp Warns -<br />

Warnser Sportvereniging Warns<br />

Het dorp biedt bestaande en nieuwe sport- en beweegactiviteiten aan<br />

die aansluiten op de sportbehoeften van inwoners.<br />

7-tegen-7 voetbal voor 45-plussers -<br />

onS boSo Sneek<br />

De sportvereniging realiseert een 45+-voetbalcompetitie, zodat oudere<br />

voetballers kunnen blijven sporten en niet-sporters verleid worden om<br />

te voetballen.<br />

Master trendweken -<br />

gymnastiekvereniging Frisia beetsterzwaag<br />

Gymnastiekvereniging Frisia stimuleert personen tussen 40 en 55 jaar<br />

om meer te bewegen. Daarom bieden ze 10 introductielessen aan die<br />

gericht zijn op gymtrends van dat moment.<br />

Fit, veilig en valbreken -<br />

Stichting judopromotie Marco oord ureterp<br />

Het project leert ouderen om langer zelfredzaam te blijven. Ze zijn<br />

minder bang om te vallen en durven beter de straat op te gaan.<br />

Er worden zes lessen en een informatiesessie gegeven.<br />

meer weten?<br />

sportfryslan.nl en sportindebuurt.nl


56<br />

sportief in bedrijf<br />

healThy aGeinG neTwork noord-nederland<br />

Healthy Ageing Network Noord-Nederland<br />

Levenslang<br />

gezond?<br />

Beweeg!<br />

“Bewegen en gezonde voeding zijn essentieel voor levenslange<br />

gezondheid, net als natuurlijk een dosis geluk.” Dat stelt Ko Henneman,<br />

directeur van het healthy ageing network noord-nederland<br />

(hannn). Healthy Ageing, ofwel levenslang gezond zijn, is één van<br />

de vijf speerpunten van Noord-Nederland, naast energie, water,<br />

sensortechnologie en agribusiness. Door de focus op die sterke terreinen<br />

en de goede onderlinge samenwerking wordt Noord-Nederland als een<br />

belangrijke en sterke regio gezien. Door rIMKe De Groot<br />

Voorbeeldregio in euroPa<br />

Noord-Nederland is kandidaat<br />

voorbeeldregio in Europa op het<br />

gebied van Active & Healthy Ageing.<br />

“Dat is de in Brussel gebruikte<br />

aanduiding voor de aanpak van de<br />

sterk stijgende kosten in de zorg<br />

en de rol van vergrijzing daarbij,<br />

één van de internationaal vastgestelde<br />

grote maatschappelijke uitdagingen”,<br />

legt Ko Henneman uit.<br />

“Het HANNN is echter geen maatschappelijke<br />

organisatie. Het<br />

netwerk is gericht op het creëren<br />

van nieuwe economische activiteit<br />

door gebruik te maken van de<br />

kennis over ziekte en gezondheid.<br />

Het brengt ondernemers, wetenschappers,<br />

opleiders en overheden<br />

rond dat thema bij elkaar.”<br />

Inmiddels zijn er meer dan honderd<br />

organisaties actief in dit kader,<br />

uiteenlopend van initiatieven<br />

voor gezondere voeding tot vernieuwing<br />

in de zorg en medische<br />

technologie. “Maar ook: ruimte<br />

om je te bewegen, om te beleven,<br />

te ontwikkelen en te genieten”,<br />

zegt Henneman. “Sport is één van<br />

“beweGen<br />

en GezondeVoedinG<br />

ziJn<br />

essentieeL<br />

Voor<br />

LeVens­<br />

LanGe<br />

Gezondheid,<br />

net<br />

aLs<br />

natuur­<br />

LiJk een<br />

dosis<br />

GeLuk.”<br />

de voorbeelden om te voorkomen<br />

dat mensen ziek worden. Inactiviteit<br />

is namelijk één van de belangrijkste<br />

doodsoorzaken.”<br />

minder bleSSureS<br />

Sport heeft wel het nadeel dat je<br />

blessures kunt oplopen. De kosten<br />

daarvan zijn in Nederland<br />

jaarlijks zo’n 1,2 miljard euro.<br />

Het HANNN wil dat verminderen<br />

en faciliteert daarom onderzoek,<br />

onder meer via een kenniscentrum<br />

voor voeten, waar de relatie<br />

tussen de vorm van de voeten en<br />

blessures wordt onderzocht, zodat<br />

op tijd maatregelen kunnen worden<br />

genomen. “Ook de gegevens<br />

die we steeds meer bij onszelf via<br />

allerlei apps meten, worden gekoppeld<br />

aan wetenschappelijke<br />

informatie in het Quantifi ed Self<br />

Institute, een uniek initiatief van<br />

de Hanzehogeschool Groningen”,<br />

vertelt Henneman. “Het HANNN<br />

zal dit jaar steeds meer onderzoek<br />

op deze terreinen stimuleren,<br />

waarmee bedrijven een toegevoegde<br />

waarde kunnen creëren.”


Meer weten<br />

www.hannn.eu en<br />

info@hannn.eu<br />

inactiViteit beLanGriJke<br />

doodsoorzaak<br />

sportief in bedrijf<br />

healThy aGeinG neTwork noord-nederland<br />

bereidheid tot<br />

Samenwerken<br />

Een uitdaging is nog om oplossingen<br />

te vinden om bestaande<br />

sporten en bewegen via en met<br />

digitale media meer bij elkaar te<br />

kunnen brengen. “En dan praten<br />

we natuurlijk ook over Sport in de<br />

buurt”, zegt Henneman. “Daarvoor<br />

is het bundelen van kennis en het<br />

gebruikmaken van elkaars ervaring<br />

essentieel. Samen kunnen<br />

we meer realiseren dan wanneer<br />

ieder voor zich alleen zou handelen.”<br />

Volgens Henneman kan dit erg<br />

goed in de vorm van een netwerk.<br />

“Netwerken kennen geen hiërarchische<br />

structuur, maar functioneren<br />

doordat de partijen er energie<br />

in willen steken en er iets voor<br />

terugkrijgen. Netwerken functioneren<br />

rond samenwerking en verbinding,<br />

rond halen en brengen.<br />

De ervaring van het HANNN is dat<br />

in Noord-Nederland het enthousiasme<br />

en de bereidheid tot samenwerken<br />

sterk aanwezig zijn. En<br />

die ervaring wil het HANNN ook<br />

graag delen!”<br />

Met de uitspraak dat inactiviteit één van de belangrijkste<br />

doodsoorzaken is, verwijst Ko Henneman naar een onderzoek<br />

dat recent in het medisch tijdschrift The Lancet heeft gestaan:<br />

“Gebrek aan beweging veroorzaakt bijna net zo veel doden als<br />

roken”, aldus dat gezaghebbende medische magazine.<br />

De laatste jaren overlijden zo’n 5,3 miljoen mensen per jaar<br />

aan de gevolgen van inactiviteit. Daarmee is het bijna net zo’n<br />

ernstige doodsoorzaak als roken, obesitas en de gevaarlijkste<br />

vormen van kanker. Onderzoekers spreken in het artikel in The<br />

Lancet zelfs van “een pandemie van inactiviteit”. Ze pleiten<br />

ervoor om niet alleen te wijzen op de voordelen van zo’n dertig<br />

minuten bewegen per dag, maar ook op de gevaren van niet<br />

bewegen.<br />

57


58<br />

frieSe SporThelden<br />

tekst maarTen weSTermann<br />

FRIESE SP<br />

Tiemen Groen<br />

Wielrennen<br />

Follega, 1946<br />

“Geheel sport-minded Friesland volgt op het<br />

ogenblik de verrichtingen van het wielerfenomeen<br />

Tiemen Groen”, schreef de Leeuwarder<br />

Courant | Als 18-jarige werd hij in 1964 vanuit<br />

het niets wereldkampioen op de achtervolging bij<br />

de amateurs | Hij herhaalde dat succes in 1965 en<br />

1966 |Werd professional en behaalde in 1967 ook<br />

in die hoedanigheid de wereldtitel achtervolging |<br />

Beëindigde vervolgens zijn wielercarrière en werd<br />

antiquair in Lemmer | Woont nu vermoedelijk in<br />

Zuid-Afrika<br />

Atje Keulen-Deelstra<br />

Schaatsen<br />

Grouw, 1938<br />

Was als 16-jarige kampioen van Fryslân op<br />

de kortebaan | Brak pas op 30-jarige leeftijd<br />

internationaal door als langebaanrijdster | In 1970<br />

wereldkampioen en Sportvrouw van het Jaar |<br />

Wederom wereldtitels in 1972, 1973 en 1974 | Eén<br />

zilveren en twee bronzen olympische medailles<br />

in 1972 in Sapporo | Voorts drie keer EK en vier<br />

keer NK langebaan, drie keer nationaal kampioen<br />

kortebaan en vijf keer NK marathon | Reed kort na<br />

een verkeersongeval de Elfstedentocht van 1997<br />

Piet Jetze Faber<br />

Kaatsen<br />

Stiens, 1955<br />

Al meer dan twintig jaar prijkt zijn naam bovenaan<br />

het kaatsklassement aller tijden | In september<br />

1990 bracht Faber zijn puntentotaal op 885 | Hij<br />

passeerde daarmee de beroemde Hotze Schuil (876<br />

punten), die nog altijd geldt als de meest tot de<br />

verbeelding sprekende kaatser aller tijden| Faber<br />

nam twintig keer deel aan de PC | Hij won de PC<br />

acht keer, waarvan vier keer ook de koningsbal | In<br />

totaal 188 eerste, 115 tweede en 91 derde of vierde<br />

prijzen | Nam in 1992 afscheid op 37-jarige leeftijd |<br />

Is rayonhoofd bij de Elfstedentocht


RTHELDEN<br />

Harm Wiersma<br />

Dammen<br />

Leeuwarden, 1953<br />

Begon zijn loopbaan als dammer bij Damclub<br />

Leeuwarden in 1961 | Deed tussen 1968 en 1994 tien<br />

keer mee aan een toernooi om de wereldtitel | Hij<br />

werd drie maal (gedeeld) eerste | Verder speelde<br />

hij vijf maal een match om het wereldkampioenschap,<br />

waarvan hij er drie won en één verloor | De<br />

vijfde eindigde onbeslist, waarmee Wiersma zijn<br />

titel verdedigde | Eén van de matches, in 1983, was<br />

tegen Jannes van der Wal | Wiersma werd ook<br />

nog één keer Europees en acht keer Nederlands<br />

kampioen<br />

Abe Lenstra<br />

Voetbal<br />

Heerenveen, 1920-1985<br />

Wordt beschouwd als de beste Nederlandse voetballer<br />

aller tijden, behalve door Johan Cruyff, maar<br />

dat is logisch | Was ook een getalenteerde schaatser<br />

en liep de 100 meter in 10,9 seconden | Maakte<br />

als 15-jarige zijn debuut voor Heerenveen | Stond<br />

met tijdgenoten Faas Wilkes en Kick Smit model<br />

voor de stripheld Kick Wilstra | Meest legendarische<br />

wedstrijd: 7 mei 1950, thuis tegen Ajax, met Rinus<br />

Michels in de gelederen | 1-5 achter, 6-5 gewonnen<br />

| Ús Abe weigerde buitenlandse aanbiedingen en<br />

bleef Heerenveen trouw<br />

reportage<br />

frieSe SporThelden 59<br />

Jeen van den Berg<br />

Schaatsen<br />

De Veenhoop, 1928<br />

Laatste Friese winnaar van de Elfstedentocht (de<br />

tiende editie op 3 februari 1954) | In 7 uur en 35 minuten,<br />

op dat moment een ruime verbetering van<br />

het record van 8 uur en 44 minuten | Nam deel aan<br />

de Olympische Spelen van 1956 en 1960, maar won<br />

geen medailles | Werd zesde in de Elfstedentocht<br />

van 1956, waarin geen winnaar werd aangewezen<br />

| In de zware tocht van 1963 finishte hij als derde<br />

| Won in zijn schaatsloopbaan meer dan duizend<br />

prijzen | Schonk zijn trofeeën in 2004 aan het<br />

Friese Schaatsmuseum in Hindeloopen


eportage<br />

60<br />

frieSe SporThelden<br />

Sjoukje Dijkstra<br />

Kunstschaatsen<br />

Akkrum, 1942<br />

Behoorde in de jaren zestig van de vorige eeuw<br />

tot de wereldtop in het kunstrijden | Werd drie<br />

maal achter elkaar wereldkampioene, in 1962, 1963<br />

en 1964 | Was vanaf 1960 ook vijf maal op rij de<br />

beste van Europa | Won in 1964 olympisch goud in<br />

Innsbruck | Was daarmee de allereerste Nederlander<br />

die een gouden medaille won op Olympische<br />

Winterspelen | Werd ter ere daarvan benoemd tot<br />

Ridder in de Orde van Oranje-Nassau | Werd bij de<br />

eeuwwisseling uitgeroepen tot Nederlands beste<br />

kunstrijdster van de twintigste eeuw<br />

Afk e Hijlkema<br />

Kaatsen<br />

Akkrum, 1979<br />

Onbetwiste grootvorstin van het kaatsen | Nam<br />

in 2010 afscheid |Tegenwoordig talentcoach en<br />

mentaal begeleider bij de kaatsbond en werknemer<br />

KNGU | Speelde vijftien seizoenen in de<br />

hoofdklasse en was elf maal PC-koningin | Grootste<br />

tegenstanders: de hooggespannen verwachtingen<br />

bij het publiek, afgunst onder haar concurrenten en<br />

een lange reeks blessures | 263 fi nales, waarvan ze<br />

er slechts 59 verloor | Ontving tijdens het Sportgala<br />

Fryslân in 2011 de Oeuvreprijs<br />

Richard Schuil<br />

Volleybal<br />

Leeuwarden, 1973<br />

Het Nederlands topvolleybal heeft in zijn succesjaren<br />

zwaar geleund op Friese spelers, zoals Olof<br />

van der Meulen, Ronald Zoodsma en Jan Posthuma<br />

| De Friese volleyballer met de langste carrière<br />

is Richard Schuil | Hij deed vijf maal mee aan de<br />

Olympische Spelen, drie maal in de zaal en twee<br />

maal als beachvolleyballer | Maakte deel uit van het<br />

team van de Lange Mannen dat onder leiding van<br />

Joop Alberda goud won in Atlanta in 1996 |In het<br />

beachvolleybal met Reinder Nummerdor vijfde in<br />

Peking 2008 en vierde in Londen 2012


Rintje Ritsma<br />

Schaatsen<br />

Lemmer, 1970<br />

Ook wel bekend als De Beer van Lemmer | Deed<br />

vijf keer mee aan de Olympische Winterspelen<br />

(1992-2006) | Haalde zes medailles: twee keer<br />

zilver en vier keer brons | Zijn grootste successen<br />

boekte hij als allrounder: vier keer wereldkampioen<br />

en zes keer Europees kampioen | Daarnaast nog<br />

twee keer wereldkampioen afstanden, op de 1.500<br />

en 5.000 meter in 1997 | Heeft een voorkeur voor<br />

avontuurlijke activiteiten als auto- en motorsport,<br />

kite- en windsurfen en crashed ice | Pionier van het<br />

Nederlandse schaatsen: eerste met een commerciele<br />

schaatsploeg (Sanex)<br />

Bart Helmholt<br />

Fierljeppen<br />

Hardegarijp, 1982<br />

Op z’n twaalfde begonnen en naar eigen zeggen<br />

“meteen verslaafd aan het spelletje”| Springt voor<br />

Ljeppersklub Burgum | Houder van het Fries, tevens<br />

Nederlands record met 21,51 meter, gesprongen op<br />

27 augustus 2011 in Linschoten | Zesvoudig kampioen<br />

bij de senioren in 2003, 2006, 2007, 2008,<br />

2009 en 2011 | Fries kampioen in 2006, 2008, 2009<br />

en 2012 | Maakte inmiddels zo’n 1.350 officiële<br />

sprongen in iets meer dan 300 wedstrijden | Totale<br />

lengte van deze sprongen: ruim vijftien kilometer |<br />

Rugnummer 97<br />

reportage<br />

frieSe SporThelden 61<br />

Sven Kramer<br />

Schaatsen<br />

Heerenveen, 1986<br />

Met Epke Zonderland het boegbeeld van de huidige<br />

Friese sport | Behaalde onlangs in Thialf zijn zesde<br />

Europees kampioenschap | Wordt wellicht in 2013<br />

ook nog voor de zesde maal wereldkampioen |<br />

De olympische teller staat op twee keer brons,<br />

één keer zilver en één keer goud | Miste in 2010 in<br />

Vancouver op de 10.000 meter een tweede gouden<br />

plak als gevolg van een verkeerde baanwissel<br />

|Totaal aantal eerste plaatsen als senior (titels en<br />

afstanden): 120 | Pikant: vriendin Naomi van As<br />

heeft twee olympische gouden medailles, één meer<br />

dan Sven


62<br />

sportief in gemeente<br />

GemeenTe SúdweST-frySlÂn<br />

Wethouder Sinnema van de gemeente Súdwest-Fryslân<br />

Sportief, wille en fi t!<br />

De kernwoorden – tevens de naam van de interne nieuwsbrief – vatten in het<br />

kort samen waar het bij de gemeente Súdwest-fryslân (Swf) om gaat: Sportief,<br />

wille en fi t. Wethouder Sport Wigle Sinnema benadrukt dat het daarbij niet alleen<br />

gaat over de beste zijn en kampioen worden. Volgens hem is het belangrijker<br />

dat iedereen de mogelijkheid heeft om te sporten. “Dat zorgt niet alleen voor<br />

gezondheid en welbevinden, maar ook voor heel veel sociale contacten, een<br />

essentieel onderdeel van sport.” Door GrYtsJe De JonG<br />

kadernota<br />

Een leven lang sporten en bewegen<br />

voor iedereen, dat is de naam van<br />

de in 2012 vastgestelde kadernota<br />

Sport en Bewegen van de gemeente<br />

Súdwest-Fryslân. In deze nota zijn<br />

drie kaders benoemd: SWF doet<br />

mee, SWF presteert en SWF faciliteert.<br />

Natuurlijk zijn de inwoners<br />

van Súdwest-Fryslân in eerste instantie<br />

zelf verantwoordelijk voor<br />

het wel of niet gebruikmaken van<br />

het sport- en beweegaanbod, en<br />

voor of zij op eigen houtje willen<br />

gaan sporten en bewegen. Toch<br />

vindt de gemeente SWF het belangrijk<br />

de sport- en beweegvoorzieningen<br />

zo laagdrempelig (en dicht bij<br />

huis) mogelijk te maken. Door de<br />

inzet van bijvoorbeeld buurtsportcoaches,<br />

door talentontwikkeling<br />

te stimuleren en door stil te staan<br />

bij de kwaliteit en capaciteit van<br />

sportaccommodaties.<br />

buurtSPortcoacheS<br />

De gemeente SWF is opgedeeld in<br />

clusters en zoekt binnen die clusters<br />

verbindingen. Sportverenigingen<br />

kunnen meer met elkaar<br />

samenwerken, zodat ze elkaar<br />

versterken. Deze verbindingen<br />

worden begeleid door de buurtsportcoaches<br />

(voorheen combinatiefunctionarissen)<br />

die de gemeente<br />

hiervoor speciaal inzet.<br />

Sinnema: “Een buurtsportcoach<br />

sPortVereniGinGen<br />

kunnen<br />

Meer Met<br />

eLkaar<br />

saMenwerken,<br />

zodat ze<br />

eLkaar<br />

Versterken<br />

is een medewerker die in een<br />

driehoek werkt, tussen sportvereniging,<br />

gemeente en onderwijs.<br />

Vanuit deze driehoek moet de<br />

buurtsportcoach beweegactiviteiten<br />

ontwikkelen en aanjagen.”<br />

Op de achtergrond speelde eerder<br />

ook nog het gegeven dat Nederland<br />

zich kandidaat wilde stellen om de<br />

Olympische Spelen in 2028 te organiseren.<br />

Sinnema: “Wij moesten<br />

hier in Nederland kunnen aantonen<br />

dat wij een land zijn dat iets<br />

ontwikkelt op sportgebied. Tegelijkertijd<br />

zagen wij dat het qua<br />

gymonderwijs een beetje inzakte<br />

op de basisscholen, dus vanuit het<br />

Rijk moest er ook structureel iets<br />

gebeuren. Met de komst van de<br />

buurtsportcoaches werden er meer<br />

activiteiten op lokaal niveau ontwikkeld<br />

en daarnaast hebben we<br />

ook andere beleidsterreinen hiernaartoe<br />

kunnen halen, zoals Bewegen<br />

voor ouderen.<br />

frySke SPorten<br />

De gemeente SWF geeft het sportbeleid<br />

een hoge prioriteit. Dit uit<br />

zich bijvoorbeeld in het feit dat<br />

ze niet alleen activiteiten organiseert<br />

bij verenigingen, maar ook<br />

bijvoorbeeld wandelclubs opstart<br />

en projecten organiseert als Tinke<br />

en Dwaan (bridgen voor ouderen).<br />

Daarnaast richt de gemeente zich<br />

bovengemiddeld op de traditionele


Fryske sporten. Sinnema: “Wij<br />

hebben twee fierljepschansen en<br />

als er skûtsjesilen is, dan komt<br />

ruim de helft van de skûtsjes uit<br />

deze gemeente. Ook het aantal<br />

kaatsverenigingen breidt zich uit.<br />

Wij zijn ontzettend trots op deze<br />

sporten en verenigingen en willen<br />

dat laten weten ook. Het mogen<br />

nooit ondergeschoven kindjes worden!”<br />

VrijwilligerS<br />

Verenigingen overleven alleen<br />

wanneer zij voldoende bestuurskracht<br />

en vrijwilligers hebben.<br />

Volgens Sinnema – die zelf ook<br />

vrijwilliger is van een plaatselijke<br />

kaatsvereniging – wordt er nu veel<br />

meer vrijwilligerswerk gedaan<br />

dan pakweg dertig jaar geleden.<br />

“Wij maken alles tegenwoordig<br />

veel ingewikkelder en bovendien<br />

zijn we perfectionistischer. Het<br />

is logisch dat je dan meer vrijwilligers<br />

nodig hebt. En daarbij zijn<br />

er veel mensen die moeite hebben<br />

met verantwoordelijkheid nemen.<br />

Mensen zijn mondiger en veeleisender.<br />

Maar aan de andere kant:<br />

je krijgt er als vrijwilliger ook<br />

heel veel voor terug. Voorwaarde<br />

voor vrijwilligerswerk is dat je het<br />

leuk met elkaar moet hebben. Het<br />

moet geen opgave zijn. Of je nou<br />

vergadert, voetbalt of de kantine<br />

Meer weten<br />

gemeentesudwestfryslan.nl<br />

sportief in gemeente<br />

GemeenTe SúdweST-frySlÂn<br />

63<br />

schoonmaakt, het gaat erom dat je<br />

buiten je werksfeer en kennissenkring<br />

leuke contacten hebt. Ik ben<br />

ervan overtuigd dat het kan.”<br />

VoorzieninGen<br />

GenoeG!<br />

In de gemeente Súdwest-Fryslân<br />

zijn zo’n 200 verschillende<br />

sportaccommodaties en zo’n 400<br />

sportverenigingen. In het sportbeleid<br />

worden deze voorzieningen<br />

opgedeeld in verschillende typen:<br />

• dorp- of wijkaccommodaties (bijvoorbeeld<br />

een kaatsbaan, ijsbaan<br />

of wijkveldje);<br />

• clusteraccommodaties (bijvoorbeeld<br />

voetbalvelden of een<br />

sporthal);<br />

• gemeentelijke accommodaties<br />

(bijvoorbeeld hockeyvelden of<br />

zwembaden).<br />

Per inwoner is het aantal sport- en<br />

speelvelden in de buurt gemiddeld<br />

gezien aan de hoge kant. Voorzieningen<br />

zijn er dus genoeg en de<br />

gemeente SWF wil dit aanbod in<br />

de toekomst graag zelfs nog verder<br />

uitbouwen.


