Focus2Move, een integrale en resultaatgerichte aanpak van ...

Focus2Move, een integrale en resultaatgerichte
aanpak van arbeidsre-integratie
januari 2010
Arbeidsontwikkeling

Focus2Move
Een integrale en resultaatgericht aanpak van
arbeidsre-integratie

Alkmaar, Sint-Michielsgestel, januari 2010
Tom de Haas Tom de Haas Consultancy
Martina Dudink – van Bakel WNK Bedrijven

I n h o u d s o p g a v e
Pagina
1 Samenvatting 3
2 Aanleiding 5
2.1 Wat is Focus2Move? 5
2.2 Van WWB naar Wsw; verbreding van de toepassing 5
3 Wat zijn de uitgangspunten van F2M? 7
3.1 Drie triggers 7
3.2 Cruciale leerervaringen onderweg 9
4 Gemeentelijke regie en waardestrategie 13
4.1 Gemeentelijke regie 13
4.2 Beleidsregie in de praktijk 14
4.3 Focus2Move als marketingstrategie 15
5 Het procesmodel van Focus2Move 17
5.1 Het procesmodel zelf 17
5.2 Het bedrijfsbureau van F2M 18
5.3 De hulpkring 18
5.4 De competentiekring 19
6 Focus2Move voor de Wsw-doelgroep 20
6.1 Toepassen van F2M voor nieuwe Wsw-medewerkers 20
7 Een diagnose- en implementatietool 23
7.1 Implementeren van F2M in uw eigen organisatie 23
2

1 Samenvatting
De aanpak die hier wordt gepresenteerd onder de naam Focus2Move is het resultaat
van een ontwikkelingsproject dat is uitgevoerd in de periode 2006-2009. De
initiatiefnemers zijn de gemeente Alkmaar en WNK Bedrijven, het SW-bedrijf voor de
regio Noord-Kennemerland.
Focus2Move richt zich op de doelgroep van mensen met een grote afstand tot de
arbeidsmarkt. De deelnemers zijn vaak al langere tijd aangewezen op de WWB. Een
aantal van hen heeft al diverse keren deelgenomen aan een direct werk project, valt na
verloop van tijd weer uit en komt opnieuw in de WWB.
Focus2Move als aanpak is gebaseerd op drie fundamentele inzichten. De doelgroep
waarop F2M zich richt heeft een integrale aanpak nodig. Niet alleen werk, ook andere
problemen moeten worden aangepakt. Er moet per deelnemer maatwerk worden
geboden en deelname aan F2M is gericht op het realiseren van duurzame
maatschappelijke participatie en arbeidsintegratie.
Het succes van F2M in de praktijk is terug te voeren op een aantal elementen. Voor
een deel zijn die af te leiden van de drie genoemde inzichten. De uitvoerders van F2M
zijn er in geslaagd de belangrijkste partijen die nodig zijn voor een integrale aanpak te
committeren aan één gezamenlijke aanpak. De GGZ, verslavingszorg,
schuldhulpverlening en diverse onderzoeksbureaus doen hun werk voor F2Mdeelnemers
in het gebouw van Focus2Move en tijdens de werktijd van de deelnemers.
Alle partijen die deelnemen in deze hulpkring passen hun planning aan, aan de eisen
van voortgang binnen F2M. De manier waarop de relatie met de gemeente Alkmaar is
vormgegeven is een succesvol voorbeeld van een slim onderscheid tussen de
beleidsregie van de gemeente en de uitvoeringsregie bij WNK Bedrijven. Volstrekte
openheid, transparantie over prestaties en gemaakte kosten en de bereidheid om
werkende weg te ontwikkelen en verschillen van inzicht op te lossen bepalen het
succes in de praktijk.
De volledige transparantie in de richting van de gemeente, de uitvoeringsregie over de
hulpkring en de competentiekring, en de keuze voor maatwerk per individuele
deelnemer maken het noodzakelijk een bedrijfsbureau in te richten dat alle contracten
beheert en alle transacties registreert en factureert. De F2M-aanpak laat zien hoe dat
werkt en wat de consequenties zijn voor het verdienmodel en voor de formatie van
de uitvoeringsorganisatie.
Door het werken met F2M komen ook werknemers met een Wsw-status in beeld.
Binnen WNK Bedrijven is een start gemaakt om voor uitvallers met een SW-
dienstverband de F2M aanpak in te zetten. Dit leidt tot aansprekende resultaten. Om
3

die reden is besloten de F2M-aanpak voor alle nieuwe instromers in de SW in te
zetten. Succesfactoren daarbij zijn het werken met een praktijkassessment dat
maximaal 4 maanden duurt en het benutten van de hulpkring. Waar nodig worden
voor (nieuwe) SW-medewerkers nu ook testen, screenings en overleg met
zorgpartijen ingezet om een nieuwe medewerker meteen goed in te zetten en de
mogelijkheden tot werken bij een reguliere werkgever optimaal te benutten.
Invoeren van de Focus2Move aanpak in de eigen organisatie is een stevig traject. Het
begint met een goede diagnose, gevolgd door een goed doordacht
implementatietraject. In deze notitie wordt daar kort aandacht aan besteed. De
uitgebreide publicatie over Focus2Move bevat complete hulpmiddelen voor zowel
diagnose als invoering.
De publicaties over Focus2Move zijn mede mogelijk gemaakt door de inzet van de
stimuleringsregeling van SBCM.
De uitgebreide publicatie bestellen?
De publicatie over Focus2Move kan als gedrukte versie en als pdf-bestand besteld
worden bij:
WNK Bedrijven
Martina Dudink - van Bakel
072-5678896
m.dudink@wnk.nl
Postbus 9150
1800 GD Alkmaar
Bezoekadres:
Hertog Aalbrechtweg 32
1823 DL Alkmaar
ISBN: 978-90-9024735-9
4

