Mededelingenblad Fortunekermis - Sint-Pietersfeest Kalken

Mededelingenblad bedeeld aan de bewoners van de
Zomerstraat, de Brugstraat, Eethoek, Hogendries,
Apostelhuizen (deel), Nerenweg (deel) en de Heirweg (deel)
ter gelegenheid van Fortunekermis 2009, Kalken.
Illustraties 1 en 2. Irene en Jozef Audenaert aan de straatkant
ter hoogte van hun woning in de Brugstraat, kort na WO II.
Verzameling Irene Audenaert.
PROGRAMMATIE: ZIE BLADZIJDEN 143-144.
129

Samenstelling en historisch onderzoek: André Van De Sompel
ISSN 1781-2569 – BD 54.082
v.u. Café De Schorpioen, Heirweg 8, 9270 Kalken
Inhoud.
o Editoriaal. 130
o Feest in de Brugstraat, kort na WO II. 131
o Uit het dagelijkse leven…
1. Zorg voor kapelletjes… 133
2. Koper in Kalkense brouwerijen tijdens WO I. 136
3. Bolspel in ‘t Holeinde. 137
o Jaarmarkten in de gemeenten rondom Kalken. 138
o Duurloop met Danny Clincke. 140
o Fototentoonstelling: Onderzoeksproject lokaal
waardevolle gebouwen in Laarne en Kalken. 141
o Programma Fortunekermis 2009 143
o Affiche Fortunekermis 2009 144
Editoriaal.
Bij een kermis hoort eten en drinken en vermaak. Een
organisator kan niet alles alleen in goede banen leiden,
daarom zijn we tevreden dat een aantal lokale verenigingen
de uitbaters van café De Schorpioen bijspringen. Vandaar
dat sinds enkele jaren de bezoekers van de kermis in en rond
herberg De Schorpioen terecht kunnen voor de gaaibolling,
de schieting op de liggende wip, een lekkere wafel en koffie
en een bezoek aan de fototentoonstelling.
Fortunekermis heeft als wijkgebeuren een lange
geschiedenis. Wanneer de jaarmarkttraditie werd ingesteld,
konden we nog niet achterhalen. Verder in dit
mededelingenblad geven we een overzicht van de
130

elangrijkste jaarmarkten in de omliggende gemeenten anno
1873. Was er dan nog wel plaats voor een lokaal
jaarmarktgebeuren dat voldoende interesse kon opwekken?
De traditie van het genieten van een niet alledaagse maaltijd
of lekkernij ter gelegenheid van een kermis, is eveneens heel
oud. We hopen dan ook dat die traditie minstens in
familiekring behouden kan blijven.
Feest in de Brugstraat, kort na WO II.
Kort na WO II werd spontaan gefeest naar aanleiding van de
terugkeer van de verplicht tewerkgestelde Jozef Audenaert
(1923-1986) uit het verre Schleswig-Holstein (Noord-
Duitsland) en dat na een afwezigheid van twee jaar en twee
maand. Jozef had als verplicht tewerkgestelde de plaats
ingenomen van zijn broer René (1921-2003).
Het tijdstip van terugkomst is onduidelijk, maar het moet
tijdens de zomermaanden van 1945 geweest zijn. Al vlug
verzamelden vrienden en buren zich rond de ouderlijke
woning in de Brugstraat, een jonge muzikant uit de
Zomerstraat werd erbij gehaald en het feest kon beginnen.
Op alle foto’s prijken bloemen en de Belgische vlag.
De illustraties op het voorblad van dit mededelingenblaadje
tonen duidelijk aan dat er in dat deel van de Brugstraat –
palend aan de Hogendries - nog geen sprake was van een
gekasseide weg.
Het feest volgde kort op de vredesstoet in het centrum van
Kalken (juni-juli 1945). Ook vanuit de Brugstraat werkten
vrienden en buren daaraan mee.
Op de fototentoonstelling tgv Fortunekermis 2009 zijn nog
een aantal andere foto’s van die twee feestelijke
gebeurtenissen te bekijken.
131

Illustratie 3.
Jozef met vader Jan (1885-
1969), zuster Irene (°1927)
en moeder
Hortence Florence De Kegel
(1890-1956).
Illustratie 4.
De jeugdige Frans Van
Wesemael was de muzikant
op het feest.
Illustratie 5.
Buren
verwelkomen
Jozef
Audenaert.
132

