Ziekenhuiskrant 2004 - Slingeland Ziekenhuis

Doetinchem, September 2004

Eén van de plannen van een paar jaar geleden
was het invoeren van betaald parkeren. “Daar is
inmiddels iedereen aan gewend. En natuurlijk is
het niet prettig om te moeten betalen voor parkeren
maar we hebben ermee beoogd dat het
personeel niet kris kras de auto neerzet. Er werken
hier tenslotte 1600 man. Nu zijn de beste
plaatsen voor het bezoek. De scheiding die we
wilden tussen personeel en bezoek is dus een succes
geworden. En klachten over betalen krijgen
we niet meer.”
De bouw van het Regionaal Geestelijk
Gezondheidscentrum, het RGC, wordt eveneens
binnenkort gestart. Volgend voorjaar begint aan
het eind van de parkeerplaats de realisatie van
het nieuwe gebouw. Het plan om het gebouw op
palen te zetten en op die manier de parkeerruimte
te behouden, is afgeblazen. “De gebouwen
mogen maximaal veertien meter hoog worden.
Op palen is dus geen optie. Nu hebben we ervoor
gekozen om een parkeerkelder onder het
gebouw te maken.”
Gerealiseerd is inmiddels het TEC-gebouw. “Daar
wordt al volop gebruik van gemaakt.
Bijvoorbeeld de huisartsenpost, de bloedbank, de
dienstapotheek en Sensire bezetten daar een
ruimte. Het gebouw is zo ingericht dat we iedere
vierkante meter kunnen gebruiken. Zo heeft het
souterrain een bepaalde daglichtconstructie
waardoor ook die ruimte optimaal benut kan
worden.”
Volgens Sparreboom is deze manier van omgaan
met ruimte heel modern. “Dat is ook het beleid.
Met weinig vierkante meters heel veel doen.
Natuurlijk is er wel nagedacht over het eventueel
‘Slingeland Ziekenhuis
kwalitatief hoogstaand’
De afgelopen jaren heeft het Slingeland Ziekenhuis veel plannen gemaakt en uitgevoerd.
Algemeen directeur Arie Sparreboom blikt terug: “De plannen zijn altijd concreet geweest en
we hebben ze in een korte doorlooptijd kunnen realiseren.”
verplaatsen van het hele ziekenhuis. Maar tweederde
deel is rond 1990 gebouwd en dat kun je
in zo korte tijd niet afschrijven. Het is in
Nederland gebruikelijk dat een ziekenhuis zo’n
veertig jaar meegaat. En dan zou je dit moeten
slopen. Dat is geen optie. Dat wil en kan niemand
betalen.”
Tijdens de bouw van het nieuwe RGC verwacht
Sparreboom wel enige problemen rondom het
parkeren. “We zijn een stuk parkeerterrein tijdelijk
kwijt. We zijn met de gemeente in gesprek
om tijdelijk een stuk grond naast het ziekenhuis
daarvoor te gebruiken.”
In het nieuwe gebouw komt GGNet. “GGNet is
ontstaan uit een fusie van het psychiatrisch ziekenhuis
Warnsveld, RIAGG Doetinchem en RIBW
Doetinchem. Onze eigen PAAZ-afdeling wordt
daarin geïntegreerd. Overigens wordt er nu al
veel samengewerkt.”
Om juist het nieuwe RGC op het terrein van het
Slingeland Ziekenhuis te plaatsen heeft te maken
met de visie van het Doetinchemse ziekenhuis.
“Het mag niet uitmaken of je nu een kapotte
nier hebt of een psychische stoornis. Je hoort in
dezelfde gezondheids-setting terecht te kunnen.”
Opleidingen
De tweede kernactiviteit van het ziekenhuis is
opleiden. “In de zorg zijn veel specifieke beroepen.
Die moet je zelf wel opleiden. Op die
manier kun je ook messcherp zijn ten aanzien
van de kwaliteit. Er worden hier bijvoorbeeld
zo’n 11 internisten opgeleid. En artsen voor de
tropen, huisartsen en verpleegkundigen. We
willen dialyse-verpleegkundigen gaan opleiden,
Röntgen-laboranten, ja alle gespecialiseerde verpleegkundigen.”
Volgens Sparreboom moeten
de specialisten die
opleiden hun vak altijd
optimaal bijhouden.
“Want hoe kun je een
nieuwe collega opleiden
als je zelf niet up to date
in je vakgebied bent. En
dat zegt iets over kwaliteit.
We mogen stellen dat het
Slingeland ziekenhuis zich
aan de bovenkant bevindt
wanneer het om kwaliteit
gaat. We zien hier in huis
veel personeel met veel
specialistische kennis over
• Arie Sparreboom, algemeen directeur
bijvoorbeeld stoma, diabetes of moeilijke wonden.
We zien dat specialisten in toenemende
mate para-medici laten meelopen in spreekuren.
Het probleem is alleen dat je altijd moet uitkijken
tot hoever je gaat. Waar je de grens trekt wat je
als ziekenhuis nog doet. Een grens tussen thuiszorg
en ziekenhuiszorg. Want bijvoorbeeld
iemand met diabetes kan op een gegeven
moment goed door een diabetes-verpleegkundige
worden begeleid. Dat kan heel goed vanuit de
thuissituatie. Vroeger mocht een ziekenhuis geen
thuiszorg bieden, die wet is veranderd. Inmiddels
zijn we gestart met een eigen afdeling van specialistische
thuiszorg.”
Vernieuwingen
Sparreboom is trots op de vernieuwingen in het
ziekenhuis. “De afdeling Spoedeisende Hulp en
de dialyse-afdeling zijn gloednieuw. De trombosedienst,
de bloedbank in het TEC-gebouw, nu ook
op middagen en avonden. Veel nieuwe specialisten
zijn erbij gekomen, de laatste zes jaar zijn we
van 60 tot 90 specialisten uitgegroeid. We hebben
gelukkig het oplopen van de wachttijden kunnen
terugbrengen. Bij de meeste vakken geldt nu een
wachttijd van drie tot zes weken. De MRI is inmiddels
vijf dagen in full swing. We hebben gepland
om een nieuwe gamma camera aan te schaffen.
We doen weliswaar al jarenlang aan nucleaire
geneeskunde. Een gamma camera is een belangrijk
instrument bij diagnostisch onderzoek bij de
kankerbestrijding. En de laatste stap van wat een
groot algemeen ziekenhuis in huis hoort te hebben
is een uitbreiding van de mogelijkheid voor
neurologische hernia-operaties. We werken daarvoor
samen met het ziekenhuis Enschede en dat
willen we geleidelijk uitbouwen. Als we dat hebben
gerealiseerd dan is ons pakket helemaal vol.
Dan zijn we voor het eerst echt compleet.”
Niet zonder trots vertelt Sparreboom dat het
Doetinchemse ziekenhuis ook financieel gezond
is. “We hebben 2003 als tiende jaar op rij met
een positief resultaat kunnen afsluiten. En voor
2004 ontwikkelt het zich heel gezond. Dankzij
onze financiële positie kunnen we groeien en
zorgen dat alle faciliteiten op orde zijn.”

Interne geneeskunde uitgebreid
met nefroloog en dialyseafdeling
De maatschap van de internisten in het Slingeland Ziekenhuis is in omvang toegenomen. Een
negende specialist is de groep komen versterken. Deze negende man werd nodig door de komst
van een dialyseafdeling. Iets wat al veel langer op de verlanglijst van de internisten stond, maar
wat er nog nooit van was gekomen. Stuwende kracht tot de realisering werd zorgverzekeraar
Amicon. Die zorgde ervoor dat er snel plannen werden gemaakt en dat ook snel de afdeling kon
worden geopend. Afgelopen 1 juni is de Doetinchemse dialyse-afdeling een feit geworden.
De nieuwe specialist is Job Huussen, nefroloog.
“Een nefroloog is een internist die nierziekten als
aandachtsgebied heeft”, legt Huussen uit. Voor
zijn komst werd bij een gewenste dialyse contact
gezocht met een ziekenhuis in Arnhem, Nijmegen
of zelfs Ede/Wageningen. “Soms moest een aantal
telefoontjes worden gepleegd om een patiënt
geplaatst te krijgen. Dat betekende voor de
patiënt vaak reizen en dat is natuurlijk een zware
belasting”, vertelt Foeke de Vries, internist.
Het Slingeland Ziekenhuis heeft voor haar dialyseafdeling
toestemming voor veertien stoelen.
Iedere stoel is twee keer per dag te bezetten.
Iedere dialyse-patiënt komt per week drie keer.
Dat betekent dat in totaal 56 mensen te behandelen
zijn. Op dit moment zijn zeven stoelen open
en kunnen 26 mensen in het Doetinchemse ziekenhuis
terecht. Als de verpleegkundigenformatie
het toelaat volgen in de rest van dit jaar nog drie
stoelen. “Dialyse vergt een zeer gespecialiseerde
verpleging”, vertelt Huussen. “Net als op de
intensive care. Niet iedereen is daar geschikt voor
of heeft de ambitie die richting uit te gaan.” De
opleiding voor de dialyse-verpleegkunde is tot nu
toe steeds in Arnhem of Nijmegen geweest maar
vanaf deze maand september start er tevens een
opleiding in het Slingeland Ziekenhuis.
Het meerendeel van de patiënten voor de
Doetinchemse dialyse-afdeling komt uit deze
regio die loopt vanaf het grensgebied met
Duitsland tot aan Enschede en aan de andere
kant Boxmeer. “Er was duidelijk een tekort aan
dialyse capaciteit. Mensen uit deze regio kwamen
soms zelfs in Nieuwegein of Venlo terecht.
• Afdeling nierdialyse
Dialyse-mogelijkheden in de eigen regio betekent
voor de patiënten een verbetering van de kwaliteit
van leven. Dit geeft heel veel winst.”
Een nieuwe ontwikkeling op het gebied van de
dialyse is de capd, continue ambulant peritoneaal
dialyse. “Dit is een andere vorm van nierfunctievervanging”,
vertelt Huussen. “Via de buik wordt
gespoeld en de patiënt kan dit thuis doen. Het
duurt zo’n dertig minuten en moet tot vier keer
per dag worden gedaan. Het grote voordeel is dat
de patiënt mobieler is en bijvoorbeeld op reis kan.
Het nadeel is dat hij gedwongen is iedere dag
met zijn ziekte bezig te zijn.”
Hoezeer de ontwikkelingen ook voortschrijden en
hoezeer de kwaliteit van leven voor de patiënt
ook verbetert, toch blijft het volgens Huussen een
kunstmatige vorm. “Een nieuwe nier is beter”,
vindt hij. “Maar daarvoor is een wachtlijst van vier
tot vijf jaar. Een alternatief is een transplantatie
met een nier van een levende donor. Vroeger was
dat veelal van een bloedverwant. Dat is nu
anders. Ook de partner of een vriend kan donor
zijn. Dat betekent geen wachtlijst. Zodra de donor
past, kan de procedure starten. De ontvanger
wordt in een eigen centrum voorbereid en de
donor wordt altijd in Nijmegen nagekeken door
een nefroloog. Die beoordeelt of de donor de
operatie zonder teveel risico kan ondergaan en of
er misschien in de toekomst problemen te verwachten
zijn. Zo is er een afscheiding van donor
en ontvanger en kan de procedure zo zorgvuldig
mogelijk verlopen.” Transplanteren gebeurt niet
in het Slingeland Ziekenhuis. “Maar dat moeten
we ook niet willen. Dat brengt
zoveel logistieke problemen met
zich mee. Het is beter om de ervaring
op dat gebied te concentreren
in een aantal centra.”
Naast de nieuwe dialyse-afdeling
is er nòg een belangrijke aanvulling
op de afdeling interne
geneeskunde. “Dat is de komst
van de derde maag/darm/leverarts,
dokter Van den Hazel”, vertelt
internist De Vries. “Nu kunnen
we een afdeling op poten
gaan zetten waarbij de polikliniek
en de functieafdeling samensmelten.
Deze nieuwe
maag/darm/lever-unit moet zor-
• Foeke de Vries, internist
gen voor een snelle afhandeling van onderzoeken.
Tevens starten we daarbij in september van
dit jaar een verpleegkundig spreekuur.”
De eisen die aan de organisatie van de nieuwe
unit worden gesteld zullen hoog zijn. “Het betreft
namelijk grote aantallen patiënten. Dat komt
mede omdat de meeste ziekenhuizen deze specialisten
niet in huis hebben.”
Stamcellen
Nieuwe ontwikkelingen zijn ook te melden vanuit
de oncologie en de hematologie. “Transplantatie
met eigen stamcellen”, aldus De Vries. “De stamcellen
worden geïsoleerd, vervolgens ingevroren
en op een bepaald moment weer opnieuw in de
bloedbaan gebracht. Dit is belangrijk voor kankerpatiënten.
Wanneer namelijk voor een behandeling
chemo nodig is, kan dat als bijwerking hebben
dat het beenmerg de chemo niet overleeft.
Door het inbrengen van de eigen stamcellen groeit
het beenmerg weer uit. Deze patiënten werden
tot nu toe in Nijmegen behandeld. Dat blijft ook
zo maar als de stamcellen zijn getransplanteerd
volgt nog een ziekbed van enkele weken. En dat
ziekbed wordt van Nijmegen verplaatst naar
Doetinchem. Er is al de nodige zorg-ervaring
opgedaan bij mensen met acute leukemie. Die
zorg lijkt op de zorg na stamceltransplantatie.
Ook de infrastructuur is hier al aanwezig. Daarom
is het niet een al te grote inspanning om dit hier
te doen. Per jaar zal het om zo’n tien tot twintig
patiënten gaan.”
De differentiatie in de maatschap van de internisten
is belangrijk volgens De Vries. “Je praat over
kwaliteit”, vindt hij. “De mogelijkheden voor
algemene ziekenhuizen liggen natuurlijk op een
ander niveau dan voor een academisch ziekenhuis.
Maar het is heel inspirerend om met elkaar samen
te werken.”