2 Aanleiding
2.1 Wat is Focus2Move?
Focus2Move is een aanpak die erop gericht is het succes en het rendement van de
maatschappelijke integratie en arbeidsre-integratie van mensen met een grote(re)
afstand tot de arbeidsmarkt structureel en duurzaam op een hoger niveau te brengen.
In het belang van de mensen die als cliënt deelnemen aan Focus2Move, in het belang
van de samenleving en in het belang van een zo nuttig mogelijke besteding van
maatschappelijk geld. De aanpak is het resultaat van de keuze voor radicale
uitgangspunten bij de start van de ontwikkeling van Focus2Move en van een periode
van 2,5 jaar consequent bouwen, evalueren en bijstellen van de manier waarop deze
uitgangspunten in de praktijk van het re-integratiebedrijf worden vertaald.
De radicale uitgangspunten laten zich samen vatten in drie triggers; integrale aanpak,
maatwerk per cliënt en duurzame re-integratie. Er worden binnen Focus2Move twee
criteria gebruikt om duurzaamheid te typeren. Allereerst gaat het om re-integratie die
aansluit bij het vermogen, het potentieel van de deelnemers. Als tweede wordt
aangegeven dat het zowel om maatschappelijke integratie als ook om arbeidsreintegratie
gaat. De grondleggers van F2M zijn de gemeente Alkmaar, WNK (het SW-
en re-integratiebedrijf voor de regio Noord-Kennemerland) en ketenpartners die tot
de directe hulpkring van mensen met een WWB-uitkering worden gerekend. De
ambitie die Focus2Move nastreeft is niet nieuw. Ze is vaker verwoord en veelal niet
gerealiseerd. Dat roept vragen op. Waarom zou Focus2Move er wel in slagen om deze
ambitie om te zetten in aantoonbare en houdbare resultaten? Bieden de genoemde
uitgangspunten voldoende houvast om tot een radicaal andere aanpak te komen en tot
duurzame resultaten?
2.2 Van WWB naar Wsw; verbreding van de toepassing
Focus2Move is nadrukkelijk ontwikkeld voor de doelgroep van cliënten die
aangewezen is op de WWB. De basis van de aanpak gaat terug naar een vorm van
direct werk die in de regio Alkmaar bekend staat als Loon Boven Uitkering (LBU).
Sinds 2004 worden in Alkmaar burgers die een beroep doen op de WWB direct
doorverwezen naar WNK, de uitvoerder voor de Wsw. In dit geval worden ze
doorverwezen voor deelname aan het LBU-project. Ze krijgen daar per direct een
dienstverband. Voor een gedeelte van de deelnemersgroep aan LBU geldt dat zij zich
na korte tijd weer melden aan het WWB-loket. Na een kort dienstverband en drie
maanden WW zijn ze al snel weer aangewezen op de WWB. Al in 2005 werd
geconstateerd dat er bij LBU sprake was van een vast percentage draaideurcliënten.
5

De andere wortel van F2M is verankerd in de doelgroep van personen die langdurig
zijn aangewezen op de WWB. Gemeenschappelijke kenmerken van de
draaideurcliënten uit het Loon Boven Uitkering project en personen die langere tijd zijn
aangewezen op de WWB zijn:
Men kan niet of onvoldoende op eigen kracht de weg vinden naar de reguliere
arbeidsmarkt.
Men is vaak al langer niet actief.
Bij betrokkenen is veelal sprake van meervoudige problematiek:
• verslaving;
• psychische en lichamelijke gezondheid;
• gedragsproblemen en niet realistisch zelfbeeld;
• maatschappelijke en financiële problemen;
• een detentieverleden;
• de taal niet spreken en de weg niet weten.
Een flink deel van de doelgroep heeft draaideurervaringen.
Vaak is er sprake van geen of vroegtijdig afgebroken opleidingen.
Met F2M biedt WNK Bedrijven een maatwerk aanpak die is afgestemd op
bovengenoemde kenmerken.
Twee constateringen maken de aanpak van F2M ook interessant voor de doelgroep
van de Wsw. De eerste constatering heeft betrekking op de positieve resultaten die
vanaf 2007 met F2M zijn geboekt, zowel op het terrein van arbeidsparticipatie als op
het gebied van maatschappelijke participatie. De tweede constatering heeft betrekking
op de toenemende overeenkomsten in de problematiek van de WWB-doelgroep en
de Wsw-doelgroep.
De afgelopen 10 jaar is sprake van een sterke toename van multicomplexe
problematiek bij de mensen met een Wsw-indicatie. In veel gevallen maakt een
psychische of psychiatrische beperking deel uit van deze problematiek. Niet voor niets
is er landelijk sprake van een sterke toenadering en samenwerking tussen uitvoerders
van de Wsw en onder andere de GGZ.
Als het gaat om verschillen tussen de SW-doelgroep en die van re-integratie in het
kader van de WWB, dan wordt als voornaamste verschil gewezen op de hogere
motivatie van mensen met een SW-indicatie. Dat laatste is onmogelijk als een
probleem te beschouwen. Naast het presenteren van F2M als concept en werkwijze
wordt hieronder ook kort uitgewerkt op welke wijze de inzichten achter en de aanpak
van F2M ingezet kunnen worden voor de doelgroep van werknemers uit de Wsw.
6

