14.09.2013 Views

Verslag plantenonderzoek Valleikanaal Amersfoort 2011

Verslag plantenonderzoek Valleikanaal Amersfoort 2011

Verslag plantenonderzoek Valleikanaal Amersfoort 2011

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

28<br />

Natuur, Landschap en Milieu<br />

van <strong>Amersfoort</strong><br />

Vegetatieonderzoek<br />

<strong>Valleikanaal</strong> <strong>Amersfoort</strong><br />

Werkgroep Wilde planten KNNV <strong>Amersfoort</strong> en omgeving


Met de serie “NATUUR, LANDSCHAP EN MILIEU van <strong>Amersfoort</strong>” biedt de gemeente <strong>Amersfoort</strong> aan bewoners<br />

en natuur-en milieuorganisaties een platform om hun inventarisatierapporten over flora, fauna, landschap en<br />

fysisch milieu van <strong>Amersfoort</strong> te publiceren.<br />

Aflevering 1 Vissen in de Polder Zeldert, door G.M. Dirkse & F. van Ommen (oktober 1980)<br />

Aflevering 2 Libellen, waargenomen in de Bosvijver Birkhoven, door L. Boon (november 1980)<br />

Aflevering 3 Bladmossen op betonnen wegpalen tussen <strong>Amersfoort</strong> en Hoogland, door G.M. Dirkse,<br />

J.W. van Vliet & V. van Laar (januari 1982)<br />

Aflevering 4 De begroeiing van de grachtmuren in <strong>Amersfoort</strong>, door G.M. Dirkse, V. van Laar,<br />

J. Muilwijk, J.L. Spier, J.W. van Vliet & J. Wisman (maart 1983)<br />

Aflevering 5 Nachtvlinders waargenomen in het Bos Birkhoven, door J.Th.M. Steinmetz &<br />

A.W. de Lange (januari 1984)<br />

Aflevering 6 De waterkwaliteit van de stadswateren in de wijken Randenbroek, Liendert en Rustenburg te<br />

<strong>Amersfoort</strong>, door J. Muilwijk, P. Cornelissen & D. Gillissen (april 1988)<br />

Aflevering 7 De waterkwaliteit van de stadswateren in de wijken Hoogland en Schothorst<br />

te <strong>Amersfoort</strong>, door J.W. Muilwijk, P. Cornelissen & D. Gillissen (juni 1989)<br />

Aflevering 8 Chemische kenmerken van het oppervlaktewater in het Stadspark Schothorst 1987/1988,<br />

door A. Grimbergen (juli 1989)<br />

Aflevering 9 Chemische kenmerken van het oppervlakte- en grondwater in het Stadspark Schothorst<br />

1988/1989 door A.H.M. Grimbergen (februari 1990)<br />

Aflevering 10 De waterkwaliteit van de beken en de grachten te <strong>Amersfoort</strong>, door J. Muilwijk,<br />

P. Cornelissen & D. Gillissen (mei 1990)<br />

Aflevering 11 Onderzoek naar de mogelijkheden voor “actief biologisch beheer” in een singel in een wijk<br />

Rustenburg te <strong>Amersfoort</strong>, door J. Muilwijk & R. Nederstigt (september 1990)<br />

Aflevering 12 Verspreiding en voorkomen van dagvlinders en libellen in en om <strong>Amersfoort</strong>,<br />

door A.E. Boon (oktober 1990)<br />

Aflevering 13 Macrofauna en visfauna in het stroomgebied van de Barneveldse Beek. Een vergelijking<br />

tussen de biologische waterkwaliteit in 1970/1971 en 1987, door R. Hadderingh & J. Muilwijk<br />

(december 1990)<br />

Aflevering 14 Vijf jaar inventarisatieonderzoek aan nachtvlinders op het Landgoed Schothorst<br />

(1985 t/m 1989), door H. Bosma (januari 1991)<br />

Aflevering 15 Flora en vegetatie van het Landgoed Coelhorst, door R. van Assema & H.J. Poppe<br />

(oktober 1992)<br />

Aflevering 16 De gevolgen van spoorlijnverbreding te <strong>Amersfoort</strong> voor natuur en landschap, in het bijzonder<br />

voor de fauna, door A.S. Couperus & V. van Laar (december 1992)<br />

Aflevering 17 De vogelfauna van het Bos Birkhoven en de Bokkeduinen, door Z. Bruijn (januari 1993)<br />

Aflevering 18 Water en waterdieren op het Landgoed Schothorst, door A.H.M. Grimbergen<br />

& A.A. Storm (augustus 1994)<br />

Aflevering 19 Nachtvlinderwaarnemingen op het Landgoed Schothorst 1985 tot en met 1999,<br />

door H. Bosma (juli 2000)<br />

Aflevering 20 De zoogdierfauna van het Stadspark Schothorst in 1988, door R.H.J.M. Nollen<br />

& W.J. Onck (november 2004)<br />

Aflevering 21 Inventarisatie van broedvogelterritoria in het Waterwingebied van <strong>Amersfoort</strong>,<br />

door G. van Haaff ( juli 2006)<br />

Aflevering 22 Inventarisatie van broedvogelterritoria in de <strong>Amersfoort</strong>se wijk Schothorst,<br />

door G. van Haaff ( augustus 2006)<br />

Aflevering 23 Dan liever de stad in. Vijf jaar (2002-2006) onderzoek in de <strong>Amersfoort</strong>se wijk Schothorst naar<br />

Eksters en Kraaien, door G. van Haaff (oktober 2007)<br />

Aflevering 24 De Vijver in het Stadspark Schothorst te <strong>Amersfoort</strong>. Een fysisch, chemisch en biologisch<br />

onderzoek van het water en de oevers in de periode 1989-2003. door A.H.M. Grimbergen, V.<br />

van Laar & G.J. van Schijndel (september 2008)<br />

Aflevering 25 Broedvogelinventarisatie 2007 van het Landgoed Coelhorst te <strong>Amersfoort</strong>,<br />

door André van Keken (januari 2009)<br />

Aflevering 26 Broedvogelinventarisatie 2007 van het Stadspark Schothorst te <strong>Amersfoort</strong>,<br />

door Gerard van Haaff (januari 2009)<br />

Aflevering 27 Broedvogelinventarisatie 2009 Hoogland West, door Gerard van Haaff (mei 2010)<br />

Aflevering 28 Vegetatieonderzoek <strong>Valleikanaal</strong> <strong>Amersfoort</strong> door Werkgroep Wilde planten KNNV <strong>Amersfoort</strong><br />

en omgeving (maart 2012)<br />

Tekst en foto’s veldwerk : Arie van den Bremer (tenzij anders vermeld bij de hoofdstukken)<br />

Tekstadviseurs: Kees Both, Tom Huijbregts, Joop de Wilde.<br />

Veldwerk: Arie van den Bremer (coördinatie), Joop de Wilde, Tom Huijbregts, Gert Lodewijk,<br />

Loes Dieben, Geert Hurkens, Kees Quaadgras, Kees Both, Atty van Dijk, Wout de<br />

Jong, Bart Iping, Gabrielle Bartelsen<br />

Tekstcorrectie en opmaak: Tineke van Schijndel en Loes Dieben<br />

Kaartmateriaal: Erik van Beers<br />

Ontwerp omslag: Sonja Kamer www.dsignkamer.nl<br />

Druk: Mailfors


VEGETATIEONDERZOEK<br />

VALLEIKANAAL<br />

AMERSFOORT<br />

Werkgroep Wilde planten KNNV <strong>Amersfoort</strong> en omgeving<br />

Maart 2012


Inhoud<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Voorwoord ............................................................................................................................. 1<br />

1. Inleiding ............................................................................................................................. 2<br />

2. Gebiedsbeschrijving .......................................................................................................... 3<br />

2.1 De geschiedenis van het <strong>Valleikanaal</strong> ......................................................................... 3<br />

2.2 Functie van het <strong>Valleikanaal</strong> ........................................................................................ 4<br />

2.3 Het <strong>Valleikanaal</strong> als ecologische verbindingszone ....................................................... 4<br />

2.4 De werkzaamheden die zijn uitgevoerd bij de herinrichting. ......................................... 5<br />

2.5. Wat er is aangeplant en ingezaaid. ............................................................................. 7<br />

2.6 Onderzoeksgebied in kaart .......................................................................................... 9<br />

3. Werkwijze .........................................................................................................................15<br />

3.1 Organisatie .................................................................................................................15<br />

3.2 Aanpak onderzoek ......................................................................................................15<br />

3.3 Betrouwbaarheid van de resultaten ............................................................................16<br />

4. Totaal aantal plantensoorten per vak en per subvak.........................................................17<br />

5. Resultaten van het gebruiken van zaadmengels en aquafloramatten ...............................20<br />

6. Zaadmengsels op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> ............................................................22<br />

7. Zaadmengsels op de weilandjes (vaak bij poelen) ............................................................25<br />

8. Aquafloramatten op de randen van de poelen. .................................................................28<br />

9. Bomen en struiken langs het <strong>Valleikanaal</strong> ........................................................................30<br />

9.1 Oeverstruiken .............................................................................................................30<br />

9.2 Laanbomen ................................................................................................................30<br />

9.3 Struikgewas ................................................................................................................30<br />

9.4 Bospercelen ...............................................................................................................30<br />

10. Enkele bijzondere plantensoorten ...................................................................................31<br />

11. Locaties met interessante vegetaties ..............................................................................33<br />

11.1 Wat zijn interessante locaties ...................................................................................33<br />

11.2 Beschrijving van interessante locaties ......................................................................33<br />

12. Plantengemeenschappen ...............................................................................................35<br />

12.1 Wat zijn plantengemeenschappen? ..........................................................................35<br />

12.2 Enkele plantengemeenschappen langs het <strong>Valleikanaal</strong> ..........................................36<br />

12.3 Plantengemeenschappen bij de poelen ....................................................................37<br />

12.4 Locatie van de associaties langs het <strong>Valleikanaal</strong>.....................................................37<br />

13. Samenvatting met conclusies .........................................................................................39<br />

14. Bronnen ..........................................................................................................................41<br />

Bijlage 1 ...............................................................................................................................42


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT


Voorwoord<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Eind 2010 heeft de afdeling milieu van de gemeente <strong>Amersfoort</strong>, vertegenwoordigd door mevrouw<br />

Renée van Assema, aan de KNNV afdeling <strong>Amersfoort</strong> e.o. gevraagd een vegetatieonderzoek uit te<br />

voeren. Aan dat verzoek is graag voldaan omdat dit type onderzoek geheel past in de doelstellingen<br />

van de KNNV, namelijk natuurbeleving, -studie en -onderzoek en kennisoverdracht. Aangezien het<br />

onderzoek betrekking had op vegetatie is daarvoor een aparte plantenwerkgroep in het leven<br />

geroepen.<br />

Over de KNNV.<br />

De Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, KNNV, is<br />

een vereniging van mensen die iets hebben met de natuur. Ze willen<br />

de natuur beleven, proberen te begrijpen en beschermen. Daarom<br />

zijn de leden van de KNNV vaak buiten in het veld te vinden. De<br />

KNNV is al meer dan 100 jaar de vereniging voor veldbiologie in<br />

Nederland.<br />

Het beschermen en bewaken van de natuur in ons land zien wij als<br />

een belangrijke taak voor alle natuurorganisaties. Wij zijn van mening<br />

dat de natuur pas effectief beschermd kan worden door de natuur te<br />

onderzoeken. De afdelingen van de KNNV richten zich daarom vooral<br />

op natuurstudie via werkgroepen van planten, insecten, vogels, mossen enz.<br />

De KNNV is een veelzijdige vereniging. Belangstelling voor en kennis van de natuur gaan hand in<br />

hand. Jong en oud kunnen er terecht. Zowel vakmensen als liefhebbers die meer willen weten, zijn er<br />

te vinden. Leden van de KNNV ontvangen het verenigingsblad Natura, dat 6 keer per jaar verschijnt.<br />

Hierin staan informatieve artikelen over natuur, natuurbescherming, boekbesprekingen en het laatste<br />

nieuws uit de vereniging. Daarnaast ontvangen leden van KNNV <strong>Amersfoort</strong> e.o het afdelingsblad de<br />

Konvo, dat 8 tot 10 maal per jaar verschijnt. Dit blad staat ook in digitale vorm op de website.<br />

KNNV-leden krijgen forse kortingen op boeken uit de eigen landelijke KNNV-Uitgeverij.<br />

Meer informatie over de landelijke vereniging is te vinden op http://www.knnv.nl en over de<br />

<strong>Amersfoort</strong>se KNNV op http://www.knnv.nl/amersfoort.<br />

Afdeling <strong>Amersfoort</strong> en omgeving<br />

De <strong>Amersfoort</strong>se afdeling is opgericht in 1911 en bestaat in het jaar van dit vegetatieonderzoek dus<br />

100 jaar! Behalve de stad <strong>Amersfoort</strong> omvat de afdeling ook een vrij groot gebied eromheen. Er zijn<br />

zo’n honderd leden uit <strong>Amersfoort</strong> en wijde omgeving.<br />

De hoofdactiviteiten van de afdeling bestaan uit cursussen, inventarisatieprojecten,<br />

werkgroepbijeenkomsten, natuurlezingen en excursies. Wij werken daarbij samen met het IVN<br />

<strong>Amersfoort</strong> en de milieucentra Landgoed Schothorst in <strong>Amersfoort</strong> en De Schoolsteeg in Leusden.<br />

Arie van den Bremer, voorzitter KNNV <strong>Amersfoort</strong> en omgeving.<br />

1


1. Inleiding<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Eind 2010 heeft de KNNV <strong>Amersfoort</strong> e.o het verzoek gekregen een vegetatieonderzoek uit te voeren<br />

langs het <strong>Valleikanaal</strong> en de aanliggende poelen. Het gaat daarbij om 4 kilometer kanaal, (dus 8<br />

kilometer oever), vanaf Rijksweg A28 in het zuiden tot de rivier de Eem in het noorden, alsmede een<br />

aantal aanliggende poelen. Aanleiding voor de vraag was of het <strong>Valleikanaal</strong>, dat enkele jaren<br />

geleden is heringericht, zou kunnen functioneren als ecologische verbindingszone. De steile oevers<br />

zijn omgevormd tot flauwe natuurvriendelijke oevers en in de nabijheid zijn poelen aangelegd. Her en<br />

der is de bovenste bodemlaag afgevoerd om de bodem te verschralen. Op de oevers van het<br />