Goede resultaten polikliniek
‘Stoppen-met-roken’
Roken is nog steeds doodsoorzaak nummer 1. Jaarlijks gaan 20.000 mensen in Nederland te
vroeg dood en wereldwijd zijn dat er zelfs vier miljoen. De overheid probeert op alle mogelijke
manieren de mens van zijn rookverslaving af te helpen. Het wordt de roker steeds moeilijker
gemaakt en misschien lijkt het beleid hier en daar wat doorgeslagen, het belang van stoppen
met roken wordt er alleen nog maar extra door onderstreept.
In november 2002 is in het Slingeland Ziekenhuis
heel voorzichtig een start gemaakt met een polikliniek
Stoppen-met-roken. Aloys Heutinck, consulent
longziekten en ooit zelf een straffe roker,
probeert samen met Maritha Spekschoor de
roker een handvat te geven om de strijd tegen
de sigaret aan te gaan. Voorlopig worden de
‘stoppers’ echter nog alleen naar de poli doorverwezen
via de longarts maar in de toekomst
kan dat ook via de huisarts.
“Vroeger moesten de rokers altijd op eigen wilskracht
het maar voor elkaar zien te krijgen om
te stoppen”, aldus Heutinck. “Nu denken we
daar iets anders over. We bieden ondersteuning.
We proberen de rokers inzicht te geven in hun
verslavingsgedrag. We willen weten waarom ze
ooit zijn begonnen en proberen ze er dan van te
overtuigen dat ze afscheid moeten gaan nemen
van een vijand en niet van een vriend.”
Samen met de consulent wordt een datum vastgesteld
waarop definitief wordt gestopt. En dan
begint de weg om de roker voor te bereiden op
die laatste sigaret. “En dat is niet gemakkelijk.
De verslaving is hevig. Van de verslaving zit
negentig procent tussen de oren en is tien procent
lichamelijk. We proberen met een combinatie
van ‘verhaal en middel’ de roker van zijn verslaving
af te helpen.”
Heutinck geeft aan dat het ten allen tijde zinvol
is om met roken te stoppen. “Het is inmiddels
bewezen dat er altijd een rendement is. Ook al
ben je zeventig jaar, dan nog is het zinvol om te
stoppen.”
Na twee dagen is de nicotine uit het bloed. Na
een aantal jaren is er nog steeds wat restschade,
maar er is een aanzienlijke verbetering.
De grootste groep ‘stoppers’ stopt om gezondsheidsredenen.
“Het helpt als de dokter het
zegt.” Een deel stopt om het verslavingsmechanisme
te doorbreken en dat zijn volgens
Heutinck de mensen met de meeste kans op succes.
“Ik ben zelf inmiddels zeven jaar gestopt. Ik
kon als roker echt nog geen honderd meter hard
lopen en nu loop ik een halve marathon. Je
krijgt er zoveel voor terug als je niet meer rookt.
Mensen die stoppen om gezondheidsredenen
merken ook heel snel dat ze meer lucht hebben.
Ze zijn vrijwel direct minder benauwd. Dat geeft
een steuntje in de rug. Want het blijft moeilijk.
Afleren is lastiger dan aanleren.”
De mensen die de stoppen-met-roken-poli
bezoeken krijgen gedoseerd informatie mee.
Eventueel worden medicijnen voorgeschreven
om dat lichamelijke deel te vergemakkelijken.
De stopdag wordt goed doorgenomen. Er wordt
ook gesproken over het ‘gewicht’. “Alle stoppers
komen wat aan. Zo’n twee tot drie kilo. De stofwisseling
wordt namelijk weer normaal. Die is al
Schoonmaak
• Aloys Heutinck
• Per jaar maken we 85.800 toiletten schoon.
• Per jaar wordt er ongeveer 28000 m2 glas gewassen.
• Per jaar worden er ongeveer 3.150.000 papieren
handdoekjes gebruikt om je handen mee af te drogen.
• Per jaar wordt er 27.002 rol toiletpapier gebruikt.
• Per jaar wordt er 114.500 km gang machinaal gereinigd.
• Per jaar wordt er 10.010.000 m2 per jaar schoon
gemaakt met ongeveer 50 medewerkers per dag.
die jaren te snel geweest, waardoor er eigenlijk
altijd wat teveel is gegeten. Nu moet het
patroon weer normaal gemaakt worden. En het
is natuurlijk niet de bedoeling dat de nicotineprikkel
wordt omgezet in een eet-prikkel. Niet
van de ene verslaving in de andere vervallen. En
die paar kilo, dat is geen probleem. Vaak heeft
het toenemen van het lichaamsgewicht ook te
maken met ouder worden. En dus niet alleen
met het stoppen met roken. Het is de jas van het
leven.”
Gebleken is dat van de mensen die hun sigaret
hebben afgezworen en die dat een jaar hebben
volgehouden, nog maar vijf procent weer in de
oude gewoonte terugvalt. Van de rokers die in
2002 via de polikliniek in het Slingeland
Ziekenhuis hebben getracht te stoppen is zeventien
procent daarin geslaagd. Het tweede jaar
was het al 26 procent die zich ex-roker mocht
gaan nomen. Een duidelijk stijgende lijn.
Heutinck verwacht aan het eind van dit jaar zelfs
op een stop-percentage van dertig procent te
zijn uitgekomen.
• Isabel ter Heerdt

Spoedeisende hulp
belangrijke ingang ziekenhuis
De spoedeisende hulp van het Slingeland Ziekenhuis beschikt sinds vorig jaar juni over een fonkelnieuwe
afdeling. De nieuwe ingang is ten opzichte van de oude zo’n tien meter opgeschoven
en is opgesplitst in een ingang voor patiënten die met ambulancevervoer naar het ziekenhuis
komen, met vlak daarnaast een ingang voor patiënten die met eigen vervoer komen. Met de
komst van de nieuwe afdeling is de logistiek van de patiëntenstroom verbeterd en is tevens de
privacy van de patiënt meer gewaarborgd. Er zijn nu meerdere ruimtes beschikbaar waardoor er
meer patiënten in een bepaalde tijd voor onderzoek en behandeling terecht kunnen.
De nieuwe afdeling spoedeisende hulp is vrijwel
volledig geautomatiseerd en digitaal. “Tot 2002
waren we analoog”, vertelt chirurg en traumatoloog
Sjoerd van der Meer. “Nu beschikt elke
kamer over een computer die is aangesloten op
het netwerk.”
Marcel Rekers, hoofd intensive care en interim
hoofd spoedeisende hulp beaamt het belang: “De
patiënt wordt nu 1 keer ingevoerd en daar kunnen
alle afdelingen gebruik van maken. Binnenkort
gaan we ook de patiëntenlogistiek en registratie
op de Spoedeisende Hulp digitaliseren.”
Door automatisering komen er behalve de patiëntgebonden
ook andere belangrijke gegevens
beschikbaar. “Om zo efficiënt mogelijk te werken is
het belangrijk om inzicht te hebben in hoe er
gewerkt wordt. Bijvoorbeeld hoe lang een patiënt
op Spoedeisende Hulp in behandeling is, maar ook
hoeveel patiënten er op jaarbasis voor welk specialisme
komen. Gegevens betreffende aantal, oorzaak
en aard van ongevallen gaan naar de regionale
en landelijke traumaregistratie. Dat is dus een
wetenschappelijk belang. de privacy van de patiënt
is uiteraard te allen tijde gewaarborgd.”
De ingang van de spoedeisende hulp is, naast de
hoofdingang, een belangrijke ingang van het ziekenhuis.
Per jaar komen zo’n dertien- tot veertienduizend
patiënten via deze ingang naar binnen.
“Hier moeten de patiënten op het goede spoor in
het ziekenhuis worden gezet. Dat betekent
• Marcel Rekers en Ria Schlief
opvang, diagnose stellen, een eerste behandeling
geven en verdere behandeling in gang zetten.”
Traumaopvang is een specialistische opvang.
“Iedereen die er bij betrokken is heeft een speciale
scholing gehad. Zowel de medische specialisten, de
arts-assistenten als de verpleegkundigen”, vertelt
Van der Meer. “We werken volgens een stappenplan:
het ABC-schema. Het is een protocol dat
begint bij de meest bedreigende functies. A staat
voor airway = ademweg; B voor breathing = ademhaling
en C voor circulation = bloedsomloop. Dus,
treat first what kills first.”
Het stappenplan hoort bij het ATLS-systeem:
Advanced Trauma Life Support. “Deze manier van
werken is in 1995 in Amerika begonnen”, legt Van
der Meer uit. “Niet lang hierna is het hier ingevoerd.
Binnen ATLS kent iedereen zijn taak en werk
volgens een bepaalde systematiek. Dat geldt voor
de traumatoloog, de anesthesioloog, de röntgenlaborant,
de verpleegkundige en verder iedereen die
bij de opvang betrokken is. Ernstig gewonden
behandel je niet alleen. Dat is teamwork. Daar is
structuur voor nodig. ATLS biedt die structuur.”
Spoedeisende Hulp verpleegkundige Ria Schlief
legt uit dat op deze manier alles systematisch
wordt afgewerkt en er dus niets wordt vergeten.
Na opvang van elke ernstig gewonde patiënt
wordt binnen vijf dagen het gehele verloop van de
opvang met alle betrokken disciplines doorgesproken.
Hoe de opvang is verlopen, hoe de patiënt is
aangetroffen, hoe lang het
heeft geduurd enzovoort.
“Dat is zinvol. Zo worden verbeterpunten
zichtbaar.”
De nieuwe afdeling spoedeisende
hulp is goed ingericht
voor de opvang van patiënten
die acuut zorg nodig
hebben. De acute kamer ligt
in een rechte lijn tegenover
de ambulance-ingang. Op de
Röntgenkamer en op de
acute kamer kunnen alle
röntgenfoto’s gemaakt worden
en op iedere behandelkamer
kan bewakingsapparatuur
worden aangesloten.
De afdeling beschikt over
een brandwondendouche en
brandwondenkamer en er is
• Maarten Knikkink, gipsmeester en Sjoerd v.d.
Meer, chirurg
een kamer met sluis voor patiënten die mogelijk
besmettelijk zijn. “Deze kamer wordt ook gebruikt
voor triage”, vertelt Van der Meer. “Door triage
wordt volgens protocol beoordeeld hoe snel er
zorg nodig is: acute, op zeer korte
termijn of binnen afzienbare tijd. Bij elke patiënt
die binnenkomt wordt dat beoordeeld door een
verpleegkundige.”
De nieuwe afdeling beschikt tevens over een overlegkamer
voor artsen en verpleegkundigen.
Overleg in een afgescheiden kamer geeft meer
privacy voor de patiënt.
“Deze afdeling zoals die nu is georganiseerd is
goed in staat optimale zorg aan een traumapatiënt
te geven”, aldus Van der Meer. “Maar in de toekomst
zullen er meer diagnostische mogelijkheden
komen op de afdeling Spoedeisende Hulp om de
patiënt in het zogenaamde ‘gouden uur’ zo snel
mogelijk te behandelen. Er zullen nog modernere
en geavanceerdere hulpmiddelen op deze afdeling
komen om in dat eerste uur na het ongeval
adequaat te kunnen handelen.”
Voor iedereen staat er 24 uur per dag een team
hulpverleners klaar. Voor klachten met een huisartsgeneeskundig
karakter tijdens kantooruren
bij de huisarts en buiten kantooruren op de huisartsen-post.
Voor spoedeisende hulp op de
Spoedeisende Hulp.
Van der Meer hecht eraan om te vermelden dat via
de ingang van de Spoedeisende Hulp niemand die
denkt spoedeisende hulp nodig te hebben wordt
weggestuurd. “Iedereen die rechtsstreeks op de
Spoedeisende Hulp komt wordt altijd gezien door
een arts. Betreft het hulp met een huisartsgeneeskundig
karakter, dan verwijzen we na de beoordeling
door een arts naar de huisarts.”