3 Wat zijn de uitgangspunten van F2M?
3.1 Drie triggers
Op basis van ervaring en evaluatie zijn drie triggers genoemd die de basis moeten
vormen van een nieuwe aanpak. Zij vormen op het niveau van uitgangspunten de basis
van F2M. Het gaat om:
integrale aanpak
maatwerk per cliënt
duurzame maatschappelijke participatie en arbeidsintegratie
In deze paragraaf wordt ieder van de bovengenoemde uitgangspunten kort toegelicht.
Daarbij wordt ook ingegaan op de vraag waarom dit uitgangspunt zo belangrijk is,
zowel voor de cliënt alsook voor de klantmanagers van de gemeenten die de
opdrachtgever zijn.
Integrale aanpak
De weg naar werk voor de deelnemers aan F2M kan alleen succesvol worden afgelegd
als alle cruciale belemmeringen in samenhang worden aangepakt en hanteerbaar
worden gemaakt in het dagelijks leven. De consequentie van deze statement is
drieledig:
Een goede diagnostiek is noodzakelijk om objectief zicht te krijgen op het samenstel
van problemen die de weg naar werk blokkeren.
De aanpak van de vastgestelde problemen moet een integraal karakter hebben; er
moet in samenhang worden aangestuurd binnen een vastgesteld tijdsbestek.
Het stimuleren van de motivatie van de deelnemer is van belang. Het ontbreken van
motivatie wordt niet veroordeeld, maar als een onderdeel van de problematiek
gezien. Op basis van de diagnostiek, het assessment, wordt een plan van aanpak
gemaakt. Dit moet door de cliënt worden ondertekend als zijnde een contract en is
een eerste check of er voldoende motivatie is om echt aan de slag te gaan. Als de
cliënt dit contract aangaat ontstaat er tevens een verlenging van de
arbeidsovereenkomst. De onderdelen uit het plan van aanpak, of zij nu gericht zijn
op afbouwen van de verslaving, psychische hulpverlening of het ontwikkelen van
werknemersvaardigheden, maken zoveel mogelijk deel uit van het werk en worden
grotendeels tijdens werktijd uitgevoerd. Een beperkt deel vindt plaats op de vrije dag
in het weekprogramma of ’s avonds, bijvoorbeeld in het geval van taaltrainingen.
Maatwerk per cliënt
Omdat iedere cliënt uniek is en een eigen specifieke set van kwaliteiten en problemen
heeft die moeten worden aangepakt, is het noodzakelijk om voor een maatwerkaanpak
te kiezen. De diagnose is hierbij onontbeerlijk. De re-integratieconsulent van F2M is
verantwoordelijk voor het vormgeven van dit maatwerkarrangement. Uit een met de
7

gemeenten gecontracteerd overzicht van producten kan per cliënt op maat een
arrangement worden samengesteld. Gebaseerd op de re-integratievisie die past bij
deze specifieke klant. Ook hier geldt dat een goede diagnose, een goed en praktisch
assessment onontbeerlijk is. De werksoorten waar iemand op ingezet wordt, de
vaardigheden die worden ontwikkeld, de snelheid waarmee een cliënt buiten, of bij een
reguliere werkgever kan worden geplaatst, het zijn allemaal keuzes die op maat
worden gemaakt en ingezet.
Duurzame maatschappelijke participatie en arbeidsintegratie
De noodzaak van duurzaamheid vloeit voort uit de constatering dat veel mensen die
tot de doelgroep van F2M worden gerekend een grote uitval vertonen in andere
projecten of, als ze het project wel met succes afronden, zich na korte tijd weer
melden voor een WWB-uitkering; draaideurcliënten. Dit leidt tot schade bij deze
mensen en tot schuwheid om opnieuw het risico van mislukking aan te gaan als er
sprake is van een nieuw project. Het leidt ook tot maatschappelijke en economische
schade. Er worden rituelen opgevoerd zonder rendement.
Duurzaamheid als uitgangspunt vertaalt zich op tenminste drie manieren in de aanpak
van Focus2Move. De aanpak van Focus2Move geeft onomwonden duidelijkheid over
de vraag of iemand in staat is tot maatschappelijke participatie of, een stap verder,
duurzame arbeidsparticipatie, al dan niet ondersteunt met een vorm van subsidie. Er
wordt gefocust op arbeidsmarktrelevante competenties.
Duurzaamheid en assessment
Ook als het gaat om duurzaamheid geldt opnieuw, dat de diagnose, de assessmentfase,
een kritische factor is. In de aanpak van F2M is het verplicht de resultaten van het
assessment terug te koppelen naar de klantmanager van de cliënt bij de gemeente.
Voor de gemeente is deze terugkoppeling van belang, het is vaak de eerste integrale en
objectieve onderbouwing van de problematiek van een cliënt. Vanuit de
uitvoeringsorganisatie van F2M kan op basis van het assessment onderbouwd worden
aangegeven welk spoor met de cliënt bewandeld moet worden:
terug in de uitkering met zorg
maatschappelijke participatie
gesubsidieerde arbeid
(op weg naar) reguliere arbeid
Het assessment levert zo een nadrukkelijke bijdrage aan duurzaamheid. Er worden
geen projecten en investeringen ingezet, waarvan op voorhand bekend is dat zij niets
opleveren.
8