Uit het dagelijkse leven.
1. Zorg voor kapelletjes…
Anna De Coene vertelde tijdens de periode april-september
2003 dat de vrouwen bij het begin van WO II gingen lezen
bij drie kapelletjes in de wijk: de splitsing Brugstraat-
Hogendries, in de Zomerstraat en aan de Heirweg 1 .
Het heiligenbeeldje dat tot voor enkele jaren in het
boomkapelletje aan een wilg in de Brugstraat rechtover de
Hogendries stond (illustraties 6 en 7), is ondertussen
vervangen door een Mariabeeldje erin geplaatst door de
familie Bracke. Die familie waakt reeds drie generaties over
het wel en wee van het kapelletje.
Illustratie 6.
Beeltenis in september 2003.
Illustratie 7.
Beeltenis in september 2009.
1 Gesprekken met Denis Bracke, Marc Van De Velde en Julien Van De Vijver.
133

Ook ter hoogte van de huidige herberg De Schorpioen was er
vroeger een kapelletje, namelijk in de voorgevel van de
ondertussen verdwenen woning naast die herberg.
De huidige eigenaars van het kapelletje ter hoogte van
Zomerstraat 57, Wim Baert en Kelly De Pauw, hebben hun
kapelletje, dat enkele maanden geleden door een tractor
weggemaaid werd, in ere hersteld. Dat kapelletje werd
vermoedelijk bij het begin van de twintigste eeuw gebouwd
in opdracht van de familie Vergaelen.
Illustratie 8.
Het kapelletje vóór de
aanrijding.
Illustratie 9.
Het kapelletje na de
herstelling, foto oktober
2009.
Ook in de gevel van de brouwerijbijgebouwen van de familie
Verstraeten zat vroeger langs de straatkant een
gevelkapelletje. Het werd vroeger onderhouden door zus en
broer Emelie (1892-1985) en Staf (1900-1985) De Wilde die
134

in de ondertussen verdwenen aanpalende hoeve woonden.
Het kapelletje verdween bij de cimentering van de stalgevel.
Illustratie 10. De woning van Staf en Emelie De Wilde, op
de splitsing van de Zomerstraat – Hogendries.
Wie informatie heeft over deze of andere kapelletjes in de
omgeving van de Zomerstraat – Brugstraat – Heirweg –
Hogendries - of in Kalken tout-court - wordt gevraagd
contact op te nemen: andre.van.de.sompel@telenet.be of
0477/39.58.06.
135

2. Koper in Kalkense brouwerijen tijdens WO I.
De Duitse bezetter eiste tegen 30 oktober 1915 van de lokale
brouwers een inventaris van de hoeveelheden koper en brons
in hun bedrijf gebruikt.
Vier Kalkense brouwerijen leverden volgende informatie:
De brouwerij Cremers uit de Koffiestraat – Vromondstraat
gaf volgende zaken aan: drie brouwketels in rood koper, vijf
koperen kranen, een koperen pomp, een koeler in rood
koper, een houten koelbak gerepareerd met rood koper en
twee koperen buisjes.
De brouwerij Verstraeten uit de Zomerstraat gaf volgende
inventaris van rood koperen zaken: twee brouwketels, een
koeler en een ast.
Brouwer Camiel Hurtekant uit de Koffiestraat gaf het
volgende op: drie ketels in rood koper, een koeler in geel
koper, een bierpomp in rood koper, vijf grote kranen in geel
koper, een grote kraan in geel en rood koper, twee kleine
kranen in geel en rood koper, twee hoppevangers in rood
koper, een lange en drie korte buizen in rood koper, een
trechter en gieter in geel koper, een emmer en een sifon in
rood koper en een spuit in geel koper.
Brouwer Pissonier uit de Vaartstraat gaf volgende lijst
door: twee koperen ketels, vier koperen buizen, twee
koperen emmers, een koperen koeler, een twaalftal koperen
buizen en een koperen lantaarn.
Mogelijk werd op basis van die lijsten het merendeel van het
koperen materiaal opgeëist. Dat kan tendele verklaren
waarom er na WO I nog slechts twee brouwerijen in Kalken
overbleven: enkel Cremers en Verstraeten waren blijkbaar
bij machte een belangrijke investering in hun bedrijf door te
voeren.
136

3. Bolling in ‘t Holeinde.
Het bolspel vond niet altijd plaats in de schaduw van een
herberg.
Op onderstaande foto bevinden de bolspelers zich op een
zondagvoormiddag op het erf van een hoeve in ’t Holeinde,
te situeren juist vóór de huidige hoeve van Van Achter,
Holeindestraat 39.
Illustratie 11. Bolders op de toegang tot een woning in de
Holeindestraat (nu ter hoogte van nr. 37). Uiterst rechts René
Audenaert (1921-2003), midden met bol in de hand Maurits
Van Den Neste (1907-1970) en tweede van links Achiel Van
Rysselberghe (1924-2003).
137