Silvia van Aalst en José Bijloo zijn beide jaren als
verpleegkundige werkzaam geweest. Een ‘verleden’
waar het Bureau Patiëntenvoorlichting heel
duidelijk een voordeel mee heeft. “Wij proberen
met de ogen van de patiënt de behoefte aan
informatie te bekijken. Wat wil de patiënt weten
van zijn ziekte en van de behandeling. Door onze
ervaring hebben we daar een redelijke kijk op.”
Silvia van de Berg heeft gezondheidswetenschappen
gestudeerd waar voorlichting en communicatie
een belangrijk onderdeel van zijn. “Goede
informatie is voor een patiënt van heel groot
belang. Zeker als een patiënt slecht nieuws krijgt
gebeurt het regelmatig dat niet alles wat door de
arts wordt verteld ook wordt ‘opgeslagen’. Dan is
het van belang om het juiste voorlichtingsmateriaal
mee naar huis te kunnen nemen.”
De medewerkers van het Bureau
Patiëntenvoorlichting lichten dus zelf niet voor.
“Wij adviseren hoe de voorlichting goed kan worden
afgestemd op de behoefte die er bij de
patiënten bestaat. Daarvoor maken we gebruik
van hulpmiddelen zoals folders of een website.
De behandelend arts geeft natuurlijk informatie
over de medische situatie van de patiënt. Maar
daar-naast is er vaak behoefte aan aanvullende
informatie over ziekte en gezondheid. En die
informatie is bij ons verkrijgbaar.”
Het foldermateriaal dat verkrijgbaar is bij het
bureau kan worden onderverdeeld in twee
categorieën: de interne en de externe informatiefolders.
De interne folders behandelen de aan het
Slingeland Ziekenhuis gerelateerde zaken. Een
goed voorbeeld daarvan is het boekje Opname in
het Slingeland Ziekenhuis. Hierin kan de patiënt
alle belangrijke informatie vinden die te maken
heeft met de opname. Er staan adviezen in over
mee te nemen kleding maar ook de bezoektijden
zijn erin te vinden evenals de rechten en plichten
Bureau patiëntenvoorlichting
breidt aanbod informatie uit
Enigszins verscholen naast het bezoekersrestaurant op de begane grond, bevindt zich het
Bureau Patiëntenvoorlichting. Drie enthousiaste dames zijn er verantwoordelijk voor optimale
voorlichting en informatie naar patiënten en familie. Deze voorlichting gebeurt door middel van
folders, brochures of via de website. Het drietal bestaat uit Silvia van den Berg coördinator,
José Bijloo en Silvia van Aalst.
die een patiënt heeft. Bijvoorbeeld informatie over
de WGBO, de wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst.
Bij een opname is het namelijk
van belang dat de patiënt weet wat er gaat
gebeuren en waarom. In de WGBO is vastgelegd
dat de hulpverlener de plicht heeft om de patiënt
duidelijke informatie te geven. De patiënt heeft er
dus recht op te weten waarom allerlei onderzoeken
worden gedaan of wat een bepaalde behandeling
voor gevolgen kan hebben. De patiënt mag
zelfs het onderzoek weigeren wanneer hij of zij
bezwaren heeft.
Maar naast rechten heeft een patiënt ook plichten.
Zo vermeldt het informatieboekje dat er van de
patiënt wordt verwacht dat hij of zij de hulpverlener
duidelijk en volledig informeert. Want alleen
dan kan de goede diagnose worden gesteld en kan
een deskundige behandeling volgen. “Belangrijke
informatie dus die voor de patiënt van groot
belang is”, vertelt José Bijloo. Het Bureau
Patiëntenvoorlichting kent een reeks van deze
interne folders. Gemakkelijk te herkennen aan de
vormgeving: wit en blauw. Folders die ook door de
medewerkers zelfs worden samengesteld.
De externe folders betreffen het materiaal dat bijvoorbeeld
door patiëntenverenigingen wordt uitgegeven.
“Wij screenen deze folders op begrijpbaarheid,
leesbaarheid en we kijken of er geen
belangrijke informatie ontbreekt. Natuurlijk willen
we ook niet dat de folder commercieel is.
Regelmatig leggen we de zaak voor aan een arts
om zeker te zijn dat het een goede folder
betreft.”
Patiënten mogen ten allen tijde
binnenlopen bij het Bureau om
voorlichting te halen. “Maar
wij proberen om via de polikliniek
de informatie al bij
de patiënt te krijgen. Wij
willen de patiënt goed geïnformeerd
het ziekenhuis
weer uit krijgen.”
In het najaar wordt het aanbod
aan informatie nog verder
uitgebreid. Dan komt er
een informatiezuil waarop
twee computers beschikbaar
zijn. Eén computer voor mensen
in een rolstoel en één
voor staande patiënten.
Hierop is een medische encyclopedie
te raadplegen. “Het
is een encyclopedie waar we
zelf ook mee werken. Het is een beetje de bijbel
op dit gebied. Wij vinden het goed om deze
mogelijkheid ook aan de patiënten aan te bieden.
En ingewikkeld om ermee werken is het niet.
Iemand die internet een beetje kent, kan gemakkelijk
zijn weg vinden in deze encyclopedie. Maar
er komt ook een instructiekaart te hangen. En
even bij ons binnenlopen en vragen blijft natuurlijk
tot de mogelijkheden behoren.”
Patiënteninformatiewijzer
“Communicatie is complex, zeker in een ziekenhuis”,
aldus de dames van het Bureau
Patiëntenvoorlichting. “Om dat goed te laten verlopen
moet ook de patiënt zijn aandeel aan de
communicatie leveren. Dat betekent dat de patiënt
zich goed moet voorbereiden en van te voren
moet nadenken over te stellen vragen. De patiënt
heeft recht op informatie maar hij heeft ook zelf
een eigen verantwoordelijkheid. Het is een samenwerking.
De patiënt kan het niet alleen en de arts
kan het niet alleen. En wij helpen de patiënt om
goed geïnformeerd te worden.”
Een mooi voorbeeld is patiënteninformatiewijzer:
een mapje met daarin de hele route die de patiënt
moet doorlopen. “Informatie op maat dus. Alleen
dat wat voor die patiënt van belang is.
En gedoseerd. Het mapje wordt uitgebreid wanneer
een extra toevoeging noodzakelijk is.”
Wie thuis al iets wil weten over het Slingeland
Ziekenhuis kan de digitale snelweg op. Via
www.slingelandziekenhuis.nl is heel gebruikersvriendelijk
al veel informatie te verkrijgen.
• Silvia van Aalst, José Bijloo en Silvia van den Berg

• Edwin van Onselen
Zo'n vijftig jaar geleden is de plastische chirurgie
ontstaan. Door de vele oorlogsgewonden vroeg in
Engeland een aantal chirurgen zich af, of er niet
iets gedaan kon worden voor deze groep. Er volgde
een snelle ontwikkeling. En inmiddels is het
experimentele stadium van vijftig jaar geleden uitgegroeid
tot een belangrijke specialisatie die in
alle grote opleidingsziekenhuizen en in alle algemene
ziekenhuizen aanwezig is.
“De plastisch chirurgen onderscheiden zich door
de manier van handelen”, vertelt Van Onselen.
“Wij hebben de kennis van de anatomie van het
gehele lichaam gecombineerd met zogenaamd
'gentle tissue handling'. Wij zijn erop getraind het
weefsel niet te beschadigen. Wij behoren tot de
doeners onder de specialisten, tot de snijdende
groep. Onze speciale kennis maakt dat we bepaalde
dingen kunnen doen. Wij kunnen heel delicaat
weefsel verplaatsen.”
Van Onselen legt uit dat zijn specialisatie op een
Slingeland Ziekenhuis uitgebreid
met afdeling plastische chirurgie
De jongste afdeling binnen het Slingeland Ziekenhuis is de afdeling plastische chirurgie.
Op 1 december van het vorig jaar is de afdeling gestart terwijl de eerste operaties in januari van
dit jaar hebben plaats gevonden. “Een nieuwe afdeling opstarten betekent een organisatie van
niets naar iets brengen”, vertelt Edwin van Onselen, plastisch chirurg. “Heel belangrijk is de
kwaliteitsbewaking. Alles moet er zijn. Op dit moment kunnen we zeggen dat we in de laatste
fase daarvan zitten.” Samen met Paul Kouwenberg, eveneens plastisch chirurg, geeft Van
Onselen vorm en inhoud aan de nieuwe afdeling plastisch chirurgie. Een belangrijke afdeling.
Want: “Zonder plastisch chirurg is een ziekenhuis invalide”, aldus Van Onselen.
aantal pijlers rust. Als eerste noemt hij de reconstructieve
chirurgie. “Na grote trauma's of na kanker
waar delen van het lichaam zijn weggenomen,
kunnen we met plastische chirurgie weer iets
nieuws maken. Dat heeft veelal in de eerste plaats
een functioneel effect maar direct daarna ook een
cosmetisch effect.”
Over cosmetische chirurgie wil Van Onselen niet
praten. “Dat bestaat niet. Neem bijvoorbeeld een
hazenlip. Het is in de eerste plaats functioneel om
dat te opereren en daarna ook cosmetisch. Het
hoort allemaal bij elkaar. Cosmetische chirurgie
wordt in een bepaalde hoek gedrukt en dat is lang
niet altijd terecht. Heeft een vrouw hele kleine
borsten waar ze graag iets aan wil laten doen, dan
wordt dat heel anders beoordeeld dan wanneer
een vrouw na kanker een borst mist en daar iets
aan wil laten doen. Terwijl de ingreep in beide
gevallen van groot belang is voor de vrouw.”
De plastisch chirurg werkt volgens Van Onselen
meer aan de 'buitenkant' dan zijn collega's. “Elke
dokter verbetert iets maar bij ons is het resultaat
vaak visueel goed te beoordelen.” Hij noemt het
verwijderen van huidkanker in zichtbare gebieden,
of bij kinderen de hazenlip en de flaporen. Maar
ook bij ingewikkelde botbreuken, verlammingen,
genitale chirurgie en bij reconstructies na kanker is
de plastisch chirurg van groot belang. Ook transseksuele
operaties worden door de plastisch chirurg
gedaan. “Ons specialisme is niet afgebakend voor
een bepaalde groep zoals dat wel het geval is bij
bijvoorbeeld de kinderarts, de cardioloog of de
gynaecoloog.”
Inkoop & Logistiek
• Het SZ heeft in 2003 262 ton huishoudelijk afval afgevoerd.
Dit komt overeen met 487 huishoudens uit Doetinchem.
• Het SZ heeft in 2003 85 ton papier afgevoerd.
Dit komt overeen met 584 huishoudens uit Doetinchem.
• Het SZ heeft in 2003 29 ton incontinentie materiaal afgevoerd.
• Het elektriciteitsverbruik is 5,2 miljoen kWh geweest.
Dit komt overeen met ongeveer 1567 huishoudens.
• Het gasverbruik was 994.000 kub.
Dit komt overeen met ongeveer 511 huishoudens uit Doetinchem.
• Specifiek ziekenhuis afval is 32 ton geweest.
De jongste afdeling van het Slingeland Ziekenhuis
is er ook voor mensen die denken een operatie
nodig te hebben. Maar of dat ook gebeurt hangt
af van het advies van de plastisch chirurg. “Pas na
een consult kunnen we bekijken wat we gaan
doen en of we wat gaan doen.” Overigens meldt
Van Onselen wel dat de verzekering niet altijd
alles vergoed.
In vijftig jaar is veel gebeurd op het gebied van
plastisch chirurgie. En nog steeds gaat de ontwikkeling
in razend tempo verder. “We staan nog aan
het begin. Wat nu erg in de belangstelling staat is
tissue engineering. Iemand heeft bijvoorbeeld
geen oor. We boetseren met kraakbeen een oor
en plaatsen dat in het lichaam om het te laten
groeien. Is het voltooid dan halen we het eruit en
wordt het geplaatst. Maar er kan ook steeds meer
in een laboratorium. Het wordt mogelijk om delen
van het lichaam te vervangen. Het is nog toekomst
maar soms kan de ontwikkeling ook grote sprongen
maken en is de toekomst misschien dichterbij
dan men denkt. Ja, het is een boeiend vakgebied.”