Duurzaamheid tijdens de arbeidsovereenkomst
De tweede uitwerking van duurzaamheid zit in de periode na het assessment. De
cliënt krijgt voor de volgende fase een tweede arbeidsovereenkomst bij de
uitvoeringsorganisatie van F2M. Het feit dat er problemen moeten worden opgelost is
geen blokkade op het verwerven van werk. Het is bij F2M onderdeel van het werk.
Gedurende deze periode is er sprake van een duurzame werk- en begeleidingsrelatie
met een consulent. Ook bij het organiseren en vormgeven van de hulpverlening op
allerlei terreinen wordt consequent gewerkt aan aanpakken die bijdragen aan de
duurzaamheid en het effect van de hulpverlening. Hoe dat in de praktijk vorm krijgt
wordt later uitgewerkt.
Duurzaamheid en het vervolgtraject
Kenmerk van F2M is dat er sprake is van een tijdelijk dienstverband. Voor cliënten van
wie bekend is dat een (gesubsidieerde) arbeidsplaats het niveau is dat zij kunnen
bereiken, is het belangrijk dat dit perspectief ook wordt gerealiseerd tijdens het F2Mdienstverband.
Om dat mogelijk te maken werkt de uitvoeringsorganisatie volgens het
principe dat de ambities van de cliënt moeten matchen met de vraag uit de markt.
WNK organiseert leerwerktrajecten voor bedrijfstakken en werksoorten die goed
passen bij een moderne diensteneconomie en bij de doelgroep van F2M. Sectoren als
de beveiliging, groenvoorziening, logistiek, personenvervoer, schoonmaak en de zorg
zijn daarvoor zeer geschikt. Al tijdens het dienstverband wordt gewerkt aan het
behalen van landelijk erkende certificaten en diploma’s. Als na afloop van het F2M
dienstverband een beperkte periode met een loonkostensubsidie moet worden
gewerkt dan kan de uitvoeringsorganisatie daarbij ondersteunen,
3.2 Cruciale leerervaringen onderweg
Multicomplexe problematiek moet integraal worden aangepakt
WWB-cliënten die deelnemen aan Focus2Move hebben vaak een heel scala aan
problemen die samen verantwoordelijk zijn voor het afhouden of mislukken van
arbeidsre-integratie. Het is noodzakelijk al deze problemen in kaart te brengen tijdens
het assessment en te betrekken in de re-integratievisie. Een nauw contact en goed
aansluitende samenwerking met partijen uit de hulpkring is een voorwaarde voor
succes.
Selectiecriteria voor deelnemers beperken zich tot contra-indicaties
Aanvankelijk was er de neiging om selectiecriteria te ontwikkelen om zo te kunnen
sturen op de instroom van nieuwe F2M-medewerkers en daarmee op het succes van
de aanpak. Uiteindelijk is vastgesteld dat juist deze doelgroep op deze wijze opnieuw
het slachtoffer wordt van selectie, terwijl vooraf duidelijk is dat er sprake is van
complexe problematiek. Bij nadere analyse is gebleken dat er slechts twee echte
9

criteria zijn. Deze hebben het karakter van een contra-indicatie. Het gaat om de
onderstaande twee criteria:
Deelnemers die een gevaar zijn voor zichzelf en voor anderen.
Deelnemers die weigeren een zorgverzekering te sluiten en in stand te houden.
Incidenteel wordt voor de potentiële deelnemer, van wie vast staat dat deze een
gevaar voor zichzelf en anderen vormt, wel een assessment gestart. In deze situatie
wordt de component werk niet ingezet. De focus ligt dan op de inzet van de hulpkring.
Het tweede criterium vloeit voort uit de ervaring dat partijen uit de hulpkring hun
werkzaamheden in de tweede fase, dus na de assessmentperiode, niet betaald krijgen
als de F2M-medewerker geen zorgverzekering heeft. Dat leidt tot het stopzetten van
behandeling en/of therapeutische begeleiding en tot voorspelbaar uitval in het F2Mtraject.
De volgorde waarin multicomplexe problemen moeten worden opgepakt vraagt
om prioriteitstelling per deelnemer
Per deelnemer wordt gekeken wat prioriteit heeft en in welke volgorde de zaken
worden aangepakt. Uitgangspunt daarbij is dat de deelnemers vanaf de start ook
voldoende beschikbaar en aanwezig zijn om werk te verrichten in de assessmenthal.
sommige problemen moeten eerst hanteerbaar gemaakt worden voordat iemand op
de werkvloer kan participeren.
Oplossen van problemen is een noodzakelijk onderdeel van de
arbeidsovereenkomst bij F2M
Werknemers van F2M werken tijdens hun dienstverband aan het oplossen van de
problemen die tijdens het assessment in beeld komen. Het oplossen van die
problemen wordt benaderd als een werktaak. Veel medewerkers hebben geen energie
en onvoldoende structuur om naast hun werk alle problemen op te lossen. Door dit
tijdens werktijd te doen wordt er voortgang geboekt. Tevens is er directe supervisie
van werkleiding en consulenten op de medewerkers.
Gebruik maken van dienstverlening uit de hulpkring moet op de werklocatie van
F2M-werknemers worden georganiseerd
Toen de partijen in de hulpkring nog geen werkplek hadden in het F2M-gebouw van
WNK moesten de werknemers op afspraak naar het kantoor van verslavingszorg, GGZ
en andere partners. Dit bleek in de praktijk niet te werken. Er zit spanning op een
dergelijk bezoek. Er moet gereisd worden, soms moeten er reiskosten worden
gemaakt. Dit is erg belastend. Mensen haken daardoor onderweg af. Het bleek
noodzakelijk om de dienstverleners uit de hulpkring direct op de werkplek van F2M te
huisvesten. Daarmee ontstaat een gesloten structuur en strekt de directe supervisie
van leidinggevenden en consulenten zich ook uit tot het nakomen van noodzakelijke
afspraken met hulpverleners.
10