<strong>Valleikanaal</strong> en de weiden rondom de meeste poelen is vervolgens een zaadmengsel uitgestrooid. Op<br />

de oevers van de poelen zijn aquafloramatten aangebracht. De vraag was nu wat het effect van deze<br />

maatregelen en het aanbrengen van zaad en aquafloramatten is geweest. Kortom welke vegetatie is<br />

nu aanwezig, wat kun je daarvan leren en welke conclusies kunnen worden getrokken.<br />

Dit rapport beschrijft eerst de geschiedenis van het onderzoeksgebied.<br />

Daarna komt de werkwijze aan de orde. De resultaten van het veldwerk, zoals het totaal aantal<br />

soorten, het resultaat van het zaaien, de soortenrijke en soortarme plekken en de indeling van de<br />

soorten in vegetatietypes en waar ze voorkomen, worden vervolgens op diverse manieren bekeken en<br />

geanalyseerd,<br />

Tot slot worden er conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.<br />

2


2. Gebiedsbeschrijving<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

2.1 De geschiedenis van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

bron: website www.valleikanaal.nl<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> is tussen 1935 en 1941 gegraven om de afwatering in de Gelderse Vallei te<br />

verbeteren. Er was tot die tijd in het gebied regelmatig wateroverlast. Bij de aanleg van het kanaal is<br />

zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande watergangen. Deze werden verdiept en verbreed.<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> kwam te liggen langs de Grebbelinie, waar al een gracht lag.<br />

Aanleg <strong>Valleikanaal</strong> in 1939<br />

In de zestiende eeuw werd in de omgeving van Veenendaal veel turf weg gegraven, waardoor het<br />

maaiveld meters lager kwam te liggen. De hele waterhuishouding raakte hierdoor verstoord. Voorheen<br />

liep het water door de Bisschop Davidsgrift naar de Grebbe en zo de Rijn in. Nu was de helling in het<br />

terrein verdwenen en werd het steeds moeilijker om op de Rijn af te wateren. De enige oplossing zou<br />

zijn om een kanaal te graven naar het noorden, richting de Eem.<br />

In het noorden zaten ze echter niet te wachten op deze plannen. Daar hadden ze hun eigen<br />

problemen met het water. Bovendien was het daar Utrecht, in die tijd min of meer een andere staat.<br />

Gelderland in het zuiden had echter een middel om druk uit te oefenen op Utrecht. Gelderland was<br />

verantwoordelijk voor de Grebbedijk. Als deze doorbrak, liep het water direct door naar het noorden en<br />

gaf daar de meeste overlast. In de loop van de zeventiende eeuw brak de Grebbedijk een aantal keer<br />

door en stond het gebied tot aan <strong>Amersfoort</strong> onder water.<br />

Utrecht wist daar wel iets op en besloot langs de provinciegrens een dijk aan te leggen: de Slaperdijk.<br />

Zo bleef het water in Gelderland staan, maar werd ook de gewone afwatering belemmerd.<br />

Onderhandelingen liepen keer op keer op niets uit.<br />

Pas door de aanleg van het <strong>Valleikanaal</strong> werd het probleem van de afwatering opgelost. De aanleg<br />

van het <strong>Valleikanaal</strong> werd mogelijk doordat in 1932 de Zuiderzee was afgesloten. Hierdoor kon de<br />

waterstand op het IJsselmeer op het gewenste peil worden gehouden, zodat afwatering van de Eem<br />

was verzekerd.<br />

3


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

2.2 Functie van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Bijna al het water uit de Gelderse Vallei stroomt via het <strong>Valleikanaal</strong> en de Eem het gebied van<br />

Waterschap Vallei & Eem uit. Het <strong>Valleikanaal</strong> heeft dus een belangrijke functie: het afvoeren van<br />

water. Zonder <strong>Valleikanaal</strong> zou de Gelderse Vallei regelmatig onder water staan. De laatste jaren<br />

heeft het <strong>Valleikanaal</strong> er een belangrijke functie bij gekregen: het verbinden van natuur. Veel planten<br />

en dieren vinden het prettig om langs of in het water te leven. Het <strong>Valleikanaal</strong> verbindt als een soort<br />

groen/blauw lint de natuur in het Eemland met de natuur in de Gelderse Vallei.<br />

2.3 Het <strong>Valleikanaal</strong> als ecologische verbindingszone<br />

Door: Renée van Assema<br />

Voor het behoud van de biodiversiteit in Nederland is eind vorige eeuw de Ecologische Hoofdstructuur<br />

bedacht. Een netwerk van grote groene gebieden en verbindingen daartussen. Dit groene netwerk is<br />

nodig om ook planten en dieren een kans te geven te overleven in ons drukke Nederland. In groene<br />

gebieden die geisoleerd liggen lopen planten en dieren namelijk eerder de kans om uit te sterven.<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> is zo’n ecologische verbindingszone (EVZ). Het <strong>Valleikanaal</strong> verbindt als een soort<br />

groen/blauw lint de natuur in het Eemland met de natuur in de Gelderse Vallei. Om het gebied<br />

geschikt te maken voor de soorten die er gebruik van moeten maken is het ooit zo strakke kanaal<br />

heringericht. De aanleg van de ecologische verbindingszone is een samenwerkingsproject tussen de<br />

gemeente <strong>Amersfoort</strong>, Waterschap Vallei & Eem, de provincie Utrecht en Het Utrechts Landschap.<br />

<strong>Valleikanaal</strong> kort na de verbreding in 1981 (foto Archief Eemland)<br />

De inrichting moet voldoen aan de eisen die een aantal doelsoorten aan hun leefgebied stellen. Als<br />

het voor de doelsoorten functioneert, dan profiteren er ook heel veel andere soorten van.<br />

Doelsoorten EVZ-<strong>Valleikanaal</strong><br />

Insecten: Oranjetipje, Kleine vuurvlinder, Argusvlinder, Hooibeestje (vlinders) en<br />

Weidebeekjuffer (libel).<br />

Vissen: Riviergrondel, Bermpje, Kleine modderkruiper, Grote Modderkruiper,<br />

Bittervoorn, Winde, Alver en Snoek.<br />

Amfibieën: Bruine kikker, Gewone pad en Groene kikker.<br />

Reptielen: Ringslang.<br />

Vogels: Fuut, Waterhoen, Meerkoet, Kleine karekiet, Bosrietzanger en Rietgors.<br />

Zoogdieren: Bosspitsmuis, Vleermuizen (Watervleermuis en Meervleermuis), Waterspitsmuis,<br />

Dwergmuis en Wezel.<br />

4


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Waaraan moet de verbinding in hoofdlijnen voldoen<br />

De verbindingszone bestaat uit een doorlopende verbinding via het water (o.a. voor vissen), maar ook<br />

uit een doorlopende oever. Een oever met poelen, moerasachtige gebieden, bloemrijke graslanden en<br />

natte zones met Riet of andere oevervegetatie Daar waar dit niet direct langs de Eem wordt<br />

gecreëerd, moet het verder landinwaarts worden gerealiseerd. Verder landinwaarts zijn nevengeulen<br />

(vergelijk Oude Eem) goede alternatieven.. De oever is belangrijk voor vlinders (o.a. Oranjetipje) en<br />

vogels (o.a. Kleine karekiet). Deze soorten zijn in staat om kleine barrières vliegend te overbruggen.<br />

Daarnaast is de oever van belang voor kleine zoogdieren zoals de Waterspitsmuis en Dwergmuis.<br />

Voor deze soorten vormen bruggen zonder doorgaande oever en wegen onoverbrugbare barrières.<br />

Faunapassages moeten gebruikt worden om deze te overbruggen.<br />

Bij de inrichting van een EVZ is een fijnmazige afwisseling van de volgende elementen cruciaal om de<br />

functionaliteit te kunnen waarborgen:<br />

- een aantal natte elementen in de vorm van poelen,<br />

- natte ruigte en riet,<br />

- structuurrijke bosranden en ruigtes,<br />

- faunapassages bij wegen en bruggen,<br />

- natuurvriendelijke oevers.<br />

2.4 De werkzaamheden die zijn uitgevoerd bij de herinrichting.<br />

Door: Renée van Assema<br />

Het herprofileren van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> in <strong>Amersfoort</strong> is de afgelopen jaren stap voor stap ingericht als ecologische<br />

verbindingszone. De oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> zijn in 2005 minder steil gemaakt voor diersoorten<br />

als libellen, kikkers, ringslangen en salamanders. Tijdens fase twee volgde de aanleg van poelen,<br />

plas-draszones, faunavoorzieningen en paden. Door de aanleg van diverse poelen en looprichels<br />

onder bruggen, voelen nu ook kleine zoogdieren, amfibieën en reptielen zich hier thuis. De uitvoering<br />

van deze tweede fase werd medio 2009 afgerond. In het voorjaar van 2010 werd nog het een en<br />

ander aan beplanting aangebracht.<br />

Verflauwde oever en net aangelegde poel (December 2008)<br />

Graven van 7 poelen<br />

Op verschillende plekken zijn poelen gegraven. Sommige liggen aan de zijde van de buitenwijken<br />

(Schuilenburg, Liendert en Schothorst), andere aan de centrumzijde van het kanaal. In het stilstaande,<br />

open water van de poelen voelen groene kikkers, bruine kikkers en padden zich thuis. De bruine<br />

kikker en de pad planten zich hier voort. Langs de waterkant kunnen veel plantensoorten groeien,<br />

5


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

zoals Fonteinkruid, Pijlkruid, Bitterzoet en Engelwortel. En wie weet ligt er op een zonnige dag ineens<br />

een Ringslang te zonnen in het gras naast de poel. Gelukkig is deze slang ongevaarlijk.<br />

Aanleg van 2 plas-draszones<br />

Het zijn geen poelen, geen slootjes en het is geen moeras. Een plas-draszone is een nat stuk oever<br />

op de overgang tussen ondiep water en drogere grond. Hier groeien de Dotterbloem, de Oeverzegge<br />

en Riet. En daarin zingt straks vast en zeker de Kleine karekiet. Dit altijd zingende vogeltje komt nu al<br />

voor in het landelijk gebied van Leusden en de wijk Randenbroek. Het zal zich zeker verder langs het<br />

<strong>Valleikanaal</strong> verplaatsen. De plas-draszones zijn aangelegd tussen de Holkerweg en Balladelaan, aan<br />

de wijkkant van Schothorst.<br />

Bunkers voor de vleermuizen<br />

Op twee plaatsen langs het kanaal zijn vleermuisbunkers<br />

aangelegd. Naar verwachting zal de natuur langs het<br />

kanaal veel kleine beestjes trekken die goed voedsel zijn<br />

voor vleermuizen. De Watervleermuis en mogelijk de<br />

Meervleermuis zijn te verwachten. Zij zullen ’s zomers<br />

over het water scheren op jacht naar insecten en ’s<br />

winters een winterverblijf vinden in de bunker.<br />

Loopplanken voor kleine zoogdieren<br />

Een reisroute langs het water werkt alleen als de hindernissen voor dieren te nemen zijn. Het<br />

<strong>Valleikanaal</strong> kent nogal wat bruggen en aan het eind een flinke stuw (Balladelaan). Om het voor<br />

dieren mogelijk te maken deze hindernissen te nemen, zijn bij alle bruggen faunavoorzieningen<br />

aangelegd. Vaak is het niet meer dan een loopplank of richel onder de brug door, maar voor dieren<br />

zijn het belangrijke hulpmiddelen.<br />

Vissen en stuwen<br />

Met behulp van stuwen regelt het waterschap het waterpeil in het <strong>Valleikanaal</strong>. De stuw bestaat uit<br />

een klep die het water tegenhoudt. Na veel regen en bij een hoog waterpeil, gaat de stuwklep omlaag<br />

zodat er meer water over de stuw kan wegstromen. Als het droger is en het waterpeil zakt, gaat de<br />

stuwklep omhoog om het water vast te houden. Zo voorkomt het waterschap in natte tijden<br />

wateroverlast en in droge tijden watertekort.<br />

Voor vissen is het belangrijk om via het <strong>Valleikanaal</strong> naar de beken te zwemmen om voort te planten.<br />

Om te zorgen dat de stuwen geen vissen tegenhouden zijn er vistrappen in de stuwen aangebracht.<br />

Stuw Balladelaan in <strong>Amersfoort</strong> met in het midden de vistrap<br />

Wandelpaden en bruggen<br />

Langs het <strong>Valleikanaal</strong> zijn de wandelpaden opgeknapt en enkele nieuwe paden aangelegd. Ter<br />

hoogte van de Van Randwijcklaan is een duiker vervangen door een brug met daaronder doorlopende<br />

oevers. Natuur in de stad is belangrijk voor planten en dieren, maar niet alleen planten en dieren<br />

profiteren van de nieuwe natuur; ook omwonenden kunnen genieten van deze natuur dwars door de<br />

stad.<br />

6


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

2.5. Wat er is aangeplant en ingezaaid.<br />

Door: Renée van Assema<br />

Er is gekozen om na al het grondwerk de natuur “een handje te helpen” door bomen en struiken aan te<br />

planten en een kruidenmengsel in te zaaien. Keuze van de soorten sluit aan bij wat er van nature<br />

voorkomt in de omgeving van <strong>Amersfoort</strong>.<br />

1: Struweel/struikbeplanting (schaduwpakket)<br />

Struikvormers die met name zijn toegepast op beschaduwde plaatsen. In de praktijk is dit doorgaans<br />

onder of direct naast volgroeide (solitaire) bomen.<br />

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam %<br />

aandeel<br />

Crataegus monogyna Eenstijlige meidoorn 20<br />

Humulus lupulus Hop 2<br />

Ilex aquifolium Hulst 10<br />

Lonicera periclymenum Kamperfoelie 5<br />

Prunus padus Vogelkers 15<br />

Rhamnus frangula Vuilboom 18<br />

Rosa rubiginosa Egelantier 5<br />

Rubus idaeus Framboos 5<br />

Sambucus nigra Gewone vlier 5<br />

Sorbus aucuparia Lijsterbes 15<br />

2: Singel/bomen met onderbeplanting (zonpakket)<br />

Struikvormers en boomvormers die met name zijn toegepast op zonnige plaatsen.<br />

