Zelfstandige activiteit in een vennootschap - Securex

916N017 - 20080523
Zelfstandige arbeid binnen een vennootschap (1)
A. Onderzoek van de onderwerping naargelang
van de hoedanigheid van de persoon (*)
1. De vennoten
De hoedanigheid van vennoot, die voortvloeit uit een inbreng
gedaan in de vennootschap, brengt op zich de onderwerping aan
het sociaal statuut der zelfstandigen niet met zich mee.
De stille vennoten en de aandeelhouders
Zij beperken er zich toe de vruchten van het in de vennootschap
geïnvesteerde kapitaal te plukken, zonder enige activiteit uit te oefenen
binnen deze vennootschap.
Zij zijn niet aan het sociaal statuut der zelfstandigen onderworpen.
Een stille vennoot kan loontrekkende in de vennootschap zijn: hij
is dan niet onderworpen als zelfstandige (opgelet: als hij meerderheidsaandeelhouder
is, is er geen band van ondergeschiktheid, en
dus geen arbeidsovereenkomst mogelijk).
De werkende vennoten
Onafhankelijk van hun kapitaalinbreng in de vennootschap, oefenen
zij in de schoot ervan een persoonlijke, effectieve en regelmatige
activiteit uit, zonder band van ondergeschiktheid.
De werkende vennoot is onderworpen aan het sociaal statuut der
zelfstandigen.
2. De vennootschapsmandatarissen
De algemene benaming “vennootschapsmandataris” groepeert de volgende
specifieke benamingen: bestuurder of afgevaardigd bestuurder
van een NV, zaakvoerder van een BVBA, zaakvoerder van een vennootschap
onder firma, van een coöperatieve vennootschap, enz.
De zaakvoerders en bestuurders zijn personen belast met het
beheer en de vertegenwoordiging van vennootschappen.
Vermoeden van onderwerping
De uitoefening van een mandaat in een vennootschap, die zich
met een exploitatie of met verrichtingen van winstgevende aard
bezighoudt, wordt vermoed de uitoefening te zijn van een activiteit
die een onderwerping aan het sociaal statuut van zelfstandigen met
zich meebrengt.
Deze onderwerping betekent daarom nog niet dat er in alle gevallen
verplichting bestaat om sociale bijdragen te betalen.
Kosteloos mandaat
Het vermoeden van onderwerping kan weerlegd worden, voor zover
de mandataris de kosteloosheid van het mandaat aantoont.
De kosteloosheid van het mandaat dient in rechte bewezen te
worden:
De kosteloosheid van het mandaat moet duidelijk uit de statuten van
de vennootschap blijken. Als de statuten geen bepalingen op dit vlak
bevatten, moet men zich op een beraadslaging van het bevoegde
orgaan beroepen.
Sociaal Verzekeringsfonds
Opgelet: wanneer de kosteloosheid uit een beslissing van het
bevoegde orgaan voortvloeit, sorteert zij haar effecten pas vanaf
het kalenderkwartaal volgend op datgene waarin de beslissing
plaatsgevonden heeft.
De kosteloosheid van het mandaat moet met de feiten overeenstemmen:
Er mag geen toewijzing van beroepsinkomsten als zelfstandige zijn,
voor de gehele duur van het mandaat. Opgelet: de voordelen in
natura, de tantièmes, de presentiegelden,… worden als inkomsten
beschouwd.
Als er een vergoeding wordt toegekend aan de mandataris, is een
statutenwijziging vereist. Gebeurt dit niet, dan staat het winstgevend
doel vast en zal de mandataris onderworpen zijn aan het sociaal
statuut van de zelfstandigen, en dit voor de gehele duur van het
mandaat.
Als het vermoeden niet weerlegd wordt, zal de kosteloze mandataris
zich aan het sociaal statuut der zelfstandigen moeten onderwerpen.
Dit betekent daarom nog niet dat hij sociale bijdragen verschuldigd is.
Als de mandataris geen enkele andere activiteit uitoefent, zal hij als
zelfstandige in hoofdberoep beschouwd worden en de minimumbijdrage
in deze onderwerpingscategorie verschuldigd zijn.
Als de betrokkene, buiten zijn mandaat, gewoonlijk en hoofdzakelijk,
een loontrekkende of hiermee gelijkgestelde beroepsactiviteit
uitoefent, kan hij, onder bepaalde voorwaarden, als zelfstandige
in bijberoep beschouwd worden en zal hij geen sociale bijdragen
verschuldigd zijn.
