Nieuwe bibliotheken, nieuwe competenties - Sectorinstituut ...

Andere dingen doen en dingen anders doen
basisvaardigheden, het tegengaan en wegwerken van achterstanden en de te verwachten
toename van het aantal brede scholen in Nederland, zullen bibliotheken hier in de toekomst
waarschijnlijk een (nog) belangrijke(re) rol gaan spelen opeisen.
Hoewel samenwerkingsactiviteiten op het vlak van ‘ontwikkeling en educatie’ momenteel
voornamelijk gericht zijn op de jongere doelgroepen, groeit het belang om ook oudere
burgers actief en aanhoudend hun kennis en vaardigheden te laten ontwikkelen. Door de
toegenomen nadruk op een leven lang leren en voortdurende ontwikkeling, zullen mensen
steeds vaker na het afronden van hun formele opleiding cursussen en andere opleidingen
volgen. Ontwikkeling en educatie gaan een leven lang door en ook voor mensen die zich in
de loop van hun leven verder willen ontwikkelen, kan de bibliotheek een rol van betekenis
vervullen. Op veel plekken werkt de bibliotheek al samen met aanbieders van andere onderwijstypen
dan het primair onderwijs, zoals volksuniversiteiten en ROC’s. 71 Maatschappelijke
aandacht voor ‘leven lang leren’ zal deze samenwerking doen toenemen en intensiveren
evenals de noodzaak tot het faciliteren van een (digtale en/of fysieke) leer- en werkomgeving.
Ook de rol die bibliotheken hebben in het ondersteunen van (volwassen) achterblijvers in
de samenleving vraagt om een focus die meer dan voorheen gericht is op verschillende
volwassen doelgroepen. Om te zorgen dat iedereen mee kan komen in het realiseren van een
kennissamenleving is aandacht geboden voor de relatief grote groep mensen die achterblijft,
bijvoorbeeld omdat zij moeite hebben met lezen en schrijven. De bibliotheek kan en wil
hier op veel plekken een belangrijke ondersteunende of faciliterende partij zijn. Bijvoorbeeld
door een bijdrage te leveren aan de bestrijding en het voorkomen van laaggeletterdheid en
bij het ondersteunen van de (groeiende) groep inburgeraars bij het opdoen van taalvaardigheid
en kennis over de Nederlandse samenleving. Met deze en hierboven beschreven
educatieve activiteiten kan de bibliotheek een belangrijke rol (blijven) spelen bij het streven
van de Nederlandse regering naar een plek in de top vijf van wereldwijde kenniseconomieën.
3.1.4 Ontmoeting en debat: belangrijk streven, maar weinig (h)erkenning bij gebruikers
In paragraaf 2.1.3 werd de afname van sociale cohesie geschetst als mogelijk gevolg van de
toenemende individualisering. In veel bibliotheken is aandacht voor de sociale functie.
Onder de noemer ‘ontmoeting en debat’ streeft men ernaar om burgers een aangename
verblijfplaats te bieden waar mensen voor hun plezier naartoe komen om in een veilige en
neutrale omgeving een krant of tijdschrift te lezen, en een kop koffie te drinken. Maar ook
met de organisatie van bijeenkomsten wordt ontmoeting, integratie en samenhang in de
gemeenschap nagestreefd. In de Richtlijn voor basisbibliotheken is hierover te lezen dat
‘de sociale cohesie wordt versterkt door het organiseren van activiteiten die zijn gericht
op integratie en inburgering, of het opwaarderen van een buurt’ 72 . Vooral bij bibliotheken
in kleine kernen, waar alternatieve openbare en neutrale plekken om elkaar te ontmoeten
vaak ontbreken, is veel aandacht voor deze sociale functie. Sommige bibliotheken zetten
ook nadrukkelijk in op deze functie in het beleid.
Door veel bibliotheken wordt ontmoeting en debat gezien als belangrijke kernfunctie van
de bibliotheek. Door veel burgers wordt de bibliotheek echter nog nauwelijks met deze
activiteiten geassocieerd. Klanttevredenheidsonderzoeken tonen vaak aan dat het ontmoeten
van andere mensen voor slechts weinig bibliotheekgebruikers een specifieke reden is om
de bibliotheek te bezoeken. Ook hebben maar weinig mensen interesse in het bezoeken
van lezingen, exposities of bijeenkomsten rond maatschappelijke thema’s. Hoe het gebruik
van de bibliotheek aangaande de functie ‘ontmoeting en debat’ zich in omvang precies
Nieuwe bibliotheken, nieuwe competenties
25