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam %<br />

aandeel<br />

Alnus glutinosa Zwarte els 5<br />

Betula pendula Ruwe berk 5<br />

Crataegus monogyna Eenstijlige meidoorn 15<br />

Fraxinus excelsior Gewone es 5<br />

Humulus lupulus Hop 5<br />

Ilex aquifolium Hulst 10<br />

Lonicera periclymenum Kamperfoelie 5<br />

Prunus padus Vogelkers 10<br />

Quercus robur Zomer eik 5<br />

Rhamnus frangula Vuilboom 15<br />

Rosa canina Hondsroos 5<br />

Rubus idaeus Framboos 5<br />

Sambucus nigra Gewone vlier 5<br />

Sorbus aucuparia Lijsterbes 5<br />

3: Elzen- en wilgenstroken<br />

Aan de kant van de Ringweg zijn groepen bomen aangeplant . In het beheer zullen deze bomen<br />

gefaseerd worden teruggezet.<br />

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Aandeel<br />

Alnus glutinosa Zwarte els Standaard 1/3<br />

1: Salix alba Schietwilg Standaard 1/3 (per plantvak slechts 1 soort<br />

7


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Aandeel<br />

2: Salix fiminalis<br />

Katwilg<br />

wilg toepassen)<br />

3: Salix fragilis<br />

Kraakwilg<br />

4: Salix purpurea<br />

Bittere wilg<br />

5: Salix triandra<br />

Amandelwilg<br />

6: Salix dasyclados<br />

Duitse dot<br />

7: Salix cinerea<br />

Grauwe wilg<br />

Rhamnus frangula<br />

Vuilboom<br />

Standaard 1/3, (binnen dit pakket alle<br />

Betula pubescens<br />

Zachte berk<br />

soorten in gelijke verhoudingen toepassen).<br />

Fraxinus excelsior<br />

Gewone es<br />

Langs het kanaal is in ieder opvolgend plantvak gebruik gemaakt van 1 wilgensoort. Dus: in het 1 e<br />

plantvak komt 33% Zwarte els, 33% wilg 1 en 33% Vuilboom, Zachte Berk en Gewone Es. In plantvak<br />

2 komt hetzelfde maar wilg1 wordt wilg 2, etc.<br />

4: Haag<br />

Tussen de parkeerplaats aan de Romeostraat en de poel is de bestaande haag aangevuld. De nieuw<br />

aan te planten haag is ongeveer 25 meter lang. Per meter is 4 stuks Haagbeuk (Carpinus betulus) in<br />

één rij aangeplant.<br />

5: Oevervegetatie<br />

In fase 1 van de aanleg is er voor gekozen nieuwe oevers deels in te planten met oevervegetatie of te<br />

bekleden met voorbegroeide aquaflora-matten van de firma Nautilus. Dit, omdat er anders een grote<br />

kans bestaat, dat de oevers hoofdzakelijk begroeid raken met Riet en Liesgras. Ook in fase 2 is voor<br />

oevervegetatie voorbegroeide aquaflora-matten gebruikt. Alle vrijkomende / hergraven oevers langs het<br />

kanaal zijn voor 50% bekleed met aquaflora matten.De oevers van nieuwe poelen zijn voor 50%<br />

bekleed met voorbegroeide matten. Hierbij worden<br />

alleen de oost- en westoever aangekleed. De<br />

noordoever dient kaal te blijven (door beheer). De<br />

zuidoever groeit vanzelf dicht.<br />

De soorten van de aquaflora-matten komen aan de orde<br />

in hoofdstuk 8.<br />

Voorbeelden van gebruik aquafloramatten elders<br />

6: Bloemrijk grasland<br />

Langs het <strong>Valleikanaal</strong> wordt gestreefd naar bloemrijke graslanden. Dit zal merendeels moeten<br />

plaatsvinden door gericht beheer (tweemaal per jaar maaien en afvoeren). Op een aantal geschikte<br />

locaties is echter de toplaag verwijderd om een betere uitgangssituatie te verkrijgen. Deze locaties<br />

liggen bij nieuw te graven poelen en op goed bezonde plaatsen. De lokaties zijn ingezaaid met diverse<br />

zaadmengsels. De soorten in het zaadmengsel komen aan de orde in hoofdstuk 5.<br />

8


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

2.6 Onderzoeksgebied in kaart<br />

9


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

10


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

11


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

12


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

13


Foto Wilma Verburg<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

14


3. Werkwijze<br />

3.1 Organisatie<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Het onderzoek is uitgevoerd door vrijwilligers van de KNNV Afdeling <strong>Amersfoort</strong> e.o. In de lente van<br />

<strong>2011</strong> is er een werkgroep geformeerd om het onderzoek uit te voeren bestaande uit:<br />

• Arie van den Bremer (coördinatie)<br />

• Joop de Wilde<br />

• Tom Huijbregts<br />

• Gert Lodewijk<br />

• Loes Dieben<br />

• Geert Hurkens<br />

• Kees Quaadgras<br />

• Kees Both<br />

• Atty van Dijk<br />

• Wout de Jong<br />

• Bart Iping<br />

• Gabrielle Bartelsen<br />

Gemiddeld eenmaal per week werd een vak onderzocht met 2 tot 5 deelnemers. Totaal zijn er ca 360<br />

mensuren in het veld doorgebracht. Een belangrijk nevendoel van dit onderzoek is kennisoverdracht<br />

geweest tussen leden van de KNNV en dat doel is zeker bereikt. Om werkgroepleden de kans te<br />

geven aan het onderzoek deel te nemen is er op wisselende dagdelen gewerkt. Het meeste<br />

onderzoek heeft in de lente plaatsgevonden. In de nazomer is dit onderzoek herhaald omdat het<br />

vinden en determineren van soorten planten erg seizoengebonden is. In augustus is er bijvoorbeeld<br />

geen speenkruid meer te vinden en voor tandzaad geldt dat in de lente. Het veldwerk is in september<br />

<strong>2011</strong> afgerond en in de maanden daarna is dit rapport geschreven.<br />

3.2 Aanpak onderzoek<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> loopt van de A28 tot de Eem en is verdeeld in 13 vakken waarbij vak 2 gespitst is in<br />

vak a en b. Totaal dus 14. Elk vak is vervolgens verdeeld in subvakken a, b enz. Bij de indeling is<br />

onderscheid aangebracht tussen linker en rechter oever van het <strong>Valleikanaal</strong>. Als er in een vak ook<br />

poelen voorkomen dan hebben die ook een subvaknummer gekregen waarbij er onderscheid is<br />

aangebracht tussen poelranden en de weilandjes om de poel heen.Totaal zijn er 10 poelachtige<br />

situaties waarvan 7 aquafloramatten hebben gekregen. De vakken en subvakken zijn genummerd en<br />

zijn te zien op de kaarten die in paragraaf 2.6 van dit rapport zijn opgenomen.<br />

Per subvak is via veldonderzoek nagegaan welke plantensoorten er voorkomen en met welke<br />

abundantie. De abundantie geeft met een code aan in welke dichtheid een soort voorkomt. De<br />

codering is weergegeven in onderstaande tabel.<br />

In volgende hoofdstukken wordt gerekend met getalswaarden voor de abundantie om een inzicht te<br />

krijgen in het aantal planten, dat er van soorten voorkomt. Zie laatste kolom in de tabel.<br />

De namen van de plantensoorten zijn gebaseerd op de namen in het boek Heukel’s Flora van<br />

Nederland<br />

15


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Abundantie Aantal Verspreid Plaatselijk<br />

Aantal planten per<br />

abundantie<br />

R-Rare 1-3 2<br />

S-Schaars 4-10 7<br />

O-Occasional 11-20 15<br />

F-Frequent 21-100 X 60<br />

La-Lok.abun 21-100 X 60<br />

A-Abundant > 100 X 150<br />

Ld-Lok.dom > 100 X 150<br />

Cd-Co. Dom Dominant met andere soorten X 600<br />

D-dominant > 50% dekking X 600<br />

Tabel Codering abundantie<br />

Per subvak is een streeplijst ingevuld en aan het eind zijn alle streeplijsten verzameld in een<br />

totaaloverzicht. Vanwege de omvang is deze niet in het rapport opgenomen maar wel aan de<br />

gemeente ter beschikking gesteld. Op de streeplijst is Herfst leeuwentand vervangen door de naam<br />

Vertakte leeuwentand omdat dat de naam in Heukel’s is.<br />

Op verzoek van de gemeente zijn voor een beperkt aantal bijzondere soorten GPS- coördinaten<br />

vastgelegd.<br />

3.3 Betrouwbaarheid van de resultaten<br />

Bij dit alles rijst de vraag hoe volledig de inventarisatie is geweest. De grootste invloedsfactoren zijn<br />

kennis en tijd. Kennis heeft betrekking op de vraag of een soort herkend wordt. De overtuiging is dat<br />

er voldoende kennis aanwezig is geweest om alle gevonden soorten te determineren, behoudens<br />

enkele grassen. Met name de genoteerde abundantie is voor deze plantenfamilie onzeker. Zo nodig<br />

zijn derden ingeschakeld (Floron).<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> heeft ca. 8000m. oever. Het equivalent van 11 poelen wordt voor het gemak gelijk<br />

gesteld aan 1000m. Totaal dus 9.000m. Dit hele gebied is gebiedsdekkend onderzocht. 360 Uur<br />

veldwerk betekent dat er 1 mensuur is besteed aan ca 25m. oever. De Floronrichtlijn is 4 uur per km².<br />

Ter vergelijk: het oppervlak van de oevers en poelen is ongeveer 9.000m.lang x ca 10m.breed = 0,9<br />

km² waarvoor de Floronrichtlijn dus ca 3,6 uur is. Het uitgevoerde onderzoek mag dus als zeer<br />

intensief beschouwd worden. In de Floronpraktijk zal die richtlijn zeer waarschijnlijk ook ver<br />

overschreden worden.<br />

Er kunnen wel afwijkingen tussen de werkelijke en geregistreerde abundatie zijn, want dat is moeilijk<br />

te controleren. Afwijkingen willen zeggen dat er in werkelijkheid hogere abundaties voorkomen dan<br />

genoteerd, maar dat doet weinig afbreuk aan de bruikbaarheid van de gegevens.<br />

16


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

4. Totaal aantal plantensoorten per vak en per subvak<br />

In bijlage 1 is een gedetailleerd overzicht opgenomen van alle gevonden plantensoorten langs het<br />

<strong>Valleikanaal</strong> en de poelen. Bij het valleikanaal zijn de oevers onderscheiden en bij de poelen de<br />

oevers en de weilandjes er omheen.Totaal zijn er 382 soorten gevonden. In tabel 4.1 is te lezen<br />

hoeveel soorten er per vak en subvak zijn aangetroffen.<br />

De meeste soorten zitten op het intelniveau van vakken in vak 7 (223 soorten) In figuur 4.1 is dat<br />

grafisch weergegeven. Bij de subvakken zitten de meeste soorten in subvak 8a (150 soorten). Je kunt<br />

de aantallen per subvak niet optellen om het aantal soorten per vak te leren kennen. Dat komt omdat<br />

1 soort in meerdere subvakken van een vak kan voorkomen (dubbeltellingen).<br />

In tabel 4.1 zijn de oevers aan de buitenwijk zijde van het valleikanaal geel gemarkeerd en de oevers<br />

aan de stadszijde blauw. Op de oevers aan de zijde van de buitenwijken Schothorst, Liendert en<br />

Schuilenburg komen gemiddeld 120 soorten voor en aan de stadszijde 100. Dat is dus gemiddeld 20<br />

soorten minder, waarbij het grootste verschil voorkomt in vak 10: aan Schothorstzijde 146 en aan<br />

stadszijde 84. Dat komt door de plas-draszone die aan de zijde van de wijk Schorsthorst is<br />

aangebracht en een grote diversiteit oplevert. Als we de 2 plas-draszones in de wijk Schothorst buiten<br />

beschouwing laten is het verschil over de hele lengte van het <strong>Valleikanaal</strong> nog altijd ca 15. Er zijn ook<br />

grote verschillen in aantal soorten in de subvakken voor en na de spoortunnel, maar daar zijn de<br />

subvakken ongelijk van grootte en biotoop. Deze zijn aan de stadszijde smal en worden voor een deel<br />

begrensd door een betonnen wand. Ter plaatse van de spoorbrug zijn er vakken met basaltblokken en<br />

dus ook onvergelijkbaar met “normale” oevers.<br />

Het verschil van 15 soorten tussen de oevers aan stadszijde en buitenwijken wordt voor 3 soorten<br />

verklaard door het zaadmengsel. De natuurlijke vegetatie verschilt dus 12 soorten. Een logische<br />

verklaring is niet gevonden.<br />

Figuur 4.1 Totaal aantal plantensoorten per vak.<br />

17


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 4.1 Overzicht totaal aantal plantensoorten per vak en per subvak<br />

Groen = Oever poel<br />

Blauw = Oever stadszijde<br />

Geel = Oever buitenwijken<br />

Roze = Weilandjes bij de poelen<br />

Vaknummer<br />

1<br />

Totaal<br />

per vak<br />

170<br />

2a 151<br />

2b 179<br />

3 165<br />

4 192<br />

5 137<br />

6 192<br />

7 223<br />

Aantal soorten per subvak<br />

a b c d e f g h<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

burg<br />

Talud<br />

Randen<br />

-broek<br />

Weiland<br />

poel<br />

Poel<br />

Randenbroek<br />

109 74 84 17<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Talud<br />

Randen<br />

-broek<br />

Weiland<br />

poel<br />

Poel<br />

Randenbroek<br />

86 93 65 23<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Talud<br />

Randen<br />

-broek<br />

Weiland<br />

poel<br />

Poel<br />

Randenbroek<br />

94 108 73 27<br />

Talud<br />

Randenbroek<br />

Talud<br />

Mendels<br />

-<br />

sohnstr.<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Weiland<br />

poel<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

18<br />

Poel<br />

Schuilenburg<br />

Eiland<br />

107 91 87 85 28 6<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Talud<br />