• Baukje Zorko en Nathalie Reulink
Iedere ochtend van 08.00 uur tot ongeveer
13.00 uur is er een logopedist aanwezig. Soms
is het noodzakelijk om bij een patiënt aanwezig
te zijn wanneer er gegeten wordt. Want dat is
namelijk een van de nieuwe gebieden waarop
logopedie zich steeds vaker gaat richten: de
slikproblematiek.
“Logopedie staat eigenlijk op vier pijlers”, vertelt
Baukje Zorko. “Stem, spraak, taal en gehoor.
Daar is de pijler slikproblemen bijgekomen.”
Slikproblemen kunnen voorkomen bij mensen
die bijvoorbeeld een beroerte hebben gehad. Of
bij chronische ziektes zoals bijvoorbeeld
Parkinson. Ook voor en na een operatie in het
keel- en mondgebied kunnen slikproblemen
optreden. Maar ook bij patiënten die om een
geheel andere reden in het ziekenhuis liggen en
verzwakt zijn, kan het slikken moeilijk zijn. En
soms neemt de ouderdom een slikprobleem met
zich mee.
“Onze patiënten bevinden zich eigenlijk door
het gehele ziekenhuis heen”, vertellen de logopedisten.
“Meestal worden deze mensen naar
ons doorverwezen door de neuroloog en wanneer
dat gebeurt dan gaan we het slikken bekijken.
Is het slikken van een slechte kwaliteit maar
is er kans op een snelle verbetering dan kan
gekozen worden voor een sonde via de neus.
Komt alles helemaal niet goed op gang en gaat
het vermoedelijk lang duren dan wordt gekozen
voor de PEG-sonde: een sonde die door de buikwand
rechtstreeks in de maag wordt geplaatst.
En kan de patiënt bijvoorbeeld wel wat ingedikt
vocht drinken, zeg maar op vla-dikte, dan gaan
we dit met de patiënt oefenen.”
De logopedist beschikt voor het oefenen over
verschillende compensatietechnieken.
Technieken om de motoriek van de mond te verbeteren.
“Kiezen op elkaar, tong tegen het
gehemelte, doorbijten, slikken en naslikken. Met
daarop weer verschillende varianten. Dat zijn
adviezen die we de patiënten geven. En van
daaruit proberen we langzaam te gaan bouwen
tot we uitkomen bij normaal eten en drinken.”
Niet altijd loopt de uitgezette weg zo voorspoedig
als de logopedist zich had voorgesteld. “En
soms moet je dan weer terug naar de sonde.”
Het is duidelijk dat een heel nauw overleg met
de verpleegkundige en met de keuken van
Logopedie kan helpen
bij slikproblematiek
De groep logopedisten van het Slingeland Ziekenhuis bestaat uit Baukje Zorko, Marissa Dorgelo en
Nathalie Reulink. De eerste twee dames werken al geruime tijd op de logopedie en Baukje heeft
naast de parttime functie in het ziekenhuis ook een praktijk in Wehl, waar eveneens Marissa
Dorgelo parttime werkt. Nathalie Reulink is net afgestudeerd en heeft de bedoeling om eveneens
naast haar parttime baan in een praktijk te gaan werken. “Want dat is heel gebruikelijk in ons vak.
Parttime werken. Overigens hebben we hier met z’n drieën samen wel een hele baan. Dus kan er
iedere dag van de week een beroep op logopedie worden gedaan”, aldus Baukje Zorko.
doorslaggevend belang is. In het medisch dossier
zit dan ook een groen blad speciaal voor de
para-medici waarop de bevindingen en adviezen
van de logopedist snel en gemakkelijk te vinden
zijn.
“Voor de familie houden we een schriftje bij. Dat
ligt bij de patiënt en zo blijft ook de familie van
de vorderingen op de hoogte. Soms schrijft de
familie er zelf opmerkingen in. Zo stond er
laatst: Hoi Baukje, we waren bij vader en we
zien hoe hij vooruitgaat. Dat zijn leuke dingen.”
Patiënten die moeite hebben met slikken kunnen
zich gemakkelijk verslikken. “Ook daar kunnen
we soms adviezen bij geven. Zo is de houding
van de patiënt heel belangrijk. Het tempo
waarin wordt gegeten en de medicatie kunnen
van invloed zijn. Soms is het ook de slecht passende
gebitsprothese en soms moet het bestek
worden aangepast.”
Wanneer het voedsel blijft steken in de slokdarm
wordt samen met de radioloog een ‘slikfoto’
gemaakt. “We blijven dan bij de patiënt. Tijdens
het onderzoek moet de patiënt een contrastmiddel
slikken waardoor de weg via de mond, door
de slokdarm naar de maag goed kan worden
bekeken. Blijkt de slikfunctie helemaal te ontbreken,
dan kunnen we als logopedisten niets meer
doen. Dan moet er worden doorverwezen naar
een specialist.”
Gelukkig kan in veel gevallen de logopedie wel
een uitkomst bieden. “Vaak blijven we bij de
patiënt als er wordt gegeten. En wanneer van de
vla-dikte-dranken kan worden overgegaan tot
iets stevigers, dan laten we bijvoorbeeld een
proefmaaltijd maken. Dat gaat in nauw overleg
met de keuken. Vuistregel is en blijft overigens
dat wij opbouwen maar dat bij terugval te allen
tijde de verpleegkundige de zaak weer kan
terugdraaien.”
Overigens kunnen patiënten zodra ze uit het ziekenhuis
worden ontslagen en toch nog behoefte
hebben aan begeleiding van een logopedist,
hiervoor terecht bij een logopedist in de eigen
woonomgeving.
Maar de logopedie in het ziekenhuis doet nog
meer. Zo wordt er bijvoorbeeld onderzoek
gedaan bij patiënten met afasie. Hiervoor wordt
een behandeling gezocht via de logopedie
evenals bij dysarthrie en slikproblemen bij neuro-
logische patiënten. “Met logopedie boeken we
goede resultaten. Natuurlijk blijft het altijd
afhankelijk van bijvoorbeeld de mate van
beschadiging in de hersenen. Is de beschadiging
te groot voor een oplossing via oefeningen dan
zoeken we een alternatieve vorm van communicatie.
Hiervoor is het belangrijk om vooral de
familie goed te begeleiden en te steunen.
Instrumenten hiervoor kunnen gebaren en aanwijzen
zijn. Ook misschien via ja of nee zinnen.
Of met een kleine computer wanneer er nog wel
gebruik van de vingers kan worden gemaakt.
Voordat we echter tot een bepaalde methode
overgaan moet eerst goed worden onderzocht
wat er allemaal is uitgevallen.”
Ook voor de logopedie geldt dat er steeds nieuwe
ontwikkelingen komen. “We moeten door
bijscholing op de hoogte blijven van wat er
speelt. Het paramedisch kwaliteitsregister
dwingt ons daar ook min of meer toe. En die
kwaliteit is belangrijk.”
Colofon
De Slingeland Ziekenhuiskrant is een uitgave
van het Slingeland Ziekenhuis Doetinchem.
Deze uitgave verschijnt als speciale bijlage bij
de Gelderse Post Doetinchem, IJsselstreek,
Wischpost, Liemers Lantaren en Achterhoek
Nieuws Zuid in een oplage van 101.356
exemplaren.
Slingeland Ziekenhuis:
Saskia de Ree-Steenbergen (eindredactie)
Tekst:
Lideke Simon
Foto's:
Toon Hendriks
Charles Keijser
Vormgeving:
WCGO / Mark Siebelink
Coördinatie/exploitatie:
Lideke Simon
Website:
www.slingelandziekenhuis.nl
September 2004

“Een moeilijk vak. Ongelooflijk technisch en ook heel theoretisch.
Het behelst geneeskunde en materiaalkunde. Voor kaakchirurgie
heb je absoluut een driedimensionaal inzicht nodig. En dat
hebben we gelukkig alle drie”, aldus Marcel Larik, mede doelend op
zijn twee collega’s Rob Mooren en Martien de Koning. Sinds december
2000 vormen deze drie kaakchirurgen een maatschap.
En hoewel de polikliniek op dit moment wordt aangepast, is alles
aanwezig wat er nodig is.
De kaakchirurg begeeft zich op een aantal vakgebieden.
Zo behoort traumatologie in het
hoofd- en halsgebied tot het vakgebied van de
kaakchirurg, evenals speekselklierchirurgie, de
reconstructieve chirurgie van de onder- en
bovenkaak, de implantologie en de dento
alveolaire chirurgie waaronder het verwijderen
van verstandkiezen valt, wortelpuntoperaties en
kleine correcties aan de kaak.
“We constateren dat er steeds meer verschuivingen
plaatsvinden van kliniek naar polikliniek”,
vertellen Larik en Mooren. “Steeds meer wordt
plaatselijke verdoving toegepast. En omdat er
meer poliklinisch kan worden gedaan, loopt de
wachttijd terug. En dat is voor de patiënten
belangrijk.”
De kaakchirugie heeft veel raakvlakken met
andere specialisaties en op een aantal vlakken
zelfs overlappingen. “Dat maakt ons vak zo boeiend.
We doen veel meer dan de mensen soms
denken. Overigens varieert dat per ziekenhuis
en zelfs per land. In Duitsland is het gebied
waarop de kaakchirurg actief is nog groter”,
aldus de Doetinchemse kaakchirurgen. “Wij
doen natuurlijk veel priegelwerk. Met het
begrip gentle tissue handling begint dan ook
onze opleiding. Enkele technieken die bijvoorbeeld
de plastisch chirurg doet, beheersen wij
ook. Zo komen patiënten met kwaadaardigheden
in het gezicht via de dermatoloog bij ons
als er gesneden moet worden. Hoewel sommige
dermatologen ook zelf snijden. Maar wij halen
op onze beurt bijvoorbeeld bij een neusfractuur
er vaak een KNO-arts bij.”
Implantologie
Tandheelkundige implantaten behoren tot het
vakgebied van de kaakchirurg. Nieuwe ontwikkelingen
volgen elkaar op dit gebied in rap
tempo op. “Dat heeft alles met materialen te
maken”, vertelt Mooren. “Was het tot voor
twee jaar nog standaard dat een implantaat drie
maanden nodig had om in te groeien en dat
gedurende die periode de kaak niet teveel kon
worden belast, tegenwoordig is dat met het
nieuwste materiaal teruggebracht tot zes weken.”
Ook esthetisch is er vooruitgang geboekt. “De
plaats van het implantaat voor de voortanden is
veranderd. We bekijken nu eerst waar de ideale
Veel nieuwe ontwikkelingen op
gebied van kaakchirurgie
• Vlnr. Martien de
Koning, Rob
Mooren en
Marcel Larik
plek is voor het implantaat en daar passen we
het bot op aan. En er is nog resultaat te halen
met tissue engineering op plaatsen waar het bot
of tandvlees weg is.”
De kaakchirurgen melden veel nieuwe ontwikkelingen
in materiaal. “Het kunstbot met een
deel eigen bot bestaat al. Wat de toekomst
wordt is een soort mal van chemisch materiaal
dat veel op bot lijkt. Daar kan het eigen bot in
aangroeien. De mal is van een zodanige samenstelling
dat die uiteindelijk weer verdwijnt. De
benodigde weefselvermeerdering kan via verschillende
manieren verkregen worden. Het
toverwoord daarin is de stamceltechniek. Dat
wordt de toekomst, daar gaan we naartoe. En
hoe lang dat nog duurt...”
Endoscopische chirurgie
Voor de behandeling van kaakkopfracturen zijn
eveneens ontwikkelingen te melden.
“De endoscopische chirurgie. Het staat in ons
vakgebied nog wat in de kinderschoenen maar
het is echt nieuw. Met endoscopische chirurgie
kunnen we via een klein sneetje in de huid een
scoop inbrengen. Een scoop is een klein buisje
waardoor we met behulp van een camera
kunnen opereren. Het voordeel is dat de snee
minimaal is, dat er minder weefsel wordt
verplaatst en dat de kans op complicaties is
verkleind.” Mooren geeft aan veel mogelijkheden
te zien voor deze vorm van opereren in
de kaakgewrichtschirurgie.
Ook op het gebied van distractie is nieuws te
melden. Distractie is een techniek om een te
kort botstuk te corrigeren. “Dit gebeurde altijd
op een bepaalde leeftijd, als de patient is uitgegroeid.
Nu zijn we in staat om via een nieuwe
techniek bij jonge mensen van 12 of 13 jaar, en
soms nog jonger, een ernstige afwijking aan de
kaak te opereren. Dat kan om een kaakverbreding
of -verlenging gaan. De jonge patiëntjes
hebben van deze afwijkingen niet alleen functieproblemen
maar vaak ook psychische problemen.
Een grote stap vooruit is dit dus voor ons
ziekenhuis.”
Wensen
En hoewel de afdeling kaakchirurgie over veel
nieuwe mogelijkheden kan beschikken, er blijven
ook nog een aantal wensen bestaan. Een
wens van de kaakchirurgen, die overigens op
korte termijn al in vervulling gaat, is de mogelijkheid
om bijvoorbeeld twee dagen per week
in het ziekenhuis samen te werken met een
gespecialiseerde tandarts voor heel bijzondere
tandheelkunde. “Een soort tussenstation tussen
tandarts en kaakchirurg. Deze tandarts is er
voor een bepaalde groep patiënten, zoals de
angst-patiënten, de mensen met kaakgewrichtsklachten
en de mensen met slaapproblemen
door snurken. Want voor de sociale problematiek
rondom snurken kan een apparaatje worden
aangemeten dat de kaak een beetje naar
voren houdt. Dat kan een speciale tandarts doen.”
“Een boeiend vak”, sluiten de kaakchirurgen af.
“Een vak dat volop in beweging is. Via congressen
en cursussen zoals volgend jaar in
Zwitserland, blijven we op de hoogte van de
nieuwe ontwikkelingen. Dat is belangrijk. Dat
betekent kwaliteit.”
Informatie over het Slingeland Ziekenhuis?
Kijk op de website
www.slingelandziekenhuis.nl
www