64<br />

frieSe SporTen<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld marTin de jonG<br />

SKÛTSJESILEN<br />

friese friese Zeilwedstrijden<br />

Zeilwedstrijden<br />

Skûtsjesilen Skûtsjesilen Skûtsjesilen Skûtsjesilen is naast folklore ook vooral sport | Met veel fanatisme, hoge<br />

concentratie en ongekende spanning bij iedere start | Skûtsjesilen is een<br />

technische teamsport | Er zijn twee skûtsje-organisaties, de SKS en de IFKS<br />

| Beide hebben een app voor het volgen van de wedstrijden | De zomer in<br />

Fryslân staat ieder jaar minstens drie weken in het teken van het skûtsjesilen<br />

| De skûtsjevloot reist dan door de waterrijke gebieden van de provincie | In<br />

iedere dorp en elke stad die wordt aangedaan is het feest | Bij het SKS skûtsjesilen<br />

doen 14 skûtsjes mee | Momenteel wordt er bij de IFKS in vier klassen<br />

door ruim 60 skûtsjes gezeild | Elk skûtsje telt 10 tot 14 bemanningsleden<br />

| De lengte van een skûtsje varieert van 14 tot 21 meter | Er wordt elkaar<br />

geen centimeter ruimte gegund op het water | Skuor Skuor Skuor Skuor oan oan oan oan dy dy dy dy skoat skoat skoat skoat betekent<br />

‘trek aan die schoot’ | Een schoot is het touw dat aan de benedenachterhoek<br />

van een zeil is verbonden om het zeil mee te laten vieren en aan te halen<br />

| It It It It is is is is potskipperswaar potskipperswaar potskipperswaar potskipperswaar betekent dat het mooi weer met weinig wind is | In In<br />

stille stille stille stille pûst pûst pûst pûst is een moment van stilte tussen twee windvlagen | Boeid Boeid Boeid Boeid sitte sitte sitte sitte is<br />

door laag water aan de grond zitten | Op 14 en 15 juni 2013 wordt voor het<br />

eerst een Fryske Olympiade georganiseerd | Op de Fryske Olympiade staan<br />

naast het skûtsjesilen ook het fi erljeppen en keatsen centraal | De Fryske<br />

Olympiade vindt plaats aan het Bergumermeer


friese sporten<br />

SkÛTSjeSilen | frieSe zeilwedSTrijden<br />

65


66<br />

sportief in opleiding<br />

oSG Sevenwolden<br />

OSG Sevenwolden<br />

Topsport en school<br />

Dat kan wél samen<br />

Sportliefhebbers konden in 2012 hun hart ophalen aan de geweldige prestaties van de<br />

Nederlandse deelnemers aan de Olympische Spelen in Londen. Vooral de gouden medailles<br />

van Epke Zonderland, Ranomi Kromowidjojo en Marianne Vos gaven kleur aan de zomer. Wat<br />

deze topatleten naast het behalen van olympisch goud met elkaar gemeen hebben, is dat zij<br />

alle drie voortgezet onderwijs hebben gevolgd aan een Topsport Talentschool, een school<br />

die jeugdige topsporters de mogelijkheid biedt om sporten op hoog niveau te combineren<br />

met leren. oSg Sevenwolden ís zo’n Topsport Talentschool, één van de 29 in Nederland en<br />

de enige in de provincie Fryslân. Door Petra WIeGMInK<br />

loot-StatuS Voor<br />

aangePaSt onderwijS<br />

Op een gewone middelbare school is<br />

het vaak lastig om aan topsport te<br />

doen zonder dat de schoolresultaten<br />

eronder lijden. Topsport vraagt<br />

immers veel tijd aan trainingen,<br />

wedstrijden en reizen. Als Topsport<br />

Talentschool beschikt Sevenwolden<br />

sinds 2001 over een licentie van het<br />

Mini sterie van Onderwijs, waarmee<br />

aangepast onderwijs mag worden<br />

geboden aan jonge, talentvolle<br />

sporters. Het kan dan bijvoorbeeld<br />

gaan om minder lestijd, fl exibele<br />

lesroosters, vrijstellingen voor<br />

bepaalde vakken, uitstel van<br />

toetsen en een gespreid examen. Per<br />

leerling wordt gekeken wat gewenst<br />

is. Alleen leerlingen met een LOOTstatus<br />

(LOOT staat voor Landelijke<br />

Organisatie Onderwijs en Topsport)<br />

komen voor de faciliteiten in<br />

aanmerking. De LOOT-status wordt<br />

toegekend door de verschillende<br />

Nederlandse sportbonden, in<br />

samens praak met NOC*NSF. Op OSG<br />

Sevenwolden kunnen geïndiceerde<br />

topsporttalenten vanaf klas 1 van<br />

vmbo, havo en vwo terecht. Voor<br />

céline van Gerner<br />

volgt onderwijs bij<br />

de tan<br />

hen zijn er op vijf van de zeven<br />

locaties in Heerenveen, Joure en<br />

Grou LOOT-begeleiders actief.<br />

Bovendien is er een centrale LOOTcoördinator<br />

om het een en ander in<br />

goede banen te leiden. De afgelopen<br />

twaalf jaar begeleidde Sevenwolden<br />

Foto: eVert pruikSMa<br />

een groot aantal sporttalenten naar<br />

een diploma. Onder hen waren Sven<br />

Kramer (schaatsen), (schaatsen), Epke Zonderland<br />

(turnen), (turnen), Geert Arend Roorda<br />

(voetbal) en de schaatsers Lotte van<br />

Beek, Beek, Maurice Vriend en Antoinette<br />

de Jong.<br />

SPorttalentklaS in de<br />

onderbouw<br />

In Heerenveen kunnen toptalenten<br />

zich in klas klas 1 en 2 aanmelden voor<br />

een sporttalentklas. In zo’n klas<br />

zitten leerlingen bij bij elkaar die<br />

minimaal minimaal tien uur per week week trainen<br />

en en beschikken over een LOOT-status.<br />

Er zijn gemengde sportklassen,<br />

sportklassen,<br />

met leerlingen leerlingen die aan aan sporten<br />

doen variërend van schaatsen tot<br />

trampolinespringen. Daarnaast<br />

zijn er speciale talentgroepen voor<br />

voetbal- en hockeytalenten. Een<br />

deel van het het reguliere lesprogramma<br />

lesprogramma<br />

wordt wordt door de leerlingen besteed aan<br />

extra trainingsuren.<br />

talentencollege noord<br />

Terwijl de meeste LOOT-leerlingen<br />

gewoon klassikaal onderwijs<br />

volgen, is het voor een kleine groep


Foto: SiMon top<br />

turnen op het<br />

hoogste niveau<br />

“osG<br />

seVenwoLden<br />

biedt<br />

aanGe­<br />

Past<br />

onderwiJs<br />

aan<br />

JonGe<br />

taLent­<br />

VoLLe<br />

sPorters”<br />

sportief in opleiding<br />

oSG Sevenwolden<br />

leerlingen die op het hoogste niveau<br />

in de sportwereld meedraaien erg<br />

ingewikkeld om school en sport<br />

op elkaar te laten aansluiten. Voor<br />

hen is in 2009 het TAlentencollege<br />

Noord (TAN) in het leven geroepen,<br />

een samenwerkingsverband tussen<br />

het CTO (Centrum voor Topsport<br />

en Onderwijs) Heerenveen, OSG<br />

Sevenwolden en een aantal andere<br />

onderwijsinstellingen. Bij de<br />

TAN staat de sport centraal en<br />

wordt het onderwijsprogramma<br />

daarop aangepast. De TAN biedt<br />

elke leerling een individueel<br />

leerprogramma, afgestemd op<br />

trainings- en wedstrijdschema’s.<br />

Ze worden begeleid door een<br />

studiecoach, met wie ze hun eigen<br />

studietraject uitstippelen, en door<br />

vakcoaches, die hen helpen met de<br />

lesstof. E-learning zal op de TAN de<br />

komende jaren een steeds grotere<br />

rol gaan spelen.<br />

turntaLent céLine Van Gerner<br />

Céline van Gerner is 18 jaar, woont in Emmeloord en turnt al<br />

vanaf jonge leeftijd op topniveau. Zij volgt onderwijs op de<br />

TAN in Heerenveen en traint gemiddeld 32 uur per week bij<br />

het Turncentrum Sportstad Heerenveen. Afgelopen jaar zette<br />

Céline met haar twaalfde plek bij de meerkamp de beste<br />

prestatie neer die ooit door een Nederlandse turnster op de<br />

Olympische Spelen werd behaald.<br />

“Voor mij is de TAN de ideale oplossing om het maximale uit<br />

mijn school en sport te halen”, vertelt Céline. “De afgelopen<br />

jaren, en met name het laatste jaar, waren erg zwaar met<br />

turnen, waardoor ik eigenlijk geen focus had voor school. Mijn<br />

eerstvolgende doel ligt niet in het turnen, maar in het halen<br />

van mijn havodiploma. Verder is er in oktober 2013 het WK<br />

turnen in Antwerpen waar ik in ieder geval voor wil gaan. Op<br />

langere termijn heb ik de intentie om nog tot de Zomerspelen<br />

van 2016 in Rio de Janeiro met turnen door te gaan.”<br />

Meer weten<br />

OSG Sevenwolden, postbus 592, 8440 AN Heerenveen<br />

telefoon: 0513-657385,<br />

e-mail: info@sevenwolden.nl, website: www.sevenwolden.nl<br />

67


68<br />

frieSe TopclubS<br />

tekst maarTen weSTermann<br />

beeld marTin de jonG<br />

Fri<br />

eSe<br />

top<br />

clu<br />

bS<br />

Cambuur<br />

LDODK<br />

Aris Leeuwarden<br />

Vc Sneek<br />

Friesland Flyers<br />

sc Heerenveen


FrySk<br />

bloed<br />

tSjoch op!<br />

sc Heerenveen<br />

De geschiedenis van sc Heerenveen begint op 20 juli 1920, wanneer<br />

onder de naam Athleta in georganiseerd verband met voetbal wordt<br />

begonnen | Op 30 mei 1922 verandert de naam in De Spartaan, maar die<br />

bestaat al, dus maakt de Nederlandse Voetbal Bond er op eigen gezag<br />

v.v. Heerenveen van | De gloriejaren van Heerenveen beginnen in 1936,<br />

met trainer Syd Castle en de dan 15-jarige voetballer Abe Lenstra | Na de<br />

invoering van het betaalde voetbal en het vertrek van Abe Lenstra leidt<br />

Heerenveen in sportief opzicht een kwakkelend bestaan en wordt in 1967<br />

zelfs in zijn voortbestaan bedreigd | In de jaren zeventig geldt Heerenveen<br />

als een degelijke middenmoter in de Eerste Divisie | In 1985 stelt<br />

voorzitter Riemer van der Velde een trainer uit de streek aan: Foppe de<br />

Haan | Deze moet aanvankelijk een stapje terug doen en wordt vervangen<br />

door Ted Immers, onder wiens leiding de club in 1990 promoveert<br />

naar de Eredivisie | Degradatie volgt direct, maar in 1993 is er wederom<br />

promotie, ditmaal onder Foppe de Haan, en wordt ook de bekerfinale<br />

bereikt, die met 6-2 wordt verloren van Ajax | Sindsdien is Heerenveen<br />

een vaste waarde op het hoogste niveau | De bloeiperiode begint met<br />

de opening van het Abe Lenstra Stadion op 20 augustus 1994 en kent als<br />

voorlopige hoogtepunten de deelname aan de Champions League in het<br />

seizoen 2000-’01 en het winnen van de bekerfinale in 2009 | Het stadion<br />

biedt plaats aan 26.000 toeschouwers en de Zakenclub OSSH is met<br />

meer dan 1.000 leden de grootste van het Nederlandse betaalde voetbal<br />

| Op het lichtblauw-wit gestreepte shirt, sinds de jaren dertig voorzien<br />

van de karakteristieke pompeblêden, prijkt Univé<br />

reportage<br />

frieSe TopclubS 69


eportage<br />

70<br />

frieSe TopclubS<br />

leer<br />

door<br />

oeFening<br />

de<br />

korFbalSport<br />

LDODK<br />

Eén van de grootste en gezelligste korfbalverenigingen van het noorden, vinden ze zelf |<br />

Wat misschien zelfs een beetje bescheiden is, want het is in elk geval in sportief opzicht<br />

de trots van de korfbalregio | Als eerste Friese korfbalclub wist LDODK dit seizoen<br />

door te dringen tot de Korfbal League, de sterkste competitie ter wereld | LDODK is<br />

het product van een fusie tussen LDO en ODK in 1996 | De letters staan voor Leer Door<br />

Oefening De Korfbalsport, wat een creatief vervolg is op Leert Door Oefening (LDO<br />

anno 1935) en Ontspanning Door Korfbal (ODK anno 1949) | Thuisbasis van LDODK is<br />

Sportpark Kortezwaag in Gorredijk, waar de club beschikt over een kunstgrasveld en<br />

waar Sport- en ontspanningscentrum Kortezwaag als thuishal dient | Met bijna 400<br />

leden is het één van de grootste clubs van het district Noord van het korfbalverbond |<br />

Er zijn twee hoofddoelstellingen: het bevorderen van korfbal in de regio en het spelen<br />

van topkorfbal | Vorig jaar was het eerste team sportploech fan Fryslân | Op 11 november<br />

2011 debuteerde het eerste team van LDODK in de Korfbal League en verbaasde het<br />

vriend en concurrent in de debuutwedstrijd met een afgetekende overwinning tegen<br />

het gerenommeerde Blauw-Wit | Het shirt van LDODK is groen met geel en Albert<br />

Heijn Gorredijk staat er als hoofdsponsor op | De promotie naar het hoogste niveau<br />

was aanleiding voor de oprichting van een Businessclub, waarvan inmiddels meer dan<br />

100 bedrijven lid zijn | Hoofdtrainer Jan Sjoerd Pool heeft een eigen kledingsponsor:<br />

Huys 11 Mannenmode | Supportersvereniging Groen Kabaal telt meer dan 130 leden |<br />

LDODK is ook nog beroemd vanwege zijn Pjuktoernooi, waarbij koppels het tegen elkaar<br />

opnemen in prijsschieten op de korf


dunken in<br />

ljouWert<br />

Aris Leeuwarden<br />

In 1964 richtte kweekschool Mariënburg in Leeuwarden het<br />

basketbalteam Stuiters op | Drie jaar later veranderde de<br />

naam in Ymir | De LTS in Leeuwarden had een eigen vereniging<br />

genaamd Sporty, voorheen Detroit Stars | In mei 1992<br />

fuseerden deze clubs tot Aris | In 2004 promoveerde het eerste<br />

team naar de Eredivisie en nam het de naam Woon!Aris<br />

aan | Dankzij de sponsor konden Amerikaanse talenten als<br />

Brandon Woudstra en Dallas Logan worden aangetrokken | In<br />

de allereerste wedstrijd in de Eredivisie werd landskampioen<br />

Groningen op eigen terrein verslagen | Woon!Aris haalde zelfs<br />

de play-off s om het landskampioenschap, waarin het in de<br />

eerste ronde werd uitgeschakeld | In 2007 werd De Friesland<br />

Zorgverzekeraar sponsor en daarna speelde de club onder de<br />

namen Aris Friesland en De Friesland Aris | In 2011 werd de<br />

club met de ondergang bedreigd, nadat een nieuwe sponsor<br />

was afgehaakt | Inmiddels is de club een goede middenmoter<br />

in de Eredivisie onder de naam Aris Leeuwarden | Aan het<br />

begin van 2013 was er geen shirtsponsor | De mediawaarde<br />

van het shirt van Aris Leeuwarden wordt geschat op 100.000<br />

euro | Drijvende kracht achter Aris is de Businessclub Enrgie’k<br />

| Aris Leeuwarden speelt in blauwe shirts en witte broeken | In<br />

het logo brult een leeuw<br />

eigen kWeek<br />

uit Sneek<br />

Vc Sneek<br />

reportage<br />

frieSe TopclubS 71<br />

V.c. Sneek is ontstaan uit de twee volleybalverenigingen die Sneek als<br />

volleybalstad op de kaart hebben gezet: Animo en Olympus | Dit jaar<br />

viert de fusieclub het vijftigjarig bestaan | Tussen 1985 en 1992 veroverde<br />

Olympus Sneek, gesteund door de toenmalige sponsor Avéro, acht<br />

landstitels op rij | De grote successen van het volleybal in Sneek zijn<br />

vooral te danken aan de prima jeugdopleiding | De thuiswedstrijden worden<br />

afgewerkt in de Sneker Sporthal | Het eerste damesteam speelt in de<br />

A-League, het eerste herenteam in de B-League | Het eerste vrouwenteam<br />

werd vorig jaar uitgeroepen tot tweede sportploech fan Fryslân<br />

(achter LDODK) | Op het rode shirt staan de namen van hoofdsponsors<br />

Friso en Rabobank | Er wordt aan de competitie meegedaan door 28<br />

teams, het merendeel dames en meisjes | Er is een twintigtal Zakenclubleden<br />

| Grote namen uit het verleden van het Sneker volleybal zijn Jan<br />

Posthuma, Ronald Zoodsma en Olof van der Meulen | Een volleybalicoon<br />

bij de vrouwen is Martje de Vries | Het grote probleem van het volleybal<br />

in Sneek en de rest van Fryslân is het vasthouden van talenten<br />

Foto: Martin de Jong


72<br />

reportage<br />

frieSe TopclubS<br />

ijSkoud de WarmSte!<br />

Friesland Flyers<br />

Thuisbasis van de Friesland Flyers is ijshal Thialf in Heerenveen, met een capaciteit van 3.500 toeschouwers | De ongeveer 300 leden staan in blauw<br />

en rood op het ijs | Tijdens de oprichtingsbijeenkomst in 1967 in de schouwburg in Heerenveen gaf een twintigtal personen zich op als lid | Het lidmaatschapsgeld<br />

werd vastgesteld op 50 gulden per jaar | Daarnaast was de stichting Noord-Nederlandse Kunstijsbaan bereid 3.500 gulden te schenken<br />

voor de aanschaf van uitrustingsstukken | De spelers moesten zelf voor schaatsen en een stick zorgen | Er werd twee maal per week getraind<br />

en men was verplicht om deze trainingen bij te wonen | Direct in het seizoen 1967-’68 werd een team ingeschreven voor deelname in de Tweede<br />

