Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1993 nr 6

gen
•...
en paramedici. In die samenspraak
klinkt ook het gerammel of beter, het geknisper
van geld: hoeveel is een samenleving
bereid voor haar gezondheidszorg
uit te geven?
Uit een onderzoek uit 1985 dat het Amerikaanse
tijdschrift Physicians Management
onder zijn lezers hield, wordt duidelijk
hoe artsen kunnen reageren op de
dreiging aansprakelijk te worden gesteld."
De cijfers moeten met enige
voorzichtigheid worden gelezen, omdat
het de vraag is of lezers van het blad representatief
zijn voor alle artsen. Toch
geef ik de tabel, omdat ze met alle
voorzichtigheid die past een interessant
beeld geeft.
Of sneller moet worden verwezen, óf extra
tests of onderzoeken behoren te worden
verricht, óf artsen langer en intensiever
met hun patiënten moeten spreken
enzovoort, is uiteindelijk ook een
kwestie van geld. Daarom concludeerde
ik ooit dat iedere samenleving die mate
van defensive medici ne heeft, die zij verdient.
12 Ik wil de problemen van defensive
medicine best erkennen, maar dan
moeten artsen ons juristen daar wel bij
helpen: door richtlijnen, door duidelijkheid
te scheppen.
Het zou heel onverstandig zijn als artsen
onderwerpen als defensive medicine en
medische aansprakelijkheid kortweg zouden
afdoen als een van de vele voorbeelden
van die ongewenste juridisering van
16 IGP DECEMBER 1993
de gezondheidszorg. Het medisch aansprakelijkheidsrecht
gaat over medische
fouten en alleen al dáárom behoort het in
hun volle belangstelling te staan en niet te
worden afgedaan als iets onvermijdelijks.
Het is misschien goed erop te wijzen dat
in Amerika het denken over zaken als
risk management en quality assessment in
een stroomversnelling geraakte toen de
eerste medical malpractice crisis het land
teisterde. De aansprakelijkheidsverzekeraars
en soms waren dat door de ziekenhuizen
zélf opgerichte verzekeringsmaatschappijen!
waren de katalysator; enerzijds
door aan te dringen op risk management
en dergelijke, anderzijds door eenvoudigweg
te stoppen met het opnemen
van medische aansprakelijkheid in het
verzekeringspakket. In het geval van de
Sterilisatienota was het ook een aansprakelijkheidsverzekeraar
die een rol speelde
bij het aanzwengelen van de discussie
over kwaliteit. En waarom ook niet? Juist
bij de aansprakelijkheidsverzekeraars
bevindt zich veel kennis over wat er zoal
fout gaat in de Nederlandse ziekenhuizen.
Oplettendheid is vereist. Het zou natuurlijk
verkeerd zijn als aansprakelijkheidsverzekeraars
zouden gaan uitmaken in
welke gevallen huisartsen moeten
verwijzen, of gaan uitmaken welke sterilisatiemethode
gehanteerd moet worden
en welke niet. De discussie over de normen
van medisch handelen moet worden
gevoerd door artsen en ziekenhuizen,
door de zorgverzekeraars en de overheid.
Dit alles geldt nog in sterkere mate voor
de ingrijpende discussie over de 'keuzen
in de zorg'; men denke bijvoorbeeld aan
de kwestie van de selectie van patiënten.
Als noch de politici, noch de gezondheidszorg
zelf keuzen maken, dan zal het
uiteindelijk de réchter zijn die moet gaan
kiezen. En die lijkt mij nog het minst geëquipeerd.
Hou de juristen er daarom
zoveel mogelijk buiten!
Mr. C.J.J.M. Stolker is als hoofddocent verbonden
aan de Afdeling burgerlijk recht van
de R.U. Leiden; tevens is hij rechterplaatsvervanger
in de Rechtbank Haarlem.
Hij promoveerde op het onderwerp medische
aansprakelijkheid.
Noten
1. Medisch Contact 1993, blz. 863.
2. Zie daarover uitvoeriger mijn artikel 'Sue the
bastards!' of 'Kill the lawyers!'?, te verschijnen
in een congresboek van de NVOG, voorjaar
1994.
3. Uit een omvangrijk Europees onderzoek 'The
future of European Health Care' blijkt dat inderdaad
de verwachting is dat huisartsen een
steeds belangrijker rol in de totale zorgverlening
zullen gaan vervullen; ook als 'gatekeeper'
naar het ziekenhuis en zijn specialisten; zie Het
Ziekenhuis 1993, blz. 611.
4. Tweede Kamer nr. 21561.
5. In het voorwoord op deze modelregeling wordt
er uitdrukkelijk op gewezen dat de relatie
tussen artsen en patiënten aan het veranderen is,
uitgave KNMGILPCP 1990, bijlage bij Medisch
Contact 22 van 1 juni 1990.
6. Ik laat hier het medisch tuchtrecht even buiten
beschouwing.
7. Uit een onderzoek van de Amerikaanse Patricia
Danzon, Medical Malpractice Law, Theory,
Evidence, and Public Policy, Cambridge/-
Massachusetts/London, Harvard University
Press 1985. blijkt dat slechts in 10% van de
gevallen de gedupeerde patiënt met een kansrijke
vordering probeert zijn schade vergoed te
krijgen. Van die 10% krijgt slechts 40% (vier
van de tien) schadevergoeding toegekend. Je
kunt immers wel gelijk hebben, maar in rechte
moet je het ook nog zien te krijgen. Zie uitvoeriger
mijn Van arts naar advocaat; aansprakelijkheid
voor medische fouten in Amerika,
blz. 29.
8. Zie bijvoorbeeld het rapport van de Nationale
Raad voor de Volksgezondheid, Rapport verkennende
studie patiëntenletselverzekering,
Zoetermeer oktober 1989.
9. N. Hershey, Milbank Memorial Quarterly 1.1
(1972).
10. Ontleend aan Curran and Shapiro, Law, Medicine
and Forensic Science, BostonIToronto,
Little, Brown and Company 1982, p. 518. Zie
uitvoerig mijn boek Van arts naar advocaat,
a.w. p. 22 e.v.
11. E. Gulley, Physicians Management 1985,
blz. 69.
12. Van arts naar advocaat; aansprakelijkheid
voor medische fouten in Amerika, KluwerlBSH
1989, p. 90.