• Henk Drost, cardioloog
Hartfalen wordt volgens Drost de epidemie van de
toekomst. Patiënten zullen door hartfalen vaker
voor controle naar het ziekenhuis moeten komen.
In september van dit jaar start daarom een nieuwe
polikliniek: de hartfalenpoli. “Hiervoor zijn twee
verpleegkundigen opgeleid die onder supervisie
van de cardiologen patiënten intensief controleren
en eventueel de medicatie bijstellen. Op deze
manier moet het minder vaak noodzakelijk zijn dat
de patiënten worden opgenomen.”
De vijf cardiologen die aan het Slingeland
Ziekenhuis zijn verbonden stellen zich veel van de
nieuwe poli voor. De hartfalenpoli is gerealiseerd
naast de bestaande polikliniek cardiologie. “De
beide verpleegkundigen werken ieder twee dagdelen
op de hartfalenpoli en doen daar eigenlijk
een soort dokterswerk. Maar daar zijn ze voor
huisdrukkerij: Nemat Afshar
Cardiologie start nieuwe
‘hartfalen-poli’
De ontwikkelingen op het gebied van cardiologie staan niet stil. Door betere behandelingen
overleven patiënten steeds vaker een hartinfarct. De prehospitale trombolyse die inmiddels zo’n
twee jaar geleden is gestart, is daar zeker debet aan. Dit project is samen met de GGD, de
ambulancedienst, het Slingeland Ziekenhuis en het Beatrix Ziekenhuis in Winterswijk opgestart
en houdt in dat al in de thuissituatie de patiënt medicijnen krijgt toegediend. De ambulancebroeder
kan de diagnose stellen, er kan thuis al een ECG worden gemaakt omdat alle ziekenauto’s
tegenwoordig de apparatuur aan boord hebben, en met stolseloplossende medicijnen kan
vervolgens het infarct worden beperkt. Want dat is volgens Henk Drost, cardioloog, het toverwoord:
infarctgrootte-beperking. “Daardoor overleven meer patiënten een hartinfarct. Maar het
hart heeft wel een tik gehad en dus zullen er in de toekomst meer mensen komen met een verminderde
pompfunctie van het hart, patiënten dus met hartfalen.”
opgeleid. En overigens, ze werken al op de polikliniek
cardiologie”, vertelt Drost.
Nieuw is eveneens de dit jaar opgezette ‘eerste
harthulp’. “We hebben twee bedden beschikbaar
gemaakt voor mensen die met hartklachten worden
opgenomen. Twee observatiebedden.
Belangrijk is om snel te weten wat er aan de hand
is. In een korte periode wordt een scala aan onderzoek
gedaan. Zo wordt er een hartfilmpje
gemaakt, een fietstest gedaan en een bloedonderzoek.
In een snel tempo kan worden bekeken wat
de reden van de klachten is. En vervolgens is het
snel mogelijk om de patiënt of door te sturen naar
de hartbewaking of weer naar huis te laten gaan.”
Voor de cardioloog is de automatisering, die
uiteraard ook in het Slingeland Ziekenhuis steeds
meer terrein wint, een bijzonder instrument. Via
het beeldscherm kan hij aan zijn bureau, dus op
afstand, de patiënt op bijvoorbeeld de hartbewaking
volgen. “Natuurlijk blijft de patiënt centraal
en zal het nooit de bedoeling zijn om alles vanaf
afstand te beoordelen. Het is belangrijk en het
blijft belangrijk om vaak zelf de patiënt te zien.
Service
• Huisdrukkerij:
2,8 miljoen kopieën
per jaar
• drukwerk/productie:
2,4 miljoen per jaar
Maar door de mogelijkheden die de computer met
zich meebrengt wordt wel veel tijd bespaard. De
cardioloog kan nu ieder gewenst moment van de
dag de toestand van een patiënt bekijken. Zonder
dat hij daarvoor eerst veel lange gangen doormoet.”
De ontwikkelingen op het gebied van de cardiologie
gaan met een rap tempo. Voor de patiënt is dat
vaak letterlijk van levensbelang. Er worden steeds
minder mensen met een hartinfarct opgenomen.
De laatste jaren een daling van zo’n 10 procent,
een landelijke trend.
“Betere behandelingen van bijvoorbeeld de bloeddruk
en het cholesterolgehalte zijn daar de oorzaak
van. Ook de betere resultaten van dotteren
maakt de kans op fatale infarcten veel kleiner.”
Drost meldt dat de patiënten steeds ouder worden.
“We streven allemaal naar een langer en een beter
leven. Ook de ouderen kunnen we nog wat bieden.
Soms zijn patiënten 85 jaar en kun je toch nog
opereren en soms is dat bij een 65-jarige niet meer
mogelijk. Maar duidelijk is wel dat we steeds meer
kunnen doen.”

Slingeland Ziekenhuis heeft
open dag op zondag 10 oktober
Op zondag 10 oktober houdt het Slingeland Ziekenhuis een open dag. Van 11.00 tot 16.00 uur is
iedereen van harte welkom om de opengestelde afdelingen te komen bekijken. Uit voorgaande
jaren is gebleken dat er heel veel belangstelling is voor deze open dag. En dat heeft waarschijnlijk
alles te maken met de wijze waarop de bezoekers worden ontvangen.
“Wij proberen op alle afdelingen die meedoen
aan de open dag de bezoekers ook echt
wat te laten zien”, vertelt Saskia de Ree, PRfunctionaris
van het Slingeland Ziekenhuis.
“Dus kom je op de OK, dan zie je wat er op de
OK gebeurt. Kom je in de keuken, dan zie je
bijvoorbeeld hoe het eten wordt geportioneerd.
Voor de eerste keer doet ook de apotheek
mee. Iedereen mag door de apotheek
lopen en zien hoe het daar gaat. Maar ook
onze nieuwe afdeling dialyse is opengesteld.
De bezoekers kunnen gaan kijken hoe het er
uit ziet. En op de afdeling plastische chirurgie
kan worden bekeken wat daar allemaal wordt
gedaan. De afdeling Spoedeisende Hulp is
open en daar worden zelfs Lotus-slachtoffers
ingezet om de bezoekers duidelijk te maken
hoe er wordt gewerkt.”
Saskia de Ree meldt dat de mensen die vorige
keer de open dag hebben bezocht, deze keer
weer veel andere nieuwe ontwikkelingen kunnen
bekijken. “Vernieuwingen en ontwikkelingen
staan niet stil in ons ziekenhuis. Dat
willen we graag allemaal laten zien. Daar zijn
we ook trots op. We zijn trots op ons ziekenhuis
en met veel liefde willen we laten zien
waar we hier met z’n allen mee bezig zijn.
Wat er allemaal is en wat we allemaal kunnen.”
De route door het ziekenhuis wordt goed aangegeven
en kan van twee verschillende kanten
worden gestart. “De route is vrij lang.
Overal staan gastvrouwen die goed herkenbaar
zijn om vragen te beantwoorden. Er zijn
• Saskia de Ree-Steenbergen, PR-functionaris
verschillende plaatsen waar de mensen een
glaasje water kunnen drinken. En wanneer de
route voor sommigen toch te lang blijkt te
zijn, dan kunnen ze via de gastvrouwen de
route onderbreken.”
Iedereen in het verzorgingsgebied van het
Doetinchemse ziekenhuis krijgt de kans het
ziekenhuis tijdens de open dag eens van een
andere kant te bekijken. Ook het nieuwe TECgebouw
is open, daar kan een kijkje worden
genomen bij onder andere de bloedbank en
bij Sensire. “Niet bij de huisartsenpost. Die is
gewoon in bedrijf.”
Uiteraard zijn ook de verschillende patiëntenafdelingen
niet voor het publiek toegankelijk.
De dagelijkse zorg gaat immers gewoon door
en de rust moet voor de patiënt gewaarborgd
blijven.
Naast de informatie op de verschillende afdelingen
kan de bezoeker tevens veel voorlichtingsmateriaal
vinden tijdens de open dag. Zo
is de Patiënten Advies Raad aanwezig evenals
de Stichting Vrienden van het Slingeland
Ziekenhuis. Ook is er een stand over de opleidingen
in het ziekenhuis en heeft de
Doetinchemse bibliotheek er een informatiepunt.
Aan het eind van de route krijgen de bezoekers
koffie met iets lekkers aangeboden in het
auditorium.
Gruitpoort
Het centrum voor kunstzinnige vorming De
Gruitpoort zorgt voor
een luchtig accent tijdens
de open dag. Buiten
brengt een straattheater
de nodige sfeer en binnen
zijn er bijvoorbeeld
demonstraties van houtsnijden
en grafiek. Er is
een tentoonstelling van
grafiek en een karikatuurtekenaar,
allemaal verzorgt
door De Gruitpoort.
In de verschillende wachtkamers
is er voor kinderen
circus en grimeren. Ook
kunnen de kids ‘te gek
op de foto’. Ze kunnen
zich als arts verkleden of
als verpleegster en worden
op die manier ‘te
• Archieffoto open dag 2002
gek’ op de foto gezet.
De Gruitpoort heeft drie informatiestands tijdens
de open dag waar het filmhuis, het theater,
het cursusaanbod en algemene informatie
verkrijgbaar is.
Ook via www.gruitpoort.nl is overigens over
het centrum voor kunstzinnige vorming van
alles te vinden.
Open dag 8 oktober
kinderafdeling
Alle scholen in de regio zijn uitgenodigd
om een kijkje te nemen op de kinderafdeling.
Op vrijdag 8 oktober in de ochtend
komen de groepen 1 tot en met 4.
's Middags komen de groepen 4 tot en met 8.
De schooljeugd en hun onderwijzers krijgen
informatie over bijvoorbeeld gezonde voeding
en over het belang van sporten. Maar
ook over: buisjes in je oren, hoe gaat dat
precies, en hoe verloopt de voorbereiding
op een operatie.
De rondleiding wordt afgesloten met een
optreden van Warboel.

Transmuraal en Educatief Centrum
nieuw op terrein ziekenhuis
Afgelopen voorjaar is op het terrein van het Slingeland Ziekenhuis het TEC geopend. Het
Transmuraal & Educatief Centrum, kortweg TEC genoemd is een modern gebouw waarvan alle
vierkante meters optimaal worden gebruikt. In het gebouw bevinden zich de huisartsenpost, de
dienstapotheek, de trombosedienst, twee transferverpleegkundigen van het Slingeland
Ziekenhuis, de Thuiszorgwinkel, de bloedbank, Beter Horen en Roessingh Revalidatie Techniek.
De bovenste verdieping is geheel in gebruik als Educatief Centrum.
“We zijn heel blij met de komst van het TEC”,
vertelt Arie Sparreboom, directeur van het
Slingeland Ziekenhuis. “Met de thuiszorg, de
huisartsenpost en al die andere huurders. Maar
voor ons ziekenhuis is ook de opleidingsverdieping
erboven heel belangrijk. In het opleidingscentrum
zit zelfs een grote medische
bibliotheek. We leiden natuurlijk ook veel op.
Dat is onze tweede kernactiviteit.”
Huisartsenpost Oude IJssel is geen echte nieuwkomer
op het ziekenhuisterrein. In oktober
2001 heeft deze post een onderkomen gekregen
in het beheersgebouw. Dit voorjaar is zij
verhuisd naar het souterrain van het TEC.
Net als de dienstapotheek is de huisartsenpost
geopend tussen 17.00 en 8.00 uur en in het
weekend en op feestdagen.
De Huisartsenpost zit gelijkvloers met de
Spoedeisende Hulp van het ziekenhuis. Vlak
voordat de huisartsenpost opengaat, wordt een
crashkar van het ziekenhuis op de huisartsenpost
gezet. Deze kar bevat instrumenten en
medicatie voor reanimatie. Na sluitingstijd
wordt de kar weer teruggebracht.
Dienstapotheek Oude IJssel is gehuisvest op de
begane grond van het TEC. Er zijn vijftien apotheken
uit de regio betrokken bij deze dienstapotheek,
uit Doetinchem, Hengelo, Zelhem,
Varsseveld, Wehl/Kilder, Terborg, Ulft,
Gendringen, Silvolde en 's-Heerenberg. De apotheek
van Dinxperlo overweegt deelname. De
dienstapotheek streeft naar dezelfde regionale
dekking als de huisartsenpost Oude IJssel.
Nu er een dienstapotheek is, zijn de apotheken
in de regio ‘s nachts gesloten. Voor de patiënten
die van de huisartsenpost een recept meekrijgen,
is dat geen probleem. Immers, de dienstapotheek
zit een verdieping hoger in het TEC.
Dienstapotheek Oude IJssel is opgezet naar het
voorbeeld van dienstapotheek Salland in
Deventer. Er wordt niet bereid, er zijn alleen
kant-en-klare artikelen verkrijgbaar. De enige
uitzondering daarop is het aanmaken van antibiotica-dranken.
De dienstapotheek is er ook
niet voor herhalingsrecepten. Insteek van de
dienstapotheek is dat mensen uit de nood worden
geholpen tot hun eigen apotheek weer
open is. Alle deelnemende apotheken hebben
hun computer gekoppeld aan de computer van
de dienstapotheek. Op die manier kan er
medicatiebewaking plaatsvinden van de
patiënten die de dienstapotheek bezoeken.
Een aantal jaren geleden telde Nederland 22
regionale bloedbanken. In 1998 is dat aantal
teruggebracht naar negen. In 2002 is men naar
één landelijke bloedbank gegaan, verdeeld
over vier regionale divisies. Die landelijke
bloedbank heet Sanquin Bloedbank en is door
de minister van VWS aangewezen om er voor
te zorgen dat er in Nederland voldoende
donorbloed voorhanden is. Stichting Sanquin
Bloedvoorziening heeft als enige in Nederland
het recht om bloed in te zamelen. Doetinchem
valt onder Regio
Zuidoost van
Sanquin Bloedbank,
waarvan het regiokantoor
in Nijmegen
gevestigd is.
In Doetinchem
wordt uiteraard al
jarenlang bloed
ingezameld. Vroeger
gebeurde dat bij de
Spoedeisende Hulp
in het Slingeland
Ziekenhuis, daarna
is men verhuisd naar
Partycentrum Hart
van Doetinchem en
sinds dit voorjaar is
Sanquin Bloedbank
weer terug op het
ziekenhuisterrein. En wel op de eerste verdieping
van het TEC.
Audicien Beter Horen zit al op twee locaties in
Doetinchem en heeft er met haar vestiging in
het TEC een derde locatie bij. De andere twee
vestigingen zitten aan de Walstraat (centrum)
en de Terborgseweg.
Hoortoestellen worden steeds kleiner en beter.
Bovendien is door de opkomst van de walkman
het helemaal geen raar gezicht meer dat
iemand iets in zijn of haar oor heeft. Op dit
moment worden hoortoestellen nog door de
zorgverzekeraars vergoed, maar in 2006 houdt
dat waarschijnlijk op.
Duidelijk zichtbaar op de begane grond aan de
voorkant van het TEC bevindt zich de thuiszorgwinkel
van Sensire. De Doetinchemse thuiszorgwinkel
was voorheen gevestigd in de stad,
bij schouwburg Amphion. Op de eerste verdieping
van het TEC-gebouw heeft Sensire nog
meer ruimtes in gebruik. Daar hebben de
medewerkers voor specifieke zorg hun kantoor,
zoals de diabetesverpleegkundige, incontinentieverpleegkundige
en de oncologieverpleegkundige.
Op de begane grond, boven de huisartsenpost,
bevindt zich een vestiging van Roessingh
Revalidatie Techniek. Hier kan men terecht
voor protheses, ortheses (voor ondersteuning
en correctie), maar bijvoorbeeld ook voor
steunkousen. De vestiging in het TEC is twee
hele dagen en een dagdeel geopend. De openingstijden
sluiten aan op de spreekuren van
de revalidatieartsen. Roessingh Revalidatie
Techniek is nog wat zoekende wat betreft de
openingsuren. Ze werken veel op afspraak.