Direct toezicht, directe interventie en observatie van F2M-werknemers in de
assessmentperiode is noodzakelijk om tot een goede diagnose en reintegratievisie
te komen
Veel nieuwe F2M-medewerkers zijn langere tijd aangewezen op de WBB. Er is een
dossier dat veel ongelijksoortige informatie omvat. Van een complete en objectieve
diagnose is in vrijwel alle gevallen geen sprake. Om te komen tot een objectieve en
onderbouwde diagnose is het noodzakelijk om in een periode van 4 maanden de
nieuwe F2M-medewerker goed te leren kennen. De verslaglegging hiervan biedt
meerwaarde voor klantmanagers van de gemeente en voor de onderbouwing van het
vervolgtraject.
Doorlooptijdverkorting van screening en aanvullende diagnostiek door partijen uit
de hulpkring is cruciaal om de assessmentperiode tot een minimum te beperken
Instellingen uit de zorg en het maatschappelijk werk hebben hun eigen routines en
doorlooptijden, ook als het gaat om onderzoeken, diagnoses, rapportage en de
bespreking hiervan. Bij de start van de samenwerking in de hulpkring bleek dat
sommige partners 6 tot 8 weken aanhouden als doorlooptijd van aanmelding tot
verslaglegging en bespreking van een screening. Diverse cliënten moeten
opeenvolgende screenings doorlopen. Dat past niet binnen het format van F2M. De
afspraak met klantmanagers van de gemeente is dat na 3 maanden een objectief en
onderbouwd rapport van een nieuwe medewerker beschikbaar is, voorzien van een
advies en een re-integratievisie. Voor het succes van Focus2Move als zakelijke formule
is daarom het realiseren van korte doorlooptijden van screenings en diagnostiek
cruciaal. Op dit vlak zijn forse stappen gezet. Termijnen zijn veelal teruggebracht naar 2
tot 3 weken.
De inhoud en doorlooptijd van zowel de assessmentperiode als die van de
feitelijke re-integratie dienen per nieuwe F2M-medewerker op maat te worden
gemaakt
In eerste instantie is gewerkt met vaste termijnen, zowel voor de assessmentperiode
als voor de periode daarna. Samen vormden zij een dienstverband van 12 maanden.
Geleidelijk ontstaat er meer maatwerk en flexibilisering. Dat vraagt om aanpassingen in
de werkwijze binnen Focus2Move, maar ook bij de klantmanagers van de
opdrachtgevende gemeenten. De lengte van de periode na het assessment, de
feitelijke re-integratiefase, varieert inmiddels van 6 tot 18 maanden en is op maat per
medewerker. Dat vraagt om vertrouwen in de advisering vanuit WNK Focus2Move en
om de bereidheid en bevoegdheid van de klantmanager om afspraken op maat voor
een WWB-cliënt te maken.
11

Koppelingen naar een vervolgtraject dienen zonder onderbreking gemaakt te
worden
De aanpak van op werk gerichte re-integratietrajecten blijkt in de praktijk zelf een
oorzaak te zijn van het ontstaan van draaideurcliënten bij de WWB. Trajecten sluiten
niet aan; er zijn lange wachttermijnen, waarin de te re-integreren persoon weer langere
tijd noodgedwongen inactief is en terugval vertoont. Daarmee wordt de drempel om
weer opnieuw aan een project deel te nemen steeds hoger. Volgens de inzichten
vanuit F2M is terugval en gedwongen passiviteit zeer ongewenst. Omgekeerd blijkt een
traject zonder onderbreking een echte succesfactor bij de re-integratie van deelnemers
aan F2M. Om die reden is voor deelnemers aan F2M die tijdens de assessmentfase een
Wsw-indicatie verwerven, tussen de gemeente Alkmaar en WNK afgesproken dat
deze personen aansluitend op hun F2M-dienstverband als Wsw’er geplaatst worden.
Voor andere gemeenten geldt dat zij deze mogelijkheid alleen bieden als er binnen het
Wsw-budget ruimte is. Voor de overige doelgroepen ontwikkelde WNK de afgelopen
periode leerwerktrajecten in de beveiliging, de logistiek, de schoonmaak, het groen en
sinds kort ook in de zorg. Continuïteit in werk en begeleiding is voor F2Mmedewerkers
een noodzakelijke voorwaarde om terugval te voorkomen.
12

4 Gemeentelijke regie en waardestrategie
4.1 Gemeentelijke regie
De gemeentelijke overheid heeft de afgelopen jaren in hoog tempo allerlei wetgeving
ter uitvoering op haar bord gekregen. de nieuwe WWB, de Wmo, de modernisering
van de Wsw, de wet Participatiebudget, de Wet Investeren in Jongeren (de wet WIJ).
Op lokaal niveau wordt de politiek en het ambtelijk apparaat verantwoordelijk gemaakt
voor het vaststellen van beleid en het realiseren van de beleidsdoelen met behulp van
de beschikbare budgetten. De snel veranderende opdracht van de lokale overheid
heeft van ‘regie voeren’ een zeer actueel onderwerp gemaakt. Het afbreukrisico van de
lokale politiek en ambtelijke ondersteuning is sterk toegenomen. De noodzaak om te
kunnen (bij)sturen en controleren is groot. Tegelijkertijd moeten ook de uitvoerders,
veelal (geprivatiseerde) publieke organisaties, leren omgaan met een beleidsbepalende
opdrachtgever. Een van de structurele knelpunten bij regie in de praktijk is dat de
lokale overheid zowel regie wil voeren, als in de uitvoering actief wil zijn. Een andere
analyse op dit punt is dat er onvoldoende onderscheid wordt gemaakt tussen
beleidsregie en uitvoeringsregie. Bij het ontwikkelen van een adequate waardestrategie
in het publieke domein lijkt het essentieel om voornoemde inzichten goed te hanteren.
Hierna volgen twee modellen die dat onderscheid onderbouwen en de verbinding
leggen naar de waardestrategie van Focus2Move.
model …; De chocolade fontein van beleidsregie
Figuur 1: de chocoladefontein van beleidsregie
13

4.2 Beleidsregie in de praktijk
De doelstelling van Focus2Move is het realiseren van doelstellingen van het
gemeentelijk re-integratiebeleid voor een specifieke doelgroep van burgers.
Gebruikmakend van een integrale aanpak. De gemeente regisseert op beleidsniveau
met behulp van een beleidskader voor re-integratie. Dit gebeurt door de aanstelling
van klantmanagers die vanuit de gemeente individuele deelnemers aan Focus2Move
sturen en door middel van een prestatiecontract tussen de gemeente en de
uitvoeringsorganisatie Focus2Move. Deze uitvoeringsorganisatie is ondergebracht
binnen de gemeenschappelijke regeling WNK. De uitvoeringsorganisatie heeft een
publiek karakter en de uitvoering van Focus2Move kan door de GR-gemeenten zonder
aanbestedingsprocedures aan WNK worden opgedragen. Op deze manier kan WNK
een aantal jaren achter elkaar investeren in de uitbouw en professionalisering van
Focus2Move als werkwijze. De vormgeving van deze aanpak bepaalt mede het succes.
Onderstaand is in een grafisch model de praktische vormgeving van de beleidsregie
zichtbaar gemaakt. Het model is een concrete invulling van de eerder gepresenteerde
chocoladefontein. De kleur groen is in het model gebruikt om de uitwerking van de
beleidsregie zichtbaar te maken. Met rood wordt het kernproces van de Focus2Move
organisatie weergegeven. Geel is gebruikt voor de bijdrage van de hulpkring. Blauw is
gebruikt voor de bijdrage vanuit de competentiekring
Klantmanager
Alkmaar
beleidskader
College Alkmaar
Raamcontract
Focus2Move uitv.
organisatie
Intake Assessment Re-integratie Werk
Hulpkring
Figuur 2: beleidsregie en processturing op case niveau binnen F2M
14
beleidskader
Competentiekring