Jaarmarkten in de gemeenten rondom Kalken.
Uit het werk van H. Tarlier, Almanach du commerce et de
l'industrie 1873, Bruxelles, 1873 noteerden we gegevens
over jaarmarkten voor dieren die als economisch belangrijk
aanzien werden in de omliggende gemeenten.
- Destelbergen: paardenmarkt op de maandag na de tweede
zondag van oktober en derde paasdag (in Beervelde?).
- Berlare: vee- en paardenmarkt op de dinsdag na de vierde
zondag van september.
- Kalken: veemarkt op de dinsdag na de derde zondag van
september.
- Overmere: paardenmarkt op 4 februari en op de dinsdag
na de eerste zondag na Hemelvaart.
- Laarne: vee- en paardenmarkt op de dinsdag na Pinksteren
en op de maandag die volgt op de eerste oktober.
- Wetteren: paardenmarkten op de eerste donderdag na
Beloken Pasen (de achtste dag van Pasen) en op de
dinsdag die volgt na de eerste zondag van september.
- Zele: paardenmarkten op de laatste dinsdag van januari en
de dinsdag na de eerste zondag van oktober.
- Lokeren: vee- en paardenmarkt op de voorlaatste dinsdag
vóór allerheiligen.
- Lochristi: paardenmarkt op de donderdag na Kristus
Koning.
- Schellebelle: vee- en paardenmarkt op 3 november (of 's
anderendaags wanneer die dag een zondag is) en de
maandag na Kristus Koning (laatste zondag van het
kerkelijke jaar, meestal rond 25 november).
138

- Wichelen: een ossenmarkt op 3 mei 2 .
- Hamme: vee- en paardenmarkt op de dinsdag na de derde
zondag van september.
- Moerzeke: vee- en paardenmarkt op 8 september.
- Dendermonde: paardenmarkten op de drie eerste
maandagen na de eerste vrijdag van oktober.
- Eksaarde: vee- en paardenmarkt op de maandag die volgt
op de eerste zondag na Hemelvaart.
- Zeveneken: paardenmarkten op de maandag na de
feestdag van de HH. Petrus en Paulus (29 juni) en de
laatste maandag van november.
- Oostakker: vee- en paardenmarkten op de tweede
maandag en de tweede dinsdag van mei en op de tweede
donderdag van januari.
- Uitbergen, Heusden, Grembergen, Sint-Gillis-
Dendermonde, Massemen-Westrem en Desteldonk: geen
vermelding van een jaarmarkt voor dieren.
Illustratie 12.
Beeld
jaarmarkt
voor
paarden.
Fortunekermis
2006.
2 Is dat een verwijzing naar de feestdag van knechten en meiden die op die dag
bij een nieuwe werkgever terecht konden?
139

Duurloop met Danny Clincke.
Illustratie 13.
Danny Clincke in actie.
De revalidatie na een hartaanval
zette Danny drie jaar geleden
aan tot lopen.
Korte en hevige inspanningen
zijn echter uit den boze.
Daarom houdt Danny het bij
tempolopen op relatief lange
afstanden.
Ondertussen liep hij met succes
de marathons van Rotterdam
(tweemaal), Amsterdam en
Berlijn (20 september 2009).
Ondertussen geeft hij ook
lessen start-to-run.
De loopbelevenissen van
Danny kan iedereen volgen op
www.bloggen.be/runningdanny
Danny, die in de Zomerstraat woont, heeft goede contacten
met André De Clercq en “zijn” Natuurlopers. André richtte
de voorbije vijf jaar begin juni een natuurloop in op een
parcours in de Brugstraat, Hogendries en Zomerstraat.
Een zesde editie op zijn initiatief zal er echter niet komen.
Wel blijft de basiswerking van de Natuurlopers behouden:
elke dinsdag- en donderdagavond verzamelen
sportievelingen aan de woning van André in de Hogendries
voor een ontspannen trainingsloop.
140