Gynaecologie zet belangrijke
stappen voorwaarts
De afdeling gynaecologie van het Slingeland Ziekenhuis heeft lange tijd gewerkt met een team van
vier gynaecologen. Sinds begin 2003 is dat aantal uitgebreid en op dit moment zijn zes gynaecologen
werkzaam op een afdeling waar veel nieuwe ontwikkelingen zijn. “Mede dankzij de uitbreiding
van het team kunnen we ons nu goed toeleggen op nieuwe mogelijkheden binnen ons vakgebied
en dat levert een behoorlijke kwaliteitsverbetering op”, aldus Frans Reijnders, gynaecoloog.
De vraag naar gynaecologische hulp neemt toe.
Het gynaecologisch aanbod eveneens. Zowel op
het gebied van verloskunde, gynaecologie als
vruchtbaarheid zijn belangrijke nieuwe stappen
gezet.
“De prenatale diagnostiek biedt steeds meer
mogelijkheden”, vertelt gynaecoloog Eveline Tepe.
“Tijdens de zwangerschap kan gewezen worden
op de mogelijkheid om eventuele afwijkingen bij
het kind op te sporen. In speciale centra waar wij
mee samenwerken vindt de prenatale diagnostiek
plaats. Daar wordt bijvoorbeeld een vlokkentest
gedaan of een vruchtwaterpunctie. We doen hier
wel een zogenaamde prenatale screening.
Wanneer de zwangerschap 11 weken is gevorderd
kunnen we een nekplooimeting bij het kind doen
en een tripletest, dat is een bloedbepaling bij de
moeder. Met de resultaten kunnen we een kansberekening
op afwijkingen maken en eventueel
doorverwijzen naar het centrum Arnhem of
Nijmegen. Binnen de prenatale screening kan bij
20 weken zwangerschap een uitgebreide echoscopie
worden uitgevoerd om bijvoorbeeld een
open ruggetje op te sporen. Wanneer afwijkingen
worden geconstateerd verwijzen wij door naar het
centrum voor prenatale diagnostiek”, aldus Eveline
Tepe.
De vraag naar prenatale screening neemt toe. De
informatie over deze mogelijkheden vindt zijn weg
naar aanstaande ouders en steeds vaker wordt
door hen zekerheid gezocht in een vroeg stadium.
Pijnstilling
“Pijnstilling tijdens de baring bestond vroeger
slechts uit een warm bad of een warme douche”,
• Eveline Tepe, gynaecoloog
legt Reijnders uit. “Tegenwoordig wordt steeds
vaker een ruggenprikverdoving toegepast. Tien
procent van de bevallingen in het Slingeland
Ziekenhuis gebeurt inmiddels op die manier.
Dat kan dankzij de goede samenwerking met de
anesthesisten.”
De verloskundige zorg in het Slingeland
Ziekenhuis wordt ondersteund door een eigen
groep verloskundigen. Dit zijn speciaal opgeleide
verloskundigen die in dienst zijn van het ziekenhuis
en werken onder supervisie van de dienstdoende
gynaecoloog.
Alle toekomstige moeders en vaders worden voor
een bevalling in het Slingeland ziekenhuis goed
voorgelicht. Iedere eerste dinsdag van de maand is
er een voorlichtingsavond waarbij een verpleegkundige,
een verloskundige en een gynaecoloog
de aanstaande ouders vertellen hoe een bevalling
in het ziekenhuis kan verlopen. Overigens zijn ook
aanstaande ouders die thuis bevallen welkom bij
deze avonden. Immers ook zij kunnen onverwacht
toch nog naar het Slingeland Ziekenhuis moeten,
waar overigens jaarlijks zo'n duizend bevallingen
plaats vinden.
Gynaecologisch oncoloog
Voor kwaadaardige gynaecologische aandoeningen
heeft het Slingeland Ziekenhuis een samenwerkingsverband
met het universiteits ziekenhuis
van Nijmegen. Gynaecologische oncologen komen
naar het Doetinchemse Ziekenhuis om specialistische
operaties uit te voeren. “De patiënt kan hierdoor
in veel gevallen in het eigen ziekenhuis blijven
en de nazorg wordt door de eigen specialist
gedaan. Dat is voor veel mensen heel prettig.”
Nieuwe technieken
Omdat de mensen steeds
ouder worden en ze een
goede kwaliteit van leven
willen, wordt op tal van
gebieden nieuwe technieken
ontwikkeld. Voor een
verzakking van de baarmoeder
bijvoorbeeld, of
voor incontinentie. Voor dit
laatste is een samenwerking
met de urologen
gestart. “Incontinentie is
lang een probleem
geweest waar niet zo
gemakkelijk over werd
gesproken”, weet
Reijnders. “Dat is gelukkig
• Frans Reijnders, gynaecoloog
veranderd. De stap naar de huisarts is sneller
gemaakt en met goede oefentherapie is veel te
bereiken. Brengt dat niet het gewenste resultaat,
dan kan een operatieve ingreep uitkomst bieden.
Een betrekkelijk simpele ingreep met een heel
mooi resultaat.”
Vrouwen die last hebben van overmatige menstruatie
ondergingen vroeger meestal een baarmoederverwijdering.
Tegenwoordig kan dit probleem ook
worden opgelost door een kijkoperatie in de baarmoeder,
een zogenaamde hysteroscopische operatie.
Hierbij wordt door een klein buisje via de baarmoedermond
weefsel van de binnenkant van de
baarmoeder verwijderd.
Fertiliteit
Bij de fertiliteitsonderzoeken en - behandelingen
(onderzoek en behandeling gericht op de vruchtbaarheid)
kan eveneens een kwaliteitsverbetering
worden gemeld. Er is een apart fertiliteitsspreekuur
gestart. Doktersassistentes zijn hiervoor speciaal
opgeleid. Zij hebben de tijd, de aandacht en de
expertise die nodig is om een goede invulling aan
dit spreekuur te geven, waarbij zij werken onder
supervisie van de gynaecoloog. “De onderzoeken
en de behandelingen zijn vaak intensief”, vertelt
Eveline Tepe. “Soms moeten de mensen iedere dag
terugkomen. En dat lukt niet bij een gynaecoloog.”
Co-assistent
“Gelukkig wordt onze polikliniek binnenkort uitgebreid,
wat ook nodig is met al die nieuwe ontwikkelingen.
Daarbij komt nog dat vanaf volgend jaar
co-assistenten een deel van hun opleiding ook op
de afdeling gynaecologie kunnen krijgen. “Dat we
in staat zijn om deze opleiding te kunnen bieden
zegt natuurlijk wel iets over onze groep”, vinden
de beide gynaecologen.

• Jan Bürer
“Reuma is een verzamelnaam voor zo’n 150
verschillenden ziektes, syndromen en aandoeningen”,
vertelt J. Bürer, reumatoloog. “In
Nederland wordt het begrip reuma soms ten
onrechte gebruikt. Dat is verwarrend. De
bekendste reumatische aandoening is de chronische
gewrichtsreuma: reumatoïde artritis.
Dat is echt een vervelende ziekte. Dat maakt
je gewrichten kapot als je er niets aan doet.”
Volgens de Nederlandse reumatologen lijdt 1
procent van de westerse bevolking aan deze
aandoening.
De groep mensen met chronische reumatoïde
artritis is een groep die de reumatoloog veel
ziet en die de zorg van de reumatoloog nodig
heeft. Een groep die tot voor kort wel kon
worden behandeld met zware anti-reumamedicijnen
maar die niet kon worden genezen.
“Maar er zijn nieuwe ontwikkelingen te melden”,
aldus Bürer, “Er is een wonder-medicijn
gekomen. Door uitgebreid wetenschappelijk
onderzoek van het afweersysteem is ontdekt
dat de zogenaamde Tumor necrosis factoralpha
blokker de ernstige vormen van deze
reuma-aandoening veel rustiger kan krijgen.
Dat betekent dat de mensen die altijd de
meeste last van de ziekte hebben gehad nu
vaak goed te behandelen zijn.”
Het nieuwe medicijn heeft echter een schaduwzijde.
“Het is enorm duur. Op jaarbasis
kost een behandeling voor 1 patiënt zo’n
13.000 euro. Dat betekent dat je het niet zo
maar aan iedereen kunt geven. Dit is alleen
voor mensen die het echt heel hard nodig
hebben.”
De overheid heeft landelijk geregeld dat voor
Ontwikkelingen reumatologie
staan niet stil
De reumatologen van het Slingeland Ziekenhuis beoefenen hun vak in de volle breedte en
diepte. Zij zijn opgeleid in de interne geneeskunde en hebben zich daarna speciaal gericht op
de aandoeningen van het bewegingsapparaat. De reumatoloog is als het ware de internist
voor aandoeningen van het bewegingsapparaat.
behandeling toestemming moet worden
gevraagd voor vergoeding van het medicijn.
Aan een centrale commissie moet worden
aangetoond dat de ziekte ernstig genoeg is
om te behandelen. Aan een aantal criteria
moet worden voldaan en is dat het geval dan
gaat er een positief advies naar de ziektekostenverzekeraar.
“Dan volgt er een behandeling
van drie maanden. Daarna moet opnieuw
een aanvraag worden ingediend. Er moet worden
aangetoond dat er een verbetering is opgetreden.
Van te voren is vastgesteld hoe groot die
verbetering moet zijn. Wordt daar aan voldaan
dan volgt een tweede positief advies.
En dan kan de patiënt vervolgens levenslang
een behandeling krijgen met de tnf-alpha
blokkers.”
Het nieuwe medicijn heeft naast de financiële
schaduwzijde nog een bijwerking: “Er kan een
verhoogde kans zijn op bepaalde infecties. En
deze infecties verlopen dan ook nog eens ernstiger.
Op de grote groep is het aantal patiënten
dat dit negatieve effect heeft te verwaarlozen
maar bij het individu telt het natuurlijk
sterk. Toch blijkt dat zelfs in het geval van
infecties de patiënt toch graag het medicijn
blijft gebruiken”, vertelt de reumatoloog.
Voor de groep die met het medicijn behandeld
kan worden betekent het een enorme
stap voorwaarts. “Het leven krijgt weer kwaliteit.
Een aantal voelt zich zelfs niet meer ziek.
Ze hebben minder pijn, zijn minder stijf en
niet of aanzienlijk minder moe. Het is echt
een verschil van dag en nacht. Sommigen kunnen
zelfs hun werk of hun hobby weer opnemen.
Want als je chronisch ziek bent dan heb
je vaak nergens zin in. Dus ook deze negatieve
gevoelens verdwijnen.”
Het tnf-alpha blokkerende medicijn is sinds
een paar maanden ook toegestaan voor
patiënten met de ziekte van Bechterew en
voor mensen met Artritis Psoriatica. “Ook hier
blijkt het te werken. Maar ook hier geldt het
aanvraagsysteem bij de overheid voor de vergoeding.”
Sinds twee jaar heeft het Slingeland
Ziekenhuis een derde reumatoloog: mevrouw
Irene Idema. “Er was behoefte aan een derde
dokter”, aldus Bürer. “De wachtlijsten werden
te lang.”
Bürer en Idema vormen met Peter Lanting een
maatschap. Bürer en Lanting zijn naast het
Slingeland Ziekenhuis ook werkzaam in het
streekziekenhuis in Winterswijk.
Reumaconsulente
De reumaconsulente is een gespecialiseerde
verpleegkundige waarmee de reumatologen
steeds beter en nauwer samenwerken. In
Doetinchem zijn twee consulentes werkzaam
en ze hebben een eigen spreekuur. Ze adviseren
over praktische zaken zoals bad, lift,
traplift, parkeerkaart en uitkering, ze geven
voorlichting over de ziekte en het medicijngebruik.
Ze hebben een eigen verantwoordelijkheid
maar werken goed samen met de
reumatoloog. “In de toekomst worden hun
werkzaamheden waarschijnlijk nog verder uitgebreid”,
verwacht Bürer.
Een andere nieuwe ontwikkeling is het gebruik
van de echografie. “Het werkt goed en
gemakkelijk bij weke-delen reuma”, vertelt
Bürer. “Het heeft een aanvullend karakter op
de Röntgenonderzoeken, de Röntgenfoto’s,
en het is minder belastend voor de patiënt.”
Ook voor de reumatologie staan de ontwikkelingen
niet stil. Het nieuwe ‘wonder-medicijn’
is een grote stap vooruit voor de patiënt.
Informatie over het Slingeland Ziekenhuis?
Kijk op de website
www.slingelandziekenhuis.nl
www