4.3 Focus2Move als marketingstrategie
Focus2Move is gebaseerd op een goede analyse van de behoeften van de gemeente
als het gaat om het realiseren van maatschappelijke participatie en arbeidsre-integratie
van burgers met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Focus2Move is het antwoord
op de vraag welke toegevoegde waarde WNK Bedrijven als uitvoeringsorganisatie
moet leveren om het doel en het belang van de gemeente optimaal te dienen. Daarbij
is ook gekeken naar de specifieke kenmerken van de doelgroep en wat zij nodig heeft
om succesvol deel te nemen aan Focus2Move. Als er gesproken wordt over waarde
en toegevoegde waarde dan gaat het feitelijk over de marketingstrategie van
Focus2Move. In de publicatie wordt de term waardepakket gebruikt om de strategie
concreet te maken. In deze paragraaf wordt ieder van de elementen van de
waardestrategie concreet ingevuld voor Focus2Move. Eerst wordt ingegaan op
Focus2Move als dienst zelf, WAT krijg ik, vervolgens op de logistiek, HOE krijg ik het,
en aansluitend op de sfeer en beleving, WAT ervaar ik erbij?
Wat krijg ik: de inhoudelijke waardeaspecten van Focus2Move
selectie alleen op contra-indicaties;
F2M-medewerkers hebben direct werk en inkomen;
integrale aanpak om tot duurzame participatie en tot duurzaam werk te komen;
alle interventies worden als werk gezien en in werktijd uitgevoerd;
het F2M-product wordt in 4 fasen uitgevoerd; intake, assessment, re-integratie en
uitplaatsing, gericht op zowel participatie als op werk;
resultaat van het assessment is een objectieve en onderbouwde diagnose van de
F2M-medewerker;
een onderbouwd advies over het perspectief en de route per F2M-medewerker;
een re-integratieadvies voorzien van doelstellingen, termijnen en benodigd budget bij
voortzetting van het F2M-dienstverband;
maatwerk per F2M-medewerker.
Hoe krijg ik dat: de logistieke waardeaspecten van F2M
geen wachttijd bij de instroom;
lage selectiedrempel bij instroom;
geen wachttijden en zeer korte afhandeling van testen en onderzoeken door
ketenpartners;
doorstroom en uitstroom van F2M-medewerkers naar participatie en werk is een
doorlopende keten;
tussentijdse uitstroom naar de Wsw, participatieprojecten en WWB met zorg is een
ononderbroken proces.
15

Wat voel ik erbij: de relationele waardeaspecten van F2M
respect voor de rol van het college: beleidsregie;
respect voor de stuuropdracht van de klantmanager;
vertrouwen in de consulent; mandaat bij het inzetten van middelen;
bieden van comfort aan de klantmanager door voorstellen vooraf en
verantwoording achteraf;
omgang met F2M-medewerkers is niet vrijblijvend, zakelijk en ontwikkelingsgericht.
Inhoudelijk resultaat Afhandeling; logistieke
prestatie
Direct werk en inkomen
Integrale aanpak
Objectief rapport
Toetsbare advisering en reintegratievisie
Werknemersvaardigheden in de
praktijk ontwikkeld
Directe instroom
Lage selectiedrempel
Zeer korte afhandelingtermijn
extern onderzoek en testen
Doorstroom / uitstroom zonder
onderbreking of wachttijd
Uitstroom naar Wsw en naar
WWB met zorg zonder wachttijd
Figuur 3: het waardepakket van de Focus2Move-aanpak
16
Emotie; relationele prestatie
Aanpak past in beleidskader van
college
Klantmanager gemeente stuurt op
proces en resultaat per cliënt
Vooraf een plan; achteraf
verantwoording
Aanspreekstijl F2M- medewerkers
is zakelijk (werkgever) en
ontwikkelingsgericht

5 Het procesmodel van Focus2Move
5.1 Het procesmodel zelf
De uitgangspunten van Focus2Move zijn samengebracht in een grafisch model. Dit
model laat zien hoe Focus2Move in de praktijk is georganiseerd. Het proces van
arbeidsre-integratie in de praktijk staat centraal. De dienstverlening vanuit de hulpkring
en vanuit de competentiekring maken onverkort onderdeel uit van de aanpak.
Onderstaand wordt het model gepresenteerd. Aansluitend wordt een aantal cruciale
organisatie onderdelen van de Focus2Move organisatie kort apart toegelicht.
Klant
man.
Verslavingszorg
Intake &
instroom
Fysio fitness
Alfabetisering
Figuur 4: het procesmodel van Focus2Move
ggz Maatsch.
De hulpkring
werk
Assessment
fase
NT2 EVC’s
De competentiekring
17
Schuldhulp Reclassering
Re-integratie
fase
Werk
stages
ROC
Externe testen
Uitplaatsing
leer/werkfase