Randen<br />

-broek<br />

Weiland<br />

poel<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Poel<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

133 126 71 26<br />

Talud<br />

Ringweg<br />

Talud<br />

Liendert<br />

111 104<br />

Talud<br />

Ringweg<br />

TaludLi<br />

endert<br />

Weiland<br />

poel<br />

Liendert<br />

Poel<br />

Liendert<br />

106 135 77 31<br />

Talud<br />

Ringweg<br />

Talud<br />

Liendert<br />

Weiland<br />

poel<br />

Moskee<br />

Poel<br />

moskee<br />

Weiland<br />

poel van<br />

Rand-<br />

wijcklaan<br />

Poel van<br />

Rand-<br />

wijcklaan<br />

115 145 71 41 71 25


Vaknummer<br />

8<br />

Totaal<br />

per vak<br />

166<br />

9 197<br />

10 165<br />

11 178<br />

12 133<br />

13 158<br />

13<br />

vervolg<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Aantal soorten per subvak<br />

a b c d e f g h<br />

Talud<br />

Liendert<br />

Talud<br />

Kruis<br />

kamp<br />

Strip<br />

Meerkoetpad<br />

150 50 55<br />

Talud<br />

Schothorst<br />

Basalt<br />

Schothorst<br />

Oever<br />

Kruiskamp <br />

BasaltmuurKruiskamp<br />

118 81 111 121<br />

Talud<br />

Schothorst<br />

Talud<br />

Kruiskamp<br />

146 84<br />

Talud<br />

Schothorst<br />

Talud<br />

Kruiskamp<br />

144 123<br />

Talud<br />

Kruiskamp<br />

Talud<br />

Schothorst<br />

Bosje<br />

stuw<br />

19<br />

Poel<br />

stuw<br />

90 74 71 17<br />

Talud<br />

Valleikan<br />

aal<br />

Bosje bij<br />

brug<br />

Bloemen<br />

landje<br />

Weiland<br />

poel<br />

Oude<br />

Eem<br />

Poel bij<br />

Oude<br />

eem<br />

Hoek Eem<br />

Gras<br />

hoek<br />

Eem<br />

Zuid-oever<br />

oude Eem<br />

51 46 49 65 24 47 11 37<br />

i j k l<br />

Wei<br />

Tjalkweg<br />

Bosje<br />

Tjalk<br />

weg<br />

Bosje bij<br />

Poel<br />

Talud<br />

oude<br />

Eem<br />

18 21 16 23


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

5. Resultaten van het gebruiken van zaadmengels en<br />

aquafloramatten<br />

In het vorige hoofdstuk zijn de gegevens van de oevers, weilandjes en poelen apart weergegeven. In<br />

dit hoofdstuk worden de gegevens van de drie locaties met elkaar vergeleken<br />

Tabel 5.1 Samenvatting resultaten per locatie<br />

Oevers<br />

<strong>Valleikanaal</strong><br />

Weilandjes Poelen<br />

Zaadmengsel Zaadmengsel Aquafloramatten<br />

Aantal (sub)vakken 26 11 9<br />

Aantal gezaaide soorten planten 54 54 16<br />

Opgekomen 40 28 15<br />

Niet opgekomen 14 26 1<br />

Zaairesultaat 74% 52% 94%<br />

Tabel 5. 2. De 10 meest opgekomen plantensoorten in volgorde van hoeveelheid in stuks.<br />

De hoeveelheid is berekend door de abundantie´s een waarde toe te kenen. Zie hoofdstuk Werkwijze.<br />

Oevers Aantal Weilandjes Aantal Poelen Aantal<br />

<strong>Valleikanaal</strong> planten<br />

planten<br />

planten<br />

1 Smalle<br />

weegbree<br />

5587 Gewone margriet 2039 Moeraszegge 420<br />

2 Gewoon<br />

biggenkruid<br />

3755 Smalle weegbree 1227 Bosbies 317<br />

3 Duizendblad 3167 Gewoon biggenkruid 1227 Liesgras 315<br />

4 Gewone<br />

margriet<br />

2599 Gewone brunel 1167 Kalmoes 307<br />

5 Klein<br />

1468 Knoopkruid 1079 Scherpe 195<br />

streepzaad<br />

zegge<br />

6 Glad Walstro 1125 Duizendblad 1036 Grote<br />

kattenstaart<br />

189<br />

7 Moerasrol<br />

klaver<br />

920 Glad Walstro 735 Gele lis 128<br />

8 Pinkster 846 Echte koekoeksbloem 682 Grote 75<br />

bloem<br />

egelskop<br />

9 Knoopkruid 691 Muskuskaasjeskruid 669 Mattenbies 60<br />

10 Hazenpootje 666 Grote ratelaar 667 Oeverzegge 19<br />

11 Echte<br />

koekoeks<br />

bloem<br />

629 Gele morgenster 662<br />

12 Gewone<br />

reigersbek<br />

613 Gewone veldbies 656<br />

20


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 5.3 Niet opgekomen plantensoorten:<br />

Oevers <strong>Valleikanaal</strong> Weilandjes Poelen<br />

1 Blauwe knoop 1 Blauwe knoop 1 Zwanenbloem<br />

2 Blauwe zegge 2 Blauwe zegge<br />

3 Egelboterbloem 3 Egelboterbloem<br />

4 Geelgroene zegge 4 Geelgroene zegge<br />

5 Grote boterbloem 5 Grote boterbloem<br />

6 Grote pimpernel 6 Grote pimpernel<br />

7 Kleine ratelaar 7 Kleine ratelaar<br />

8 Moeraskartelblad 8 Moeraskartelblad<br />

9 Padderus 9 Padderus<br />

10 Rietorchis 10 Rietorchis<br />

11 Stijf Havikskruid 11 Stijf Havikskruid<br />

12 Wateraardbei 12 Wateraardbei<br />

13 Waterdrieblad 13 Waterdrieblad<br />

14 Zandblauwtje 14 Dotterbloem<br />

15 Gevleugeld hertshooi<br />

16 Echte Valeriaan<br />

17 Grote kattenstaart<br />

18 Grote wederik<br />

19 Hoge Cyperzegge<br />

20 Melkeppe<br />

21 Moerasspirea<br />

22 Poelruit<br />

23 Scherpe zegge<br />

24 Herfstleeuwentand<br />

25 Watermunt<br />

26 Wilde Bertram<br />

Een paar feiten;<br />

1. De verschillen in aantal planten zijn tussen de soorten heel groot. Bijvoorbeeld op de oevers<br />

Smalle weegbree 5587 stuks en Knoopkruid 691 stuks. Zie tabel 5.2<br />

2. In tabel 5.1 is ook te zien dat op de oevers veel meer soorten van het zaadmengsel zijn<br />

opgekomen dan in de weilandjes;<br />

3. Opmerkelijk is dat de samenstelling van de top-tien (zie tabel 5.2) op de kanaaloevers sterk<br />

verschilt van die in de weilandjes.<br />

4. Van het zaadmengsel zijn 14 van de 54 soorten nergens opgekomen en van de<br />

aquafloramatten maar 1 van de 16 soorten. Zie tabel 5.3 (regel 1 tot en met 13).<br />

5. Bijzonder is dat zowel op de oevers als in de weilandjes 6 soorten gevonden zijn met meer<br />

dan 1000 planten terwijl het oppervlak van de weilandjes maar circa 1/8 van het oppervlak van de<br />

oevers is. Bij de 6 opvolgende soorten in tabel 5.2 zijn er zelfs evenveel planten. Dat komt voor<br />

een deel door het feit dat de oevers ook een natte zone kennen waardoor de diversiteit vaak<br />

toeneemt. Het neemt niet weg dat de indruk is, dat de dichtheden van veel soorten in de<br />

weilandjes aanzienlijk groter zijn dan op de oevers. Ze zien er bloemrijker uit.<br />

21


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

6. Zaadmengsels op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Tot de oevers in deze analyse<br />

zijn alleen de “echte” oevers<br />

gerekend. Totaal zijn dat er 26.<br />

Zie blauwe en gele subvakken in<br />

tabel 4.1. Dat houdt in dat de<br />

subvakken, die onder de<br />

spoorlijntunnel doorlopen<br />

(basaltblokken), de oever in vak<br />

12 aan Schothorstzijde en de<br />

oevers in vak 13 buiten<br />

beschouwing zijn gelaten.<br />

Waarschijnlijk is daar ook geen<br />

bloemrijk zaadmengsel<br />

aangebracht.<br />

In het mengsel dat op de oevers<br />

van het <strong>Valleikanaal</strong> is gezaaid<br />

zaten 54 soorten. Waarschijnlijk<br />

was dit een mengsel dat<br />

geëigend was voor een droge<br />

bodem, maar dat is nu niet meer<br />

te achterhalen.<br />

In tabel 5.2 is te zien dat 14<br />

soorten (ongeveer een vierde)<br />

niet gevonden zijn. Opvallend<br />

succesvol zijn de subvakken 10a<br />

en 11a met 32, respectievelijk 30<br />

soorten. Dat zijn de 2 plasdraszones<br />

in de wijk Schothorst.<br />

Zie onderste regel van de tabel.<br />

Als deze twee subvakken buiten<br />

beschouwing worden gelaten is het aantal soorten op de oevers aan binnenstadzijde, (ringweg) 5<br />

lager dan op de oevers langs de buitenwijken.<br />

De vraag is echter wanneer er sprake is van succes? Is het totale aantal planten maatgevend? Zoals<br />

in het hoofdstuk 3: “Wijze van werken” is aangegeven, zijn de abundantie’s vertaald in aantal planten.<br />

Soorten met meer dan 1000 planten zijn Smalle weegbree, Gewoon biggenkruid, Duizendblad,<br />

Gewone margriet, Klein streepzaad en Glad walstro (Zie tabel 5.2). Dit zijn geen exacte cijfers, maar<br />

het geeft wel goed weer welke ingezaaide soorten veel voorkomen. Maar deze grote aantallen kunnen<br />

best in een zeer beperkt aantal subvakken voorkomen en is dat dan nog een succes?<br />

Als voorbeeld de Gele lis. Deze komt in 17 van de 26 subvakken voor, maar per subvak en totaal in<br />

zeer kleine aantallen. Daar tegenover staat bijvoorbeeld de Gewone veldbies, die maar in 2<br />

subvakken voorkomt, maar veel meer planten heeft. Dat komt dat er 1x een abundantie ”A” voorkomt<br />

terwijl dat bij Gele lis maximaal een “O” is.<br />

22


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 5. 2. Effect zaadmengsel op oevers valleikanaal<br />