Fysiotherapie: TENS behandeling
biedt uitkomst bij pijn
Een niet-medicamenteuze pijntherapie voor chronisch patiënten, dat is de TENS-therapie. Hennie
Hubert en Lucia Neijenhuis, beide fysiotherapeut in het Slingeland Ziekenhuis zijn er razend enthousiast
over. “Het is geen nieuwe behandeling maar helaas nog wel steeds vrij onbekend. En
onbekend maakt onbemind. Gelukkig kunnen we langzamerhand constateren dat de TENStherapie
steeds vaker wordt toegepast. Ook specialisten verwijzen steeds vaker patiënten met
chronische pijn door voor de TENS -behandeling. Want daar is de behandeling voor bedoeld,
voor mensen die chronisch pijn hebben en eigenlijk alles al hebben geprobeerd.”
TENS staat voor Transcutane Elektrische Neuro
Stimulatie. Met een handig apparaat worden
gerichte lichaamspunten elektrisch gestimuleerd
waardoor pijn en klachten verminderen.
“Mensen die chronisch pijn hebben, hebben vaak
al van alles geprobeerd”, aldus Hubert. “Van
manuele therapie, tot spuiten en fysiotherapie.
Noem maar op. En nog steeds blijft de pijn. Die
groep mensen kunnen wij misschien iets bieden.
Voor die groep mensen kan de TENS-therapie uitkomst
bieden. Gebleken is dat twee-derde van de
mensen in beperkte tot grote mate baat heeft bij
deze therapie.”
Het TENS-apparaatje, dat gemakkelijk draagbaar
is en in de broekzak past, bevat batterijen of een
accu. Er worden kabeltjes in bevestigd die op hun
beurt weer aan elektroden worden vastgemaakt.
De zelfklevende elektroden worden zo dicht
mogelijk bij de pijnbron vastgeplakt op de huid.
De benodigde frequentie wordt ingesteld en door
kleine stroompjes moet vervolgens de pijnprikkel
onderbroken worden.
“De eerste keer dat een patiënt bij ons komt gaan
• Lucia Neijenhuis en Hennie Hubert
we uitgebreid de werking van het apparaat uitleggen.
De TENS werkt als een vorm van stimulatiebehandeling.
Vergelijk het met wanneer je jeuk
hebt, dan ga je krabben. Stoot je je hoofd, dan ga
je wrijven. Een stimulatie dus. De TENS stimuleert
je zenuwstelsel en behandelt dus in feite in ‘je
computer’. De elektrische prikkel op de huid
onderbreekt de pijnprikkel. Door de stimulatie
wordt endorfine vrijgemaakt en de patiënt voelt
zich beter. Het is een begrijpelijk verhaal waar
iedereen achter kan staan. Je hoeft er ook niet in
te geloven. De TENS-therapie is wetenschappelijk
bewezen en in de praktijk uitgetest.”
Na de uitleg krijgt de patiënt een paar weken het
apparaatje mee naar huis. Thuis kan de patiënt
zelf zoeken waar voor hem de perfecte plek is om
de plakkers op de huid te bevestigen. “Omdat het
hier om mensen gaat die al heel veel hebben
geprobeerd om van hun pijn af te komen is het
belangrijk om er de tijd voor te nemen. Vaak zijn
deze mensen sceptisch als ze aan de TENS-therapie
beginnen. Ze hebben er niet echt veel vertrouwen
meer in en dat vertrouwen moeten we zien
op te bouwen.”
Na een week of twee wordt samen met de fysiotherapeut
bekeken welk resultaat de TENS-behandeling
heeft opgeleverd. “We vragen de patiënt
een pijn-score-formulier in te vullen. Zowel voor,
tijdens en na de behandeling moet dat formulier
ingevuld worden. Op die manier proberen wij
inzicht te krijgen in de pijn. De patiënt moet de
gradatie van de pijn invullen, van onuitstaanbare,
nauwelijks te verdragen pijn tot geen pijn of
klachten.”
Gebleken is inmiddels dat twee-derde deel van de
mensen baat heeft bij de behandeling. De een in
een meerdere mate dan de ander. De ervaring
heeft geleerd dat al bij een geringe positieve
reactie de patiënt vaak door wil gaan met deze
vorm van pijnbestrijding. “Het apparaat werkt
niet genezend. Er zijn ook geen bijwerkingen. Als
er een positief resultaat is, dan gaan we bekijken
hoe er misschien nog meer verbetering kan worden
aangebracht. Over het algemeen komen patiënten
tweemaal voor behandeling. Soms is het
nodig dat iemand drie of vier keer terugkomt. Bij
voldoende resultaat krijgt de patiënt het apparaat
in bruikleen mee naar huis.”
Verschillende zorgverzekeraars leveren deze producten
en de patiënt krijgt het gratis in bruikleen.
De batterijen en de plakkers worden vergoed.
Mensen met een pacemaker kunnen de TENS niet
gebruiken. “En wanneer er geen resultaat is, dan
gaat de patiënt terug naar de arts of specialist.”
Er is zeer recent op de afdeling fysiotherapie een
onderzoek naar de effectiviteit van de TENSbehandelingen
afgerond. Dit onderzoek heeft
gelopen van 1 januari tot 1 juli 2004. Gebleken is
dat 58 procent van de patiënten zoveel baat
heeft bij de TENS dat ze besluiten om het apparaatje
te blijven gebruiken.
TENS-behandelingen kunnen worden gebruikt bij
pijnklachten op het gebied van diverse specialismen.
Behandeling kan alleen plaatsvinden op verwijzing
van arts of specialist.
FSP (Facilitair Service Punt)
Wist u dat het FSP gemiddeld
20.000 meldingen per jaar verwerkt?
• Ilse Onland

Apotheek Service Punt
belangrijke schakel tussen ziekenhuis en thuis
Het Apotheek Service Punt, ofwel het ASP, is de schakel tussen het ziekenhuis en de openbare apotheken.
Het ASP is opgericht in samenwerking met de Apothekers Vereniging Slingeland en het
Slingeland Ziekenhuis en bestaat inmiddels sinds 1992. Het doel is de kwaliteit van zorg te verbeteren.
Het is een service aan de patiënt om de overgangssituatie waar het geneesmiddelen betreft, zo
goed mogelijk te laten verlopen. Door als intermediair op te treden tussen ziekenhuis apotheek en
openbare apotheek wordt de kans op fouten bij geneesmiddelenoverdracht geminimaliseerd.
Karin Munsterman zwaait de scepter in het
ASP. “Het ASP zorgt voor de afstemming van
de ontslagmedicatie van de patiënt”, vertelt ze.
“De verpleegafdeling meldt als er ontslag in
zicht is. Via de computer wordt vervolgens een
lijst met de medicatie van de patiënt uitgedraaid
die door de behandelend arts wordt nagekeken.
Dan zijn er verschillende mogelijkheden. Is het
medicijn bijvoorbeeld al thuis gebruikt of is het
pas in het ziekenhuis gebruikt. Moet de patiënt
er thuis mee doorgaan of juist ermee stoppen.
Misschien is er zelfs nieuwe medicatie nodig of
moet de sterkte worden aangepast. Al deze
gegevens komen bij mij terecht en ik zorg dat
per fax de eigen apotheek van de patiënt op
de hoogte wordt gebracht. De patiënt kan vervolgens
na het ontslag rechtsstreeks naar de
apotheek waar de medicatie al klaar ligt. En
gaat de patiënt bijvoorbeeld naar een verzorgingshuis,
dan worden de medicijnen daar
gebracht. De wachttijden worden op deze
manier veel kleiner. En als een medicijn niet in
voorraad is, dan kan de eigen apotheek het
bestellen, zodat het in huis is als de patiënt
komt.”
Andersom zou volgens Karin Munsterman
dezelfde procedure moeten gelden. “Om de
service nog beter te maken en fouten in de
geneesmiddelenvoorziening zo klein mogelijk
te houden willen we ook graag met de opnamemedicatie
aan het werk gaan. In een aantal
ziekenhuizen in het land wordt al op die
manier gewerkt en je hoort allemaal goede
geluiden. We willen voordat de patiënt wordt
opgenomen een lijst opvragen bij de eigen
apotheek met daarop de medicijnen die worden
gebruikt. Nu komen patiënten vaak met
een tasje met verschillende flesjes en doosjes of
ze weten helemaal niet welke medicijnen ze
gebruiken. Een lijst van de eigen apotheek kan
een dag voor de opname bij de afdeling worden
gebracht waar de patiënt zal worden
opgenomen. De verpleegkundigen en de arts
kunnen dan duidelijk zien welke geneesmiddelen
er thuis worden gebruikt.”
Helaas moet Karin Munsterman constateren
dat nog niet aan alle randvoorwaarden hiervoor
is voldaan. “We zitten met een probleem
in formatieplaatsen en de automatisering blijft
een struikelblok.” Maar als het aan haar lag,
zou ze er het liefst al vandaag mee starten.
Karin Munsterman zorgt eveneens voor de verspreiding
van de diabetes startpakketten en de
urologiepakketten. “Wanneer de diagnose diabetes
is, krijgt de patiënt een pakket mee.
Deze pakketten worden door de diabetesverpleegkundigen
en de verpleegkundigen op de
afdeling uitgereikt. Ik zorg voor de aanvulling.
Dus ook voor de bestelling. Hetzelfde geldt
voor de urologiepakketten. Die krijgen patiënten
mee als overbrugging wanneer ze naar
huis mogen.”
Karin heeft haar werkplek op dit moment
vlakbij de medewerkers van de ziekenhuis
apotheek. “Dat is prettig. Zij kunnen voor mij
invallen als ik er niet ben. En wanneer ik met
een vraag zit, kan ik gemakkelijk even overleggen.”
Een nieuwe ontwikkeling is het TEC-gebouw.
Op het terrein van het ziekenhuis bevindt zich
in dit nieuwe gebouw de Huisartsenpost, de
apotheek en Sensire. “Op dit moment draaien
een aantal leden van de Apothekers Vereniging
Slingeland hun diensten in de dienstapotheek.
Binnen 1,5 jaar zal de dienstapotheek ook overdag
gebruikt worden, zodat de patiënt na ontslag
direct hier de medicijnen kan ophalen. Karin is
• Karin Munsterman
manager van de dienstapotheek in het TEC. Toch
hoopt ze dat haar werkplek in de buurt van de
collega’s van de ziekenhuis apotheek blijft. “Dat
contact vind ik erg fijn en hoop ik in stand te
kunnen houden.”
Voeding
Dagelijkse hoeveelheden van gerechten
verstrekt door de centrale keuken:
• Vlees: 98.550 porties
• Vleesjus: 105.850 porties
• Groente: 105.850 porties
• Mixvoeding: 3.650 porties
• Aardappelen: 94.900 porties
• Aardappelpuree: 20.075 porties
• Appelmoes: 25.550 porties
• Toetjes: 10.950 liter (45.625 porties)
• Ingrid Papen

