de levenscyclus van gebouwen en hun componenten - Leefmilieu ...

Men zou ook de nadruk kunnen leggen op het niveau van de samenstellende delen, door een
ontwerpmethode naar voren te schuiven die rekening houdt met de afbraakcapaciteit. Wat er
ook van zij, deze reflectie blijft niet beperkt tot deze fiche, en komt ter sprake op het niveau de
het ganse gebouw en op dat van elk van de materialen.
Elk benadering van de levenscyclus van een gebouw of zijn samenstellende delen overlapt
noodzakelijkerwijs het afvalprobleem van de bouwsector. De fiche MAT12 "Recyclage van
materialen en afval, zo mogelijk in situ" behandelt het thema van het afvalbeheer op de
bouwplaats.
Deze fiche legt veeleer de klemtoon op het beperken van afvalproductie aan de
toeleveringszijde door te anticiperen en beter te plannen. Hoe voorkom je toekomstige
afvalproductie? Hoe bevorder je sortering, hergebruik of herbestemming en vermijd je de
mateloze vervanging van gebouwcomponenten? Op al die vragen trachten we hier antwoorden
aan te reiken.
OP HET VLAK VAN HET GEBOUW: HET AANPASBAARHEIDSPRINCIPE
In de architectuur betekent aanpasbaarheid dat je reeds in de ontwerpfase op de behoefte aan
toekomstige verandering anticipeert. Het kan nodig zijn dat men vooruitloopt op wijzigingen
qua gebruik (aantal bewoners, economische activiteit, het aannemen van nieuw gedrag – het
sorteren van afval, fietsgebruik, garages), qua esthetiek (decoratieve smaken, bedrijfs- of
groepsidentiteit) en qua technologie (netwerken, computergestuurde inrichtingen), de
aanpassing aan nieuwe milieudruk (klimaat, geluid, mobiliteit), de evolutie van de
maatschappelijke structuur (eenoudergezin of nieuw samengesteld gezin, veroudering van de
bevolking, enz.) of de evolutie van een wijk die de evolutie van de stedenbouwkundige
ontwikkeling volgt (transportnetwerken, ontwikkelingsplannen met een nieuwe zoneverdeling
inzake programmatie, …), wat bijvoorbeeld op lange termijn kan leiden tot het ombouwen van
kantoren tot woningen …
In elk geval bestaat de basisgedachte erin dat men het gebouw aanpassingspotentieel
meegeeft:
o Biedt de inrichting flexibiliteit? Kunnen er zich verscheidene levenswijzen of -noden
ontwikkelen? (vb.: opsplitsing van bestaande ruimten om een kamer toe te voegen,
…).
o Wat zijn de uitbreidingsmogelijkheden? (vb.: toevoeging van een extra verdieping,
een bijgebouw, …).
o Wat zijn de herinrichtingsmogelijkheden? (vb.: het huis in twee woningen verdelen
of de inrichting van een winkel op de benedenverdieping).
OP HET VLAK VAN DE MATERIALEN: BENUTTING VAN DE LEVENSCYCLUS EN KEUZE
VAN DE MATERIALEN
> Goede benutting van de levenscyclus van de materialen
Men kan de levenscyclus van een materiaal valoriseren, ofwel om de vervanging ervan te
vertragen, of de recyclage ervan mogelijk te maken. Het ontwerp van de details, en meer
specifiek de verbinding tussen de samenstellende delen, de geschiktheid van het materiaal
voor de toepassing, en het onderhoud zijn middelen om de nuttige levensduur van een
materiaal optimaal te gebruiken en zelfs te verlengen.
> Keuze van de materialen
De keuze van de bouwtechnieken en bouwmaterialen vloeit voort uit de analyse van alle
verplichtingen die gelden voor het project. De analysecriteria omvatten onder andere: de
verplichtingen inzake stabiliteit, functionele en prestatieverplichtingen (de mechanische, de
thermische of de hydrische weerstand, de massa, de vuurbestendigheid; bestendigheid tegen
slijtage en onweer); de esthetiek; de impact op de gezondheid en het milieu, de kostprijs, …
BLZ. 2 VAN 14 – LEVENSDUUR VAN BESTAANDE EN TOEKOMSTIGE GEBOUWEN EN HUN COMPONENTEN – JULI 2010
PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
PRAKTISCHE AANBEVELING MAT13