Code subvak<br />

Naam subvak<br />

Blauwe knoop -<br />

Blauwe zegge -<br />

1<br />

a<br />

Aantal subvakken met<br />

soort<br />

Talud Schuilenburg<br />

1<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

2<br />

a<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

2<br />

a<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

2<br />

b<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

2<br />

b<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

3<br />

a<br />

Talud Randenbroek<br />

3<br />

b<br />

Talud Mendelssohnstraat<br />

3<br />

c<br />

Talud Schuilenburg<br />

4<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

Dotterbloem 6 R R R R R R<br />

4<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

Duizendblad 26 O O R F F A A A A A A A A A A A A A O A A A A A A A<br />

Echte koekoeksbloem<br />

16<br />

O O O S O O O F F A F O A O S O<br />

Echte valeriaan 12 S R R R R R S R S S R O<br />

Egelboterbloem<br />

-<br />

Geelgroene<br />

zegge<br />

-<br />

Gele lis 17 R R R R R O S S S S S O S R O R O<br />

Gele<br />

morgenster<br />

9<br />

O R R R S S F F R<br />

Gevleugeld<br />

hertshooi<br />

2<br />

S O<br />

Gewone brunel 13 O R S O S O R O S S A A F<br />

Gewone<br />

margriet<br />

22<br />

F F S A F O A A A O A A A A F S A<br />

C<br />

d A A A O<br />

Gewone<br />

reigersbek<br />

14<br />

R R O O S R O O O A O A A F<br />

Gewone<br />

veldbies<br />

2<br />

A S<br />

Gewoon<br />

barbarakruid<br />

6<br />

R R R O S R<br />

Gewoon<br />

biggenkruid<br />

22<br />

O A F A F F A A<br />

C<br />

d F<br />

C<br />

d A<br />

C<br />

d A A F A O<br />

C<br />

d O A F<br />

Glad walstro 21 F O F O O F A F O A O A O O F O O F F F F<br />

Grote<br />

boterbloem<br />

-<br />

Grote<br />

kattenstaart<br />

12<br />

S O F S F F S S O F F R<br />

Grote<br />

pimpernel<br />

-<br />

Grote ratelaar 4<br />

S<br />

L<br />

a S O<br />

Grote wederik 6 R O O F O S<br />

Hazenpootje 10 F O S S A A F F A S<br />

Hazenzegge 3 F R R<br />

Heelblaadjes 4 R S S S<br />

Hoge<br />

cyperzegge<br />

8<br />

R R R R R R R S<br />

Kale jonker 4 R O R S<br />

Klein<br />

streepzaad<br />

22<br />

S S O O A O A O A F F A F F O A A S O S A F<br />

Kleine ratelaar -<br />

Knoopkruid 16 R O O F A F S F O F R O F S A O<br />

Melkeppe 2 O S<br />

Middelste<br />

teunisbloem<br />

12<br />

R O S R O S S F R S R R<br />

Moeras<br />

kartelblad<br />

-<br />

23<br />

5<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

5<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

6<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

6<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

7<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

7<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

8<br />

a<br />

Talud Liendert<br />

8<br />

c<br />

Talud Stadsring<br />

9<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

9<br />

c<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

0<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

10<br />

b<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

1<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

1<br />

1<br />

b<br />

Talud Stadsring<br />

12<br />

a<br />

Talud Stadsring


Code subvak<br />

Naam subvak<br />

1<br />

a<br />

Aantal subvakken met<br />

soort<br />

Talud Schuilenburg<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

1<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

2<br />

a<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

2<br />

a<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

2<br />

b<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

2<br />

b<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

3<br />

a<br />

Talud Randenbroek<br />

3<br />

b<br />

Talud Mendelssohnstraat<br />

3<br />

c<br />

Talud Schuilenburg<br />

4<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

4<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

Moerasrolklave<br />

r<br />

22<br />

O O F O O F O S S S O F F S S O F A O A A O<br />

Moerasspirea 12 S R R R S R R S R S S S<br />

Muskuskaasjeskruid<br />

6<br />

F O O R<br />

L<br />

a A<br />

Padderus -<br />

Peen 13 A O O O O F R O R S A S F<br />

Pinksterbloem 16 S F F F O O F O S S A F A F F F<br />

Poelruit 1 S<br />

Rietorchis -<br />

Schermhavikskruid<br />

1<br />

S<br />

Scherpe<br />

boterbloem<br />

22<br />

F S S F O O S O S O S F R O A O R O S S S S<br />

Scherpe zegge 3<br />

O<br />

L<br />

d A<br />

Slangenkruid 4 O F O F<br />

Smalle<br />

weegbree<br />

26<br />

F F F A A A A A A A A<br />

C<br />

d A<br />

C<br />

d<br />

C<br />

d<br />

C<br />

d<br />

C<br />

d<br />

C<br />

d S A A A A A A A<br />

Stijf havikskruid -<br />

Vertakte<br />

leeuwentand<br />

11 R R A A F O O R F O A<br />

Wateraardbei -<br />

Waterdrieblad -<br />

Watermunt 16 R R O O R R R R S S R S F F O F<br />

Wilde bertram 2 R R<br />

Zandblauwtje -<br />

Aantal soorten<br />

per subvak<br />

Code subvak<br />

1<br />

4 8 7<br />

1<br />

a<br />

1<br />

b<br />

2<br />

a<br />

a<br />

1 1 1<br />

2 2 8<br />

2 2 2<br />

a b b<br />

b a b<br />

1<br />

8<br />

3<br />

a<br />

1<br />

6<br />

3<br />

b<br />

1<br />

4<br />

3<br />

c<br />

2<br />

0<br />

4<br />

a<br />

2<br />

2<br />

4<br />

b<br />

24<br />

5<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

7<br />

5<br />

a<br />

5<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

1<br />

3<br />

5<br />

b<br />

6<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

3<br />

6<br />

a<br />

6<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

1<br />

8<br />

6<br />

b<br />

7<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

5<br />

7<br />

a<br />

7<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

2<br />

3<br />

7<br />

b<br />

8<br />

a<br />

Talud Liendert<br />

8<br />

c<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

9 7<br />

8<br />

a<br />

8<br />

c<br />

9<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

1<br />

5<br />

9<br />

a<br />

9<br />

c<br />

Talud Stadsring<br />

2<br />

2<br />

9<br />

c<br />

1<br />

0<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

10<br />

b<br />

Talud Stadsring<br />

3<br />

2 16<br />

1<br />

10<br />

0<br />

b<br />

a<br />

1<br />

1<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

3<br />

0<br />

1<br />

1<br />

a<br />

1<br />

1<br />

b<br />

Talud Stadsring<br />

12<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

9 11<br />

1<br />

1<br />

b<br />

12<br />

a


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

7. Zaadmengsels op de weilandjes (vaak bij poelen)<br />

Langs het <strong>Valleikanaal</strong> zijn 11<br />

bloemrijke weilandjes<br />

aangelegd, waarvan 7 bij<br />

poelen met aquafloramatten.<br />

(Zie groene subvakken in<br />

tabel 4.1). Op de 11<br />

weilandjes is een bloemrijk<br />

zaadmengsel gezaaid met 54<br />

soorten. Waarschijnlijk was<br />

dit een mengsel geëigend<br />

voor een natte bodem, maar<br />

dat is nu niet meer te<br />

achterhalen. In tabel 5.3 en<br />

ook in de tabel 7.1 hierna is<br />

te zien dat 26 soorten<br />

(ongeveer een vierde) niet<br />

gevonden zijn. Dat is veel<br />

meer dan op de oevers. Bij<br />

enkele weilandjes is de grens<br />

van het subvak erg dicht<br />

langs de oever van de poel<br />

getrokken. Bijvoorbeeld in de<br />

subvakken 7c en 7e. Anders<br />

gezegd: soms zijn er grote<br />

stukken weiland buiten het<br />

subvak gehouden. Dat kan<br />

invloed hebben op het aantal<br />

gevonden soorten.<br />

Zoals in het hoofdstuk 3:<br />

“Wijze van werken” is<br />

aangegeven zijn de abundantie’s vertaald in aantallen planten. Soorten met meer dan1000 planten<br />

zijn Gewone margriet, Smalle weegbree, Gewoon biggenkruid, Gewone brunel, Knoopkruid en<br />

Duizendblad. Ook hier is de vraag wanneer is er sprake van succes? Hier geldt hetzelfde antwoord als<br />

in Hoofdstuk 6<br />

Op de inzaailijst staat Grote pimpernel. Die is niet gevonden maar wel een keer Moespimpernel.<br />

Mogelijk is dit een verwarring, omdat die ook vaak in zaaimengsels voorkomt.<br />

Opvallend is dat er 6 weilandjes zijn met een vrij groot aantal gezaaide soorten en dus bloemrijk zijn<br />

geworden (hoge abundaties). Dat zijn de weilandjes in de subvakken 2a, 2b, 4 , 6 en 7c en 7e. Het<br />

weilandje in subvak 13i wordt bijna als gazon gemaaid en zal zo nooit bloemrijk worden. Het weilandje<br />

in subvak 13c is zeer bloemrijk, maar veel leuke soorten zijn spontaan op opgekomen zoals Grijskruid,<br />

Brem, Hazenpootje, Klein vogelpootje, Moespimpernel en Steenanjer.<br />

25


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 7.1 Effect zaadmengsel op weilandjes<br />

Code subvak<br />

Naam subvak<br />

Aan<br />

tal<br />

sub<br />

vak<br />

met<br />

soor<br />

t<br />

1c 2ac 2bc 3d 4c 6c 7c 7e 13c 13d 13i<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Sch<br />

uile<br />

nbur<br />

g<br />

26<br />

Wei<br />

poel<br />

Sch<br />

uile<br />

nbur<br />

g<br />

Wei<br />

poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Wei<br />

poel<br />

Mos<br />

kee<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

dwij<br />

ckla<br />

an<br />

Bloe<br />

men<br />

land<br />

je<br />

Wei<br />

lang<br />

s<br />

Oud<br />

e<br />

Eem<br />

Blauwe knoop -<br />

Blauwe zegge -<br />

Dotterbloem -<br />

Duizendblad 11 R A A A A A A F S F S<br />

Echte<br />

7<br />

koekoeksbloem<br />

S O A Ld Ld A F<br />

Echte valeriaan -<br />

Egelboterbloem -<br />

Geelgroene zegge -<br />

Gele lis 1 O<br />

Gele morgenster 6 A A A A R F<br />

Gevleugeld<br />

-<br />

hertshooi<br />

Gewone brunel 7 A A F A A Cd S<br />

Gewone margriet 10 O Cd Cd S A Cd A A F S<br />

Gewone reigersbek 6 S O O R O R<br />

Gewone veldbies 7 S O Cd F F S S<br />

Gewoon<br />

4<br />

barbarakruid<br />

O S S S<br />

Gewoon biggenkruid 11 S A A O F Cd F F A F O<br />

Glad walstro 7 O A A A A F F<br />

Grote boterbloem -<br />

Grote kattenstaart -<br />

Grote pimpernel -<br />

Grote ratelaar 6 F S A A A A<br />

Grote wederik -<br />

Hazenpootje 5 A A A O O<br />

Hazenzegge 3 A R A<br />

Heelblaadjes 1 S<br />

Hoge cyperzegge -<br />

Kale jonker 1 S R<br />

Klein streepzaad 5 O O R F O<br />

Kleine ratelaar -<br />

Knoopkruid 8 S A A A Cd F F R<br />

Melkeppe -<br />

Middelste<br />

6<br />

teunisbloem<br />

R F O F O O<br />

Moeraskartelblad -<br />

Moerasrolklaver 2 O A<br />

Moerasspirea -<br />

Muskuskaasjeskruid 7 R A A A A S F<br />

Padderus -<br />

Wei<br />

Tjalk<br />

-weg


Code subvak<br />

Naam subvak<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Aan<br />

tal<br />

sub<br />

vak<br />

met<br />

soor<br />

t<br />

1c 2ac 2bc 3d 4c 6c 7c 7e 13c 13d 13i<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Sch<br />

uile<br />

nbur<br />

g<br />

27<br />

Wei<br />

poel<br />

Sch<br />

uile<br />

nbur<br />

g<br />

Wei<br />

poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Wei<br />

poel<br />

Mos<br />

kee<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

dwij<br />

ckla<br />

an<br />

Bloe<br />

men<br />

land<br />

je<br />

Wei<br />

lang<br />

s<br />

Oud<br />

e<br />

Eem<br />

Wei<br />

Tjalk<br />

-weg<br />

Peen 9 S F F R A A F A O<br />

Pinksterbloem 2 S O<br />

Poelruit -<br />

Rietorchis -<br />

Schermhavikskruid 2 R R<br />

Scherpe boterbloem 10 F O F O O O F O S O<br />

Scherpe zegge -<br />

Slangenkruid 6 O F F F S R<br />

Smalle weegbree 10 F Cd A F A Cd Cd A Ld S<br />

Stijf havikskruid -<br />

Vertakte<br />

-<br />

leeuwentand<br />

Wateraardbei -<br />

Waterdrieblad -<br />

Watermunt -<br />

Wilde bertram -<br />

Zandblauwtje<br />

Totaal aantal soorten<br />

2 S R<br />

per weilandje<br />

13 20 19 7 17 20 21 17 9 8 3


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

8. Aquafloramatten op de randen van de poelen.<br />

Er zijn langs het <strong>Valleikanaal</strong> in het kader van de herinrichting als ecologische verbindingszone 7<br />

poelen aangelegd met aquafloramatten op de oevers (Zie groene subvakken in tabel 4.1). Daarnaast<br />

zijn er een aantal poelen die al langer aanwezig zijn. Dit zijn poelen waar bij de aanleg geen<br />

aquafloramatten zijn neergelegd. Dit zijn de poelen bij de omleiding bij de Barneveldse beek (subvak<br />

3e) in Schuilenburg, het poeltje bij de stuw in het <strong>Valleikanaal</strong> vlakbij de Eem (subvak (12d) en de poel<br />

in vak 13 tegen de Oude Eem (subvak 13 e ). In dit hoofdstuk wordt daarom van 7 poelen uitgegaan. In<br />

de matten zaten 16 soorten planten. Zie tabel 5.3 en tabel 8.1. Zwanenbloem komt als enige soort<br />

niet voor.<br />

Net zoals in de vorige 2 hoofdstukken zijn ook hier de abundantie’s vertaald in aantallen planten.<br />

Soorten met meer dan 300 planten zijn: Moerasrolklaver, Bosbies, Liesgras en Kalmoes. De soorten<br />

Beekpunge, Mattenbies, Watermunt en Moeraswederik komen nagenoeg niet voor. De meeste<br />

soorten zijn te zien in de poelen 3e, 4d, 6d en 7d. Er komt op een aantal plaatsen wel Ruwe bies voor<br />

wat veel op Mattenbies lijkt.<br />

28


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 8.1 Effect aquafloramatten op poelranden<br />

Code subvak 1d 2ad 2bd 4d 6d 7d 7f<br />

Naam subvak<br />

Aantal<br />

subvakk<br />

en met<br />

soort<br />

Poel<br />

Ran<br />

den<br />

broek<br />

Poel<br />

Ran<br />

den<br />

broek<br />

29<br />

Poel<br />

Ran<br />

den<br />

broek<br />

Poel<br />

Schui<br />

len burg<br />

Poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Mos<br />

kee<br />

Poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Rand<br />

wijck<br />

laan<br />

Beekpunge 1<br />

Bosbies 9 O O O F La F O<br />

Dotterbloem 3 R R R<br />

Gele lis 7 F O O S S<br />

Grote egelskop 2 O<br />

Grote kattenstaart 8 R S O F F O<br />

Kalmoes 3 S Ld A<br />

Liesgras 3 O<br />

Mattenbies 1 F<br />

Moerasspirea 3 R R<br />

Moeraswederik 3 S S R<br />

Moeraszegge 4 F Ld Ld La<br />

Oeverzegge 2 R O R<br />

Scherpe zegge 4 F O F F<br />

Watermunt 1<br />

Zwanenbloem<br />

Aantal soorten per<br />

-<br />

poel<br />

3 5 6 8 9 9 3


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

9. Bomen en struiken langs het <strong>Valleikanaal</strong><br />

9.1 Oeverstruiken<br />

Over de hele lengte staat onderaan het<br />

talud veel Schietwilg, Es, Boswilg,<br />

Zwarte els en Berk. Incidenteel Katwilg,<br />

Laurierwilg en Grauwe wilg. Veel schijnt<br />

aangeplant te zijn (Zie hoofdstuk 2.5).<br />

Deze bomen, want dat worden het voor<br />

een groot deel op den duur, zullen af en<br />

toe afgezet moet worden als het niet de<br />

bedoeling is, dat het bomen worden. Ze<br />

gaan ook concurreren met de laanbomen<br />

langs de wegen, fiets- en wandelpaden.<br />

Ook de kruidachtige vegetatie zal aan<br />

diversiteit afnemen. Maar er zijn<br />

misschien ook redenen om deze struiken<br />

allemaal of gedeeltelijk te laten doorgroeien.<br />

9.2 Laanbomen<br />

Langs de wegen, fiets- en wandelpaden staan vaak laanbomen. De meest voorkomende bomen zijn<br />