“Door de vergrijzing neemt het aantal mensen met
heupslijtage toe. Dat heeft tot gevolg dat de druk
op de wachtlijst toeneemt. Om toch voldoende
patiënten te kunnen helpen aan een heupprothese
is het dus noodzakelijk om de doorstroom te versnellen”,
vertelt Han Bakens, orthopeed. “We moeten
de periode die de patiënt in het ziekenhuis verblijft
verkorten zodat er ruimte wordt gecreëerd
voor iemand anders.”
Om de strijd tegen de lange wachtlijsten aan te
gaan zijn drie projecten opgestart: Nazorg
Implantaten Project, het Samen Sterk programma
en het verpleegkundig spreekuur.
Binnen het project Nazorg Implantaten wordt,
voordat de datum van de operatie een feit is, de
nazorg geregeld. Samen met het RIO (Regionaal
Indicatie Orgaan) en de Thuiszorg wordt de vorm
van nazorg geïndiceerd en geregeld. En blijkt bijvoorbeeld
na de opnameperiode in het ziekenhuis
nog een nazorg van zes weken in een verzorgingshuis
noodzakelijk dan is dat op het moment van
opname allemaal al geregeld.
Afdelingshoofd René Ketelaar legt uit dat patiënten
met een nieuwe heupprothese vroeger soms
onnodig lang in het ziekenhuis lagen. “We vroegen
ons af hoe dat kwam. De patiënt was eigenlijk
al zover genezen dat opname niet langer noodza-
Wachtlijsten Orthopedie
aanzienlijk verkort
Verkorting van de wachttijd. Dat is het uitgangspunt geweest bij het uitzetten van een nieuwe
logistieke route voor patiënten die een heupprothese nodig hebben. Zorgvuldig is met verschillende
partijen overlegd en na een periode van aftasten en ontwikkelen kan inmiddels worden
geconcludeerd dat er flinke winst is geboekt. Was vroeger de wachtlijst voor een nieuwe heup
zes tot zeven maanden, nu is dat aanzienlijk verkort en het streven is om binnenkort uit te
komen op vier tot zes weken. Tel daar nog eens een paar weken voor de polikliniek bij op en de
wachttijd voor een heupprothese is teruggebracht tot maximaal acht weken.
kelijk was. Uiteindelijk bleek dat de nazorg het
probleem was. Nu doen we dat dus anders. Eerst
wordt de hulp geregeld, dan de operatiedatum en
dan bespreken we de ontslag-criteria. Bijvoorbeeld
de patiënt moet eerst kunnen lopen voordat hij
ontslagen kan worden. Dat is een kwaliteitsbewaking
die in het belang van de patiënt is. En het
resultaat is dat de bedden niet langer oneigenlijk
worden gebruikt.”
Samen Sterk
De mensen die voor een heupprothese in aanmerking
komen zijn volgens Ketelaar te verdelen in de
groep zeventig- en tachtigjarigen en de groep die
jonger is: de vijftigers, of de vitale ouderen. “In het
Samen Sterk programma willen we de tweede
groep, dus de vijftigers en de vitale ouderen, in vijf
dagen een heupprothese geven. Dat betekent op
maandag de operatie en vijf dagen later ontslag
uit het ziekenhuis. Tenzij er complicaties zijn
natuurlijk. Voor de andere groep neemt het traject
acht dagen in beslag.”
Voor de ‘vijfdaagse’ groep is een speciaal handboek
ontwikkeld waarin per dag wordt vermeld
wat er allemaal moet gebeuren en welke vorderingen
er gemaakt moeten worden. “Revalideren is
bij een nieuwe heupprothese het belangrijkste”,
• Roelof Kuipers, orthopeed (Han Bakens afwezig) en René Ketelaar, hoofdverpleegkundige
aldus Bakens en Ketelaar. “De patiënt moet het
besef hebben dat hij na de operatie niet ziek is.
Het gaat om het verhelpen van een ongemak. Hij
moet dus aan het werk om te revalideren. En met
dat besef is het mogelijk dat de patiënt na vijf
dagen het ziekenhuis weer verlaat.”
Naast het verkorten van de opnameduur is het
voor een snelle doorstroom van de patiënten ook
noodzakelijk om de ‘productie’ op de operatiekamer
te verhogen. “Daar wordt nu ziekenhuisbreed
aan gewerkt”, vertelt Bakens. “Nieuw is dat zonder
pauze de gehele dag wordt doorgewerkt. De verschillende
medische teams wisselen elkaar af maar
die wisseling sluit naadloos op elkaar aan. Daar zit
geen tijdverlies meer tussen. Per dag levert dat een
tijdwinst op van zo’n twee uur. We hebben zeven
operatiekamers, dus hebben we een winst van
veertien uur.”
Om in te spelen op de extra mogelijkheden die er
door de nieuwe wijze van werken op de opertiekamer
is ontstaan, is er een snellere instroom van
patiënten noodzakelijk. Drie keer per week is
daarom een verpleegkundig spreekuur in het leven
geroepen. Twee zeer ervaren verpleegkundigen:
Toos van Asselt en Gerrie Buunk, begeleiden hier
de patiënten die aanspraak maken op een nieuwe
heup en die door één van de orthopeden zijn
doorverwezen. “Deze verpleegkundigen kunnen
de patiënt prima inschatten en bekijken wat er
nodig is. Zij kunnen ze opvangen na de operatie en
hebben een uitstekende kijk op praktische zaken.”
Met dit spreekuur lijkt de cirkel rond: de opnametijd
is verkort, door meer capaciteit op de OK kunnen
meer patiënten geopereerd worden, de doorstroom
op de verpleegafdeling is versneld door het
vijfdagen-plan en de instroom is versneld met het
verpleegkundig spreekuur.

Diëtisten binden strijd aan met
overvoeding en ondervoeding
In het Slingeland Ziekenhuis werken zes diëtisten. En hoewel de taak heel veelzijdig is, kan worden
gesteld dat in de kliniek de ondervoeding een groot probleem is en dat in de polikliniek de
overvoeding het grote probleem is.
“Ondervoeding is niet altijd even goed te herkennen”,
vertelt diëtist Tineke van Amersfoort.
“Ook forse en dikkere mensen kunnen namelijk
ondervoed zijn.”
Van ondervoeding wordt in de medische
wereld gesproken op het moment dat iemand
in zes maanden tijd ongeveer tien procent van
zijn of haar lichaamsgewicht ongewenst verliest.
Of in drie maanden vijf procent. “Dan
raken de voorraden in het lichaam op en ontstaan
er tekorten.”
Het snel en ongewenst gewicht verliezen kan
volgens Van Amersfoort verschillende oorzaken
hebben. “Het kan door verwaarlozing komen.
Bij oudere mensen bijvoorbeeld die niet meer
voldoende goed voor zichzelf kunnen zorgen
en nauwelijks meer voor zichzelf een goede
maaltijd koken. Ook bij alcoholisten zie je dat
ze soms slecht voor zichzelf zorgen. Maar er
kan ook een ziekte zijn die de oorzaak is van
het gewichtsverlies. Bij langdurige diarree of
bij grote wonden waarbij eiwit verlies
optreedt.”
Van Amersfoort vindt dat vanuit de thuissituatie
al een signaal moet komen dat er ondervoeding
dreigt. “De huisarts zou hier een belang-
• Vlnr. Tineke van Amersfoort, L. Mulder en M. van Beek
rijke rol in kunnen spelen.”
Maar in het ziekenhuis is volgens de diëtist ook
meer aandacht voor het probleem ondervoeding
nodig. “Bij opname worden lengte en
gewicht nagegaan. Hier zou standaard ook
gevraagd moeten worden of de patiënt ongewenst
is afgevallen. En weet de patiënt niet
hoeveel kilo’s er af zijn, kijk dan naar de ringen
of naar de kleding. Daar valt ook vaak uit af te
lezen of iemand is afgevallen.”
Gewenst afvallen is volgens Van Amersfoort
een heel ander verhaal. “Ons lichaam beschikt
over een regelmechanisme waardoor we bij
gewenst afvallen vetten verliezen maar de
spiermassa intact blijft. Bij een ziekte kan de
stofwisseling zich moeilijker aanpassen. Dan
volgt er eiwit verlies en nemen de spieren af.
Er ontstaat vermindering van weerstand en
patiënten krijgen een grotere kans op doorliggen
en bijkomende infecties. Er ontstaat een
algehele zwakte. Door het eten aan te passen
kan er behoorlijk wat bereikt worden. We proberen
in zo’n situatie de gehele dag te benutten.
We zorgen ‘s avonds voor nog een lekker
hapje of een extra tussendoortje. Lekkere hapjes
met eiwitten en soms een dieetpreparaat,
dranken. We rekenen
dan natuurlijk op de
medewerking van de
verpleging, want het
is niet de bedoeling
dat de hapjes er de
volgende morgen nog
staan. En in een uiterste
geval overleggen
we de mogelijkheid
voor sonde-voeding.”
Er kan volgens de diëtist
veel bereikt worden
met voeding, ook
bij kanker. Bij bepaalde
vormen van kanker
waardoor een verstoorde
stofwisseling
ontstaat, wordt met
bijvoeding echter nog
niet echt veel resultaat
geboekt. “Heel
voorzichtig zijn er
aanwijzingen dat met
bepaalde visvetten
misschien iets bereikt
kan worden.”
Overvoeding
Overvoeding is het probleem van deze tijd. Het
lijkt alsof de mens steeds dikker wordt. “De
gevolgen van overgewicht zijn niet gering.
Diabetes of een verstoorde vetstofwisseling,
risico’s voor hart en bloedvaten, de gewrichten,
hoge bloeddruk kunnen door het overgewicht
ontstaan.”
De balans tussen eten en wat er nodig is lijkt
ver te zoeken. “De mensen en helaas ook de
kinderen zijn veel te weinig actief, ze zitten
veel te veel. Gingen vroeger de kids nog op de
fiets naar school, tegenwoordig worden ze
maar al te vaak met de auto gebracht.
En overal en altijd is er wat te eten.
Tussendoortje hier en tussendoortje daar.
En lang niet altijd is het nodig om te eten.”
De mensen moeten weer actief gemaakt worden,
vindt Van Amersfoort. “Daar kan op verschillende
manieren aan worden gewerkt.
Bedrijven kunnen bijvoorbeeld sporten aanbieden.
En minder vette happen in de kantine. De
huisarts kan wijzen op de risico’s.”
De diëtist meldt dat het ongezonde vet vooral
rond de buik zit. Van Amersfoort ziet graag dat
er goede voorlichting komt, dat de kennis van
producten wordt vergroot zodat goede keuzes
kunnen worden gemaakt. “Want mensen die
willen afvallen bezuinigen op de aardappel
maar gaan wel royaal met vlees om. Men eet te
weinig groente en fruit.”
Tijdens de open dag van het Slingeland
Ziekenhuis op 10 oktober willen de diëtisten de
problematiek rondom het overgewicht en de
ondervoeding centraal stellen. Via voorlichting
willen ze proberen de bezoekers inzicht te
geven in risico’s en gevolgen van overgewicht
en ondervoeding.

VAC-therapie biedt uitkomst bij
slecht genezende wonden
Marga Diks en Helga Delfsma zijn verpleegkundig consulent wondverzorging en decubitus. Op
het gebied van de wondverzorging zijn nieuwe ontwikkelingen te melden. “Een nieuwe therapie
voor slecht genezende wonden”, aldus Marga Diks.
Slecht genezende wonden zijn wonden die niet
binnen een bepaalde termijn sluiten. Vaak grote
wonden met veel wondvocht. Wonden die het
gevolg kunnen zijn van een operatie en die een
slechte genezing hebben omdat bijvoorbeeld de
patiënt een slechte circulatie heeft, of bepaalde
medicijnen gebruikt of in een heel slechte conditie
is.
Maar ook chronische wonden die het gevolg zijn
van ontstekingen of wonden bij diabetespatiënten
of mensen met slechte vaten,
genezen soms moeilijk.
Voor deze patiënten kan, wanneer eerst een
aantal criteria goed is bekeken, Vacuüm
Assistant Closure, kortweg VAC-therapie
genoemd, een uitkomst bieden.
“Zo’n twee jaar geleden zijn we met VAC-therapie
begonnen”, aldus Marga Diks. “Het is een
nieuwe en actieve manier om door middel van
lokale onderdruk wondgenezing te bevorderen.”
Bij de VAC therapie wordt in de wond een spons
geplaatst. De spons moet precies op maat bin-
• Leo Heere, sportarts
“Mijn terrein is sport en bewegen. Met bewegen
kun je heel veel bereiken”, vertelt Heere. Hij legt
uit dat in het verleden bewegen nooit een hoge
nen de wondranden passen. Er wordt een slang
in de spons geplaatst en vervolgens wordt de
spons met wondfolie afgeplakt. De slang wordt
aangesloten op een vacuümsysteem waardoor
het vocht uit de wond wordt gezogen. “Vocht
houdt de genezing tegen”, vertelt Diks. “In dat
vocht kunnen ook bacteriën zitten en viezigheid.
Via de pomp wordt dat afgezogen en
omdat de wond goed is afgeplakt kunnen er
van buitenaf geen andere bacteriën meer bij
komen.”
Zodra de patiënt is aangesloten op het systeem
kan hij eigenlijk naar huis. Met behulp van de
wijkverpleging, die hiervoor speciaal is
geschoold, kan de behandeling thuis verder
plaatsvinden. “Het resultaat is wonderbaarlijk”,
vertelt de consulente. “Soms krijgen we wonden
waarvan we echt niet weten wat we er mee
moeten. Dan biedt de VAC-therapie uitkomst en
gaat de genezing aanzienlijk sneller.”
Twee keer per week moet de spons worden
gewisseld. “Terwijl anders een wond soms drie
Sportarts pleit voor
meer bewegen
Sinds mei vorig jaar heeft sportarts Leo Heere een middag per week spreekuur in het Slingeland
Ziekenhuis. De rest van de week werkt Heere als sportarts in Papendal. Sport en bewegen is zijn
vakgebied.
prioriteit had in de wereld van de geneeskunde.
“Rust was altijd het advies. Neem maar voldoende
rust dan gaat het met een paar weken wel
weer over.”
Tegenwoordig denkt men daar anders over. “We
bewegen veel te weinig. Omdat er te weinig aan
beweging wordt gedaan, ook bij de jeugd,
komen er steeds meer mensen met overgewicht.
Dat resulteert weer in meer aandoeningen en
blessures. Te dikke mensen hebben meer kans op
diabetes type 2 en met bewegen is overgewicht
te bestrijden. Maar meer aandoeningen zijn met
bewegen heel goed te bestrijden of zelfs te
voorkomen. Het is van belang dat we bewegen
gaan inbouwen in ons dagelijks bestaan.”
Veelal via de huisarts komen de patiënten bij de
sportarts terecht. “Mensen met blessures, maar
bijvoorbeeld ook met vaak onschuldige hartritmestoornissen.
Ze willen weten hoe ze kunnen
• Helga Delfsma (links) en Marga Diks
keer per dag moet worden verschoond.”
Tijdens de open dag in het Slingeland
Ziekenhuis op 10 oktober wordt de
VAC-therapie gedemonstreerd.
bewegen, wat goed voor hen is. Samen gaan we
bekijken welke sport aanspreekt en wat er
medisch geschikt is.” De sportarts heeft duidelijk
een adviserende taak. Hij tast af wat de mensen
kunnen en wat ze willen. “Want het moet wel
leuk zijn om te doen.”
De mens is gemaakt om te bewegen vindt Heere.
“Iets dat in het verleden veel te weinig werd
erkend.” Sommige aandoeningen zijn duidelijk
te verhelpen of te voorkomen door goed te
bewegen. De sportarts diagnostiseert en behandelt
sport- en bewegings gerelateerde aandoeningen.
“Daar horen ook blessures bij. En soms
moeten mensen geremd worden in hun mate
van sporten of bewegen.”
Heere verzorgt ook sportkeuringen voor mensen
die sporten of willen gaan sporten. Op de afdeling
cardiologie wordt er testen gedaan en volgt
een op maat gesneden advies.