Fototentoonstelling: Onderzoeksproject lokaal
waardevolle gebouwen in Laarne en Kalken.
Deze tekst dient als korte duiding bij de bovenvermelde
tentoonstelling. Het onderzoekswerk werd verricht door
een werkgroep bestaande uit Lieven Hanselaer, André
Van De Sompel en Dirk Clerick. De tentoonstelling werd
samengesteld door André Van De Sompel en bekostigd
door de Stichting Sint-Pietersfeest Kalken.
In augustus 2004 werd in de Kalkense Kruisenstraat een
woning afgebroken die opgenomen was in de inventaris van
waardevolle gebouwen en sites in Laarne en Kalken. André
Van De Sompel en Lieven Hanselaer voerden op eigen
initiatief en met goedkeuring van de nieuwe eigenaar,
onderzoek uit in het af te breken gebouw. De interesse voor
de algemene constructie, allerlei oorspronkelijke
interieurelementen (deuren en beslag, de muurdecoratie, de
vloeren, enz…) mondde als vanzelfsprekend uit in het
maken van een fotoreportage en enkele opmetingen. Immers,
samen met de afbraak zou veel informatie over elementen
van landelijke architectuur onherroepelijk verdwijnen, niet
enkel voor deze woning, maar ook voor veel andere
woningen op de inventaris.
Schepen Dirk Clerick wist het College van burgemeester en
schepenen van Laarne te overtuigen van de belangrijkheid en
de unieke kans om onderzoek te doen in gebouwen die op de
lijst van waardevolle gebouwen stonden en waaraan
belangrijke werken zouden gebeuren (tot afbraak toe). De
Vereniging voor Lokale Geschiedenis van Kalken en Laarne
141

wordt sindsdien door het College van burgemeester en
schepenen van Laarne aangezocht om een bezoek te brengen
aan gebouwen uit de inventaris die worden verbouwd of
afgebroken. Dat zou moeten gebeuren in samenspraak met
de eigenaars en als voorwaarde tot de eigenlijke
verbouwingswerken of afbraakwerken.
Ondertussen bezocht de werkgroep een dertigtal woningen.
Meer dan eens werden de leden van de werkgroep getroffen
door de aanpassingen die de gebouwen ondergingen. Zowel
de architectuur en haar details als de aankleding en de
versiering van de ruimtes trokken de aandacht en worden in
de mate van het mogelijke gedocumenteerd in de
tentoonstelling.
Voor het werkgebied Fortune gaat het om de (vroegere)
woningen Brugstraat 43 en Zomerstraat 5.
Illustratie 14.
De vroegere woning
Brugstraat 43.
Foto oktober 2007.
Illustratie 15.
De vroegere woning
Zomerstraat 5.
Foto december 2008.
142

Programma Fortunekermis 2009.
In het editoriaal hadden we het reeds over de activiteiten die
door lokale verenigingen worden ingericht en/of
ondersteund: de Floerentoeters (schieting op liggende wip),
VIVA Red BV (gaaibolling en wafelbak) en de Stichting
Sint-Pietersfeest Kalken (fototentoonstelling en algemene
logistieke ondersteuning van de kermis en de jaarmarkt).
Uiteraard staan Alfonsine, Marc, Isabelle en Geert borg voor
de komende editie van Fortunekermis. Ze zorgen voor een
joviale, gemoedelijke en ontspannen kermissfeer tijdens het
ganse kermisweekend. Ze nodigen bijzonder iedereen uit op
het openingsconcert door de Koninklijke Harmonie Sinte-
Cecilia Kalken op zaterdag 17 oktober van 19 tot 20 uur.
Een ander hoogtepunt is de jaarmarkt voor paarden op
maandagvoormiddag. Sinds jaar en dag maken keurders
Edmond en Marcel Gentier er werk van om de prijswinnaars
aan te duiden.
Alle passanten moeten zien dat het kermis is, daarom is
bevlagging belangrijk.
De bevlagging van de onmiddellijke omgeving van herberg
De Schorpioen gebeurt onder het thema Met Vlag en
Wimpel, Feest in Kalken, 2009.
Op woensdag 4 november 2009 om 20 uur wordt de start van
Met Vlag en Wimpel, Feest in Kalken, 2010 gegeven in
herberg De Meander. Iedereen mag die voorbereidende
vergadering bijwonen.
143

Gemeente LAARNE – KALKEN 2009
WIJK ZOMERSTRAAT
VERMAARDE FORTUINKERMIS
in en rond café De Schorpioen, Heirweg 8, 9270 Kalken
Zaterdag 17 oktober
Van 19 tot 20 uur: CONCERT door de Koninklijke
Harmonie Sinte-Cecilia Kalken
Vanaf 20 uur: Dansgelegenheid
Zondag 18 oktober
10 uur: Kaarting - series van 4
14 uur: Wafelbak en gaaibolling
15 uur: Schieting op de liggende wip
Maandag 19 oktober
JAARMARKT VOOR PAARDEN
€ 125,00 prijzen
€ 5,00 vervoerkosten per ingeschreven paard.
De paarden moeten van 10 uur tot 12 uur aanwezig zijn.
Doorlopend van zaterdag tot maandag:
FOTOTENTOONSTELLING
Onderzoeksproject Waardevolle gebouwen
in Kalken en Laarne.
Organisatie in samenwerking met de Stichting Sint-Pietersfeest Kalken,
De Floerentoeters en VIVA Red BV.
144