Zomereik, Hollands iep, Hollandse linde, Gewone esdoorn en Es. Incidentele grote bomen zijn<br />

Haagbeuk, Berk, Treurwilg. Treurbeuk, Okkernoot, Paardenkastanje, Tamme kastanje, Moeraseik,<br />

Meelbes, Scharlakeneik, Perenboom, Italiaanse populier, Canadese populier , Ratelpopulier, Grauwe<br />

abeel en Moerascipres.<br />

9.3 Struikgewas<br />

Tot het struikgewas worden gerekend Gewone vogelkers, Haagliguster, Gelderse roos, Hazelaar,<br />

Rode kornoelje, Sleedoorn, Spaans aak, Sporkehout, Eenstijlige meidoorn, Fluweelboom, Gewone<br />

vlier, Hulst, Lijsterbes en Wilde kardinaalsmuts. Ze staan vaak wat verder van het water af tot tegen<br />

de fiets- en wandelpaden of in bosachtige subvakken, zoals in vak 12 en 13. Deze zijn waarschijnlijk<br />

allemaal geplant (zie hoofdstuk 2.5). De overgangen naar de grasbermen bieden ruimte voor hoger<br />

opgaande steun zoekende planten als Look zonder look en Boerenwormkruid.<br />

9.4 Bospercelen<br />

In de vakken 12 en 13 komen enkele hele kleine bospercelen voor. Ze worden hier bospercelen<br />

genoemd omdat daar bomen boven het struikgewas uitkomen, die een hoogte van ca 15 meter bereikt<br />

hebben. Voor vogels interessant. Dit zijn interessante gebiedjes omdat daar vegetatie in meerdere<br />

lagen voorkomt met vaak ook een geleidelijke overgang. Zie ook opmerking bij Struikgewas.<br />

30


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

10. Enkele bijzondere plantensoorten<br />

Tijdens de inventarisatie zijn er een aantal bijzondere soorten gevonden. Bijzonder is een relatief<br />

begrip. Het zijn in ieder geval soorten die weinig in de Gelderse vallei voorkomen. Enkele kunnen<br />

aangemerkt worden als ontsnapte en verwilderde tuinplanten en andere als verdwaalde exoten. Op<br />

onderstaande foto’s zijn 24 leuke soorten te zien. De soorten met een `Z` zaten in het zaadmengsel<br />

en met `Am`in de aquafloramatten.<br />

Beekpunge Am Blauw glidkruid Bronkruid<br />

Deens lepelblad Gewone comelina Grote watereppe<br />

Heelblaadjes Z Hertshoornweegbree Incarnaatklaver<br />

Kalmoes Am Knikkend tandzaad Kraailook<br />

31


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Kromhals Mattenbies Am Moeraswederik Am<br />

Pluimzegge Poelruit Z Purperleverkruid<br />

Rode schijnspurie Roedekattenstaart Slangenkruid Z<br />

Waterdrieblad Z Slanke anjer Zandblauwtje Z<br />

32


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

11. Locaties met interessante vegetaties<br />

11.1 Wat zijn interessante locaties<br />

Op een aantal locaties zijn interessante vegetaties aangetroffen. En<br />

soms ook fauna, zoals te zien is op de foto, waar twee ganzen naast<br />

elkaar broeden. De locaties zijn interessant omdat, daar lering uit<br />

getrokken kan worden. Bijvoorbeeld voor het beheer. Soms ook om een<br />

verschijnsel te verklaren of een uit oogpunt van beheer ongewenste<br />

situatie te voorkomen(Japanse duizendknoop). Een aantal van deze<br />

locaties zijn hieronder beschreven.<br />

11.2 Beschrijving van interessante locaties<br />

Zoutminnende planten langs Ringweg<br />

In de Ringwegbermen van vakken 11 en 12 is in de eerste 50 cm langs de weg veel<br />

Hertshoornweegbree en in mindere mate ook Deens lepelblad aangetroffen. Beide soorten komen<br />

daar voor, omdat de bodem enig zout bevat. Dat is gekomen door het strooien van zout op de<br />

Ringweg in vorstperioden. Foto’s van deze 2 soorten staan afgebeeld in hoofdstuk 10.<br />

Klein vogelpootje en Zilverhaver (zie ook Hoofdstuk Plantengemeenschappen)<br />

In de graslandstrook langs de Ringweg, in de vakken 9 tot en met 12, komt zeer veel<br />

Boerenwormkruid, Duizendblad, Gewoon biggenkruid, Gewoon reukgras, Gewone margriet,<br />

Hazenpootje, Klein vogelpootje, Jacobs kruiskruid, Reigersbek, Schapenzuring, Smalle weegbree en<br />

Zilverhaver voor. Een volledig andere vegetatie dan elders langs het <strong>Valleikanaal</strong>. Dat wil zeggen dat<br />

de bodem waarschijnlijk bestaat uit droge voedselarme zandgrond. Deze plantengemeenschap komt<br />

ook niet voor aan de andere kant van het <strong>Valleikanaal</strong>.<br />

Soortenrijkdom bij bruggen<br />

De diversiteit aan plantensoorten is bij de einden van de vakken, waar ze eindigen bij de bruggen,<br />

opvallend groter dan bijvoorbeeld halverwege de bruggen. Er is geen duidelijke verklaring voor, maar<br />

vaak is er verschil in betreding en mate van beroering van de bodem. Vaak is er ook minder schaduw<br />

en valt er meer regen, omdat de laanbomen niet tot het eind van een oever zijn geplaatst.<br />

Visstekken<br />

De diversiteit neemt toe op plaatsen waar vissers hun stek opslaan. Men trapt een stuk riet plat<br />

waardoor licht en ruimte komt en er kansen ontstaan voor Beekpunge, Moerasvergeet-mij-nietje, Rode<br />

waterereprijs, Gele waterkers en Slanke waterkers.<br />

Kruising Spoorlijn-<strong>Valleikanaal</strong><br />

Ter plaatse van de kruising Spoorlijn-<strong>Valleikanaal</strong> zijn basaltblokken aangebracht. Dat levert een<br />

bijzondere biotoop op. Dat geldt zowel voor de zijde, ter hoogte van de wijken Liendert en Schothorst,<br />

als de zijde Ringweg Kruiskamp. Het levert een paar specifieke plantensoorten op zoals Wit vetkruid,<br />

Bezemkruiskruid, Kompassla, Egelantier, Kleverig kruiskruid, Gewone zandmuur, Wilgenroosje.<br />

Muursla, Akkermelkdistel en Pastinaak.<br />

Plas-draszones en enkele weilandjes om poelen<br />

Deze subvakken worden gekenmerkt door een zeer groot aantal bloeiende planten. Veel<br />

voorkomende soorten zijn Slangenkruid, Gewone brunel, Gewone margriet, Gele morgenster, Echte<br />

koekoeksbloem, Pinkersterbloem, Glad walstro, Grote kattenstaart en nog veel meer. Een lust voor<br />

het oog.<br />

33


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Japanse duizendknoop op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Deze soort is een geweldig harde groeier, omdat hij sterke wortelstokken heeft. Hij is op 5 locaties<br />

aangetroffen, maar extreem veel in subvak 6a (talud zijde Ringweg kruiskamp)<br />

Waterplanten in het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Er is weinig vegetatie in het <strong>Valleikanaal</strong>. Soorten die voorkomen zijn enkele kroossoorten en<br />

daarnaast Grote kroosvaren, Gele plomp, Grote lisdodde, Veenwortel, Grof hoornblad en Pijlkruid. Het<br />

is niet zeker of Kleine egelskop voorkomt, omdat de waterstand ten tijd van het onderzoek hoog was.<br />

Bekend is dat deze soort en ook Pijlkruid, hogerop in het <strong>Valleikanaal</strong> op het grondgebied van de<br />

gemeente Leusden massaal aanwezig is. Daar komt Gele plomp weer niet voor. Ook Grote lisdodde<br />

komt in Leusden niet voor.<br />

34


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

12. Plantengemeenschappen<br />

Door Kees Both (12.1, 12.2) en Arie van den Bremer (12.3, 12.4)<br />

Bij de inventarisatie van de vegetatie op oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> en de aanliggende poelen is<br />

gelet op de soorten die daar voorkomen, op de flora dus. Hoewel er tijdens de inventarisatie niet<br />

expliciet aandacht aan besteed is kunnen we achteraf, op grond van de floristische gegevens, ook<br />

ingaan op enkele opvallende plantengemeenschappen die er voorkomen.<br />

12.1 Wat zijn plantengemeenschappen?<br />

Planteninventarisaties richten zich meestal op de soorten planten die ergens voorkomen. Resultaat<br />

zijn soortenlijsten, met per soort een aanduiding hoeveel deze ergens voorkomt. Soorten, of beter,<br />

individuen van een soort, maken samen met andere soorten deel uit van een vegetatie. Die vegetatie<br />

wordt beïnvloed door bodemgesteldheid, waterhuishouding (droog -vochtig – nat), waterkwaliteit (zoet<br />

of zout), dichte of ijle begroeiing, al of niet gelaagd zijn waarbij ze overschaduwd worden of andere<br />

planten bedekken, meer of minder betreden worden door mensen of dieren of bemest door dieren.<br />

Een vegetatie is concreet – je gaat niet in de flora zitten, maar in de vegetatie. Een vegetatie op een<br />

bepaalde, qua bodem en andere milieufactoren min of meer homogene plek, bevat plantensoorten die<br />

ongeveer dezelfde eisen aan die plek stellen. In de vegetatie kun je daardoor patronen herkennen:<br />

plantensoorten die vaak samen voorkomen. Zulke combinaties worden benoemd als<br />

plantengemeenschappen.<br />

Als je bijvoorbeeld Grote weegbree ziet kan je ook Engels raaigras en Tengere rus verwachten. In dit<br />

concrete geval is er sprake van een ‘tredplantengemeenschap’ op sterk verdichte en tevens<br />

voedselrijke zandgrond, zoals aan wegkanten, in de middenstrook van onverharde wegen tussen de<br />

karrensporen of in stroken tussen fietspad en zandweg. Genoemde drie soorten vormen de vaste kern<br />

van deze plantengemeenschap met de naam ‘Associatie van Engels raaigras en Grote weegbree’, de<br />

kensoorten. Van deze drie kensoorten van deze plantengemeenschap komt Engels raaigras het<br />

meest voor. Daarnaast zijn er soorten die minder trouw zijn aan deze plantengemeenschap, die<br />

daarom ‘begeleidende soorten’ genoemd worden: in dit geval Straatgras, Varkensgras,<br />

Paardebloemen, Witte klaver, Zilverschoon en nog wat soorten.<br />

Samen met zes andere plantengemeenschappen maakt de Associatie van Engels raaigras en Grote<br />

weegbree deel uit van de Weegbreeklasse: begroeiingen van sterk verdichte en voedselrijke grond.<br />

Ze komen voor op sterk betreden of bereden plaatsen of in weilanden die een deel van het jaar onder<br />

voedselrijk zoet of brak water staan.<br />

Het aardige van het letten op plantengemeenschappen is, we herhalen het, dat je patronen in de<br />

vegetatie en het landschap gaat herkennen – zoals planten die heel vaak samen voorkomen. Een<br />

ander patroon betreft zoneringen in de vegetatie, met scherpe of geleidelijke overgangen, bijvoorbeeld<br />

van nat naar droog of van grasland naar bos, met daartussen een zoom van struweel en open<br />

plekken. Zo’n zonering met geleidelijke overgangen wordt ‘gradiënt’ genoemd. Het gaat bij zoneringen<br />

niet alleen om het herkennen van patronen, maar ook van processen, c.q. veranderingen. Een zo’n<br />

proces is successie – waarbij een reeks van plantengemeenschappen elkaar opvolgt. Voorbeelden<br />

daarvan is het dichtgroeien van een plas en het bebost raken van een grasland. Successie begint bij<br />

een ‘pioniergemeenschap’ en kent in ons land in de meeste gevallen een eindfase (‘climax’), in de<br />

vorm van bos. Wat ongenuanceerd kun je zeggen: ‘elk plekje wil een bos worden’.<br />

Het vakgebied dat hier aan de orde is heet ‘vegetatiekunde’. Vroeger werd het ‘plantensociologie’<br />

genoemd. Vegetatiekundige kennis is belangrijk voor het natuurbeheer: begrazen, plaggen, maaien,<br />

etc. Voor een groot deel betreft beheer het tegenwerken van successie – zodat het grasland niet<br />

dichtgroeit met struiken en bomen en plassen niet ‘verlanden’ door steeds ondieper te worden door<br />

zich ophopend dood plantenmateriaal. In het geval van het verlandingsproces wordt de plas<br />

35


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

uitgebaggerd, zodat de successie opnieuw kan beginnen. In het geval van het maaien en begrazen<br />

van het grasland wordt de successie op een bepaalde fase gefixeerd.<br />

12.2 Enkele plantengemeenschappen langs het <strong>Valleikanaal</strong><br />

1.Associatie van Engels raaigras en Grote weegbree.<br />

Kensoorten zijn Grote weegbree, Engels raaigras en Tengere rus. Begeleidende soorten zijn<br />

Straatgras, Varkensgras, Paardebloemen, Witte klaver, Zilverschoon en nog wat soorten. Het gaat<br />

hier om een ‘tredplantengemeenschap’ op sterk verdichte en tevens voedselrijke zandgrond, aan<br />

wegkanten, in de middenstrook van onverharde wegen tussen de karrensporen of in stroken tussen<br />

fietspad en zandweg. Samen met zes andere plantengemeenschappen maakt de Associatie van<br />

Engels raaigras en Grote weegbree deel uit van de Weegbreeklasse: begroeiingen van sterk verdichte<br />

en voedselrijke grond. Ze komen voor op sterk betreden of bereden plaatsen of in weilanden die een<br />

deel van het jaar onder voedselrijk zoet of brak water staan.<br />

2.Vogelpootjes – associatie.<br />

Kensoorten zijn Klein vogelpootje, Klein tasjeskruid; Zilverhaver en Dwegviltkruid. Begeleidende<br />

soorten zijn Viltganzerik, Kleine hardbloem, Buntgras (maar weinig en kortlevend), Schapezuring,<br />