5.2 Het bedrijfsbureau van F2M
Er is een groot verschil tussen het bedrijfsproces van een SW-bedrijf en dat van
Focus2Move. Dat verschil vertaalt zich ook naar specifieke eisen die moeten worden
gesteld aan de bedrijfsvoering van Focus2Move. Typerend voor het bedrijfsproces van
F2M is dat:
er sprake is van maatwerkdienstverlening per cliënt;
de noodzaak om interventies in te zetten geleidelijk aan zichtbaar wordt tijdens het
werk;
de uitvoeringsorganisatie geen budgetten heeft om noodzakelijke interventies uit te
voeren;
er sprake is van een grote diversiteit aan interventies die door verschillende
instanties kunnen of moeten worden betaald;
er mandaat is voor het inzetten van interventies en dat achteraf verantwoording
wordt afgelegd om deze vanuit F2M te kunnen factureren bij de opdrachtgever;
voor sommige interventies moet worden gewerkt met partijen die door de
gemeente middels aanbesteding zijn gecontracteerd;
voor andere interventies F2M als inkopende partij moet opereren;
de planning van allerlei interventies nauw luistert om te waarborgen dat geen tijd
verloren gaat en de F2M-medewerker altijd verder kan met haar/zijn traject.
Om de consulenten te ondersteunen is een bedrijfsbureau ingericht. Deels zijn er
taken van de consulenten overgenomen. Daarnaast worden vanuit het bedrijfsbureau
systemen en werkwijzen ontwikkeld om het beheer van contracten en afspraken
tussen consulent en klantmanager te borgen. Datzelfde geldt voor activiteiten op het
terrein van inkoop en planning van interventies die door partners uit de hulpkring of de
competentiekring worden geleverd.
5.3 De hulpkring
Het is duidelijk dat er bij de potentiële werknemers van Focus2Move allerlei
problemen zijn die niet direct met werk te maken hebben, maar die wel bepalend zijn
voor de vraag of iemand duurzaam deel kan nemen aan het arbeidsproces. In de
hulpkring van Focus2Move zijn alle organisaties verenigd die nodig zijn om deze
problemen aan te pakken en op te lossen. Een organisatie die ervoor kiest om deel uit
te maken van de hulpkring kiest er ook voor om de integrale aanpak van Focus2Move
waar mogelijk te ondersteunen. Dat vertaalt zich in concrete zaken als:
een kantoor / werkplek vestigen in het Focus2Move-gebouw;
spreekuur en screening vinden tijdens werktijd plaats in het F2M-gebouw;
noodzakelijke onderzoeken en testen vinden binnen 2 weken na signalering plaats.
18

Overzicht 1: partners in de hulpkring
verslavingszorg
psychiatrische zorg
schuldhulpverlening
maatschappelijk werk
reclassering
fysiotherapie en beweging
voeding en gezondheid
belastbaarheid onderzoeken
onderzoeksbureau gericht op intelligentie en persoonlijkheid
Zowel tijdens de diagnosefase als tijdens de re-integratiefase kan een beroep gedaan
worden op partijen uit de hulpkring. Afhankelijk van de interventie die aan de orde is
worden de kosten van dergelijke interventies gedragen door de gemeente of door een
derde partij.
5.4 De competentiekring
Deze kring richt zich specifiek op het verder ontwikkelen van competenties die nodig
zijn om als werknemer aan de slag te kunnen. Verder in het traject kunnen ook
vakspecifieke competenties worden aangeleerd. Het gaat hier om competenties die
worden ontwikkeld tijdens het dienstverband bij F2M. Aansluitend op F2M heeft WNK
ook drie leerwerktrajecten ontwikkeld. Deze zijn gericht op werken in het groen,
schoonmaak en facilitair en de zorg en vallen buiten de competentiekring.
Overzicht 2: partners in de competentiekring
aanbieder van taaltraining voor analfabeten
aanbieder van NT2 taaltrainingen (inburgering)
aanbieder van conditietraining en fitness
deskundige op het terrein van eerder verworven competenties (EVC)
arbeidsdeskundige
loonwaardedeskundige
het ROC
Binnen WNK worden de onderscheiden afdelingen en werksoorten ook benut om
F2M-medewerkers werkervaring en meer beroepsgerichte vaardigheden bij te brengen
als ze daar aan toe zijn.
19

6 Focus2Move voor de Wsw-doelgroep
6.1 Toepassen van F2M voor nieuwe Wsw-medewerkers
De integrale aanpak van het assessment
Ook voor de Wsw-doelgroep is gekozen voor een praktijkassessment als kern, met
daaromheen de mogelijkheden om heel gericht screenings te laten uitvoeren door de
partners in de hulpkring en de competentiekring. Dit gebeurt op basis van het inzicht
dat bij de start van het dienstverband een compleet beeld van een nieuwe
medewerker cruciaal is voor een goede sturing van de arbeidsontwikkeling. De keuze
om te werken met rapporten, adviezen en een resultaatgerichte re-integratievisie per
cliënt sluit naadloos aan bij de opdracht om nieuwe medewerkers in de Wsw zo goed
mogelijk te ontwikkelen. Door de assessmentfase voor een nieuwe Wsw-medewerker
op te starten als voortraject voor de instroom in een Wsw-dienstverband, wordt ook
gewerkt volgens de norm dat inactiviteit van medewerkers wordt vermeden, of in het
uiterste geval, tot een minimum wordt beperkt. Uit F2M blijkt dat actief zijn zonder
onderbreking een krachtige succesfactor is voor de deelnemers.
Vaste duur assessment
Tijdens de intake is een start gemaakt met de uitwerking van het IOP van de nieuwe
medewerker. Tijdens de assessmentfase wordt dit IOP gecompleteerd. Bij de start met
F2M voor de Wsw is de keuze gemaakt om de assessmentfase net zo lang te laten
duren als bij de WWB-doelgroep: 4 maanden aaneengesloten. Bekend is dat andere
bedrijven, zoals UW Reïntegratie, een periode van 6 weken aanhouden. De
verwachting is dat een assessmentperiode van 4 maanden een gedegen diagnostisch
beeld van de persoon en diens werkomgeving oplevert en een dusdanig inzicht in de
aard en kwaliteiten van een nieuwe medewerker dat dit in het vervolgtraject meer
kwaliteit geeft, minder uitval veroorzaakt en deelnemers beter en sneller op de juiste
plaats brengt. Tijdens de assessmentfase wordt de problematiek van de nieuwe
medewerker geobjectiveerd. Het uiteindelijke doel van alle acties in deze fase is het
beantwoorden van de vraag naar de best passende plek voor een medewerker op de
arbeidsmarkt. Gedurende 2009 en 2010 doet WNK Bedrijven onderzoek om te
toetsen of de genoemde verwachting juist is.
De inzet van de hulpkring
Eén van de redenen om focus2Move ook in te zetten voor de Wsw-doelgroep is de
fors toenemende doelgroep van aanstaande Wsw-medewerkers met psychische en/of
psychiatrische problematiek. Juist voor deze doelgroep is het kunnen beschikken over
specifieke expertise belangrijk om tot een goede diagnose en een goed IOP en plan
van aanpak te komen. Objectivering van de bij de persoon aanwezige beperkingen
door de inzet van externe deskundigen ziet WNK Bedrijven ook voor de Wswdoelgroep
als een voorwaarde voor succesvolle re-integratie.
20