De gehuwde personen aan wie de echtgenoot rechten waarborgt
met ten minste gelijkwaardige prestaties als die van het sociaal
statuut van zelfstandigen (pensioen, verzekering gezondheidszorg,
kinderbijslagen) kunnen artikel 37 van het KB van 19.12.1967 inroepen.
De kosteloze uitoefening van hun mandaat kan aldus gelijkgesteld
worden met een activiteit in bijberoep, zonder verplichting
bijdragen te betalen. Voor meer informatie, verwijzen wij u naar de
infofiche “Zelfstandige met beperkte inkomsten. Mogelijkheid een
vermindering of een vrijstelling van bijdragen te verkrijgen (art. 37
van het KB van 19.12.1967)”.
Opmerking
De mandataris die de normale pensioenleeftijd bereikt heeft of in
het stelsel van zelfstandigen of loontrekkenden een vervroegd rustpensioen
geniet en die uitsluitend een kosteloos mandaat uitoefent,
wordt geacht alle professionele activiteit stopgezet te hebben, en
is niet aan het sociaal statuut onderworpen. In dit geval volstaat de
feitelijke kosteloosheid.
Cumulatie van een mandaat in België met een activiteit in het
buitenland
De uitoefening van een mandaat in een vennootschap onderworpen
aan de Belgische vennootschapsbelasting of de Belgische belasting
der niet-verblijfhouders, brengt de onderwerping aan het sociaal
statuut der zelfstandigen met zich mee, ongeacht het domicilie of
de nationaliteit van de mandataris.
(*) Het sociaal en fiscaal recht hanteert een verschillende terminologie. In het fiscaal recht vindt men, sinds de hervorming van 1997, niet langer de begrippen
werkende vennoot, bestuurder, zaakvoerder… maar wel uitsluitend het begrip «bedrijfsleider» terug.
Securex Integrity, Vrij Sociaal Verzekeringsfonds voor Zelfstandigen vzw - Maatschappelijke zetel: Genèvestraat 4 - 1140 Brussel
Erkend bij koninklijk besluit van 23.10.1967 - RPR Brussel - Ondernemingsnr.: 0409.861.127 - www.securex.eu - integrity@securex.be

Als de mandataris eveneens loontrekkende is in een ander land
van de Europese Unie (EU), de Europese Economische Ruimte
(EER) of in Zwitserland, kan hij beschouwd worden als zelfstandige
in bijberoep in België, voor zover de loontrekkende activiteit aan de
voorwaarden van het Belgisch recht voldoet.
Als de mandataris eveneens zelfstandige is in een ander land van
de EU, de EER of in Zwitserland, zal hij onderworpen worden aan de
sociale wetgeving van één enkel land: het land van woonplaats of,
bij ontstentenis, het land van de hoofdactiviteit. De sociale bijdragen
zullen berekend worden op basis van de beroepsinkomsten uit beide
activiteiten.
Als de zelfstandige gelijktijdig een loontrekkende of zelfstandige
activiteit uitoefent in een land dat niet tot de EER behoort, zal hij
onderworpen worden aan de wetgeving van iedere Staat. Hij zal in
België beschouwd worden als zelfstandige in hoofdberoep (behoudens
specifieke internationale overeenkomsten, bijvoorbeeld met
Canada, de Verenigde Staten, Turkije, Chili, de Filippijnen, Japan,
Australië en Kroatië).
3. Het dagelijks beheer van de NV’s en de BVBA’s
De zaakvoerder van een BVBA
De zaakvoerders van een BVBA zijn zelfstandigen.
De bestuurder en de afgevaardigd bestuurder van een NV
In principe zijn de bestuurders en de afgevaardigd bestuurder van
een NV onderworpen als zelfstandigen.
Het is echter niet verboden het dagelijkse beheer van een NV toe te
vertrouwen aan een bestuurder of aan een niet-lid van de raad van
bestuur, die zijn/haar opdracht zal vervullen binnen de banden van
een arbeidsovereenkomst, onder het gezag van een orgaan van de
vennootschap of van een andere bestuurder.
4. De vaste vertegenwoordiger
Elke vennootschap die een mandaat van bestuurder in een andere
vennootschap bezit (rechtspersoon-bestuurder), is verplicht een
vaste vertegenwoordiger aan te duiden. Dit is een natuurlijke persoon
die het mandaat in naam en plaats van de vennootschap vervult.
Gelet op de uitgestrektheid van zijn competenties, wordt de vaste
vertegenwoordiger beschouwd als mandataris en is hij aan het sociaal
statuut der zelfstandigen onderworpen.
Niets weerhoudt er de vaste vertegenwoordiger van een andere
functie uit te oefenen binnen de vennootschap, in de hoedanigheid
van loontrekkende.