Smalle weegbree, Muizenoor en Gewoon biggekruid, met soms Zandblauwtje. Het gaat om een lage<br />

en ijle begroeiing van zonnige tot licht beschaduwde, droge, open plekken op kalkloze, humusarme,<br />

zure zandgrond. Alleen puur stuifzand is nog voedselarmer. Er is vaak sprake van een lichte<br />

bemesting door mensen en hun huisdieren. De gemeenschap is meestal te vinden in weg- en<br />

spoorbermen, in de kanten van droge greppels en soms in eikenlanen waar voldoende zijdelings licht<br />

is. De boomwortels zorgen daar voor voldoende drainage. Het gaat hier om een pioniergemeenschap<br />

op pas blootgelegd zand, bijvoorbeeld doordat de grasmat verwijderd is.<br />

De Vogelpootjes – associatie maakt met elf andere plantengemeenschappen deel uit van de klasse<br />

van de droge graslanden op zandgrond. Ze hebben gemeen dat het grondwater als regel niet<br />

bereikbaar is voor de wortels en dat ze voor de watervoorziening in het groeiseizoen afhankelijk zijn<br />

van neerslag en hoe deze in de bovenste bodemlaag vastgehouden kan worden. Ze kunnen<br />

desondanks tamelijk rijk aan soorten zijn, vooral van ‘miezepietertjes’ onder de vaatplanten en veel<br />

mossen en korstmossen.<br />

3.Bosbies-associatie.<br />

Het beeld van deze vegetatie wordt ’s zomers bepaald door ‘de grote, grijsbeige pluimen van de<br />

kensoort, de Bosbies. Begeleidende soorten zijn Kruipende botenbloem, Veldzuring, Gestreepte<br />

witbol, Pinksterbloem, Ruw beemdgras, de paardenstaart Lidrus en Echte koekoeksbloem. De<br />

gemeenschap komt veel voor aan slootkanten en op kanaaloevers in de buurt van beken, waar de<br />

plant zijn natuurlijke standplaats heeft. Als ze qua beheer verwaarloosd worden ontwikkelt zich een<br />

soortenarme ruigte, met vrijwel alleen Bosbies. Extensief maaibeheer is nodig voor instandhouding. Bij<br />

verdroging verschijnt er veel Grote brandnetel.<br />

Deze plantengemeenschap maakt met elf andere deel uit van de klasse van de Matig Voedselrijke<br />

Graslanden. Deze zijn grotendeels te beschouwen als overblijfselen van extensief beheerd<br />

boerenland. Ze zijn vooral een cultuurproduct, met een vaak hoge natuurwaarde.<br />

4.Wormkruid-associatie<br />

Kensoorten zijn Boerenwormkruid, Bijvoet, Akkerdistel en Vlasbekje. Van de begeleidende soorten<br />

noemen we Ridderzuring, Grote brandnetel, de grassen Kweek, Kropaar, Glanshaver en Engels<br />

raaigras en Gewoon duizendblad.<br />

Boerenwormkruid kan zich door middel van wortelstokken sterk vermeerderen.<br />

Deze plantengemeenschap maakt deel uit van de klasse van de ruderale gemeenschappen en is de<br />

meest voorkomende ruderale plantengemeenschap.‘Ruderaal’ komt van ‘rudus’ = puin en van<br />

‘rudere’= bouwval. Het gaat om ‘ruigten’ op droge en zonnige standplaatsen. De ondergrond is<br />

36


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

voedselrijk en bestaat uit puin, kalkrijk zand, of ander toegevoegd voedselrijk materiaal op een ‘plek’<br />

waar ‘gerommeld’’ is. Vaak in de bebouwde kom en langs verkeerswegen. Zand en vooral kalkrijk<br />

zand neemt gemakkelijk warmte op. De begroeiing kan goed tegen sterke verdamping en hoge<br />

temperaturen. Het zijn vaak bloemrijke pioniergemeenschappen.<br />

5.Associatie van Moerasspirea en Echte valeriaan.<br />

Kensoorten zijn Moerasspirea, Poelruit, Echte valeriaan, Grote wederik. Van de begeleidende soorten<br />

(dat zijn er veel!) noemen we Gewone engelwortel, Kale jonker, Vogelwikke, Moerasrolklaver, Riet,<br />

Gele lis, Grote kattenstaart, Rietgras, Moerasandoorn, Moeraswalstro, Haagwinde, Koninginnekruid,<br />

Gewone smeerwortel en Harig Wilgenroosje.<br />

Deze plantengemeenschap maakt deel uit van de klasse van de natte strooiselruigten<br />

Deze ‘strooiselruigten’ bestaan uit ruigtekruiden aan de rand van wateren. Door golven en stroming<br />

worden aan de oevers dode plantenresten afgezet in aanspoelselzones. Het organische materiaal<br />

verteert snel onder de vochtige en zuurstofrijke omstandigheden en daardoor komen snel veel<br />

voedingsstoffen vrij. In die zone schieten hoge kruidachtige planten op. De betreffende<br />

plantengemeenschappen behoren ‘tot de meest robuuste, bloemrijkste, geurigste, kleurigste en<br />

daardoor de meest in het oog lopende begroeiingen van kruidachtige planten. De flora bevat<br />

overblijvende soorten en veel tweejarigen.’ (Atlas van de plantengemeenschappen, deel 4, p. 14).<br />

12.3 Plantengemeenschappen bij de poelen<br />

De poelen zijn nog erg jong en veel vegetatie is voortgekomen uit zaadmengsels en aquafloramatten.<br />

Bovendien hebben ze geen open verbinding met andere oppervlaktewateren, waardoor de<br />

kolonisering door nieuwe soorten van elders wordt beperkt. Daardoor kunnen nu nog geen<br />

plantengemeenschappen worden waargenomen. Dat kan misschien over 10 jaar.<br />

12.4 Locatie van de associaties langs het<br />

<strong>Valleikanaal</strong><br />

Interessant is dat de associaties een relatie<br />

hebben met het profiel van het <strong>Valleikanaal</strong>. Het<br />

is logisch dat de hoge delen droger en vaak<br />

voedselarmer zijn dan de lage delen en dat dit<br />

tot verschillende associaties leidt. Het<br />

oeverprofiel kan in grote lijnen in vier stroken<br />

verdeeld worden. Zie schets. Dit betekent niet<br />

dat dit schema overal steeds van toepassing is,<br />

maar het gaat om de grote lijn. Per strook wordt<br />

hierna een kleine toelichting gegeven.<br />

1a.Engels raaigras en Grote weegbree-associatie<br />

Deze associatie is vooral te vinden in de bermen van wegen en fietspaden aan beide zijden van het<br />

hele <strong>Valleikanaal</strong>, met uitzondering van de bermen waar Vogelpootje-associatie voorkomt. Daar is het<br />

te voedselarm en droog voor deze associatie. Het gaat vooral om de eerste meters vanaf de wegkant<br />

richting <strong>Valleikanaal</strong>. .<br />

1b. Vogelpootje-associatie<br />

Komt vooral voor op de oever aan de stadszijde van het <strong>Valleikanaal</strong> tussen Hogeweg en de stuw in<br />

het <strong>Valleikanaal</strong> bij de Eem. Het is een droge, zanderige en voedselarme strook tussen wegkant en<br />

begin van het talud richting water. Deze associatie is de enige, die niet over de hele lengte en aan<br />

beide zijden van het <strong>Valleikanaal</strong> voorkomt, zoals dat bij de andere associaties het geval is.<br />

2. Bosbies-associatie<br />

37


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

De Bosbies-associatie is te vinden op beide oevers over de hele lengte van het <strong>Valleikanaal</strong>. Tussen<br />

de waterlijn van de <strong>Valleikanaal</strong> en het begin van het talud ligt vaak een vrij natte strook, die in<br />

breedte varieert van 1 à 2 meter tot wel 10 meter. Dit laatste alleen bij de plasoevers in de wijk<br />

Schothorst. Bosbies groeit vooral in deze strook. De associatie eindigt halverwege het talud, waar de<br />

Wormkruid-associatie begint<br />

3. Wormkruid-associatie<br />

Deze associatie bevindt zich qua locatie tussen de strook met Engels raaigras en Grote weegbreeassociatie<br />

èn de Bosbies-associatie. Oftewel op de overgang van berm naar talud. Richting berm<br />

eindigt de strook waar intensieve betreding plaatsvindt en richting <strong>Valleikanaal</strong> waar de Bosbiesassociatie<br />

begint. Ze komt over de hele lengte aan beide zijden van het <strong>Valleikanaal</strong> voor.<br />

4. Associatie van Moerasspirea en Valeriaan<br />

Deze associatie komt voor in de strook tussen Bosbies-associatie en het water van het <strong>Valleikanaal</strong>.<br />

Het is een zeer smalle natte strook tot hooguit 1 meter, met veel plantensoorten die over de hele<br />

lengte van het <strong>Valleikanaal</strong> aan beide zijden voorkomen.<br />

38


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

13. Samenvatting met conclusies<br />

De KNNV afdeling <strong>Amersfoort</strong> e.o. heeft in <strong>2011</strong> in opdracht van de afdeling Milieu van de gemeente<br />

<strong>Amersfoort</strong> onderzocht welke vegetatie voorkomt op de oevers langs het 4 km lange <strong>Valleikanaal</strong><br />

tussen rijksweg A28 en de Eem. Van het te onderzoeken gebied maken ook 10 poelen en 11<br />

zogenaamde bloemrijke weilandjes deel. De Eem is een ecologische verbinding door de stad en een<br />

aantal jaren geleden zijn de oevers natuurvriendelijk gemaakt. Zie hoofdstuk 2 .<br />

Om het veldwerk beheersbaar te maken zijn er 13 vakken en 61 subvakken onder scheiden. Die zijn<br />

door de gemeente <strong>Amersfoort</strong> aangereikt. Zie hoofdstuk 3.<br />

Er zijn in totaal 382 soorten waargenomen, waarvan 64 soorten slechts in één subvak. Brandnetel<br />

komt in de meeste subvakken voor direct gevolgd door Smalle weegbree, Duizendblad en Akkerdistel.<br />

In de meeste subvakken wil niet zeggen, ook de meeste planten. Dat zal ongetwijfeld Riet zijn. Een<br />

overzicht van alle soorten met het aantal subvakken waarin ze voorkomen, is opgenomen in bijlage 1.<br />

Het vak met de meeste soorten is vak 2 met 233 soorten. Het subvak met de meeste soorten is<br />

subvak 8a met 150 soorten. Zie hoofdstuk 4<br />

Op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> en in de weilandjes rond de poelen is een zaadmengsel<br />

uitgestrooid met 54 soorten zaad. Van die 54 zijn er op de oevers 14 soorten niet teruggevonden en in<br />

de weilandjes 26 . Zie hoofdstukken 5, 6 en 7. Op de weilandjes komt maar één soort voor die niet op<br />

de oevers is gevonden. Dat is Zandblauwtje, maar dat zijn er maar een paar. Over het geheel gezien<br />

zijn er dus 41 van de 54 soorten zaad opgekomen.<br />

Er zijn aqua-floramatten met 16 soorten rond 7 poelen aangebracht. Er zijn 10 poelen maar bij drie<br />

poel zijn geen matten aangebracht. Zwanenbloem is niet gevonden. Er blijven dus 15 soorten over die<br />

wel zijn gevonden. Zie hoofdstuk 5 en 8.<br />

Zaadmengsel en matten samen bevatten totaal 54 + 16 = 70 soorten. Totaal zijn hiervan 41 +15 = 56<br />

wel gevonden en 14 niet. 56 Is circa 15% van het totale aantal van 382 soorten . Dat geeft aan dat de<br />

natuur op eigen kracht ook al een grote soortenrijkdom geeft. Een interessante vraag is hoeveel<br />

soorten gevonden zouden zijn als er geen zaadmengsel en matten waren geweest? Hiertoe zouden<br />

zeker Duizendblad en Gewoon biggenkruid behoren.<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> heeft over de hele lengte een tamelijk gelijkvormig profiel, maar in dat profiel komen<br />

natte en droge zones voor. Dat verklaart voor een deel waarom er zo’n groot aantal soorten<br />

aangetroffen zijn . Het zaadmengsel heeft, zoals hiervoor al is aangegeven, daartoe maar beperkt<br />

bijgedragen. Mogelijke andere invloedsfactoren zijn het maaibeleid, verschil in betreding van de<br />

oevers (hondenuitlaatpaden), verschillen in bodemgesteldheid, vervuiling door strooizout en<br />

opspattend water langs de Ringweg enz .<br />

In het <strong>Valleikanaal</strong> zelf komen bijna geen planten voor. De planten die er voorkomen groeien vanuit de<br />

oever. Het gevonden kroos zat altijd verscholen tussen oeverplanten. Er zijn maar weinig soorten die<br />

zich kunnen handhaven in het <strong>Valleikanaal</strong> en dat komt door de grote stroomsnelheid van het water<br />

en de grote diepte (scherpe gradiënt). In de poelen groeien meer soorten omdat de oevers daar<br />

geleidelijker aflopen naar het midden.<br />

Op de oevers aan de stadszijde staan 20 soorten minder dan op de oevers aan de zijde van de<br />

buitenwijken. Als de plas-draszones in de wijk Schothorst buiten beschouwing worden gelaten het<br />

verschil nog 15 waarvan 3 soorten uit het zaadmengsel voortkomen. Die aantallen zijn berekend door<br />

voor elke oever apart het gemiddelde van subvaktotalen uit te rekenen. Een verklaring voor het<br />

39


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

verschil is niet gevonden. Mogelijk is de variatie in bomen en struiken een oorzaak, maar dat is niet<br />

mee onderzocht.<br />

Tot de vegetatie zijn ook de laanbomen en struiken gerekend. Bij de struiken kan onderscheid<br />

gemaakt worden tussen die, welke direct langs het water staan (Schietwilg, Es, Boswilg enz.) èn<br />

struiken die hoger op het talud of op de bermstrook tussen het talud en de auto- of fietswegen staan<br />