Divisie | Van 1977 tot en met 1983 werd zeven maal op rij het kampioenschap van Nederland behaald | In deze periode was Feenstra Verwarming de<br />

geldschieter, die het mogelijk maakte om goede buitenlandse spelers aan te trekken | De club kende in zijn bestaan verschillende sponsorgedreven<br />

namen, zoals Feenstra Verwarming Heerenveen, Feenstra Flyers, BP Flyers, Pelgrim Flyers, Formido Flyers, Vadeko Flyers, Hajé Flyers en A6.nl | De<br />

huidige naam Friesland Flyers werd in 2011 aangenomen, om de sterke binding met de provincie Fryslân tot uitdrukking te brengen | Het eerste herenteam<br />

speelt in de Eredivisie | Er is ook een damesteam actief onder de naam Hotpucks | Hoofdsponsors zijn Leen Bakker en Bouwbedrijf Bruinsma<br />

| De Businessclub telt ongeveer 50 leden | Er is een schaatsklas voor kinderen vanaf 4 jaar | Mascotte is Frizzly The Eagle, in het leven geroepen in<br />

september 2011 ter gelegenheid van de oprichting van de supportersclub


van<br />

de Wieg<br />

tot<br />

het graF<br />

Cambuur Leeuwarden<br />

reportage<br />

frieSe TopclubS 73<br />

Het jaar 1964 vormt een dieptepunt in de historie van het betaalde<br />

voetbal in de Friese hoofdstad wanneer de VV Leeuwarden niet alleen<br />

degradeert, maar zich ook genoodzaakt ziet om af te dalen naar de rijen<br />

der amateurs | Ter vervanging wordt de stichting SC Cambuur opgericht,<br />

om Leeuwarden toch weer profvoetbal te kunnen bieden | Er is meteen<br />

succes, met promotie van de toen nog bestaande Tweede Divisie naar de<br />

Eerste Divisie | Op dat niveau zou Cambuur 27 seizoenen onafgebroken<br />

uitkomen | Tot het heugelijke moment dat de club het kampioenschap<br />

behaalde in het seizoen 1991-’92, met promotie naar de Eredivisie als<br />

beloning | Twee seizoenen later degradeerde Cambuur helaas weer |<br />

Maar in 1998 is het weer raak en dringt de club van geel en blauw voor de<br />

tweede keer door tot het hoogste niveau | Het avontuur duurt wederom<br />

slechts twee seizoenen | Weer terug in de Eerste Divisie weet de club herhaaldelijk<br />

door te dringen tot de play-offs, als een smakelijk toetje voor<br />

de trouwe aanhang, die zich altijd verzekerd weet van aanvallend voetbal<br />

| Natuurlijk blijft de Eredivisie het doel en dan het liefst in een nieuw en<br />

groter stadion | Grote namen uit het verleden: Jaap Stam, Koko Hoekstra,<br />

Bert Konterman, Fred Grim, Michael Mols, Jan Bruin, Johan Abma en<br />

Sandor van der Heide | En er zullen zonder twijfel nog veel prominenten<br />

volgen, want Cambuur steekt veel energie in de jeugdopleiding | Supporter<br />

van Cambuur Leeuwarden ben je levenslang, er is voor de liefhebbers<br />

zelfs een uitvaartkist in de clubkleuren beschikbaar | De Businessclub<br />

van Cambuur telt meer dan 250 leden | Op het shirt van Cambuur prijkt<br />

Bouwgroep Dijkstra Draisma


74<br />

sportief in gemeente<br />

GemeenTe ameland<br />

Ameland, de kroon van Fryslân<br />

Sportief, gezond<br />

en gastvrij<br />

Rust, ruimte en prachtige natuur, op drie kwartier varen van het Friese vasteland.<br />

Mooiere sportomstandigheden dan op Ameland vind je nergens. Dankzij de passie voor<br />

sport, het aanstekelijke enthousiasme en de daadkracht van onder anderen Ger van Langen<br />

(directeur Wagenborg en medeoprichter Sportpromotie Ameland), Gerard Metz (voorzitter<br />

Sportpromotie Ameland) en Nico Oud (wethouder van onder andere sportzaken) staat<br />

de gemeente ameland stevig op de kaart als sporteiland. Door rIMKe De Groot<br />

Ger van Langen en Gerard<br />

Metz stonden aan de basis<br />

van de Stichting Sportpromotie<br />

Ameland, een belangrijke<br />

aanjager van sportieve evenementen<br />

op Ameland. Op het eiland<br />

wordt bijna wekelijks een<br />

sportevenement georganiseerd,<br />

met als bekende voorbeelden de<br />

Adventurerun en de Triambla.<br />

“Breedtesport, topsport en jeugdsport<br />

hebben allemaal een plek<br />

in die evenementen”, vertelt Van<br />

Langen. “Zo hebben we de afgelopen<br />

jaren ook Europese kampioenschappen<br />

op Ameland gehad,<br />

zoals het EK crosstriatlon en in<br />

2012 het EK rugby voor dames. Het<br />

jaarlijkse volleybaltoernooi trok<br />

afgelopen jaar 3.000 deelnemers,<br />

de Triambla is de grootste off -road<br />

triatlon van Nederland en ook de<br />

Adventurerun wordt jaarlijks goed<br />

bezocht.”<br />

De sportieve focus wordt op het<br />

eiland breed gedragen, vertelt<br />

Metz. “Het wordt door iedereen<br />

omarmd. De gemeente erkent de<br />

meerwaarde en maakt het mogelijk,<br />

maar ook de VVV ziet de toegevoegde<br />

waarde voor het toerisme.<br />

Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer<br />

en It Fryske Gea dragen het ook.”<br />

Samenwerking is op Ameland het<br />

toverwoord, vult Van Langen aan:<br />

“we<br />

hebben<br />

de afGe­<br />

LoPen<br />

Jaren ook<br />

euroPese<br />

kaMPioenschaPPen<br />

oP aMe­<br />

Land<br />

Gehad”<br />

“Vanuit het enthousiasme voor<br />

sport en het eiland worden combinaties<br />

gelegd. En de mensen<br />

zijn hier geneigd iets voor elkaar<br />

te doen. Er zijn daarom altijd veel<br />

vrijwilligers bij sportieve evenementen.”<br />

Nico Oud: “Ook zijn er<br />

altijd veel Amelanders aanwezig<br />

om aan te moedigen. Mensen vinden<br />

dat leuk.”<br />

andere mindSet<br />

Een opsomming van Metz maakt<br />

duidelijk hoe veelzijdig sporteiland<br />

Ameland is. “Mensen komen<br />

hier ook naartoe om te surfen, te<br />

zeilen of te kiten. We hebben hier<br />

een fantastische 9-holes golfb aan<br />

met daarnaast een par drie baan<br />

waar iedereen terecht kan. De<br />

golfb aan ligt ongeloofl ijk mooi<br />

tegen de duinen en het strand<br />

aan en is 365 dagen per jaar open.<br />

Daarnaast staat Ameland ook bekend<br />

als fi etseiland en paardeneiland.<br />

De menmarathon is altijd<br />

goed bezet.”<br />

Buiten de georganiseerde evenementen<br />

komen bovendien veel<br />

kleine groepjes mensen naar Ameland<br />

om met elkaar sport te beleven,<br />

zegt Van Langen. “Hier heb je<br />

de verbinding tussen het even weg<br />

zijn van het leven van alledag in<br />

een fantastisch natuurgebied en<br />

de sportieve inspanning.” Metz:<br />

“Het is ook een andere mindset als<br />

je met elkaar op een boot onderweg<br />

bent dan wanneer je ergens<br />

anders gaat sporten. Bovendien


hebben we hier fantastische faciliteiten:<br />

van kampeerboerderijen<br />

tot luxe hotels.”<br />

mentaal herStellen<br />

Ook de oase van ruimte, rust en<br />

natuur heeft aantrekkingskracht,<br />

zegt Metz: “We hebben op de Waddeneilanden<br />

de meeste vierkante<br />

meters natuur per inwoner. Mensen<br />

komen hier ook om mentaal te<br />

herstellen. Niet voor niets boekte<br />

sc Heerenveen zijn grootste successen<br />

in de tijd dat ze hier op trainingskamp<br />

gingen.”<br />

Genieten is een ander belangrijk<br />

aspect van de beleving van Ameland.<br />

Metz: “Op de dag van een<br />

evenement zie je mensen genieten<br />

van de sportieve inspanning, van<br />

elkaar en van de natuur. De sportieve<br />

positionering van Ameland<br />

is een hele sterke, zowel voor een<br />

75-jarige die komt om te wandelen<br />

als voor een gezin dat een actieve<br />

vakantie wil beleven.”<br />

omarmd door de jeugd<br />

In de focus op sport wordt de eigen<br />

bevolking niet vergeten. “We hebben<br />

twee sporthallen op 3.500 inwoners,<br />

omdat we sport zo belangrijk<br />

vinden”, vertelt Oud. “Voor<br />

onze eigen inwoners is er ook nog<br />

volleybal, voetbal, badminton, enzovoort.”<br />

Van Langen: “Een doelstelling<br />

bij evenementen is ook dat<br />

het wordt omarmd door de jeugd<br />

van Ameland. Inge Visser, een<br />

Amelandse die nu captain is van<br />

“de JeuGd<br />

Moet<br />

sPort<br />

Gaan<br />

oMarMen<br />

aLs<br />

onderdeeL<br />

Van hun<br />

LeVen”<br />

sportief in gemeente<br />

GemeenTe ameland<br />

75<br />

het Nederlands rugbyteam, is daar<br />

een mooi voorbeeld van. De jeugd<br />

moet geïnspireerd raken en sport<br />

gaan omarmen als onderdeel van<br />

hun leven. De gemeente is daarin<br />

voorwaardenscheppend en maakt<br />

ruimte hiervoor. Dat is een absolute<br />

voorwaarde om dingen voor<br />

elkaar te krijgen.”<br />

Oud: “We willen als gemeente<br />

nog meer samenwerken met de<br />

scholen op sportief gebied van opvoeden.<br />

Er wordt binnenkort iemand<br />

aangesteld om alle lopende<br />

sportzaken te coördineren en om<br />

de leerlingen goed bewegingsonderwijs<br />

te geven. Wij zetten als gemeente<br />

Ameland deze middelen in<br />

op de wijze zoals het hoort. Dus in<br />

het veld en niet vanaf een bureau.”


76<br />

TalenT<br />

tekst rimke de GrooT<br />

beeld marTin de jonG<br />

gold medals<br />

don’t make<br />

champions, hard<br />

work does.<br />

naam: Nynke Oud<br />

Geboortedatum: 29-03-1994<br />

Geboorteplaats: Sneek<br />

namen ouders: Frans Oud en Elly Dokkum<br />

namen broers en/of zussen: broer Jelmer


nynke<br />

oud<br />

Hoe en waarom heb je voor jouw tak van<br />

sport gekozen?<br />

“Ik zat eerst op turnen, maar dat bleek niks<br />

voor mij te zijn. Mijn ouders volleybalden<br />

allebei en daar ging ik altijd bij kijken. Dan<br />

wilde ik altijd meedoen met de warming-up.”<br />

is er binnen of buiten je sport een<br />

voorbeeldtopsporter voor jou en waarom?<br />

“Ik heb erg veel bewondering voor<br />

Maarten van der Weijden. Ik heb zijn boek<br />

gelezen en ben onder de indruk van zijn<br />

doorzettingsvermogen: hoe hij zijn ziekte<br />

heeft overwonnen en vervolgens een enorme<br />

comeback heeft gemaakt door olympisch<br />

goud te winnen.”<br />

kun je je sport in Fryslân voldoende goed<br />

combineren met je studie en/of werk?<br />

Wat zou je eventueel graag anders of beter<br />

zien?<br />

“Ik studeer Fysiotherapie in Groningen en ik<br />

volleybal en woon in Sneek. Dit is mijn eerste<br />

jaar als studente en tot nu toe gaat het redelijk.<br />

Ik reis elke dag van huis naar school en weer<br />

terug met de trein. Heen en terug samen duurt<br />

dit ongeveer drie uur. Het kost me dus veel tijd,<br />

maar gelukkig zit ik in een topsportklas. Wij<br />

hebben altijd les van half 11 (of later) tot half 3<br />

(of eerder), zodat er ’s ochtends en ’s avonds<br />

(’s middags) gewoon getraind kan worden. Ik<br />

train vier avonden in de week (maandag t/m<br />

donderdag) en heb meestal op zaterdag een<br />

wedstrijd. Voor school ben ik dus van half 9 tot<br />

4 uur weg, dan heb ik thuis meestal een uurtje<br />

de tijd om voor school bezig te gaan en dan ga<br />

ik alweer eten, omkleden en naar trainen. Na<br />

trainen doe ik eigenlijk nooit meer wat voor<br />

school. Alleen vrijdagavond en de hele zondag<br />

heb ik dus echt tijd om voor school bezig te<br />

gaan. Het is al gebleken dat ik dus wel wat tijd<br />

tekort kom om mijn studie echt goed te doen.”<br />

is er in Fryslân een goed topsportklimaat<br />

en wordt topsport ook voldoende<br />

gewaardeerd?<br />

“Volgens mij is er in Nederland, dus ook in<br />

Fryslân, over het algemeen niet echt een goed<br />

topsportklimaat. Voor sporten die hoog scoren<br />

op de Olympische Spelen is er wel geld, maar<br />

voor andere sporten weinig. Friezen zijn over<br />

het algemeen erg bescheiden, de ambities<br />

en verwachtingen zijn minder hoog. Veel<br />

mensen vinden het al snel geweldig wat je<br />

doet, terwijl het toch beter kan. Het wordt dus<br />

wel erg gewaardeerd wat je doet. Dit merken<br />

wijzelf in de sporthal bij wedstrijden. Door<br />

onze prestatie van vorig seizoen (het halen<br />

van de fi nale om het landskampioenschap)<br />

zit er meer publiek op de tribune, maar geld<br />

verdienen met volleybal zit er niet in.”<br />

Nederland is van plan om in 2018 in<br />

rotterdam de Jeugd Olympische Spelen<br />

te organiseren. Hoe lijkt jou dit en is zo’n<br />

evenement een stimulans voor jou als<br />

sporter?<br />

“In 2018 ben ik helaas geen jeugdsporter<br />

meer, dus voor mij is dit niet echt van<br />

toepassing. Ik kan me wel voorstellen dat<br />

dit voor de aankomende talenten een mooi<br />

evenement is.”<br />

is talent voldoende om topsporter<br />

te worden? Wie spelen er in jouw<br />

sportcarrière<br />

ook een belangrijke rol?<br />

“Door talent word je ontdekt, maar dit is<br />

nog niet genoeg om topsporter te worden.<br />

Hiervoor heb je een goede mentaliteit nodig<br />

en de wil om beter te worden. Het heeft<br />

natuurlijk ook te maken met geluk en of je<br />

de kans krijgt om je te ontwikkelen. In mijn<br />

sportcarrière spelen mijn ouders en broer<br />

een grote rol. Ook de trainers die ik tot nu toe<br />

heb gehad zijn belangrijk geweest voor mijn<br />

ontwikkeling.”<br />

Wat zijn jouw persoonlijke sportieve<br />

doelen op korte en lange termijn?<br />

“We staan nu tweede in de competitie. Vorig<br />

seizoen zijn we ook al tweede geworden,<br />

dus dit jaar wil ik voor het kampioenschap<br />

gaan. En ik zou het super vinden om voor<br />

het Nederlands team uit te komen (op de<br />

Olympische Spelen).”<br />

talent<br />

nynke oud 77


78<br />

sportief in opleding<br />

cioS heerenveen/frieSland colleGe<br />

Geert Teitsma van CIOS Heerenveen/Friesland College<br />

Geen ander instituut<br />

in Nederland<br />

dat Friese sporten aanbiedt<br />

Door het Ministerie van Onderwijs worden er wetten opgelegd die de kaders van<br />

de onderwijsinhoud bepalen. Binnen deze kaders mogen de verschillende CIOSvestigingen<br />

zich enige vrijheid permitteren. cioS heerenveen onderscheidt zich<br />

heel duidelijk van de andere opleidingen. Dit onderscheid heeft niet alleen met de<br />

aanwezigheid van het naastgelegen Centrum voor Topsport en Onderwijs (CTO)<br />

te te maken, maar is ook terug te te leiden leiden tot tot de cultuurhistorische waarden die die de<br />

provincie Fryslân nastreeft. Door GrYtsJe De JonG<br />

Volgens Geert Teitsma, projectleider<br />

van het CIOS<br />

Heerenveen, is het erg<br />

belangrijk dat je je als opleidingscentrum<br />

onderscheidt van andere<br />

opleidingen. “Toekomstige studenten<br />

en cursisten moeten je weten<br />

te vinden wanneer ze op zoek<br />

zijn naar een specifi eke opleiding.<br />

Een interessant vraagstuk hierbij<br />

is: Hoe balanceer je tussen enerzijds<br />

een breed palet aan opleidingen<br />

en keuzemogelijkheden en anderzijds<br />

de kwaliteit?”<br />

Teitsma vertelt dat de kans aanwezig<br />

is dat het CIOS weer kleiner<br />

wordt. “Heel veel scholen willen<br />

juist meer cursisten, want dat<br />

zorgt natuurlijk voor meer inkomsten<br />

vanuit de Rijksbijdrage.<br />

Maar wij willen juist weer kleiner<br />

worden. Het is belangrijk dat een<br />

opleiding beheersbaar en organiseerbaar<br />

blijft en soms heb je daar<br />

beter sturing over door iets kleiner<br />

te worden. Dat komt de kwaliteit<br />

weer ten goede. Het zou dus kunnen<br />

gebeuren dat wij de komende<br />

jaren als bewuste keuze toegaan<br />

naar minder leerlingen in plaats<br />

van meer.”<br />

Strakke regie<br />

De manier waarop het CIOS daar<br />

invulling aan zal geven, is een<br />

pittige uitdaging. Teitsma: “Zo’n<br />

vijftien jaar geleden was het CIOS<br />

veel kleiner. In die tijd was ook de<br />

selectie zwaarder. Je kon toen een<br />

cursist weigeren omdat je een betere<br />

had. Dat is tegenwoordig niet<br />

meer het geval. Je kan wel een negatief<br />

advies geven, maar uiteindelijk<br />

beslist de cursist zelf of hij<br />

met de opleiding wil starten.”<br />

Het CIOS is een gerenommeerde<br />

naam binnen de sportwereld als<br />

het gaat om sport- en bewegingsonderwijs.<br />

Teitsma: “Wij willen<br />

ons graag blijven profi leren als<br />

een kwalitatief hoogstaand opleidingsinstituut<br />

voor begeleiders,<br />

leiders en coördinatoren in de<br />

sport. Onze visie op onderwijs is<br />

dat een cursist het leerproces start<br />

in de praktijk. Voor de cursisten is<br />

dit het meest betekenisvol. Echter:<br />

de regie vanuit het ministerie<br />

wordt steeds strakker en daar hebben<br />

wij ons aan te houden. Dat betekent<br />

dat de verdeling in het aantal<br />

uren stage, praktijk en theorie<br />

landelijk is vastgelegd. Binnen<br />

koMend<br />

Jaar<br />

staat het<br />

ProMoten<br />

Van<br />

fierLJeP­<br />

Pen en it<br />

fryske<br />

hynder oP<br />

het Pro­<br />

GraMMa<br />

deze grote lijnen hebben wij gelukkig<br />

wel wat speelruimte, vooral in<br />

de keuzevakken. Zo hebben wij –<br />

in samenwerking met de provincie<br />

Fryslân – besloten om ons te profi<br />

leren in de Friese sporten: kaatsen,<br />

fi erljeppen, skûtsjesilen en it<br />

Fryske hynder.”<br />

keuzeVak kaatStrainer<br />

Een paar jaar geleden is het CIOS<br />

begonnen met het ontwikkelen<br />

van een speciale aanpak om het<br />

kaatsen te promoten. De provincie<br />

Fryslân stelt hiervoor fi nanciële<br />

ondersteuning beschikbaar.<br />

Teitsma: “Kaatsen had een paar<br />

jaar geleden te kampen met een<br />

afname in het aantal leden en<br />

toeschouwers. Dit was het ideale<br />

moment om hiermee aan de slag te<br />

gaan. De opleiding tot kaatstrainer<br />

is een keuzevak geworden, met als<br />

gevolg dat de studenten lessen en<br />

trainingen gingen geven op basisscholen<br />

en bij kaatsverenigingen.<br />

Achterliggende gedachte was dat<br />

er kinderen bij de kaatsvereniging<br />

zouden blijven hangen.”<br />

Teitsma benadrukt daarbij dat het


“hoe<br />

baLanceer<br />

Je<br />

tussen<br />

enerziJds<br />

een breed<br />

PaLet aan<br />

oPLeidin­<br />

Gen en<br />

keuzeMo­<br />

GeLiJkheden<br />

en<br />

anderziJds<br />

de<br />

kwaLiteit?”<br />

Meer weten<br />

www.frieslandcollege.nl/<br />

cios-heerenveen<br />

sportief in opleding<br />

cioS heerenveen/frieSland colleGe<br />

79<br />

erg belangrijk is dat je aansluit bij<br />

de behoefte van de kinderen. Er is<br />

een speciaal lespakket ontwikkeld<br />

(met onder andere een instructiedvd)<br />

dat enorm aansloeg bij de<br />

basisscholen. Ook is er afgeweken<br />

van de standaardregels: er wordt<br />

gespeeld met een grotere zachte<br />

bal om de sport aantrekkelijker te<br />

maken, en niet zonder succes. Volgens<br />

Teitsma is er nu al een omslag<br />

van het aantal leden gerealiseerd.<br />

“Wij weten dat dit absoluut te maken<br />

heeft met onze formule. De<br />

formule werkt verschillende kanten<br />

op, want er is behoefte aan<br />

kader, oftewel kaatstrainers, en<br />

daarnaast zorgen wij dat er een bewegingsaanbod<br />

komt. Het is juist<br />

met de ontwikkelingen van tegenwoordig<br />

als zwaarlijvigheid en inactiviteit<br />

enorm belangrijk dat de<br />

kinderen op de basisscholen zo veel<br />

mogelijk in aanraking komen met<br />

bewegen. En als laatste, vooral in<br />

het belang van de kaatsbond: het<br />

zorgt voor meer leden. Vanuit deze<br />

verschillende invalshoeken is het<br />

project goed geslaagd.”<br />

contractonderwijS<br />

Het komende jaar staat het promoten<br />

van fierljeppen en it Fryske hynder<br />

op het programma. Een andere<br />

pijler waar het CIOS in Heerenveen<br />

zich de komende tijd meer op gaat<br />

focussen is het contractonderwijs.<br />

Teitsma: “Contractonderwijs vertalen<br />

wij als betaalde cursussen<br />

voor mensen uit het werkveld.<br />

Deze cursussen zijn voor mensen<br />

die al werken of in een uitkeringssituatie<br />

zitten en bijgeschoold willen<br />

worden. Wij merken dat er veel<br />

vraag naar is en breiden daarom<br />

ons aanbod uit. Trends zijn daarin<br />

niet leidend. Wij zijn een opleidingsinstituut<br />

en we kunnen niet<br />

zomaar met elke trend meegaan.<br />

Voor ons is het belangrijk dat er<br />

vraag naar is op de arbeidsmarkt.<br />

Daarnaast geldt dat het organisatorisch<br />

uitvoerbaar moet zijn:<br />

kwaliteit is leidend.”


