Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1993 nr 6

JURIDISERING IN DE
GEZONDHEIDSZORG
REDACTIONEEL
Sommige ontwikkelingen volgen in de
slipstream van andere. Het recht in de
gezondheidszorg is er een van. Na de
stormachtige technologische ontwikkelingen
in de gezondheidszorg heeft de afgelopen
jaren het gezondheidsrecht handen
en voeten gekregen. Werd voorheen van
geen recht of plicht gesproken en was
gezondheidszorg iets waarvoor 'je alleen
maar dankbaar mocht zijn, nu vliegen de
wetten en regelingen ons om de oren.
Sommige daarvan staan soms jarenlang
op stapel en zijn onderwerp van veel discussie,
andere zijn reeds in werking maar
nauwelijks bekend bij patiënt en hulpver-
.:DE
TOVENAAR
.YANFOP
I'·,'·j
'tI~r Parker& Hart
leners. Een klein aantal slechts is bij het
grote publiek doorgedrongen. In het
eerste artikel geven Aart Hendriks en
Corrette Ploem een overzicht van de
overheidsinspanning op het terrein van
patiëntenwetgeving.
Om de ontwikkeling als geheel te kunnen
overzien, leek ons een interview met de
Godfather van het gezondheidsrecht zeer
gepast. De inmiddels emeritus-hoogleraar
Leenen lijkt redelijk tevreden over het juridisch
bouwwerk dat rond de gezondheidszorg
is neergezet. Hij bespreekt de
praktische consequenties ervan en wijst
erop dat de WBGO (wet op de geneeskundige
behandelingsovereenkomst) een
evenwichtige wet is met duidelijke normen
en uitzonderingen. De vrees voor het
ontstaan van een jungle aan wetgeving
lijkt ongegrond.
2 rcr DECEMBER 1993
Het belangrijkste thema voor de komende
jaren noemt hij de keuzen in de zorg. Wij
vragen ons in gemoede af wat de gevolgen
van dit thema voor de patiëntenwetgeving
zullen zijn.
De Stichting Rechtenvrouw laat zien hoe
het recht kan fungeren als drukmiddel
voor vrouwelijke patiënten in hun poging
smartegeld te verkrijgen na medische
fouten.
Het artikel van Marijke Malsch gaat over
de 'Modelregelingen' die beroepsorganisaties
aangaan met de patiëntenorganisaties.
Hierin worden rechten van pa-
tiënten genoemd, die, hoewel ze geen formele
rechtskracht hebben, toch laten zien
wat de norm in de beroepsgroep is.
Carel Stolker beschrijft de dilemma's van
de juridisering vanuit de rechtspraak en
houdt een pleidooi voor een afbakening
van verantwoordelijkheden van overheid,
rechterlijke macht en beroepsbeoefenaren.
Deze laatsten kunnen aangeven wat de
norm van het medisch handelen is, waaraan
de individuele arts getoetst kan worden.
De arts moet dan aangeven waarom van
die norm is afgeweken. De bewijslast
verschuift zo van patiënt naar arts, voorwaar
een belangrijke wijziging!
Ook een fundamenteel recht als 'het recht
op informatie' is een beschouwing waard
zoals blijkt uit het artikel van Ton-Peter
van Widdershoven. De patiënt staat voor
belangrijke beslissingen die veelal met
weinig voorkennis worden genomen. De
dokter heeft die kennis in huis en zal die
moeten overbrengen zodat de patiënt tot
een afgewogen oordeel kan komen. Sterker
nog, de arts zal ook moeten kunnen
aantonen dat hij die informatie heeft gegeven.
In het artikel over de invloed van de
patiënt op de wetgeving beschrijven Marlies
Hemel en Martha van de Vaart de
werkwijze van de Stichting Pandora.
Lag het accent in de jaren zeventig op het
organiseren van acties, nu ligt het accent
meer op het consequent verzamelen van
ervaringen van patiënten, op basis hiervan
speerpunten voor Pandora ontwikkelen en
deze inbrengen in discussie met de psychiatrie
of politiek.
Soms zie je er dan iets van terug dat leidt
tot verbetering van de rechtspositie van
psychiatrische patiënten.
De thema redactie,
Annemieke Bosma
Luc Klaphake
Liesbeth Randag
Robinetta de Roode