Onderstaand volgt een kort overzicht van de onderscheiden expertise, daar waar
mogelijk voorzien van de naam van de externe partner waar WNK Bedrijven mee
samenwerkt.
Het bepalen van iemands loonwaarde (indicatie)
Uitvoeren van testen
• psychologische onderzoeken Kooreman en Poelstra
• bewegingslessen Ergo Control
• taallessen Nieuwland
• inburgering J@r
• testen
• motivatietraining
• uitstroomtraining
• inzet EVC
• leervermogen
• beroepskeuze
Lytton
Uitvoeren van screenings door
• de GGZ
• de Wering
• de reclassering
• de verslavingszorg
vormgeven van multidisciplinair overleg met
• de GGZ, de Wering en de bedrijfsarts voor cliënten met overlappende
problematiek
Focus2Move voor de Wsw maakt gebruik van de samenwerkingsverbanden die WNK
Re-integratie heeft ontwikkeld met ketenpartners op terreinen als:
arbeidshandicap
geestelijke gezondheidszorg
maatschappelijke zorg
schuldhulpverlening
reclassering
verslavingszorg
Binnen Focus2Move vormen zij samen de hulpkring. Voor het duiden van
verslavingsproblematiek heeft WNK Re-integratie zelf een specialist verslavingszorg in
dienst. Daarnaast wordt gericht samengewerkt met de verslavingszorg. Ook op het
terrein van screening participeert de verslavingszorg nu in de hulpkring. De rol van de
screeners in de hulpkring is nog steeds in ontwikkeling. Zij fungeren als voordeur naar
hun eigen organisatie. Zo leiden zij cliënten naar een behandelplan. Ook geven de
screeners aan of verdiepende testen echt nodig zijn. De ervaring is nu al dat deze
werkwijze leidt tot meer efficiëntie en tot kostenbesparing. Alle dienstverleners binnen
21

de hulpkring hebben een eigen loket binnen WNK Re-integratie en zorgen voor snelle
toeleiding binnen de eigen organisaties. Tevens worden, indien noodzakelijk, korte
interventies ter plekke ingezet. Van de Wsw-populatie is bekend dat sommige
personen structureel ondersteuning nodig hebben op uiteenlopende deelgebieden.
De behoefte aan deze ondersteuning wordt tijdens de assessmentperiode in kaart
gebracht. Nieuwe Wsw-medewerkers kunnen in deze periode ook gericht verwezen
worden naar andere ondersteuningsinstanties zoals MEE en Stichting De Linde.
Stichting De Linde biedt net als MEE ondersteuning aan personen die in hun
ontwikkeling zijn belemmerd. De doelgroep van MEE en Stichting De Linde heeft een
beperking op grond van een lager intellectueel functioneren en beperkte sociale
redzaamheid (licht verstandelijke handicap). Een goede indicator om vast te stellen of
een persoon in aanmerking komt voor de begeleiding van MEE of Stichting De Linde is
de constatering dat iemand speciaal onderwijs gevolgd heeft.
22

7 Een diagnose- en implementatietool
7.1 Implementeren van F2M in uw eigen organisatie
De uitgebreide publicatie over F2M heeft tot doel andere uitvoeringsorganisaties van
de Wsw een handvat te bieden bij de invoering van het Focus2Move-concept in de
eigen werkorganisatie. De primaire focus is daarbij gericht op de toepassing van F2M
binnen de Wsw-doelgroep. Daar waar mogelijk wordt ook de focus op reintegratieopdrachten
van WWB-cliënten meegenomen. Dit vanuit de gedachte dat de
trend gericht is op ontschotting van de re-integratie.
In deze paragraaf willen we u graag wijzen op twee hulpmiddelen die zijn ontwikkeld
om bij uw eigen organisatie tot invoering van F2M te komen. Het betreft een
diagnoseset voor de beoordeling van uw huidige aanpak en een stappenplan voor de
implementatie van F2M. Onderstaand (figuur 5) wordt het basismodel gepresenteerd
dat gebruikt wordt bij de diagnostiek. Voor ieder van de onderscheiden deelprocessen
is een aparte checklist beschikbaar. Deze maakt deel uit van de uitgebreide F2M -
publicatie. De publicatie bevat ook een implementatietool. Deze tool werkt als een
procesmodel en volgt de stappen van projectmatig werken. De uitkomsten van de
diagnose kunnen worden gebruikt in de fase van beleidsvorming van de
implementatietool.
Besturingsprocessen Focus2Move
Planning en
control
Management
& organisatie
intake
Intake Assessment Re-integratie
Producten
en tarieven
Primair proces F2M
Personeel Ketenpartners
Ondersteunende processen Focus2Move
Leerwerktrajecten
Stuur informatie
systeem
Figuur 5: de waardeketen van Focus2Move als basis voor zelfbeoordeling
23
Werk en
werkplekken