80 interview<br />

anni frieSinGer


TUSSEN<br />

SALzBUrg<br />

EN DEArSUm<br />

anni FrieSinger over leven in FrySlân<br />

inTerview<br />

tekst rené oTTerloo<br />

beeld leo voGelzanG<br />

Het is een ferm contrast: aan de ene kant het mondaine Salzburg – stad van Mozart,<br />

theaters, barokke bouwkunst en grandeur – en duizend kilometer noordwestwaarts<br />

het agrarische Dearsum, stipje op de kaart tussen Leeuwarden en Sneek.<br />

Honderdvijftig zielen, weidse landschappen, koeienkuddes, oorverdovende stiltes.<br />

Welkom in de twee werelden van Anni Friesinger. Door rené otterloo<br />

81


82 interview<br />

anni frieSinGer<br />

“Wanneer ik op mijn<br />

racefi ets door Fryslân rijd,<br />

kan ik genieten van de<br />

mooie kop-halsrompboerderijen<br />

in het<br />

landschap”<br />

oem het gerust een cultuurschok, zo’n wisseling van<br />

decor, maar voor Anni Friesinger-Postma (36) voelt<br />

het als een weldaad. De schaatsdiva van weleer –<br />

echtgenote van Ids Postma en moeder van Josephine<br />

van zeventien maanden – pendelt nu nog per auto<br />

heen en weer tussen deze twee werelden. Over niet al<br />

te lange tijd zal ze vaker het luchtruim kiezen. Anni<br />

heeft namelijk haar vliegbrevet op zak. Een trip tussen de<br />

airstrips van Drachten en Salzburg vergt hooguit tweeënhalf<br />

uur. Dat is kostbare tijdwinst.<br />

“Ik ben heel graag in Salzburg”, zo vertelt Anni in de<br />

hoeve waar melkveehouder Ids zijn veestapel houdt. “Het<br />

grootste gedeelte van het jaar woon ik in mijn appartement<br />

in Oostenrijk. Het is een woning in een klooster uit 1600,<br />

midden in de stad, de muren zijn daar vier meter hoog.<br />

Daar ben ik dicht bij mijn familie en ik kan daar heerlijk<br />

anoniem over straat. Natuurlijk ben ik graag in Fryslân,<br />

maar vanwege mijn werk reis ik heel veel door Duitsland.<br />

Ik houd lezingen en verricht promotiewerkzaamheden<br />

voor de Süddeutsche Krankenkasse en ik ben verbonden<br />

aan het skeelermerk K2, dat een speciale vrouwenlijn heeft<br />

ontwikkeld. Daar gaat veel tijd en energie in zitten, maar<br />

het is allemaal ontzettend leuk om te doen.”<br />

genieten van boerderijen<br />

Wanneer Anni’s volle agenda het maar even toelaat, vertoeft<br />

ze bij haar man Ids in Dearsum. Zoals nu, in de periode voor<br />

het EK Allround in Heerenveen. De veelvoudig olympisch en<br />

wereldkampioene schuift in Th ialf drie dagen aan als analist<br />

van Studio Sport.<br />

Fryslân kent ze zo langzamerhand op haar duimpje. Anni<br />

Friesinger uit Inzell kwam als 14-jarig meisje voor de eerste<br />

maal in Heerenveen. Ze deed mee aan de Viking Race voor<br />

jonge schaatstalentjes. In de jaren die daarop volgden, zou<br />

ze ontelbare malen terugkeren.<br />

“Ids en ik hebben elkaar op vrij jonge leeftijd leren kennen,<br />

dus daardoor kwam ik extra vaak in Fryslân. Zes jaar


geleden heeft hij het bedrijf van zijn ouders overgenomen.<br />

De boerderij was hard aan een verbouwing toe, daar hebben<br />

wij ons in 2009 helemaal op gestort. Ik heb een studie<br />

binnenhuisarchitectuur gevolgd, dus ik zag helemaal voor<br />

mij hoe het zou moeten worden. Toch hebben we de hoeve<br />

niet helemaal overhoop gehaald. Ik houd van traditie, van<br />

respect voor oude gebouwen. Wanneer ik op mijn racefiets<br />

door Fryslân rijd, kan ik genieten van de mooie kop-halsrompboerderijen<br />

in het landschap. Daar moet Nederland<br />

zuinig op zijn. Mijn handen jeuken soms om sommige<br />

boerderijen onder handen te nemen. Zelf hebben we veel<br />

geïnvesteerd in duurzaamheid. Energieopwekking via<br />

aardwarmte, isolatie van daken en ramen. Ruimte en<br />

veel lichtinval beschouw ik als luxe in de inrichting van<br />

een woning. Het verlichtingsplan heb ik laten ontwerpen<br />

door Vos Malpertuus uit Groningen. Als ik daar ben, raak<br />

ik enorm geïnspireerd. Ik heb mijn studie indertijd niet<br />

afgemaakt door de drukte van het schaatsen. Als ik ooit de<br />

tijd vind, wil ik dat zeker nog eens doen.”<br />

Herinneringen in ons hart<br />

Wie rondkijkt in de boerenhoeve van Ids en Anni, ontdekt<br />

trouwens weinig herinneringen aan de met goud behangen<br />

carrières van het stel. Een paar grote bekers, dat is het wel.<br />

“Waarom zou dat ook moeten? De herinneringen zitten<br />

in ons hart, dat vinden we veel waardevoller. Ids heeft<br />

zijn prijzen geschonken aan het museum in Sneek. Mijn<br />

medailles en andere spullen liggen in het Olympische<br />

Sportmuseum in Köln.”<br />

Het landelijke Dearsum omschrijft Anni als een klein, maar<br />

gezellig dorpje. “Er leven hier meer koeien dan mensen, zeg<br />

ik weleens, haha… We hebben een oprit van 700 meter en<br />

onze naaste buren wonen een kilometer verderop. In het<br />

begin moest ik wennen aan dat weidse. In Zuid-Duitsland<br />

en Oostenrijk ben je dat niet gewend. Daar leef je tussen<br />

de bergen. Wij wonen hier in de anonimiteit. Voor de<br />

buitenwacht ben ik misschien een extravert type, maar in<br />

werkelijkheid is het juist andersom. Ik houd van rust om mij<br />

interview<br />

anni frieSinGer 83<br />

“ echt genieten doe ik van<br />

een stadje als sneek en van<br />

het sneekermeer”<br />

heen. Het is ook de reden dat ik ben vertrokken uit Inzell.<br />

Iedereen weet daar van elkaar wat je doet, ze zien hoe laat<br />

je ’s avonds het licht uit doet, enzovoort. Ik raakte op den<br />

duur geïrriteerd. Het is een van de redenen waarom ik een<br />

appartement in Salzburg heb gekocht. Daar kan ik ook rustig<br />

over straat zonder dat mensen mij telkens aanklampen.”<br />

Dubbelleventje<br />

“Veel mensen zullen denken dat ik automatisch Heerenveen<br />

noem als mij om mijn favoriete plek in Fryslân wordt<br />

gevraagd. Maar Heerenveen is voor mij vooral de schaatsstad.<br />

Echt genieten doe ik van een stadje als Sneek en van het<br />

Sneekermeer. Het Zaailand in het centrum van Leeuwarden<br />

vind ik erg mooi opgeknapt met het Fries Museum en het<br />

theater. Daar was deze omgeving ook wel aan toe, moet ik<br />

eerlijk zeggen. En wat de Friese taal betreft: ik versta het<br />

helemaal en ik spreek het een beetje. In onze familie hebben<br />

we allemaal een talenknobbel, dus dat ging vrij vlot bij mij.<br />

Iedereen in de provincie praat Fries, de mensen zijn trots op<br />

hun cultuur en tradities. Zelf houd ik daar ook van. In mijn<br />

geboortestreek dragen de dames op zondag een Dirndl. Dat is<br />

een vergelijkbare traditie. Hier heb je de Sneekweek, bij ons<br />

het Oktoberfest. Alleen het gekke is: in Duitsland eten we<br />

de kruidkoekjes met kaneel of anijs alleen tijdens Advent,<br />

in de weken voor kerst, in Fryslân kun je die het hele jaar<br />

door kopen.”<br />

Over hun toekomst in Fryslân zegt Anni Friesinger ten slotte:<br />

“Daar kan ik geen antwoord op geven. Geen idee. Ids heeft<br />

zijn wortels in Dearsum, daar zal hij nooit vertrekken. Ik zal<br />

Salzburg nooit voorgoed kunnen verlaten. Maar het wringt<br />

nu niet, ook met Josephine erbij valt het super te combineren.<br />

Ids en ik kennen elkaar al vele jaren. Eigenlijk weten wij<br />

niet beter. Als schaatsers waren wij altijd onderweg. Soms<br />

zaten we in dezelfde plaats op trainingskamp, maar zagen<br />

we elkaar niet, doordat onze trainingsprogramma’s langs<br />

elkaar heen liepen. Wij zijn dit dubbelleventje gewend.”


84<br />

sporT updaTes<br />

karel knapzak-bokaal<br />

Kinderen van verschillende basisscholen doen<br />

jaarlijks in Bakkeveen mee aan een educatieve<br />

en avontuurlijke wandeltocht. De drie groepen<br />

die de opdrachten het beste uitvoeren winnen<br />

prijzen, waaronder de Karel Knapzak-bokaal.<br />

Berenloop op Terschelling<br />

Op 3 november 2013 vindt op Terschelling de Berenloop<br />

plaats, een van de mooiste en zwaarste<br />

(halve) marathons van Nederland, met zo’n 4.000<br />

deelnemers, over een uniek wisselend parcours.<br />

De Berenloop is in vijftien jaar tijd uitgegroeid<br />

tot één van de grootste atletiekevenementen van<br />

Noord-Nederland.<br />

Terschelling is 30 kilometer lang en 3 tot 4 kilometer<br />

breed. De brede strandvlaktes, duinen, bossen,<br />

kwelders, polder en wad zorgen voor een uniek<br />

natuurlandschap. Het eerste deel van de Berenloop<br />

voert langs de diverse dorpen op Terschelling,<br />

met allemaal hun eigen speciale sfeer. Het<br />

grootste dorp van het eiland is West-Terschelling,<br />

waar de veerboot aankomt. Het gezicht van West-<br />

Terschelling wordt bepaald door de Brandaris,<br />

de 55 meter hoge vuurtoren. De Brandaris is dan<br />

ook gekozen als start- en fi nishpunt van de Berenloop.<br />

Vanuit West-Terschelling loopt een weg<br />

oostwaarts langs de verschillende dorpen, zoals<br />

Halfweg, Baaiduinen, Midsland, Formerum, Lies,<br />

Hoorn en ten slotte Oosterend. De marathonlopers<br />

zien alle dorpen aan zich voorbijkomen; de<br />

deelnemers aan de halve marathon slaan bij Formerum<br />

af in de richting van het strand. De Berenloop<br />

is niet alleen bijzonder vanwege het zware<br />

parcours, maar ook vanwege de sfeer die tijdens<br />

het marathonweekend op Terschelling heerst.<br />

Vrijwel iedereen op het eiland is betrokken bij de<br />

Berenloop: als loper, als supporter, als vrijwilliger<br />

of als toeschouwer. En dat voel je!<br />

Op zaterdag 2 november wordt een gezellige<br />

Breakfastrun georganiseerd. De afstanden<br />

zijn 5 en 10 kilometer en er kan worden meegedaan<br />

door iedereen vanaf 14 jaar. Een leuke<br />

opwarmer voor deelnemers en supporters!<br />

Meer weten: berenloopterschelling.nl.<br />

koninklijk zeilen in Sneek<br />

De 78ste Sneekweek zal worden gehouden<br />

van 3 tot en met 8 augustus 2013. Het evenement<br />

is uitgegroeid tot the place to be voor<br />

(jonge) watersporters. De Sneekweek is ont-<br />

staan vanuit de beroemde Hardzeildag. Deze<br />

Hardzeildag wordt al vanaf 1814 jaarlijks op<br />

een woensdag in augustus georganiseerd. Alles<br />

wat in Sneek over een zeil beschikte, ging<br />

sindsdien naar het meer toe om deze dag te<br />

vieren. In 1934 werd voor de eerste keer de<br />

Sneekweek georganiseerd. Deze wedstrijdserie<br />

(van zes dagen) ontstond door het samenvoegen<br />

van de twee wedstrijdseries van<br />

de toenmalige twee Sneeker Zeilvereningen.<br />

Dit waren de Koninklijke Zeilvereniging Sneek<br />

(KZS, opgericht in 1851) en de Sneeker Zeilclub<br />

(SZ, opgericht in 1902). De eerste helft van<br />

de serie werd georganiseerd door de KZS, de<br />

andere helft van de serie door de SZ; ieder<br />

met zijn eigen boeien, wedstrijdcomité en<br />

prijzen. In 1966 werd het Sneekweek Comité<br />

opgericht, dat gezamenlijk de hele week organiseerde.<br />

Bij de eerste Sneekweek in 1934<br />

deden in totaal 177 deelnemers mee, met als<br />

grootste klasse de 16m2. Tegenwoordig verschijnen<br />

circa 1.000 zeilboten aan de start. De<br />

Sneekweek werd het bindende element tussen<br />

beide zeilverenigingen, wat in 1981 leidde tot<br />

het samengaan tot één vereniging: de Koninklijke<br />

Watersportvereniging Sneek.<br />

Meer weten: sneekweek.nl.<br />

Loop Leeuwarden<br />

In 2012 vond alweer de zesde editie van het<br />

grootste loopevenement van Fryslân plaats.<br />

In een paar jaar tijd is Loop Leeuwarden uitgegroeid<br />

tot het grootste jaarlijkse loopevenement<br />

van Fryslân. Ruim 5.000 deelnemers<br />

gingen van start om te wandelen (35 km, 25<br />

km en 10 km) of hard te lopen (21,1 km, 10 km<br />

en 5 km). Voor de kids was er nog een loop van<br />

1 kilometer. De omstandigheden waren ideaal.<br />

Veel deelnemers braken hun persoonlijk record.<br />

”Heerlijk gelopen op een mooie route”, “Ik heb<br />

een topdag gehad”, “Complimenten voor de organisatie<br />

en het publiek voor de mooie sfeer”.<br />

Het is een greep uit de vele reacties via de sociale<br />

media. Onder leiding van Hugo Veenker<br />

en Annamarie Thomas werd er fl ink warmgelopen.<br />

Andries Ekhart, wethouder Sport van<br />

de gemeente Leeuwarden, overhandigde alle<br />

winnaars hun prijs. De zevende editie van Loop<br />

Leeuwarden is op zondag 2 juni 2013.<br />

Meer weten: loopleeuwarden.nl.<br />

tuSSen Slik & Zand<br />

Op zaterdag 19 oktober 2013 organiseert<br />

Stichting Sportpromotie Ameland<br />

de derde editie van het wandelevenement<br />

Tussen Slik & Zand. Wandelen<br />

over Ameland tussen wad en Noordzee,<br />

met afwisselende routes van 10, 17<br />

en 25 kilometer. De start en fi nish van<br />

de tocht is in het sfeervolle dorp Nes.<br />

Maak als wandelaar tijdens deze dag<br />

onderdeel uit van een bijzonder gebied,<br />

dat niet voor niets door UNESCO<br />

is uitgeroepen tot Werelderfgoed.<br />

De routes voeren over wegen, paden en<br />

sporen, die u via de wadkant, bos, duinen<br />

en het strand weer laten fi nishen in<br />

het sfeervolle centrum van Nes. Maak de<br />

oversteek voor een dag of weekeinde en<br />

ervaar de ongerepte natuur van dit Waddeneiland.<br />

Alle deelnemers ontvangen<br />

een bijzonder routeboekje met uitleg<br />

over de wandelroute en informatie over<br />

de bijzondere natuur- en cultuurwaarden<br />

onderweg.<br />

Meer weten: tussenslikenzand.nl.<br />

elFStedenkruiS erkend<br />

alS onderScheiding<br />

Het Elfstedenkruis, dat rijders na het voltooien<br />

van de Elfstedentocht ontvangen,<br />

krijgt de status van een offi ciële onderscheiding,<br />

zoals dat bijvoorbeeld ook<br />

geldt voor de Nijmeegse Vierdaagse. Minister<br />

Plasterk van Binnenlandse Zaken<br />

heeft hiertoe het besluit genomen. Het<br />

betekent dat rijders in de toekomst een<br />

kruisje met blauwwit lintje plus een oorkonde<br />

en een draaginsigne krijgen. Het<br />

besluit wordt met terugwerkende kracht<br />

ingevoerd. Schaatsers die in het verleden<br />

de tocht hebben uitgereden, kunnen de<br />

bijbehorende versierselen aanvragen.<br />

De wijze waarop dat moet gebeuren,<br />

zal nog door de Koninklijke Vereniging<br />

De Friesche Elf Steden worden gecommuniceerd.


