Anton Tsjechov - Zeeland Nazomerfestival

6
Nooit schreef hij propaganda, ook niet voor het leven zelf. Wie
hem verweet dat het in zijn literatuur aan deugd, mooie zonsondergangen
en aan parels ontbrak, antwoordde hij: ‘Mee eens,
parels zijn prachtig maar een schrijver is toch geen banketbakker
of kapper, of cabaretier.’
Bij sommige van zijn komedies zit je te huilen in de zaal. Daartegenover
staat weer dat je om andere gebeurtenissen, die in wezen
diep tragisch zijn, vaak moet glimlachen en soms zelfs schateren.
Hij is een merkwaardig auteur.
7
Zijn ironie werkt nog steeds. Hoewel zijn personages mijlenver
van ons verwijderd lijken: De vermoeide Russische adel,
de versmaadde meisjes, corrupte ambtenaren, de salonfilosofen en
officieren, de voedsters en lakeien, de arme boeren en ongelukkige
echtgenotes - , zijn het zielsverwanten. Verveling en rusteloosheid,
gedweep met de natuur, een vaag maar indringend verlangen naar
‘verwerkelijking’. Met een champagneglas in de hand, afkeer hebben
voor alles wat modern is, dat alles kennen wij net zo goed als
de verwondering over hoe goed we het eigenlijk hebben terwijl de
wereld om ons heen uiteenvalt.
Hij is een modern auteur.
8
Hij schrijft uitsluitend mooie zinnen, laconiek, stil, niet
protserig. In de Humoresken voor de krant leerde hij de kunst
van het weglaten; dat heeft hij volgehouden. In zijn stukken speelt
het meeste zich tussen de zinnen af. Ook in ‘Oom Wanja’.
Jelena: wat een heerlijk weer vandaag… niet te heet…’
(pauze)
Wanja: mooi weer om je op te hangen.
(Telegin stemt zijn gitaar. Marina loopt om het huis en lokt de kippen.)
Marina: kiep, kiep, kiep.
Hij is een onverbiddelijk auteur.
9
Hij was dol op zijn personages, ook al laat hij ze drinken en
zwetsen of spartelen in hun eigen halfslachtigheid. Zijn theatermensen
ontwikkelen zich niet. Ze zijn met zichzelf bezig, ruziën
hier en daar, verbazen zich, praten een beetje en keren zich weer
in zichzelf. Hij is hun dokter. Hij kan ze niet genezen, maar beschrijft
hun ziekten en hun onvolmaakte troost.
Ook deze dialoog staat in ‘Oom Wanja’:
Sonja: Ik ben lelijk.
Jelena: Je hebt heel mooi haar.
Sonja: Nee! Als een vrouw lelijk is, dan zeggen ze tegen haar: ‘je
hebt hele mooie ogen, je hebt heel mooi haar’…Ik hou al zes jaar
van hem…
Hij begrijpt vrouwen.