5. De leden van het directiecomité van een NV
De raad van bestuur van een NV kan, maar is niet verplicht,
bevoegdheden op het vlak van bestuur en/of vertegenwoordiging
van de vennootschap overdragen aan het directiecomité.
Zodoende dienen alle leden van het directiecomité beschouwd te worden
als mandatarissen van de vennootschap en zijn zij, in deze hoedanigheid,
onderworpen aan het sociaal statuut der zelfstandigen.
Dit weerhoudt er hen uiteraard niet van een andere functie als loontrekkende
binnen dezelfde vennootschap uit te oefenen.
6. De personen belast met de controle en de vereffening van
de vennootschappen
Controle van de vennootschap
De commissarissen, commissarissen-revisoren en bedrijfsrevisoren
belast met de controle van de vennootschap, moeten hun opdracht
in volstrekte onafhankelijkheid uitoefenen.
Zij zijn, in deze hoedanigheid, onderworpen aan het sociaal statuut
der zelfstandigen.
Vereffening van de vennootschap
De ontbinding van een handelsvennootschap brengt haar vereffening
met zich mee.
De vereffenaar vertegenwoordigt de vennootschap gedurende deze
periode en is, in deze hoedanigheid, onderworpen aan het sociaal
statuut der zelfstandigen. Zij blijven onderworpen tot een beslissing
van de algemene vergadering die akte neemt van het einde van hun
opdracht.
7. Situatie binnen de vzw’s
In principe zijn de mandatarissen van een vzw niet aan het sociaal
statuut der zelfstandigen onderworpen. Als de vzw echter, in strijd
met haar statuten, een werkelijke handelsexploitatie verricht en aan
de vennootschapsbelasting onderworpen is, zullen de mandatarissen
aan het sociaal statuut onderworpen zijn.
B. Loontrekkende en zelfstandige activiteit binnen
dezelfde vennootschap
1. Mogelijke cumulatie
De mandatarissen, de vaste vertegenwoordigers en de leden van
een directiecomité van een NV kunnen, binnen dezelfde vennootschap,
hun (zelfstandig) mandaat cumuleren met een activiteit als
loontrekkende (arbeidsovereenkomst).
Voorwaarde: de betrokkene moet het bewijs leveren dat voormelde
functies wel degelijk gescheiden zijn en dat er een daadwerkelijke
band van ondergeschiktheid bestaat tussen de vennootschap en
hemzelf bij de uitoefening van zijn loontrekkende activiteit.
2. Dubbele onderwerping
In dit geval zal de betrokkene tegelijk aan de sociale zekerheid voor
loontrekkenden en aan het sociaal statuut der zelfstandigen onderworpen
zijn.
Als de loontrekkende activiteit aan het begrip gewoonlijke en hoofdzakelijke
activiteit beantwoordt (ten minste een halftijdse betrekking),
zal de activiteit van de zelfstandige als activiteit in bijberoep
beschouwd kunnen worden.
Uitsluitend de inkomsten verbonden aan de zelfstandige activiteit
worden in rekening genomen voor de berekening van de bijdragen
verschuldigd krachtens het sociaal statuut.
De mandataris dient ieder jaar aan zijn Sociaal verzekeringsfonds
een kopie van zijn “individuele loonrekening” met betrekking tot het
refertejaar te bezorgen, met het oog op de berekening van zijn bijdragen.
Het globale inkomen, meegedeeld door de belastingadministratie,
zal aldus verminderd worden met de inkomsten onderworpen aan
de sociale zekerheid in het loontrekkende stelsel.

916N017 - 20080523
Zelfstandige arbeid binnen een vennootschap (2)
C. Echtgenoten binnen dezelfde vennootschap
Op fiscaal vlak kan de bedrijfsleider (werkende vennoot of mandataris)
niet langer een deel van zijn beroepsinkomsten aan zijn
echtgenoot toekennen. Alleen de vennootschap kan de echtgenoten
bezoldigen.
De echtgenoot van een bedrijfsleider is uitgesloten van het toepassingsgebied
van het sociaal statuut van meewerkende echtgenoot,
zelfs als er van effectieve hulp sprake is.
Meerdere situaties kunnen zich bijgevolg voordoen:
De echtgeno(o)t(e) van de bedrijfsleider helpt zonder een bezoldiging
te ontvangen
Als de echtgenoot geen aandelen in de vennootschap bezit, niet
benoemd is binnen de vennootschap en geen vergoeding geniet,
zal hij/zij geen enkel sociaal statuut hebben.