lessen van 2012<br />

Column<br />

anneer de winter twee<br />

dagen langer had geduurd,<br />

hadden we vorig<br />

jaar een Elfstedentocht<br />

gehad. Dan was Fryslân<br />

voor één dag de navel van<br />

de wereld geweest. Want een<br />

exclusief bezit van Fryslân<br />

zijn we allang niet meer. Het<br />

ledenbestand bestaat bijvoorbeeld<br />

voor zeventig procent uit<br />

niet-Friezen. En zelfs al klotst<br />

het water nog door de vaarten,<br />

het weerhoudt media als CNN en<br />

The New York Times er niet van<br />

om mij te bellen met de vraag hoe<br />

het ermee staat. Ze waren beslist<br />

gekomen in 2012, van heinde en<br />

verre. Maar de dooi maakte aan alle<br />

illusies een einde.<br />

Ondanks die teleurstelling heeft die<br />

operatie van 2012 ons veel gebracht.<br />

We kregen de bevestiging dat we<br />

er niet alleen als organisatie met al<br />

haar vrijwilligers klaar voor waren,<br />

maar dat ook alle instanties om ons<br />

heen voor hun taak berekend waren.<br />

Er waren ook lessen. Vanaf het eerste<br />

moment dat het woord Elfstedentocht<br />

in de kranten opdook, werden<br />

we overstelpt met duizenden<br />

en nog eens duizenden telefoontjes<br />

en e-mails. Daarom hebben we nu<br />

een callcenter ingericht dat zodra de<br />

storm losbarst wordt bemand met<br />

vrijwilligers. We leerden de impact<br />

van de nieuwe media kennen. Op<br />

85<br />

column<br />

wiebe wielinG<br />

een avond, toen het bestuur de<br />

rayonhoofden bijeen had geroepen,<br />

met geen ander doel dan gewoon<br />

even bij te praten, leidde dat<br />

onmiddellijk tot een tweet. Een uur<br />

later waren het er honderdduizend.<br />

Hielden we voorheen rekening met<br />

de komst van 2.500 journalisten uit<br />

binnen- en buitenland, als de tocht<br />

nu gehouden wordt staan er 2 miljoen<br />

verslaggevers langs de kant om<br />

foto’s en filmpjes te versturen en de<br />

beelden van commentaar te voorzien.<br />

Zo hebben we ons, ook zonder<br />

tocht, kunnen voegen naar de<br />

tijdgeest. Werd vroeger afgewacht<br />

tot er ijs lag en werd er vervolgens<br />

rustig bekeken hoe dat zich ontwikkelde,<br />

tegenwoordig zijn we waar<br />

mogelijk proactief bezig. Statistisch<br />

is er maar één keer in de vijftien<br />

jaar een Elfstedentocht, dus als de<br />

kans zich voordoet, moet je ’m zien<br />

te grijpen. Daarom zullen we in het<br />

vroegste stadium naar buiten gaan,<br />

om de ijsvloer te bevorderen. Wat<br />

blijft is het karakter van de tocht.<br />

Die houden we vrij van commercie.<br />

De hele dag kost 2 miljoen euro en<br />

dat bedrag wordt opgebracht door<br />

de deelnemers – zo simpel is het en<br />

blijft het. En Fryslân is het decor, de<br />

rest van de wereld is welkom.<br />

Wiebe Wieling,<br />

Voorzitter van de Koninklijke<br />

Vereniging De Friesche Elf Steden


86<br />

frieSe SporTen<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld marTin de jonG


friese sporten<br />

fierljeppen | polSSTokverSprinGen<br />

FIERLJEPPEN<br />

polsstokverspringen<br />

polsstokverspringen<br />

Fierljeppen, met een stok van 13 meter over een afstand van 20 meter<br />

springen, is geen slootjespringen | Fierljeppen is een van van de meest complexe<br />

atletiekvormen die er bestaat | Klimmen, sprinten en springen komen komen erin<br />

samen samen | | Om Om te kunnen kunnen fi erljeppen erljeppen hoef hoef je niet niet per se se lang lang te te zijn zijn | Als Als je je lang lang<br />

bent, bent, heb je je het voordeel van meer gewicht | Kort zijn maakt je explosiever<br />

explosiever<br />

| Fierljeppen Fierljeppen is is de Friese benaming voor polsstokverspringen, ook bekend<br />

als bongelwuppen bongelwuppen bongelwuppen bongelwuppen in Groningen | De bedoeling bij fi erljeppen is om met<br />

behulp van een polsstok een zo groot mogelijke afstand over een sloot te<br />

overbruggen | De lichaamsafdruk in het zand het dichtst bij het water wordt<br />

aangemerkt als meetpunt | Je moet je sprong binnen 2,5 minuut hebben<br />

gemaakt | Een sprong bestaat uit een korte felle sprint naar de polsstok, een<br />

goede insprong, het klimmen naar de top van de polsstok en een uitsprong<br />

in het zandbed | Het klimmen naar de top van de polsstok is verboden bij<br />

polsstokhoogspringen | Maar dat is ook een heel andere sport | Fierljeppen<br />

is een vrouwvriendelijke sport | Fierljeppen is voor het oog een makkelijke<br />

sport | Keatsen wordt vaak niet begrepen, fi erljeppen wel | Dertig jaar<br />

geleden droomde men van een sprong van 18 meter | Nu wordt er 21 meter<br />

gesprongen en van 22 gedroomd | Als je als kind al begint met springen,<br />

zie je geen gevaar | Later weet je niet beter<br />

87


88<br />

reporTaGe<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld beleef frieSland<br />

langS de elF FrieSe Steden<br />

HOE DAN OOk!<br />

JE mOET HET EEN kEEr<br />

gEDAAN HEBBEN<br />

De Elfstedentocht? Dan weet iedereen wel waarover<br />

we het hebben. Maar niet iedereen weet dat er<br />

méér manieren zijn om de tocht te voltooien dan op<br />

schaatsen. Gewoon lopend bijvoorbeeld. Of op de<br />

fi ets, de step, de mountainbike of de motor. Met een<br />

boot. Of suppend, jawel! Door thea van Der schaaf


eportage<br />

elfSTedenTochT 89


eportage<br />

90<br />

elfSTedenTochT<br />

11Steden<br />

et zijn dezelfde elf steden, het<br />

is hetzelfde water, er is altijd<br />

één winnaar en er zijn onvermijdelijk<br />

verliezers. Laat<br />

twee dames alles vertellen<br />

over hun Elfstedentocht en je<br />

hoort hen beiden over uitvallers<br />

en doorbijters, fanatieke<br />

vrijwilligers en enthousiaste toeschouwers.<br />

En over hoe je de tocht<br />

slechts volbrengt op karakter. Toch<br />

zijn er geen twee sporten zo verschillend<br />

als het karakteristieke<br />

schaatsen over het ijs en het ver-<br />

Schaatsen<br />

Sinds 1909<br />

Maximaal 16.000<br />

deelnemers<br />

15 keer tot nu toe<br />

Start en fi nish in<br />

Leeuwarden<br />

opvallend: alle medailles<br />

en wisselprijzen bestemd<br />

voor de prijswinnaars van de<br />

eerstvolgende Elfstedenwedstrijd<br />

liggen tentoongesteld<br />

in een museum in Sneek.<br />

meer weten:<br />

elfstedentocht.nl<br />

Fietsen<br />

Sinds 1912<br />

Maximaal 15.000<br />

deelnemers<br />

Tweede Pinksterdag<br />

Start en fi nish in Bolsward<br />

opvallend: tot en met 2012<br />

hebben 18 deelnemers<br />

de tocht 50 maal of vaker<br />

gefi etst. De heer Reitsma uit<br />

Stiens fi etste hem tot nu toe<br />

59 keer.<br />

meer weten: 11steden.nl<br />

nieuwende suppen over het water.<br />

“Alsof je door het weiland wandelt”,<br />

zo omschrijft Anne-Marie<br />

Reichman het suppen van een Elfstedentocht.<br />

Even voor de beeldvorming:<br />

suppen staat voor ‘stand up<br />

paddle boarden’, wat neerkomt op<br />

je staand op een surfplank met een<br />

peddel over het water verplaatsen.<br />

“Je leert niet alleen het water op<br />

een geheel nieuwe manier kennen,<br />

ook de omgeving. Suppend door<br />

het Friese landschap sta je letterlijk<br />

oog in oog met de paarden en<br />

koeien in de wei.”<br />

motor<br />

Sinds 1915<br />

Maximaal 3.600<br />

deelnemers<br />

Tweede Pinksterdag<br />

Start en fi nish in<br />

Leeuwarden<br />

opvallend: in de beginjaren<br />

werden de deelnemers ook<br />

getest op hun kaartleesvaardigheid,<br />

hun stuurmanskunsten<br />

en hun kennis van ‘de<br />

regels van den weg’<br />

meer weten:<br />

frieschemotorclub.nl<br />

Wandelen<br />

Sinds 1946<br />

1.136 deelnemers in 2012<br />

In de week van Hemelvaart,<br />

één- tot vijfdaags<br />

Start en fi nish (vijfdaags)<br />

in Leeuwarden<br />

opvallend: oudste vijfdaagse<br />

van Nederland<br />

meer weten:<br />

elfstedenwandeltocht.nl<br />

Boten<br />

Sinds 1946<br />

360 deelnemers in 2011<br />

Zesdaags, driejaarlijks<br />

Start en fi nish in<br />

Leeuwarden<br />

opvallend: geschikt voor<br />

kano’s, zeilboten, motorboten<br />

en roeiboten<br />

meer weten:<br />

wvdemeeuwen.nl


oeien<br />

Sinds 1984<br />

Maximaal 100 binnen- en<br />

buitenlandse estafetteploegen,<br />

met minimaal 3<br />

en maximaal 12 personen<br />

Vrijdag en zaterdag na<br />

Hemelvaart<br />

Start en fi nish in<br />

Leeuwarden<br />

opvallend: in 2010 werd de<br />

route uitgebreid met een<br />

extra etappe over Berlikum<br />

meer weten:<br />

elfstedenroeimarathon.nl<br />

Steppen<br />

Sinds 1985<br />

150 deelnemers<br />

Eerste Pinksterdag<br />

Start en fi nish in Bolsward<br />

opvallend: in 2012 werd een<br />

opstepdag georganiseerd,<br />

om te ervaren wat het steppen<br />

inhoudt<br />

meer weten:<br />

stepelfsteden.nl<br />

Suppen, eigenlijk is het helemaal<br />

niet zo nieuw. Al in de jaren zestig<br />

werd deze ‘andere manier van verplaatsen<br />

over water’ ontdekt door<br />

surfl eraren op Hawaï. Ze kwamen<br />

erachter dat je door te staan op de<br />

plank meer overzicht hebt en toch<br />

je evenwicht kunt behouden. Maar<br />

pas tien jaar geleden begon het suppen<br />

zich echt te verspreiden over de<br />

wereld en werd de duursport ook<br />

populair als een combinatie van fi tness-<br />

en crosstraining op het water.<br />

A sport was born!<br />

Suppen<br />

Sinds 2008<br />

Maximaal 400 deelnemers,<br />

zowel in teamverband als<br />

individueel te volbrengen<br />

Vijfdaags<br />

Start en fi nish in<br />

Leeuwarden<br />

opvallend: er is iedere dag<br />

een verplichte pauze van 15<br />

minuten<br />

meer weten:<br />

sup11citytour.nl<br />

mountainbiken<br />

Sinds 2012<br />

Maximaal 750 teams van 2<br />

personen<br />

Driedaags<br />

Start en fi nish in Dokkum<br />

opvallend: voor het grootste<br />

deel onverharde route met<br />

langste afstand van 330<br />

kilometer<br />

meer weten:<br />

11steden-mtbmarathon.nl<br />

reportage<br />

elfSTedenTochT 91<br />

SUP 11-City Tour<br />

Anne-Marie, van oorsprong Friezin,<br />

maar wonend en in training als professioneel<br />

watersportster op Hawaï,<br />

zocht naar een manier om het suppen<br />

in Nederland te introduceren.<br />

Toen ze in 2008 in vijf dagen op haar<br />

plank langs de Friese elf steden supte,<br />

wist ze het. “Het is bijzonder om<br />

te zien hoe een sport met een internationaal<br />

karakter eigenlijk het beste<br />

tot z’n recht komt in Fryslân over<br />

het Elfstedenwater. Het sluit aan op<br />

alles wat Fryslân te bieden heeft.”<br />

9Manieren


NIEUW<br />

DÉ NIEUWE MAAT<br />

LEEUWARDER COURANT OP IPAD<br />

Geschikt voor iPad en iPad mini<br />

1 week gratis<br />

NU IN DE APP-STORE


Het enthousiasme van het publiek waarmee<br />

het suppen ontvangen werd, maakt dat het een<br />

succesvol jaarlijks terugkerend evenement geworden<br />

is. Deelnemers aan de SUP 11-City Tour<br />

komen van over de hele wereld en het aantal<br />

deelnemers is van een handjevol fanatiekelingen<br />

uitgegroeid tot bijna 200. Anne-Marie: “Het<br />

is inmiddels een item voor de bucketlist geworden.<br />

Suppen langs de elf steden móet je eens gedaan<br />

hebben.”<br />

in onderhoud<br />

“In Alvestêdetocht op redens, dat móast ris dien<br />

hawwe.” Een Elfstedentocht schaatsen, dat<br />

móet je eens gedaan hebben. Met dezelfde woorden<br />

en dezelfde toon als Anne-Marie antwoordt<br />

Klasina Seinstra op de vraag wat dat nou is met<br />

die befaamde Elfstedentocht. Ze was de winnares<br />

van de laatste tocht in 1997. “It riden sels<br />

wie al in fantastyske erfaring. Der gebeurt wat<br />

mei dy op sa’n dei. Dat is net yn wurden út te<br />

lizzen, dat móatst meimeitsje om it te fi elen. It<br />

entûsjasme fan al dy frijwilligers en taskôgers,<br />

oerweldigjend. En doe wûn ik. It wie ien grut<br />

feest, geweldich.”<br />

Toen het net niet doorging in februari 2012, deed<br />

ze het toch. Klasina schaatste langs de elf steden<br />

in vier dagen. “It koe ek echt nét”, zoveel<br />

werd haar toen wel duidelijk. Dolgraag wil ze<br />

hem nog een keer volbrengen, de toerversie van<br />

de Elfstedentocht. Daarom blijft ze “yn ûnderhâld”,<br />

zoals ze het zelf verwoordt.<br />

Intussen volbracht ze de Elfstedentocht ook<br />

wandelend en op de fi ets. En waar je verwacht<br />

dat de editie op de schaats het zwaarst moet<br />

zijn, legt Klasina uit dat dat niet zo één twee<br />

drie te zeggen is. “Ast efk es net trapest, rôlest<br />

wol troch, ast efk es net skaatst, glidest noch wol<br />

in eintsje. Mar ast ophâldst mei rinnen, stiest<br />

stil.” Daarmee is wandelen een hele andere discipline<br />

dan het fi etsen en schaatsen en kost het<br />

verreweg de meeste tijd, zowel qua training –<br />

“in jier lang fl ink trochstappe” – als qua uitvoering.<br />

“It fytsen hast wat fl ugger yn ’e fuotten.<br />

En tsja, it reedriden, it spannendste is fansels<br />

wannear’t it wer echt sa fi er is.”<br />

Laatste vijftig kilometer<br />

In 2009 kreeg de Vereniging De Friesche Elf<br />

Steden vanwege het honderdjarig bestaan het<br />

predicaat Koninklijk. Afgelopen jaar werd bekendgemaakt<br />

dat het Elfstedenkruisje voortaan<br />

geldt als “een offi ciële onderscheiding voor een<br />

uitzonderlijke sportprestatie”. Daarmee wordt<br />

het bijzondere karakter van de Elfstedentocht<br />

bevestigd. “Absolút terjochte”, zegt Klasina. “Ik<br />

haw respekt foar elkenien dy’t dy 200 kilometer<br />

útrydt, op watfoar snelheid dat ek is. Want elkenien<br />

kin 150 kilometer reedride, mar dy lêste 50,<br />

dy binne it swierst. Yn ’e kop moatst troch, mar<br />

dyn liif moat ek mei. In Alvestêdetocht útride,<br />

dat fertsjinnet in lintsje.”<br />

reportage<br />

elfSTedenTochT 93<br />

“ ast efkes net trapest,<br />

rôlest wol troch, ast<br />

efkes net skaatst, glidest<br />

noch wol in eintsje. mar<br />

ast ophâldst mei rinnen,<br />

stiest stil.”<br />

Elfstedenbrevet<br />

Op initiatief van de Koninklijke Vereniging<br />

De Friesche Elf Steden, Stichting<br />

De Friese Elfsteden Rijwieltocht en<br />

Stichting Friese 11-steden Wandeltochten<br />

wordt aan sporters die de drie<br />

Elfstedentochten onder auspiciën van<br />

deze organisaties hebben geschaatst,<br />

gefi etst en gewandeld een brevet uitgereikt.<br />

Het brevet werd voor het eerst<br />

uitgegeven in 1987. Tot nu toe zijn er in<br />

totaal 1.358 brevetten uitgereikt.


94<br />

inTerview<br />

tekst maarTen weSTermann<br />

beeld peTer van aalST<br />

Dinsdag 18 december 2012 vormt een<br />

belangrijke mijlpaal in de totstandkoming<br />

van Nieuw Thialf. Op die dag zegden<br />

Provinciale Staten van Fryslân een bedrag<br />

van 50 miljoen euro toe voor de bouw van<br />

een compleet nieuw ijsstadion. “En dat is<br />

hard nodig”, zegt Eelco Derks, sinds maart<br />

vorig jaar directeur van Thialf.<br />

Door Maarten WesterMann<br />

We stoken hier letterlijk<br />

voor de vogeltjes”, zegt<br />

Derks. “De energiekosten bedragen<br />

hier meer dan een miljoen euro<br />

per jaar en in een nieuwe accommodatie<br />

moet dat minimaal met<br />

de helft worden teruggebracht. Als<br />

alles volgens plan verloopt, ligt er<br />

in juni een realisatiebesluit en dan<br />

kunnen we gaan bouwen. In 2016<br />

kunnen we dan over een duurzame<br />

accommodatie beschikken, die voldoet<br />

aan alle eisen van de moderne<br />

tijd, met toepassingen waar anderen<br />

dan weer hun voordeel mee<br />

kunnen doen.”<br />

Die duurzaamheid zal zich op verschillende<br />

manieren manifesteren.<br />

Bijvoorbeeld door de keuze van de<br />

te gebruiken materialen, door het<br />

winnen en opslaan van eigen energie,<br />

door het energiezuinig vriezen<br />

van de vloer, door het scheiden van<br />

het klimaat boven de ijsvloer en<br />

op de tribunes, en zo meer. Derks:<br />

“We zijn nu bezig om een concept


te ontwikkelen met Energy Valley,<br />

een samenwerkingsverband op het<br />

gebied van duurzame energie van<br />

de drie noordelijke provincies.”<br />

Snelste laaglandbaan<br />

Derks heeft ervaring in de combinatie<br />

van sport en projectontwikkeling.<br />

Hij was bijvoorbeeld nauw<br />

betrokken bij de realisatie van Topsportcentrum<br />

Almere. “Vastgoed<br />

mag in de sport nooit leading zijn”,<br />

doceert de oud-topbasketballer,<br />

eelco derkS over nieuW tHialF<br />

die het tot het universiteitsteam<br />

van Southeast Missouri schopte en<br />

in eigen land uitkwam voor Den<br />

Helder en het Nederlands team.<br />

“Kijk naar wat er in de ArenA gebeurde,<br />

waar de grasmat niet het<br />

uitgangspunt was, terwijl het daar<br />

toch allemaal moet gebeuren. We<br />

willen van Nieuw Th ialf de snelste<br />

laaglandbaan van de wereld maken.<br />

Daar mogen geen concessies<br />

aan worden gedaan ten gunste van<br />

de vorm. Waarmee ik niet wil zeg-<br />

“ We willen er<br />

de snelste<br />

laagland baan<br />

van maken”<br />

interview<br />

eelco derkS over nieuw Thialf 95<br />

gen dat je helemaal geen aandacht<br />

moet besteden aan het uiterlijk,<br />

maar in samenhang met het streven<br />

naar duurzaamheid moet alles<br />

in de goede volgorde en met een<br />

goede balans gerealiseerd worden.<br />

Als er al van een wauw-eff ect sprake<br />

is, dan graag wanneer je binnenkomt.”<br />

Schitterend podium<br />

Goed nieuws dus voor Fryslân en<br />

voor de schaatsliefh ebbers. Goed


interview<br />

96 eelco derkS over nieuw Thialf<br />

sven kramer behoorde tot de<br />

eerste die positief reageerden op<br />

de investering<br />

nieuws ook voor de topschaatsers,<br />

die in de toekomst verzekerd zijn<br />

van een schitterend podium om<br />

hun kunsten te vertonen. Schaatsicoon<br />

Sven Kramer behoorde tot<br />

de eersten die positief reageerden<br />

op de historische investering van de<br />

provincie Fryslân, maar plaatste er<br />

wel – de topsporter die hij is – een<br />

kanttekening bij: Nieuw Th ialf is<br />

pas compleet wanneer er ook een<br />

tweede baan wordt aangelegd, die<br />

exclusief bestemd is voor de top<br />

en omgeven is met alle denkbare<br />

“ schaatsen<br />

zit nu eenmaal<br />

in het dna<br />

van de<br />

Friezen”<br />

faciliteiten. Noem het gerust een<br />

schaatslaboratorium. Een baan die<br />

365 dagen per jaar beschikbaar is<br />

voor prestatieschaatsers, zonder<br />

dat zij rekening hoeven te houden<br />

met al die duizenden recreanten<br />

die ook zo graag hun rondjes rijden.<br />

Daarmee is Nieuw Th ialf écht<br />

af. Maar daar hangt natuurlijk wel<br />

een prijskaartje aan. Op basis van<br />

het huidige prijspeil kost die accommodatie<br />

– dus inclusief tweede<br />

baan – 106 miljoen euro. Derks:<br />

“In onze berekeningen zijn we uit-<br />

gegaan van 76 miljoen euro van de<br />

provincie Fryslân en de gemeente<br />

Heerenveen, 20 miljoen van de nationale<br />

overheid en 10 miljoen van<br />

het bedrijfsleven. We rekenen erop<br />

dat nationale overheid en bedrijfsleven<br />

een belangrijke rol zullen spelen<br />

in het vervolg van het fi nanciële<br />

traject.”<br />

Clusteren van kennis en kunde<br />

Intussen hebben zich kapers op<br />

de kust gemeld, die de positie van<br />

Th ialf kunnen bedreigen. In Zoe-


termeer en Almere leven plannen<br />

om ook tot een totaalconcept te<br />

komen. “Alle drie kan niet”, zegt<br />

Derks beslist. “Er zijn geen drie<br />

topsportijsaccommodaties naast<br />

elkaar te exploiteren. Alle drie de<br />

initiatieven zullen daar de gevolgen<br />

van ondervinden. Dan ontstaat er<br />

een versnippering, wat nadelig zal<br />

zijn voor het topschaatsen, dat juist<br />

gebaat is bij het clusteren van kennis<br />

en kunde. Het is daarom voor<br />

alle betrokkenen belangrijk dat er<br />

zo snel mogelijk duidelijk is dat<br />

Thialf die tweede baan krijgt. Dan<br />

zijn we verzekerd van topschaatsen<br />

op de plek waar het hoort, namelijk<br />

in Heerenveen. Schaatsen<br />

zit nu eenmaal in het DNA van de<br />

Friezen. Dat merk ik in deze functie<br />

telkens weer. Aan de medewerking<br />

die je krijgt en aan de meningen<br />

die je hoort. We zijn er natuurlijk<br />

nog niet, maar een provincie die<br />

50 miljoen euro vrijmaakt voor een<br />

sportaccommodatie, dat is indrukwekkend.”<br />

interview<br />

eelco derkS over nieuw Thialf 97<br />

Sponsor Essent blij met investering<br />

“De provincie Fryslan heeft een belangrijke stap genomen door<br />

in Nieuw Thialf te investeren”, aldus manager externe relaties<br />

van energiebedrijf Essent Paul Boehlé. “Thialf is een icoon; is een<br />

merk waar het schaatsen, Friesland, Heerenveen en eigenlijk heel<br />

Nederland wel bij vaart. Essent heeft de verduurzaming van stadions<br />

hoog in het vaandel. Dat is in het huidige Thialf onhaalbaar. Voor<br />

het maken van ijs zal altijd energie nodig zijn, maar op alle andere<br />

punten valt er met een nieuwe accommodatie veel te winnen.””


98<br />

sportief in bedrijf<br />

frieS conSorTium ‘yn STreken’<br />

Friso Bouwgroep, Van Wijnen, Ingenieursbureau<br />

Oranjewoud en Alynia Architecten<br />

Fries consortium<br />

‘Yn Streken’ kan ambities<br />

Th ialf in praktijk brengen<br />

Het nieuwe Thialf moet qua energiebesparing, klimaatbeheersing, duurzaamheid,<br />

techniek, uitstraling, sportfaciliteiten en ijsvloer helemaal top of the bill worden.<br />

De provincie Fryslân gaat de lat hoog leggen. Grote ambities moeten worden<br />

waargemaakt. Van de partij aan wie het realiseren van dit uitdagende karwei wordt<br />

gegund, wordt veel gevraagd. het friese bouwconsortium ‘yn Streken’<br />

(Friso Bouwgroep, Van Wijnen, Ingenieursbureau Oranjewoud en Alynia<br />

Architecten), dat in de race is om dit majeure project uit te voeren, weet dat<br />

dondersgoed. Men is er klaar voor! Door alBert van KeIMPeMa<br />

Voor de genoemde bedrijven<br />

die zich binnen<br />

het consortium hebben<br />

verenigd is Th ialf geen onbekend<br />

verhaal. Integendeel, de vier ondernemingen<br />

hebben veel expertise<br />

met het ijsstadion, waarvan<br />

zij tevens sponsor zijn en waar<br />

Friso het schoolschaatsen ondersteunt.<br />

Om zo’n grootschalig plan<br />

inhoud te geven en te kunnen<br />

uitwerken moet je maximale<br />

kennis van de (bouw)historie en<br />

de bestaande situatie hebben.<br />

Wel, dat is het geval bij het Friese<br />

consortium. Niemand anders<br />

heeft deze belangrijke knowhow.<br />

Al tientallen jaren zijn Friso, Van<br />

Wijnen, Oranjewoud en Alynia<br />

betrokken bij verbouw, nieuwbouw,<br />

moderniseringen en renovaties.<br />

Bovendien hebben ze veel<br />

ervaring opgebouwd met sportprojecten<br />

(bv. Sportstad Heerenveen),<br />

grote, complexe projecten<br />

(bv. Provinsjehûs in Leeuwarden)<br />

en optimaal duurzame projecten<br />

(UPC-kantoor in Leeuwarden, het<br />

duurzaamste gebouw van Nederland<br />

– erkend met BREEAM Excellent).<br />

De groep staat erom bekend<br />

altijd afspraken na te komen en<br />

binnen geplande tijd en begroot<br />

budget te bouwen. Om goed<br />

beslagen ten ijs te komen hebben<br />

ze in de aanloop naar de aanbesteding<br />

de krachten gebundeld. Medio<br />

dit jaar wordt het uitschrijven<br />

van de tender verwacht en in de<br />

loop van het jaar de gunning. Een<br />

spannende tijd van rekenen, tekenen<br />

en voorbereiden breekt aan.<br />

Het consortium, dat in totaal<br />

meer dan duizend man aan het<br />

werk moet houden, heeft alle<br />

benodigde kennis, kwaliteiten,<br />

specialismen en deskundigen in<br />

huis om Th ialf terug te brengen<br />

naar de mondiale nummer 1-positie<br />

en om het ijsstadion in zijn<br />

nieuwe vorm toonaangevend te<br />

laten blijven in topsport, breedtesport,<br />

trainingen, wedstrijden,<br />

schaatsplezier en beleving.<br />

Vanuit het<br />

beLanG<br />

Van werk­<br />

GeLeGenheid<br />

zou<br />

het VerstandiG<br />

ziJn Voor<br />

een fries<br />

consortiuM<br />

te<br />

kiezen<br />

werkgelegenheid<br />

In deze tijd van economische<br />

malaise en lage bouwproductiviteit<br />

is het van groot belang dat<br />

het nieuwe Th ialf wordt gebouwd<br />

door bedrijven die in Fryslân hun<br />

oorsprong vinden en die hier<br />

zijn gevestigd. Juist aan deze<br />

provincie in de periferie van ons<br />

land, en met haar vanouds sterke<br />

bouwsector, is de economische<br />

neergang niet voorbijgegaan.<br />

Fryslân heeft een economische<br />

impuls hard nodig. Vanuit het belang<br />

van werkgelegenheid zou het<br />

verstandig zijn om voor een Fries<br />

consortium met voldoende kennis<br />

en ervaring te kiezen. Immers,<br />

dat betrekt ook weer onderaannemers<br />

uit deze regio bij het project.<br />

Een nieuw Th ialf is van levensbelang<br />

voor de nationale en<br />

internationale schaatssport, maar<br />

ook voor de noordelijke economie<br />

en voor Fryslân in het bijzonder.<br />

De economische, recreatieve en<br />

sportieve spin-off van een top-


schaatsaccommodatie is namelijk<br />

groot. Een ijsstadion is voorts<br />

de enige voorziening waarmee<br />

Fryslân zich wereldwijd kan<br />

onderscheiden. Nederland is hét<br />

schaatsland en binnen Nederland<br />

is Fryslân dé schaatsregio.<br />

In 2012 heeft de KNSB Thialf<br />

aangewezen als centrum voor het<br />

topschaatsen. Het is een prioriteitspositie<br />

die Thialf al sinds<br />

de oprichting in 1967 heeft. De<br />

nieuwbouwplannen op de huidige<br />

locatie passen helemaal bij de<br />

ambities en de eisen van de bond,<br />

liet KNSB-voorzitter Doekle Terpstra<br />

weten. Thialf moet ’s werelds<br />

schaatsmekka blijven en tot de<br />

snelste banen behoren, en sowieso<br />

de snelste laaglandbaan zijn.<br />

Voor de provincie Fryslân is Thialf<br />

een speerpunt in het investeringsbeleid.<br />

Niet voor niets<br />

heeft de provincie de bijdrage<br />

aan nieuwbouw verhoogd van<br />

20 miljoen tot 50 miljoen euro.<br />

Mogelijk wordt in de toekomst<br />

nog een tweede baan aangelegd.<br />

inzell<br />

In november vorig jaar presenteerde<br />

het Friese consortium zich.<br />

Anni Friesinger en Ids Postma<br />

verbonden zich als ambassadeurs<br />

aan de groep. Anni wees op het<br />

belang van een nieuw Thialf.<br />

Inspiratie wordt gevonden in<br />

het ijsstadion van Inzell, dat<br />

algemeen als een van de mooiste<br />

en duurzaamste van de wereld<br />

wordt beschouwd. Tijdens een<br />

studietrip in december naar de<br />

Max Aicher Arena in de Beierse<br />

deelstaat verzorgde Anni samen<br />

met architect Göran Pohl en diens<br />

echtgenote/bureaupartner Julia<br />

een rondleiding voor betrokkenen<br />

en regionale media. Pohl heeft<br />

ook het ijsstadion van Erfurt<br />

ontworpen. Hij heeft dus veel ervaring<br />

met de bouw van ijsstadions<br />

opgedaan. Vandaar dat Gerry<br />

Meagher van Alynia een samenwerking<br />

is aangegaan met het<br />

echtpaar Pohl, dat veel weet van<br />

energiebesparing (Thialf heeft<br />

jaarlijkse energielasten van 1,1<br />

miljoen euro tegen Inzell 100.000<br />

euro!). Pohl Architekten heeft<br />

in Inzell een schubbendak met<br />

daklicht geconstrueerd en heeft<br />

zich gespecialiseerd in toepassing<br />

van duurzame materialen en<br />

het hergebruik daarvan. Recent<br />

was het echtpaar Pohl tijdens<br />

het EK op werkbezoek in Thialf.<br />

Wat het consortium aanspreekt is<br />

dat onder leiding van Pohl lokale<br />

Vlnr. Gerry Meagher<br />

(alynia architecten),<br />

Göran Pohl (Pohl<br />

architekten), sietse van<br />

der wal (oranjewoud),<br />

Jeroen van balen (Van<br />

wijnen), Jan wageman<br />

(friso bouwgroep) en<br />

Julia Pohl.<br />

een<br />

nieuw<br />

thiaLf<br />

is Van<br />

LeVensbeLanG<br />

Voor de<br />

nationaLe<br />

en internationaLeschaatssPort<br />

sportief in bedrijf<br />

frieS conSorTium ‘yn STreken’<br />

99<br />

partners de ijsbanen in Erfurt<br />

en Inzell hebben gerealiseerd.<br />

“De samenwerking was optimaal.<br />

Het is een voordeel dat men elkaar<br />

kende en dat er veel vertrouwen<br />

was. Dat zou ook de basis in<br />

Heerenveen moeten zijn”, aldus<br />

Göran Pohl, die de ‘gebruiksvriendelijkheid’<br />

van het nieuwe<br />

Thialf een belangrijk item vindt.<br />

Behalve duurzaamheid qua<br />

milieu hecht Pohl ook aan sociale<br />

duurzaamheid: “Er zal ook aan<br />

kennisontwikkeling moeten<br />

worden gedaan. De bouw zal<br />

een educatief karakter moeten<br />

dragen door het opleiden van<br />

jonge mensen op de bouwplaats.<br />

Ik verwacht dat de aanbesteder<br />

die factor zal opnemen in<br />

het programma van eisen.”<br />

onVergelijkbaar<br />

Nergens ter wereld worden zulke<br />

hoge eisen gesteld aan een ijsstadion<br />

als in Heerenveen. Dit om de<br />

doodeenvoudige reden dat Thialf<br />

niet alleen een duurzame en energiezuinige<br />

topijsbaan wil zijn,<br />

maar ook qua techniek, hospitality,<br />

commercie, horeca, routing,<br />

cameraregistratie, persfaciliteiten,<br />

publieksvoorzieningen,<br />

sanitair en parkeren als perfect te<br />

boek moet staan. Werkelijk alle<br />

aspecten komen bij Thialf aan de<br />

orde, vanwege het intensieve gebruik,<br />

de aantrekkingskracht van<br />

het schaatsen en de toestroom<br />

van het publiek. In dat opzicht<br />

is Thialf uniek en onvergelijkbaar<br />

met welk stadion dan ook.<br />

Kwaliteit, ervaring, kennis en<br />

kunde zullen in de procedure allesbepalend<br />

zijn. Directeur Henk<br />

Dedden van Friso is ervan overtuigd<br />

dat dit Friese consortium<br />

de meeste punten zal scoren. “Bij<br />

het Provinsjehûs garandeerde<br />

ik gedeputeerde Tineke Schokker:<br />

it komt klear. En het kwam<br />

klaar. Dat gevoel kunnen we weer<br />

overbrengen”, zegt Dedden.


100<br />

TalenT<br />

tekst rimke de GrooT<br />

beeld peTer van aalST<br />

dare to live the life<br />

you’ve dreamed off.<br />

go forward and<br />

make your dreams<br />

come true.<br />

naam: Harmke Siegersma<br />

Geboortedatum: 12-01-1991<br />

Geboorteplaats: Berltsum<br />

namen ouders: Johannes en Fokelina<br />

namen broers en/of zussen: broer Jelmer


harmke<br />

SiegerSma<br />

Hoe en waarom heb je voor jouw tak van<br />

sport gekozen?<br />

“Als klein meisje kwam ik in Berltsum al in<br />

aanraking met het kaatsen. Zelf ben ik toen<br />

ook begonnen en ik vond het vanaf het begin<br />

al een erg leuke sport. Naarmate ik ouder<br />

werd, ben ik meer en gevarieerder gaan<br />

trainen. Kaatsen is voor mij een mooie en zeker<br />

culturele sport. Het is een echt Friese sport en<br />

dat maakt het zo leuk. Iedereen kent elkaar en<br />

ook de sfeer is gezellig. Daarnaast speel ik ook<br />

het One Wall Handball, ofwel muurkaatsen. Dit<br />

is een nieuwe sport die vanuit het buitenland<br />

is overgewaaid. In eerste instantie ben ik dit<br />

gaan doen om mezelf beter te maken voor<br />

het Friese kaatsen, maar ik merk nu dat ik<br />

het muurkaatsen ook wel heel erg leuk vind.<br />

Daarnaast is het muurkaatsen internationaal<br />

en valt er in die zin meer te winnen. Het leuke<br />

aan het muurkaatsen zijn ook de internationale<br />

contacten die je hebt. Van elkaar kun je erg<br />

goed leren.”<br />

is er binnen of buiten je sport een<br />

voorbeeldtopsporter voor jou en waarom?<br />

“Hmm, lastig. Dan kies ik toch voor mijn<br />

dorpsgenoot Leonie van der Graaf. Zij is<br />

voor mij echt een voorbeeld. De rust die zij<br />

uitstraalt, de kracht die ze heeft, de kwaliteit<br />

om anderen mee te nemen in haar spel en haar<br />

leidersrol spreken mij erg aan. Dit zijn allemaal<br />

kwaliteiten die nodig zijn om een goede en<br />

tactische kaatsster te worden. Voor mij heeft<br />

zij al deze kwaliteiten en dat bewonder ik erg.<br />

Ooit hoop ik zelf al deze kwaliteiten ook te<br />

bezitten.”<br />

kun je je sport in Fryslân voldoende goed<br />

combineren met je studie en/of werk?<br />

Wat zou je eventueel graag anders of beter<br />

zien?<br />

“Ja, dat is prima te doen. Het Friese kaatsen is<br />

geen topsport. Ik train twee tot drie keer in de<br />

week en in het weekend speel ik wedstrijden.<br />

Ik zit nog op school. Door goed te plannen<br />

kan ik mijn studie prima combineren met de<br />

kaatssport.”<br />

is er in Fryslân een goed topsportklimaat<br />

en wordt topsport ook voldoende<br />

gewaardeerd?<br />

“Dit vind ik moeilijk te zeggen. Ik denk dat<br />

er in Fryslân wel een goed topsportklimaat<br />

heerst. Binnen het Friese kaatsen zijn er<br />

genoeg mogelijkheden om aan een goed<br />

trainingsklimaat te komen. De zogenaamde<br />

Friese kaatsscholen zijn de laatste jaren enorm<br />

gegroeid en groeien nog steeds. De Friese<br />

kaatssport wordt erg gewaardeerd en er wordt<br />

veel aandacht besteed aan het oprichten van<br />

een goed trainingsklimaat waarin iedereen<br />

welkom is en kan werken aan haar of zijn<br />

eigen kaatskwaliteiten.”<br />

Nederland is van plan om in 2018 in<br />

rotterdam de Jeugd Olympische Spelen<br />

te organiseren. Hoe lijkt jou dit en is zo’n<br />

evenement een stimulans voor jou als<br />

sporter?<br />

“Dit is een erg goede stimulans voor een<br />

sporter. Het zou mooi zijn als de Friese<br />

kaatssport of het muurkaatsen ook<br />

geïntroduceerd werd. Op deze manier kunnen<br />

mensen in aanraking komen met de Friese<br />

sporten. Zo’n evenement is natuurlijk bij<br />

uitstek een manier om sporters te stimuleren<br />

en te motiveren. Ze kunnen op een bepaalde<br />

leeftijd het hoogst haalbare bereiken. Wie wil<br />

dat nou niet?”<br />

is talent voldoende om topsporter<br />

te worden? Wie spelen er in jouw<br />

sportcarrière ook een belangrijke rol?<br />

“Talent is mooi meegenomen, maar in mijn<br />

ogen niet voldoende. Mijn talent is er wel,<br />

alleen moet ik er ook zeker iets voor doen<br />

om dit talent eruit te halen en te laten zien<br />

wat ik in huis heb. Van huis uit hebben mijn<br />

ouders mij altijd gestimuleerd en de kansen<br />

gegeven die er nodig zijn om te staan waar ik<br />

nu sta. Zij stonden altijd en staan nog steeds<br />

voor mij klaar. Stimulans van huis uit vind ik<br />

erg belangrijk. Als een kind van huis uit al niet<br />

gestimuleerd wordt, wordt het wel erg lastig<br />

om jezelf elke keer weer te motiveren. Ouders<br />

die achter de keuze van hun kinderen staan,<br />

maken het kinderen gemakkelijker om (top)<br />

sporter te worden.”<br />

talent<br />

harmke SieGerSma101<br />

Wat zijn jouw persoonlijke sportieve<br />

doelen op korte en lange termijn?<br />

“Doel voor mij is in elk geval nog het winnen<br />

van de PC voor dames, de belangrijkste<br />

kaatspartij. Verder wil ik ook graag het<br />

puntenklassement nog winnen. Een ander doel<br />

dat ik voor mezelf heb, is het beheersen van<br />

de kwaliteiten die ik eerder heb genoemd.”


102<br />

sportief in opleding<br />

STenden hoGeSchool<br />

Stenden sportief voor club, student en medewerker<br />

“De sportwereld<br />

én de maatschappij<br />

verder helpen”<br />

Stenden hogeschool heeft sport hoog in het vaandel staan. Zo biedt het studenten<br />

en medewerkers volop bewegingsmogelijkheden, krijgen topsporters de ruimte om<br />

hun trainingen en wedstrijden te combineren met hun studie en kunnen studenten<br />

van de opleiding Leisure Management het afstudeerprofi el Sportmanagement<br />

kiezen. Door MathIeU hIlGersoM<br />

Stenden levert jaarlijks studenten<br />

af aan de sportwereld.<br />

De minor en het afstudeerprofi<br />

el Sportmanagement<br />

van de opleiding Leisure Management<br />

trekken jaarlijks zo’n 25 tot<br />

30 nieuwe studenten. “We merken<br />

dat er steeds meer vraag naar<br />

is”, geeft Martin Groters namens<br />

de opleiding aan. “Met Sportmanagement<br />

kunnen de studenten<br />

alle kanten op. Voormalige studenten<br />

zien we nu terug bij bijvoorbeeld<br />

Sportstad Heerenveen,<br />

sportbonden, gemeenten en buitensportorganisaties.”<br />

Voor de toekomst heeft Groters<br />

mooie plannen. “We onderzoeken<br />

of het mogelijk is om ook een minor<br />

Voetbalmanagement te starten.<br />

Het staat nog in de kinderschoenen,<br />

maar wellicht kunnen<br />

wij dit idee samen met sc Heerenveen<br />

opstarten.”<br />

buitenland<br />

De opleiding Sportmanagement<br />

gaat Stenden ook in het buitenland<br />

opstarten. Groters: “In sep-<br />

tember beginnen we in Qatar, een<br />

van de vier plaatsen in andere werelddelen<br />

waar we ook opleidingen<br />

verzorgen. Daar is veel vraag, omdat<br />

Qatar steeds meer grote sportevenementen<br />

organiseert. Wellicht<br />

kunnen wij dit doortrekken naar<br />

andere vestigingen in het buitenland,<br />

zoals Zuid-Afrika.”<br />

Op deze manier wil de opleiding<br />

net als de gehele school haar belangrijke<br />

maatschappelijke taak<br />

vervullen. “Wij zetten sport steeds<br />

meer in voor community development.<br />

Sportevenementen in<br />

buurten brengen mensen dichter<br />

bij elkaar. Vooral in bijvoorbeeld<br />

Zuid-Afrika, waar we niet ver<br />

van het bekende Port Elizabeth<br />

zijn gevestigd, kan dit goed werken.<br />

Maar ook dichter bij huis<br />

heeft het eff ect. Wij onderzoeken<br />

een samenwerking met Cambuur<br />

Leeuwarden. Onze studenten kunnen<br />

een belangrijke bijdrage leveren<br />

aan hun project Cambuur Verbindt.<br />

Op deze manier helpen wij<br />

de sportwereld en de rest van de<br />

maatschappij verder.”<br />

“we<br />

onderzoeken<br />

of<br />

het MoGe­<br />

LiJk is oM<br />

ook een<br />

Minor<br />

VoetbaL­<br />

ManaGe­<br />

Ment te<br />

starten”<br />

ontwikkeling<br />

Stenden ziet sport als een belangrijk<br />

onderdeel van het leven<br />

en de maatschappelijke ontwikkeling.<br />

Die mening wordt<br />

breed gedeeld. Hbo-studenten in<br />

Leeuwarden kunnen op uitgebreide<br />

schaal gebruikmaken van moderne<br />

sportfaciliteiten, veelal op of<br />

rond Kenniscampus Leeuwarden.<br />

Ook krijgen topsporters de kans<br />

om met een speciaal Topsportprogramma<br />

hun studie optimaal<br />

te combineren met hun sport.<br />

Daarnaast ondersteunt Stenden<br />

specifi ek twee clubs: Cricket Club<br />

Friesland en Leeuwarden Falcons<br />

Lacrosse (een sport die in Nederland<br />

in opkomst is). Niet de meest<br />

gebruikelijke sporten, maar wel<br />

elk met een verhaal.<br />

Peter Mulder, manager Corporate<br />

Communicatie van Stenden:<br />

“Cricket heeft in de voormalige<br />

Gemenebestlanden een vergelijkbare<br />

status als het voetbal hier.<br />

En dat is belangrijk, aangezien<br />

ongeveer een kwart van de studenten<br />

uit zo’n zeventig landen


uiten Nederland komt, van wie<br />

weer een aanzienlijk aantal uit<br />

landen waar cricket traditioneel<br />

een belangrijke plaats inneemt.<br />

Zo kunnen deze studenten ook in<br />

Fryslân, ver weg van huis, hun<br />

geliefde sport beoefenen. Tevens<br />

krijgen ze korting op het lidmaatschap.<br />

En dat het niveau van de<br />

club met hun ervaring mee omhoog<br />

gaat, is mooi meegenomen.<br />

Dit bleek toen een Aziatische student,<br />

tevens cricketinternational,<br />

aan de slag ging bij CC Friesland.<br />

Dat gaf natuurlijk een geweldige<br />

boost aan de club.”<br />

PerSonal Vitality Plan<br />

De eigen medewerkers worden in<br />

dit geheel niet vergeten. Stenden<br />

Foto: CriCket Club FrieSland<br />

cricket club friesland met stenden studenten<br />

sujan karki en thomas Pasierowski vieren het<br />

nemen van een wicket.<br />

heeft een actief gezondheidsbeleid.<br />

Het Personal Vitality Plan<br />

speelt hierin een belangrijke rol.<br />

“We bieden de medewerkers tal<br />

van mogelijkheden, gericht op de<br />

BRAVO-factor, waarin de letters<br />

staan voor Bewegen, Roken, Alcohol,<br />

Voeding en Ontspanning”,<br />

legt Alette Hospers, directeur HRM<br />

van Stenden, uit. “Medewerkers<br />

kunnen een healthscan laten doen<br />

en/of deelnemen aan een werkvermogensmonitor.<br />

Hieruit komt<br />

een persoonlijk advies naar voren<br />

waarin hen bijvoorbeeld wordt<br />

aangeraden om meer te sporten<br />

of gezonder te eten. We bieden de<br />

ondersteuning om de juiste keuze<br />

te maken, maar de medewerker is<br />

zelf verantwoordelijk.”<br />

Meer weten<br />

www.stenden.com<br />

sportief in opleding<br />

STenden hoGeSchool<br />

103<br />

Binnen het Personal Vitality Plan<br />

valt ook de FIT-pas. Hospers:<br />

“Hierop hebben onze medewerkers<br />

een bedrag van 50 euro staan,<br />

dat zij kunnen gebruiken om zich<br />

bijvoorbeeld bij een sportschool<br />

in te schrijven. Ook kunnen zij<br />

als groep het geld bij elkaar leggen<br />

en zich door een professionele<br />

loopcoach laten klaarstomen voor<br />

bijvoorbeeld hardloopwedstrijden<br />

in de regio. Uiteindelijk willen we<br />

onze medewerkers duurzaam inzetten<br />

en gezond en vitaal op het<br />

werk zien verschijnen.”