De echtgeno(o)t(e) wordt door de vennootschap bezoldigd en
bezit geen aandelen binnen de vennootschap
De echtgenoot zal onderworpen zijn:
• Hetzij als zelfstandige medewerker te persoonlijken titel, en zal
alle hieruit voortvloeiende verplichtingen moeten vervullen;
• Hetzij als loontrekkende.
Hoewel er geen enkele principiële belemmering bestaat tot het
afsluiten van een arbeidsovereenkomst tussen echtgenoten, heeft
de RSZ er moeite mee dit te aanvaarden, en zijn de rechtbanken
hier zelden voorstanders van, gezien het feit dat het gezagselement
moeilijk te bewijzen valt. Deze oplossing is dan ook in de meeste
gevallen uitgesloten.
De echtgeno(o)t(e) bezit aandelen in de vennootschap
De echtgeno(o)t(e) die aandelen bezit en die een persoonlijke activiteit
in de vennootschap uitoefent, is onderworpen aan het sociaal
statuut in de hoedanigheid van werkende vennoot.
Ieder van de echtgenoten co-vennoten zal sociale bijdragen, berekend
op basis van zijn/haar beroepsinkomen, verschuldigd zijn.
Ieder van hen zal eigen beroepskosten kunnen aftrekken.
Als het inkomen van één van de echtgenoten bescheiden is en een
bepaald plafond niet overschrijdt, kan de betrokkene vragen om een
vermindering of een vrijstelling van bijdragen te genieten (genot van
artikel 37 van het KB van 19.12.1967). Opgelet echter: de vennoot
die een beroep op dit uitzonderingsstelsel doet, verliest zijn persoonlijke
rechten inzake pensioen, arbeidsongeschiktheid, enz.
Sociaal Verzekeringsfonds
D. Begin en einde van het mandaat
Opmerking: de wetgeving op de handelsvennootschappen verplicht
tot de publicatie in de bijlagen van het Belgisch Staatsblad van de
beslissingen inzake benoeming en ontslag van de mandatarissen.
1. Begin
Benoeming
De mandataris is onderworpen aan het sociaal statuut, vanaf de
eerste dag van het kwartaal van zijn benoeming.
Nieuw opgerichte vennootschappen
De handelsvennootschappen verwerven rechtspersoonlijkheid
vanaf de neerlegging ter griffie van de Handelsrechtbank, van een
uittreksel van de oprichtingsakte van de vennootschap.
De onderwerping van een mandataris neemt bijgevolg een aanvang
de eerste dag van het kalenderkwartaal waarin de neerlegging van
de oprichtingsakte ter griffie plaatsvindt.
2. Einde
De feitelijke stopzetting volstaat niet. De betrokkene moet het
Sociaal verzekeringsfonds een kopie van de publicatie van het
ontslag bezorgen.
De erebestuurders zijn niet langer aan het sociaal statuut onderworpen
voor zover hun mandaat daadwerkelijk een einde genomen
heeft. Zij kunnen niet langer deel uitmaken van de raad van bestuur,
noch door de vennootschap bezoldigd worden.
E. Jaarlijkse vennootschapsbijdrage
Ter herinnering: iedere vennootschap onderworpen aan de
Belgische vennootschapsbelasting of de Belgische belasting der
niet-verblijfhouders, moet zich bij een Sociaal verzekeringfonds voor
zelfstandigen aansluiten en er de jaarlijkse bijdrage ten laste van de
vennootschappen betalen.
Een specifieke informatiefiche is beschikbaar.
F. Hoofdelijke aansprakelijkheden
In toepassing van artikel 15 van het KB nr. 38 van 27.07.1967,
zijn de vennootschappen samen met hun werkende vennoten en
mandatarissen, hoofdelijk gehouden tot betaling van de door deze
laatsten verschuldigde sociale bijdragen. Dit geldt tevens voor de
bestuurders-rechtspersonen ten opzichte van hun vaste vertegenwoordiger,
alsook voor de naamloze vennootschappen ten opzichte
van de leden van hun directiecomité.
De werkende vennoten en mandatarissen zijn samen met de vennootschap
gehouden tot de betaling van de jaarlijkse vennootschap
die deze verschuldigd is.
Een specifieke informatiefiche is beschikbaar.
Securex Integrity, Vrij Sociaal Verzekeringsfonds voor Zelfstandigen vzw - Maatschappelijke zetel: Genèvestraat 4 - 1140 Brussel
Erkend bij koninklijk besluit van 23.10.1967 - RPR Brussel - Ondernemingsnr.: 0409.861.127 - www.securex.eu - integrity@securex.be