104


“ ALLES<br />

iS gEDAAN,<br />

HET mOET<br />

ALLEEN<br />

coacH van<br />

Het jaar 2012<br />

daniËl knibbeler<br />

NOg mAAr<br />

gEBEUrEN”<br />

De minuut van Epke was met afstand het meest vertoonde<br />

televisiefragment van het jaar 2012 en het lijdt geen twijfel dat we die<br />

beelden nog heel vaak terug zullen zien. Te beginnen met het moment<br />

waarop Epke bladstil aan de rekstok wordt gehangen door zijn trainer en<br />

coach Daniël Knibbeler. Die zich vervolgens snel uit de voeten maakt, want<br />

nog vóór hij het platform verlaten heeft, maakt Epke Zonderland zijn eerste<br />

zwaai op weg naar olympisch goud. Door Maarten WesterMann<br />

105<br />

inTerview<br />

tekst maarTen weSTermann<br />

beeld peTer van aalST


106 interview<br />

daniël knibbeler<br />

urfde je te kijken?<br />

“Ik moest wel. Er is namelijk een<br />

belangrijke taak voor de coach tijdens<br />

de oefening. Na het toekennen van<br />

de score treedt er een heel protocol<br />

in werking, waarin de coach veertig<br />

seconden de tijd heeft om protest<br />

aan te tekenen wanneer de jury een foute<br />

uitgangswaarde heeft gehanteerd. Dat is<br />

weleens lastig. Je wilt je na de oefening over<br />

je sporter ontfermen en intussen sta je te<br />

rekenen.”<br />

maar nu zijn we al aan het einde van het verhaal<br />

gekomen. Laten we bij het begin beginnen: Hoe ben<br />

je turntrainer geworden en wanneer heb je Epke leren<br />

kennen?<br />

“Ik ben op mijn elfde met turnen begonnen bij<br />

GVL in Lelystad. Toen ik 14 jaar was, mocht ik<br />

elke zaterdag in Heerenveen gaan trainen, waar<br />

Gerard Speerstra hoofdcoach was. Daar liep ook<br />

de familie Zonderland rond: Herre, Johan én<br />

Epke. Die zal toen een jaar of 9 geweest zijn.<br />

Een uitzonderlijk talent, zo werd er toen al over<br />

hem gezegd. Op een gegeven moment ben ik gestopt<br />

met turnen en kwam ik ook niet meer in<br />

Heerenveen. Epke heb ik niet specifi ek gevolgd,<br />

maar ik kwam hem weer tegen toen ik aan het<br />

CIOS studeerde en stage ging lopen bij Gerard<br />

“Hij kan dingen die<br />

niemand anders kan, je weet<br />

dat het zou kunnen, dus daar<br />

droom je van”<br />

Speerstra. Kort voor 2005 werd ik door Gerard<br />

benaderd met de vraag of ik aan de slag wilde in<br />

Heerenveen als jeugdcoach, om te werken met<br />

jongens van 12, 13 jaar. Toen kwam het moment<br />

dat Gerard Speerstra in confl ict kwam met de<br />

turnbond en zijn contract niet werd verlengd.<br />

Mij is vervolgens gevraagd om hem als hoofdcoach<br />

op te volgen. Dat was een moeilijke beslissing.<br />

Gerard was mijn stagebegeleider geweest,<br />

hij was een prima collega, hij was mijn mentor<br />

en hij was een vriend geworden. Plus het feit<br />

dat ik plotseling voor de leeuwen werd gegooid.<br />

Het werken met volwassen sporters stelt andere<br />

eisen. En als hoofdcoach kreeg ik ook nog eens<br />

te maken met allerlei managementtaken. Dat is<br />

dan ook met vallen en opstaan verlopen, en met<br />

veel steun van de bond en van mijn collega’s.”<br />

zijn de Nederlandse coaches eigenlijk goed genoeg?<br />

We zijn immers geen land dat deel uitmaakt van de<br />

internationale top. Hoe kom je dan aan de kennis en<br />

ervaring?<br />

“Het is waar dat we nog niet een grote pool hebben<br />

om uit te putten. Toch denk ik dat er aan<br />

de kennis van onze toptrainers weinig schort.<br />

Inmiddels is gebleken dat we als klein land wel<br />

degelijk over talent beschikken, met als exponenten<br />

Yuri van Gelder, Jeff rey Wammes en<br />

Epke Zonderland. De ontwikkeling van de tech-


interview<br />

daniël knibbeler<br />

107


108 interview<br />

daniël knibbeler<br />

“Het heeft<br />

weinig zin<br />

om op<br />

epke in te<br />

praten”<br />

nische begeleiding heeft gelijke tred gehouden.<br />

We hebben veel kennis uit het buitenland gehaald,<br />

we lopen stages en we halen veel informatie<br />

van internet. Bovendien is de turnbond<br />

zo verstandig geweest om de Japanner Sadao<br />

Hamada en de Brit Mitch Fenner aan ons team<br />

toe te voegen. Daardoor is de overgang naar een<br />

nieuwe periode best soepel verlopen. Bovendien<br />

kende ik de senioren natuurlijk wel en andersom;<br />

je staat dertig uur per week in dezelfde<br />

zaal. Ik stond niet ineens als een vreemde voor<br />

de groep.”<br />

Wanneer begon het besef door te dringen dat een<br />

gouden medaille in Londen een reëel doel was?<br />

“Dat is niet op een dag vast te prikken. Je weet<br />

natuurlijk al jaren dat Epke uitzonderlijke<br />

kwaliteiten heeft op de rekstok. In dat specialisme<br />

had hij de potentie om de allerbeste te<br />

zijn. Hij kan dingen die niemand anders op de<br />

wereld kan. Je weet dat het in theorie zou kunnen.<br />

Dus daar droom je van, daar werk je voor,<br />

maar zonder de garantie dat het ook werkelijk<br />

gaat lukken. Het is geen mathematisch proces,<br />

zo van: als we er maar genoeg arbeid in steken,<br />

komt het er vanzelf uit. Je neemt het op tegen de<br />

grootmachten, die normaal gesproken de prijzen<br />

verdelen. Er zijn zó veel prestatiebepalende<br />

factoren. Dat maakt de uitdaging zo groot. Je<br />

moet het zien als een uiterst complexe puzzel,<br />

waarvan de stukjes op één moment op de goede<br />

plaats moeten vallen.”<br />

En daar maakt een nauwe band tussen coach en sporter<br />

deel van uit?<br />

“Een hechte vertrouwensband, ja. Anderzijds<br />

probeer ik altijd een zekere afstand te houden,<br />

juist omdat je elkaar zes dagen per week ziet. Je<br />

traint dertig uur met elkaar en daarnaast voer je<br />

voortdurend gesprekken. Ook wel over andere<br />

dingen, hoor. Epke en ik schelen maar zes jaar<br />

in leeftijd, we hebben behoorlijk wat gezamenlijke<br />

interesses, zoals muziek, wintersport en<br />

surfen. Maar verder ben ik de trainer. En ik ben<br />

degene die verantwoordelijk is voor alle randzaken,<br />

zodat Epke en anderen al hun energie in het<br />

turnen kunnen steken.”<br />

Wat is je rol geweest in Londen zelf?<br />

“Niet anders dan tijdens ieder ander toernooi.<br />

Zorgen dat Epke precies weet wat hem te wachten<br />

staat en wat er van hem verwacht wordt. Dat<br />

heb ik voorafgaand aan de Olympische Spelen<br />

nauwkeurig in kaart gebracht. Je gaat al jaren<br />

samen naar wedstrijden en hij moet er op kunnen<br />

vertrouwen dat zich geen onvoorziene zaken<br />

voordoen die zijn prestaties zouden kunnen<br />

beïnvloeden. Alles draait om die ene oefening.<br />

Zo’n wedstrijddag is van minuut tot minuut uitgestippeld.<br />

Daarbuiten probeer ik hem zo veel<br />

mogelijk zijn eigen gang te laten gaan. Het heeft<br />

weinig zin om op Epke in te praten. Hij is erg<br />

sterk in het visualiseren van wat hij gaat doen.<br />

Wanneer ik dan dingen ga zeggen, leidt dat alleen<br />

maar af. Soms is er wat feedback nodig bij<br />

de warming-up aan het toestel. Altijd positief en<br />

sober. Vertrouwen geven, meer is het niet. Hij<br />

moet vol positieve energie de wedstrijd instappen.”<br />

Hoe heb je de fi nale ervaren?<br />

“Epke was nog nooit zo klaar als voor deze fi nale.<br />

Dat betekende dat ik zelf ook volledig voorbereid<br />

en met honderd procent vertrouwen aan de dag<br />

begon. Ik heb tijdens de oefening eigenlijk geen<br />

spanning ervaren. Als je zo’n olympische arena<br />

binnenloopt en je weet van elkaar dat je er alles<br />

aan hebt gedaan wat je had kunnen doen,<br />

dan geeft dat een gevoel van: alles is gedaan,<br />

het moet alleen nog gebeuren. Als het niet was<br />

gelukt, hadden we ons geen verwijten hoeven


maken. Maar ik liep daar al twee weken rond,<br />

had zijn concurrenten uitgebreid beoordeeld<br />

en ik wist ook: als hij zijn oefening doorkomt,<br />

dan wint hij. De oefening was echter zeker niet<br />

vlekkeloos. Gelukkig stond hij na zijn afsprong<br />

stil. Ik kruip op zo’n moment in de huid van de<br />

jury en probeer uit te rekenen wat het oordeel zal<br />

zijn. Meestal heb ik het goed, soms zit ik er één<br />

tiende punt naast, naar boven of naar beneden.<br />

De Duitser Fabian Hambüchen had inmiddels<br />

een score van 16.4 gehaald. Epke had nog nooit<br />

hoger dan dat gehaald. Ik kwam ook uit op 16.4.<br />

Maar ik zat er één tiende naast. Naar boven! Het<br />

gevoel van dat moment kan ik onmogelijk beschrijven.<br />

We wisten dat we van de twee jongens<br />

die na Epke kwamen niets te vrezen hadden. Het<br />

was zo’n gelukzalig gevoel.”<br />

Waar was je tijdens de medaille-uitreiking?<br />

“Een beetje aan de zijkant. Wel op de turnvloer,<br />

maar een beetje schuin. Ik heb filmpjes en foto’s<br />

staan maken. Alsof er geen camera’s genoeg waren.<br />

Maar ik denk dat je dat doet als een soort afleiding.<br />

Het was eigenlijk heel onwerkelijk. Pas<br />

later dringt het tot je door. Op het moment zelf<br />

word je geleefd. Het is doorgaans het moment<br />

waarop je na een lange dag helemaal kapot bent.<br />

Meestal besluit ik dan om met de fysiotherapeut<br />

een kroegje op te zoeken en een lekker biertje te<br />

drinken. Maar die rust was ons ditmaal niet gegund.<br />

Het was een gekkenhuis. En het blééf een<br />

gekkenhuis. Epke kan daar overigens beter mee<br />

omgaan dan ik. Al die dranghekken en gillende<br />

meisjes en veiligheidsmensen die je door de achteruitgang<br />

afvoeren. Je komt ineens in hogere<br />

kringen terecht, je wordt herkend, iedereen wil<br />

een praatje met je maken…”<br />

En toen werd je ook nog eens Coach van het Jaar 2012.<br />

Diepe zucht. “Ook dat nog, in zo’n apenpak, in<br />

de spotlights. Alsof ik de beste coach van Nederland<br />

ben. Wat helemaal niet waar is. Ik heb gewoon<br />

in de goede situatie gezeten en heb niets<br />

anders dan m’n best gedaan. Nu word ik plotseling<br />

uitgenodigd voor clinics en mag ik in het<br />

buitenland mijn verhaal houden. Dat komt ervan,<br />

van zo’n gouden medaille.”<br />

interview<br />

daniël knibbeler<br />

109<br />

SUCCESvOLLE FriESE COACHES<br />

Jillert Anema<br />

Schaatsen<br />

Harlingen, 1955<br />

Was aanvankelijk fysiotherapeut bij Team Sanex, de eerste commerciële<br />

schaatsploeg rond Rintje Ritsma | Anema ging met Ritsma mee toen<br />

deze naar TVM overstapte | Tegenwoordig is hij coach van de succesvolle<br />

BAM-ploeg, die het marathonschaatsen domineert |Staat bekend<br />

als zeer eigenzinnig en kritisch |”Alles wat ik doe en zeg is bedoeld om<br />

mijn rijders te helpen”| Zijn pupillen Arjan Stroetinga en Jorrit Bergsma<br />

wonnen vorig jaar respectievelijk het NK marathon op kunstijs en de<br />

Alternatieve Elfstedentocht<br />

Joop Alberda<br />

Volleybal<br />

Oosterwolde, 1951<br />

Sleutelmoment in zijn loopbaan als coach was de ontmoeting met de<br />

Amerikaan Doug Beal, die in 1984 leiding gaf aan het volleybalteam van<br />

de Verenigde Staten dat olympisch goud won | Formule: alles in detail<br />

uitstippelen en niets aan het toeval overlaten | Dat leidde tot het zogenaamde<br />

Bankras-model | In 1996 won het Nederlands volleybalteam<br />

onder leiding van Alberda olympisch goud in Atlanta |In dat jaar werd<br />

hij uitgeroepen tot de beste volleybalcoach van de wereld | Later was hij<br />

onder meer technisch directeur bij NOC*NSF<br />

Foppe de Haan<br />

Voetbal<br />

Lippenhuizen, 1943<br />

Onderwijzer die bij verschillende amateurclubs speelde, waaronder<br />

ook sc Heerenveen | Van 1985 tot 2004 in dienst van Heerenveen | Nog<br />

altijd de langstzittende trainer bij één club in het Nederlandse betaalde<br />

voetbal | Haalde met Heerenveen twee keer de bekerfinale (verloren)<br />

en één maal kwalificatie Champions League | Won als coach van Jong<br />

Oranje het Europees kampioenschap in 2006 en 2007 | Dit resulteerde<br />

in kwalificatie voor de Olympische Spelen van Peking in 2008 | De Haan<br />

was Coach van het Jaar in 2007<br />

Henk gemser<br />

Schaatsen<br />

Berlikum, 1940<br />

Was zelf een verdienstelijk langebaanschaatser | Trad in 1976 in dienst<br />

van de schaatsbond als coach van de sprintploeg | In 1979 ontslagen<br />

wegens ruzie met bestuurders | Na slechte resultaten in 1985 weer<br />

aangenomen als coach allroundploeg | Grootste successen in 1998 in<br />

Nagano met gouden olympische medailles voor Ids Postma en Gianni<br />

Romme (2) | Was chef de mission bij de Olympische Spelen 2010 in<br />

Vancouver | Smetje: legde tijdens Elfstedentocht 1963 twee kilometer<br />

met een auto af, om te voorkomen dat hij van het ijs werd gehaald


110<br />

frieSe SporTen<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld


friese sporten<br />

frySk damjen | frieS dammen<br />

FRYSK DAMJEN<br />

fries dammen<br />

Oer Alles (over alles) is de oude naam van de denksport die hedendaags<br />

wordt aangeduid als Frysk Damjen | Dat is omdat je naast diagonaal ook<br />

horizontaal en verticaal mag slaan bij Fries Dammen | Dat zijn acht richtingen<br />

| Daarmee zijn veel meer zetten mogelijk | En is het minder snel remise<br />

| Maar het maakt het spel ook moeilijker | Fries Dammen is vooral een mannensport<br />

| Een dambord heeft 100 velden in rijen van 10 bij 10, afwisselend<br />

wit en zwart | Er wordt op de zwarte velden gespeeld | Het dambord moet<br />

met een zwart veld linksonder gelegd worden | Twee spelers spelen elk<br />

met 20 houtsjes (damschijven) | Wit begint | Aanraken is zetten | Slaan is<br />

verplicht | Meerslag gaat voor | Damslag gaat voor | Een speler mag maar<br />

drie zetten achter elkaar met een dam doen | Een schijf die op de achterste<br />

lijn (de damlijn) komt, wordt een wolf (een dam) | Op zo’n schijf wordt een<br />

tweede schijf gezet | Dat geldt niet bij slag | Een partij is gewonnen als de<br />

tegenstander geen schijven meer over heeft of vaststaat | De clubkampioenschappen<br />

Fries Dammen zijn jaarlijks in Easterein | Het is één van de hoogtepunten<br />

van het damjaar | 120 dammers komen daar bij elkaar | En het Frysk<br />

folksliet wordt gezongen | Soms moet je wel 10 zetten vooruitdenken om je<br />

tegenstander te verrassen<br />

111


112<br />

projecT<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld peTer van aalST<br />

SPOrTDOrP<br />

zET iNWONErS<br />

iN BEWEgiNg<br />

pilot in veenWouden, gorredijk en WitMarSuM


Vraag de inwoners van je dorp waar zij behoefte<br />

aan hebben op het gebied van georganiseerde<br />

culturele en sportieve groepsactiviteiten. Zorg met<br />

onder andere het verenigingsleven, gemeente en<br />

lokale welzijnsorganisaties en ondernemers dat die<br />

activiteiten worden aangeboden. Door thea van Der schaaf<br />

at is de bedoeling van Sportdorp, een concept<br />

dat op dit moment in drie verschillende dorpen<br />

in Fryslân is opgezet door Sport Fryslân en<br />

wordt uitgevoerd door vooral de inwoners van<br />

het dorp zélf. Het concept blijkt aan te slaan<br />

in Fryslân. Bestaande verenigingen zijn blij<br />

met nieuwe aanloop en uitbreiding van activiteiten,<br />

leegstaande winkelpanden en andere<br />

ruimten krijgen weer een bestemming. Inwoners<br />

voelen zich betrokken bij wat er aan activiteiten<br />

aangeboden wordt. De organiserende<br />

projectgroep weet dat er animo voor een activiteit<br />

is omdat er vraaggericht wordt aangeboden.<br />

Dat zorgt meteen voor draagvlak en continuïteit bij<br />

de opzet van de activiteit. Deelname aan de activiteiten versterkt<br />

de banden in het dorp zelf, en, of het nu een culturele<br />

of een sportieve activiteit is, het zet inwoners letterlijk in<br />

beweging.<br />

Behoeftepeiling<br />

Ieder Sportdorp begint met een behoeftepeiling. Er wordt<br />

een enquête opgesteld waarin heel duidelijk ruimte is voor<br />

eigen invulling. Een projectgroep, bestaande uit ‘eigen’<br />

project<br />

SporTdorpen 113<br />

mensen uit het dorp, gaat met de respons aan de slag. In<br />

Feanwâlden werden 1.500 enquêtes verstuurd. Dick Lont,<br />

aanjager van de projectgroep Sportdorp Feanwâlden: “200<br />

daarvan kwamen er terug, voornamelijk ingevuld door<br />

volwassenen tussen de 25 en 55 jaar. Als je dan ziet dat<br />

binnen die groep een activiteit als yoga-pilates het meest<br />

genoemd wordt, kun je er als projectgroep gemotiveerd<br />

mee aan de slag om die activiteit in het dorp op poten te<br />

zetten.”<br />

Monique Alewijnse van Sportdorp Wytmarsum e.o.: “Wij<br />

combineerden de enquête met persoonlijke gesprekken<br />

met de inwoners. Het is mooi om te zien welke waardevolle<br />

ideeën er ontstaan tussen dorpsbewoners onderling en<br />

welke mogelijkheden gezien worden voor samenwerking<br />

en verbinding tussen verschillende dorpen, organisaties<br />

en verenigingen.” In Wytmarsum wordt vanaf februari wekelijks<br />

peuterdans aangeboden en ijsvoetbal is een nieuwe<br />

activiteit van de ijsvereniging en de buurtsportcoach. De<br />

voorbereidingen voor het aanbieden van workshops over de<br />

geschiedenis van het dorp en de rol van de familieleden van<br />

inwoners hierin zijn inmiddels ook in gang gezet. Of dat<br />

nog niet genoeg is: momenteel wordt gekeken naar de mo


project<br />

114<br />

SporTdorpen<br />

gelijkheden om onder andere yoga en een workshop (sport)<br />

fotografi e aan te bieden en dankzij het concept Sportdorp is<br />

Tinke & Dwaan in Wytmarsum van start gegaan: een programma<br />

voor senioren waarin de denksport bridge en beweegactiviteiten<br />

gecombineerd worden.<br />

Beachvolley zonder strand<br />

Soms liggen activiteiten voor de hand, maar waren ze er<br />

gewoon nog niet. Lont: “Feanwâlden heeft een hele actieve<br />

gymnastiekvereniging, maar vooral gericht op jonge<br />

kinderen. Nu wordt er vanuit het concept Sportdorp bekeken<br />

wat er voor ouderen aan gymnastiek te organiseren is vanuit<br />

de bestaande vereniging. Mogelijk op een andere locatie<br />

en in een soosachtige situatie en daarmee aantrekkelijk en<br />

toegankelijk voor ouderen.”<br />

Soms zijn de uitkomsten van de enquête ook minder voor de<br />

hand liggend. Ook voor beachvolleybal bleek belangstelling<br />

in Feanwâlden. “Een strand hebben we natuurlijk niet, maar<br />

met lokale ondernemers en de bestaande volleybalvereniging<br />

moet het voor elkaar te krijgen zijn om een plek met zand<br />

te realiseren om te voldoen aan de wensen. Het houdt<br />

natuurlijk een keer op, maar we zijn zeer gedreven om alle<br />

vragen en voorstellen een kans te geven. Vooral omdat die<br />

vanuit de inwoners zélf komen, dan heb je de zekerheid van<br />

deelname al te pakken en heb je een slag voor op alles wat al<br />

aangeboden wordt.”<br />

ook voor<br />

beachvolleybal<br />

bleek<br />

belangstelling<br />

in Feanwâlden<br />

Sportdorp haalt drempels weg<br />

Monique Alewijnse en Dick Lont zijn in Wytmarsum en<br />

Feanwâlden betrokken bij de opzet van het Sportdorp<br />

en zien welke waardevolle ideeën er ontwikkeld worden<br />

tot een volwaardige activiteit. Over een tijdje trekken<br />

zij zich terug en is het aan de lokale projectgroep<br />

om zelf het succes te continueren. Theo de Groot,<br />

fysiotherapeut in Wytmarsum, maakt deel uit van de<br />

projectgroep aldaar en ziet met het opzetten van het<br />

Sportdorp veel kansen voor de toekomst: “De ontwikkeling<br />

van het Sportdorp geeft kansen voor meer<br />

diversiteit aan de voor de hand liggende voorzieningen<br />

die Wytmarsum al had. Sportdorp haalt drempels weg<br />

om kennis te maken met nieuwe activiteiten. Door<br />

vernieuwing van het aanbod aan groepsactiviteiten en<br />

door gebruik te maken van aanwezige faciliteiten en<br />

sportverenigingen kunnen ondernemers en organisaties<br />

samenwerken en elkaar versterken. Niet alleen<br />

in het dorp zelf, maar ook in de omliggende dorpen<br />

binnen de gemeente. Sportdorp geeft duidelijk verruiming<br />

van de mogelijkheden, met een blijvend karakter<br />

omdat het vanuit de mensen zelf komt.”<br />

meer weten?<br />

In 2012 startte Sport Fryslân met het concept<br />

Sportdorp. Sportdorp wordt als pilot opgezet in<br />

Feanwâlden, De Gordyk en Wytmarsum. Wil je meer<br />

informatie over Sportdorp? Neem dan contact op met<br />

Erwin Bloeming van Sport Fryslân via 0513- 630 663<br />

of via e.bloeming@sportfryslan.nl.


115<br />

projecT<br />

tekst Thea van der Schaaf<br />

beeld jeuGdSporTfondS<br />

V.l.n.r. yanna van tol,<br />

thijs spijkervet, Pieter Jan<br />

Postma en cor Greben<br />

JEUgDSPOrTFONDS<br />

FriESLAND<br />

CrEëErT kANSEN<br />

pieter jan poStMa, Marrit leenStra en<br />

baSketbal erediviSieclub ariS<br />

Ze beleefden als kind zelf enorm veel plezier aan de sport die hen gebracht<br />

heeft tot waar ze nu staan. Dat plezier én een gezonde levensstijl gunnen ze<br />

ook de generatie die na hen komt, maar voor lang niet alle kinderen is dat<br />

financieel gezien weggelegd. Het Jeugdsportfonds creëert sportkansen voor<br />

kinderen uit gezinnen waar de financiële middelen ontbreken om lid te worden<br />

van een sportvereniging. Ambassadeurs Pieter Jan Postma, Marrit Leenstra en<br />

Gert Schurer van Basketbal Eredivisieclub Aris over hoe belangrijk het is dat<br />

alle kinderen kunnen sporten. Door thea van Der schaaf


116 project<br />

jeuGdSporTfondS<br />

ie je bent, wordt voor een groot deel<br />

bepaald door je genen, maar de omgeving<br />

waarin je opgroeit heeft ook zoveel<br />

invloed. Th uis, op school, bij vriendjes<br />

uit de buurt, dat is waar het leven zich<br />

in eerste instantie afspeelt. Sporten kan<br />

de belevingswereld zoveel groter maken<br />

voor kinderen. In een andere omgeving<br />

ontmoet je andere mensen, kom je in aanraking<br />

met verschillende werelden. Nergens<br />

leer je sociale vaardigheden beter dan<br />

op een sportclub.” Aldus Pieter Jan Postma.<br />

Hij groeit op in het kleine Friese dorpje Terkaple,<br />

waar ook zijn grote passie voor het<br />

zeilen wordt geboren. De hele wereld gaat hij<br />

over en tot twee keer toe vertegenwoordigt hij<br />

Nederland op de Olympische Spelen (Peking 2008<br />

en Londen 2012). Naast zijn voorbereidingen op<br />

zijn derde olympische avontuur in Rio de Janeiro<br />

(2016) zet Pieter Jan zich waar het maar enigszins<br />

mogelijk is actief in voor het Jeugdsportfonds<br />

Friesland. Zo is hij nauw betrokken bij de organisatie<br />

van een WildWaterWeekend in het eerste<br />

weekend van juni. “Tijdens die dagen willen we<br />

vijftig kinderen van 8 tot 12 jaar die geholpen<br />

worden door het Jeugdsportfonds Friesland de<br />

kans geven kennis te maken met verschillende<br />

watersporten. Kitesurfen, suppen, individueel<br />

zeilen in een Optimist of met een groep in een<br />

Valk, het komt allemaal aan bod. De kinderen<br />

leren op die manier hoe het is om samen te werken<br />

en te spelen, onderdeel van een groep te zijn,<br />

een doel te hebben en trots te zijn op hun eigen<br />

prestatie. En het is nog eens heel erg gezond ook.<br />

Waar anders dan in waterrijk Fryslân kunnen we<br />

laten zien dat sporten veel meer is dan alleen bewegen.”<br />

Plezier en voldoening<br />

Topschaatsster Marrit Leenstra uit Wijckel vindt<br />

het ook goed dat sporten onder kinderen gestimuleerd<br />

wordt. “Je merkt dat veel kinderen te-


alle kinderen moeten kunnen<br />

sporten, ongeacht hun financiële<br />

thuissituatie.<br />

genwoordig binnen zitten en computerspelletjes<br />

spelen, waardoor ze te weinig bewegen en minder<br />

sociale vaardigheden aanleren.” Marrit is ambassadrice<br />

van het Jeugdsportfonds Friesland omdat<br />

ze zelf heel veel plezier beleeft aan het sporten en<br />

er veel voldoening uit haalt. “Dat gevoel wens ik<br />

alle kinderen toe. Ik vind het daarom heel fijn dat<br />

het Jeugdsportfonds er is om kinderen van wie de<br />

ouders het minder breed hebben te helpen toch<br />

te kunnen sporten.”<br />

Dat sporten helemaal niet moeilijk hoeft te zijn,<br />

bevestigt manager Gert Schurer van Basketbal<br />

Eredivisieclub Aris in Leeuwarden. “Iedereen<br />

kan een bal door een netje gooien. En we hebben<br />

het allemaal meegekregen. Denk terug aan het<br />

gymlokaal uit je schoolperiode en je ziet ze nog<br />

hangen, de basketbalnetjes. Basketbal is een verschrikkelijk<br />

leuk spelletje voor jong en oud, en<br />

ook nog eens heel multicultureel. Over de hele<br />

wereld kennen ze het spel en dat komt goed van<br />

pas in onze samenleving die steeds multicultureler<br />

wordt.”<br />

Uit de ghetto<br />

Aris staat bekend als een topsportclub met een<br />

sterk maatschappelijk karakter. Gert: “We vinden<br />

het belangrijk dat onze basketballers zich<br />

ook laten zien buiten de wedstrijden. Topsporters<br />

hebben een voorbeeldfunctie voor de jeugd.<br />

Door basketbalclinics te geven, stimuleren we<br />

jongeren te bewegen en promoten we tegelijk<br />

het basketballen. Het helpt onze internationale<br />

spelers om te integreren in onze maatschappij<br />

en voor jongeren is het een feest om met<br />

profs te basketballen. Maar bovenal is het ontzettend<br />

leuk om kinderen enthousiast kennis<br />

te laten maken met de sport en te laten merken<br />

dat het Jeugdsportfonds Friesland er dan<br />

voor ze is wanneer het financieel niet meezit.”<br />

“Sommige van onze topspelers komen zelf uit<br />

een situatie waarin er geen geld was voor een<br />

sportclub, of überhaupt voor leuke dingen. Het<br />

komt voor dat ze zichzelf hebben opgewerkt vanuit<br />

de ghetto, waar ze het basketballen op straat<br />

leerden, tot topspeler bij Aris. Zij weten als geen<br />

ander hoeveel plezier je kunt beleven aan sport<br />

en hoe nodig het is dat daar een financiële basis<br />

voor is.”<br />

groeiende groep<br />

“Alle kinderen moeten kunnen sporten, ongeacht<br />

hun financiële thuissituatie. Sporten is niet<br />

alleen heel erg gezond, het draagt ook bij aan de<br />

ontwikkeling van het kind, waar het later weer<br />

heel veel profijt van zal hebben. Bovendien leren<br />

kinderen omgaan met verlies en heeft sporten<br />

grote sociale aspecten.” Yanna van Tol, vanuit<br />

Sport Fryslân coördinator voor het Jeugdsportfonds<br />

Friesland, vat samen waar het Jeugdsportfonds<br />

voor staat en aan wil werken. “Onze ambassadeurs<br />

zijn daarin ontzettend belangrijk. Zij<br />

hebben ieder met hun eigen sport en activiteiten<br />

daaromheen zo’n groot netwerk, dat hebben we<br />

nodig om bekendheid te kunnen geven aan het<br />

Jeugdsportfonds. Daarnaast zijn we continu op<br />

zoek naar aansluiting bij het bedrijfsleven. Want<br />

nu ook een aantal gemeenten de subsidies naar<br />

beneden schroeft, is het maar de vraag of we volgend<br />

jaar net zo veel kinderen kunnen bijstaan<br />

als afgelopen jaar. En dat terwijl het aantal kinderen<br />

dat om financiële redenen niet kan sporten<br />

nog steeds groeit. Zelfs kinderen die altijd hebben<br />

kunnen sporten, hebben vanwege de invloed<br />

die de economische crisis op het inkomen van<br />

hun ouders heeft ineens de middelen niet meer.<br />

Ook voor die gezinnen wil het Jeugdsportfonds<br />

Friesland er zijn.”<br />

project<br />

jeuGdSporTfondS<br />

117<br />

Het Jeugdsportfonds<br />

Landelijk werden er in 2012 in<br />

totaal 20.329 aanvragen gedaan<br />

bij het Jeugdsportfonds, waarvan<br />

350 in Fryslân. Daarvan werden 271<br />

aanvragen toegekend. In 2011 en<br />

2010 waren dit respectievelijk 333 en<br />

189 aanvragen. In 2013 verwacht het<br />

fonds in Fryslân minimaal 75.000 euro<br />

te vergoeden.<br />

Het Jeugdsportfonds financiert 225<br />

euro per kind per jaar, in de leeftijd<br />

van 4 tot 18 jaar. Alle door NOC*NSF<br />

geregistreerde sporten zijn toegankelijk<br />

met het Jeugdsportfonds. Het<br />

bedrag dat door het Jeugdsportfonds<br />

wordt toegekend, wordt uitgekeerd<br />

in de vorm van tegoedbonnen bij<br />

sportwinkels of rechtstreekse betaling<br />

van contributie aan sportclubs. Een<br />

beroep doen op het Jeugdsportfonds<br />

of het fonds steunen? Neem contact<br />

op met Yanna van Tol van Sport Fryslân<br />

op 0513 - 630 660 of via y.vantol@<br />

sportfryslan.nl of jeugdsportfonds.nl


sporT updaTes<br />

118<br />

Het belang van een schriftelijke<br />

arbeidsovereenkomst<br />

Het komt nogal eens voor bij sportverenigingen<br />

dat afspraken tussen de trainer<br />

en het bestuur op informele wijze (in de<br />

sporthal of naast het trainingsveld) worden<br />

gemaakt. Vaak worden deze mondelinge<br />

afspraken ook niet schriftelijk bevestigd. Naar<br />

aanleiding van recente ontwikkelingen rond<br />

een arbitragezaak omtrent de ontbinding van<br />

een arbeidscontract tussen een trainer en<br />

een voetbalvereniging in Fryslân, willen wij<br />

vanuit de stichting STK Fryslân alle sportverenigingen<br />

nogmaals wijzen op het belang<br />

van het schriftelijk vastleggen van onderlinge<br />

afspraken.<br />

Dit is iets wat de stichting STK Fryslân al jaren<br />

adviseert aan de Friese sportverenigingen die<br />

een trainer in dienst hebben. Uit dit recente<br />

voorbeeld blijkt wel dat bij een schriftelijke<br />

overeenkomst de ontbinding van het contract,<br />

het proces, een stuk makkelijker was geweest.<br />

Maar ook wordt duidelijk dat een mondelinge<br />

afspraak een formele afspraak is en er dus<br />

een overeenkomst is, ook al staat er niets<br />

zwart op wit.<br />

Als werknemers duidelijk weten wat er van<br />

hen wordt verwacht, voorkom je dat men<br />

eigen regels gaat hanteren. Zorg voor een<br />

feitelijke manier van leidinggeven en probeer<br />

persoonlijke gevoelens buiten beschouwing<br />

te laten. Lange tijd kan een samenwerking<br />

goed verlopen, maar op enig moment kan<br />

een gebrekkige dossieropbouw de vereniging<br />

veel geld kosten.<br />

Het nut van de opbouw van een goed<br />

personeelsdossier wordt door de sportverenigingen<br />

nog te vaak onderschat. STK Fryslân<br />

stimuleert dit door leden op weg te helpen<br />

met een checklist.<br />

Neem contact met ons op als u deze checklist<br />

ook wilt ontvangen.<br />

Kijk voor meer informatie op stkfryslan.nl.<br />

Concours Hippique Buitenpost<br />

Buitenpost is van oudsher nauw met het<br />

paard verbonden. Lange tijd kende het dorp<br />

een grote paardenmarkt, die met meer dan<br />

800 paarden omstreeks de jaren dertig van<br />

de vorige eeuw haar hoogtepunt bereikte. De<br />

edele viervoeter vervult nu ‘slechts’ nog een<br />

functie voor sport en ontspanning. Daarom<br />

vindt er al sinds 1954 op de dag van de paardenmarkt<br />

– de eerste woensdag in augustus –<br />

een groot hippisch festijn in Buitenpost plaats:<br />

het Concours Hippique Buitenpost.<br />

Het Concours Hippique Buitenpost, ieder jaar<br />

georganiseerd door het bestuur van de Paardensportcommissie<br />

Buitenpost, is een van de<br />

mooiste eendaagse openlucht paardensport<br />

evenementen van Nederland! Ook in 2012<br />

kon de paarden-sportcommissie terugkijken<br />

op een bijzonder mooi en succesvol Concours<br />

Hippique. Schitterend weer, veel publiek en<br />

volle rubrieken vormden de ingrediënten<br />

voor een dag om niet te vergeten. Op 7<br />

augustus 2013 viert dit prachtige evenement<br />

haar 60-jarige jubileum, een mijlpaal waar<br />

iedereen bijzonder trots op is. Op gepaste<br />

wijze zal er aandacht aan dit feit worden<br />

besteed. De huidige Friese aanspanningen,<br />

garant voor een prachtig stuk Fries cultureel<br />

erfgoed, zorgen voor de aanblik van een<br />

klassieke en tijdloze schoonheid. Gelijk aan<br />

de beleving van het allereerste Concours<br />

Hippique op woensdag 4 augustus 1954. In<br />

het jubileumjaar kan iedereen wederom genieten<br />

van schitterende paardensport op het<br />

hoogste niveau, met meerdere sterk bezette<br />

kampioenschappen. Hierdoor zijn de winnaars<br />

op voorhand niet te voorspellen en dat brengt<br />

altijd extra spanning met zich mee!<br />

uitbeSteden van<br />

perSoneelSZaken<br />

Stichting STK Fryslân heeft sinds 1977<br />

het doel om zonder winstoogmerk<br />

werkzaamheden op het gebied van<br />

personeelszaken uit te voeren voor<br />

(sport)verenigingen. Inmiddels maken<br />

hiervan meer dan 300 sportverenigingen<br />

gebruik en is STK voor meer<br />

dan 600 coaches, trainers en overig<br />

sporttechnisch personeel de werkgever.<br />

Personeelszaken zijn net als voor een<br />

bedrijf een belangrijk en noodzakelijk<br />

onderdeel van de organisatie van een<br />

sportclub. Het vereist echter nogal wat<br />

specifi eke deskundigheid, bijvoorbeeld<br />

op het gebied van administratie,<br />

arbeidsovereenkomsten, ziekteverzuim,<br />

verzekeringen, premies, heffi ngen,<br />

arboregels, enzovoort. Slecht beheer<br />

van dit soort zaken kan een vereniging<br />

in grote problemen brengen. Daarom<br />

is het verstandig om dit hele pakket uit<br />

handen te geven aan specialisten. Ook<br />

op andere gebieden kan STK Fryslân<br />

verenigingen van dienst zijn.<br />

Kijk daarom eens op de website<br />

stkfryslan.nl.


Kijk op onze website voor het actuele aanbod!<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

www.ciosheerenveen.nl<br />

www.ciosheerenveen.nl<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

CIOS<br />

Contractonderwijs<br />

Aanbod CIOS Contractonderwijs<br />

U kunt zich op dit moment inschrijven voor de cursussen<br />

Allround Allround Allround medewerker zwembaden<br />

zwembaden zwembaden <br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Allround Wandelsport Instructeur <br />

Gymnastiekleider Gymnastiekleider<br />

Gymnastiekleider <br />

Judoleider en -leraar <br />

Tennisleraar Tennisleraar Tennisleraar <br />

Trainer/coach voetbal <br />

Beweegkuur-instructeur Beweegkuur-instructeur<br />

Beweegkuur-instructeur <br />

<br />

<br />

<br />

Paardensport <br />

Fitness<br />

Seniorensportleider <br />

Sportmassage Sportmassage Sportmassage <br />

Buitensportinstructeur<br />

<br />

Kaatsen<br />

Kaatsen Kaatsen <br />

Fierljeppen<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Kijk op onze website voor het actuele aanbod!<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

www.ciosheerenveen.nl<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

CIO<br />

Contra<br />

<br />

A<br />

U


deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door<br />

Provicie fryslân, sport fryslân, fan fryslân en<br />

topsport noord

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!