(Sporkehout, Eenstijlige meidoorn enz.) Het meeste is aangeplant Als die bomen en struiken door<br />

mogen groeien dan worden de oevers en poelen dichte houtwallen en bosjes<br />

Tijdens de inventarisatie is een aantal niet alledaagse soorten aangetroffen. Van sommige<br />

interessante soorten zijn in hoofdstuk 10 foto’s opgenomen. Achter de naam is met een code<br />

aangegeven of ze in het zaadmengsel, dan wel in de aquafloramatten zaten.<br />

Opvallend is dat de biodiversiteit langs de waterlijn sterk toeneemt, als er verstoring optreedt in de<br />

hoog opgaande, gesloten vegetatie (visstekken). Voorbeelden van hoogopgaande vegetatie zijn Riet,<br />

Grote lisdodde en Schiet- en Boswilg. Als dat uit oogpunt van beheer gewenst is zou daar met het<br />

maaien rekening mee gehouden kunnen worden. Bijvoorbeeld plaatselijk vaker maaien tot aan het<br />

water.<br />

Op een aantal locaties komen bijzondere vegetaties voor. Zoals Hertshoorn weegbree en Deens<br />

lepelblad op locaties, waar in de winter zout gestrooid wordt. In hoofdstuk 10 zijn een aantal van die<br />

locaties beschreven.<br />

Tot slot is onderzocht of de vegetatie langs het <strong>Valleikanaal</strong> en in en rond de poelen te onderscheiden<br />

is naar plantengemeenschappen. Van boven naar beneden is het profiel van het <strong>Valleikanaal</strong> te<br />

verdelen in 4 stroken met bijpassende plantenassociaties:<br />

1. bermstrook, vanaf het talud tot aan de rand van de weg of fietspad: Associatie van Engels raaigras<br />

en Grote weegbree en Vogelpootjes – associatie. De laatste is alleen aanwezig aan de stadszijde ter<br />

hoogte van de wijk Schothorst.<br />

2. het talud zelf: Wormkruid-associatie<br />

3. het natte deel tot aan het begin van het talud: Bosbies-associatie<br />

4. eerste 50 cm langs het water: Associatie van Moerasspirea en Valeriaan<br />

Ten aanzien van de poelen zijn nog geen plantengemeenschappen te herkennen. Daarvoor zijn er te<br />

weinig kensoorten gevonden. Zie verder hoofdstuk 11.<br />

Het zaaien van een bloemrijk mengsel levert optisch (beleving) een grote verrijking op, want de<br />

vegetatie die van nature opgroeit is veel minder bloemrijk. Dat wordt nog versterkt door het feit dat het<br />

bloemrijke mengsel vaak plaatselijk in hoge abundantie voorkomt. Met name de poelen met<br />

weilandjes en de plas-draszones zijn gebieden met prachtige vegetaties geworden.<br />

40


14. Bronnen<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Weeda, E.J., e.a. (2003), Atlas van plantengemeenschappen in Nederland, vier delen. Utrecht: KNNV<br />

Uitgeverij<br />

Arie van den Bremer 2008 : Wilde planten in de Gelderse Vallei en het Eemland; van knop tot dop :<br />

Koninklijke BDU Uitgevers BV Barneveld<br />

Ruud van der Meijden; Heukel’s Flora van Nederland : Wolters –Noordhoff 23ste druk<br />

41


Bijlage 1<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Totaal overzicht van soorten met hun abundantie<br />

In onderstaand tabel is per soort aangegeven in hoeveel subvakken deze voorkomt en in grote lijnen<br />

waar. Waarbij het totaal aantal subvakken 61 is. Dat geeft een indruk van het aantal keren dat een<br />

plant per soort voorkomt langs het hele <strong>Valleikanaal</strong>, inclusief de poelen. Met enige fantasie zou je dat<br />

de abundantie van een soort kunnen noemen.<br />

Regelnummer<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

1 Aarvederkruid 1 Incident in subvak 7d<br />

2 Acacia 1 Incident in subvak 6b<br />

42<br />

Bijzonderheden per soort<br />

3 Akkerdistel 45 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

4 Akkerkers 4 Incidenten in subvakken 1a, 3a, 2ab en 2ac<br />

5 Akkerkool 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

6 Akkermelkdistel 1 Incident in subvak 9b. Bij spoorlijntunnel<br />

7 Akkervergeet mij nietje 4 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

8 Akkerviooltje 3 Incidenten in dsubvakken 5b, 8a en 9d<br />

9 Akkerwinde 4 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

10 Amerikaans krent. boom. 4 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

11 Amerikaanse eik 2 Incidenten in subvakken 1a en 7b<br />

12 Amerikaanse vogelkers 5 Alleen tussen spoorlijn en Eem<br />

13 Avondkoekoeksbloem 2 Incidenten in subvakken 2ba en 9d<br />

14 Beekpunge 8 Het meest in vak 11<br />

15 Beklierde basterdwederik 5 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

16 Beklierde duizendknoop 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

17 Bermooievaarsbek 2 Incident in subvakken 1a en 6b<br />

18 Beuk 3 Incidenten in subvakken 6b, 12b en 13b<br />

19 Bezemkruiskruid 12 Alleen in de vakken 8 tot en met 11 (Liendert en Schothorst)<br />

20 Biezenknoppen 1 Incident in subvak 1a<br />

21 Bijvoet 42 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

22 Bitterzoet 16 Gelijkmatig verdeeld in de vakken 3 tot en met 11<br />

23<br />

Blaartrekkende<br />

boterbloem<br />

19<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

24 Blaassilene 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

25 Blauw glidkruid 3 Incidenten in subvakken 7b, 9d en 10a<br />

26 Bleekgele droogbloem 1 Incident in subvak 7c<br />

27 Bleke klaproos 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

28 Bloedooievaarsbek 2 Spoorwegkruising<br />

29 Boerenwormkruid 23 Willekeurig verspreid over de vakken 6 tot en met 12<br />

30 Bonte wikke 8 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

31 Borstelbies 1 Incident in subvak 11a<br />

32 Bosandoorn 5 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />

33 Bosbies 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

34 Bosrank 1 Incident in subvak 8d<br />

35 Bosveldkers 19 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in varierende dichtheid<br />

36 Boswilg 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

37 Brede stekelvaren 1 Incident in subvak 13d<br />

38 Brede wespenorchis 7 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />

39 Brem 1 Incident in subvak 13c<br />

40 Bronkruid 1 Incident in subvak 11b<br />

41 Brunel 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in varierende dichtheid<br />

42 Buntgras 2 Incidenten in de subvakken 4c en6b<br />

43 Canadapopulier 4 Incidenten in de subvakken 2ac, 2bb, 3a en 13a


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

43<br />

Bijzonderheden per soort<br />

44 Canadese fijnstraal 38 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

45 Canadese populier 1 Incident in subvak 9d<br />

46 Cichorei 3 Incidenten in subvakken1a, 2bc en 7c<br />

47 Citroengele honingklaver 5 4 x in vak 1<br />

48 Dagkoekoeksbloem 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

49 Dauwbraam 1 Incident in subvak 4d<br />

50 Deens lepelblad 2 Langs de Ringweg stadzijde ter hoogte van de wijk Schothorst<br />

51 Dolle kervel 2 Incidenten in vak 12<br />

52 Dotterbloem 10 Willekeurig verspreid maar bijna altijd een exemplaar per locatie<br />

53 Duizendblad 45 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

54 Echte kamille 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

55 Echte koekoeksbloem 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor behalve in de vakken 12 en 13<br />

56 Echte valeriaan 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

57 Eenstijlige meidoorn 15 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

58 Egelantierroos 2 Incidenten bij de subvakken9b en 9d bij Spoortunnel<br />

59 Egelboterbloem 1 Incident in subvak 7d<br />

60 Elzenzegge 1 Incident in subvak 2bb<br />

61 Engels raaigras 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid behalve vak 13<br />

62 Es 24 Komt overal voor, zowel langs het water als in de vorm van laanbomen<br />

63 Europese hanenpoot 1 Incident in subvak 9a<br />

64 Fijn schapengras 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig in onbekende dichtheid<br />

65 Fijne ooievaarsbek 1 Incident in subvak 1a<br />

66 Fioringras 3 Incidenten in subvakken 4c, 12a en 12b<br />

67 Fluitenkruid 36 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

68 Fluweelboom 1 Incident in subvak 9a<br />

69 Framboos 3 Incidenten in subvakken 6a, 7e en 8a<br />

70 Geel nagelkruid 4 Incidenten in de subvakken 8a, 10a, 11a en 12b<br />

71 Gekielde dravik 4 Incidenten in de subvakken2bc, 4a, 4b eb 7b<br />

72 Gekroesde melkdistel 15 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

73 Gelderse roos 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

74 Gele kamille 2 Incidenten in subvakken 1a en 6c<br />

75 Gele lis 32 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

76 Gele morgenster 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

77 Gele mosterd 1 Incident in subvak 7b<br />

78 Gele plomp 10 Willekeurig verspreid met onbekende dichtheid<br />

79 Gele waterkers 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

80 Gestreepte witbol 43 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

81 Gevleugeld helmkruid 2 Incidenten in subvakken 6d en 11a<br />

82 Gevleugeld hertshooi 5 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />

83 Gewone berenklauw 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

84 Gewone braam 26 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

85 Gewone commelina 1 Incident in vak 11a<br />

86 Gewone engelwortel 34 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

87 Gewone ereprijs 7 Willekeurig verspreid met variërende dichtheid<br />

88 Gewone esdoorn 1 Incident in subvak 13j<br />

89 Gewone hennepnetel 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

90 Gewone hoornbloem 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

91<br />

Gewone klit 14<br />

Komt over de hele lengte voor met de grootste dichtheid in de subvakken 1, 2a en<br />

2b<br />

92 Gewone margriet 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

93 Gewone melkdistel 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

94 Gewone ossentong 5 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />

95 Gewone raket 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

44<br />

Bijzonderheden per soort<br />

96 Gewone rolklaver 5 Willekeurig verspreid in varierende dichtheid<br />

97 Gewone smeerwortel 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

98 Gewone spurrie 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

99 Gewone steenraket 2 Incidenten in subvakken 7a en 8a<br />

100 Gewone veldbies 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

101 Gewone vlier 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

102 Gewone vogelkers 1 Incident in subvak 13j<br />

103 Gewone waterbies 1 Incident in subvak 1d<br />

104 Gewone zandmuur 4 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

105 Gewoon barbarakruid 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

106 Gewoon biggekruid 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

107 Gewoon reukgras 36 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

108 Gewoon speenkruid 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

109 Gewoon sterrenkroos 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

110 Gewoon struisgras 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

111 Gewoon varkensgras 30 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

112 Glad vingergras 3 Willekeurig verspreid in variërende dichtheid<br />

113 Glad walstro 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

114 Gladde witbol 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

115<br />

Glanshaver 24<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid behalve vakken<br />

12 en 13<br />

116 Grasmuur 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

117 Grauwe abeel 5 Vooral in vak 2 als gevolg van veel opslag<br />

118 Grauwe wilg 1 Incident in subvak 7b<br />

119 Greppelrus 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

120 Grijskruid 2 Heel veel in subvak 13 c<br />

121 Grof hoornblad 5 Willekeurig verspreid in het water<br />

122 Groot hoefblad 1 Incident in subvak 1c<br />

123 Groot kaasjeskruid 1 Incident in subvak 4a<br />

206 Grote kroosvaren 4 Incidenteel in het Kanaal<br />

124 Groot streepzaad 7 Willekeurig verspreid tussen A28 en Liendertseweg<br />

125 Grote brandnetel 47 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

126 Grote egelskop 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

127 Grote ereprijs 1 Incident in subvak 1a<br />

128 Grote kattenstaart 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid<br />

129 Grote klaproos 1 Incident in subvak 11a<br />

130 Grote kroosvaren 12 Vooral in vak 9<br />

131 Grote lisdodde 30 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

132<br />

Grote ratelaar 10<br />

Komt over de hele lengt voor in hoge dichtheid met nadruk op weilende rond<br />

poelen<br />

133 Grote teunisbloem 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

134 Grote vossenstaart 6 Komt gelijkmatig voor in variërende dichtheid in de vakken 1 tot en met 8<br />

135 Grote watereppe 3 Incidenten in de subvakken 2ab, 7a en13a<br />

136 Grote waterweegbree 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

137<br />

Grote wederik 13<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid behalve vakken 12 en<br />

13<br />

138 Grote weegbree 37 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

139 Haagbeuk 2 Incidenten in de subvak 6b en 7b<br />

140 Haagliguster 1 Incident in subvak 13b<br />

141 Haagwinde 38 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

142 Haarfonteinkruid 1 Incident in subvak 2bc (determinatie niet zeker)<br />

143 Handjesgras 2 Incidenten in de subvak 9a en 9c<br />

144 Harig knopkruid 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

145 Harig vingergras 1 Incident in subvak 7a


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

45<br />

Bijzonderheden per soort<br />

146 Harig wilgenroosje 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

147 Hazelaar 7 Willekeurig verspreid in lage dichtheid Bijna altijd 1per subvak<br />

148 Hazenpootje 19 Willekeurig verspreid invarierende dichtheid in vooral de vakken 7 tot en met 12<br />

149 Hazenzegge 7 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

150 Heelblaadjes * 5 De meeste in de vakken1 tot en met 3<br />

151 Heermoes 36 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

152 Herderstasje 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

153 Herik 2 Incident in vak 2b<br />

154 Hertshoornweegbree 10 De meeste in de vakken 5 tot en met 12<br />

155 Hoge cyperzegge 11 Incidenteel alleen in de vakken 1 tot en met 7<br />

156 Hollandse iep 3 Laanbomen<br />

157 Hollandse linde 1 Laanbomen<br />

158 Hondsdraf 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in aanzienlijke dichtheid<br />

159 Hondsroos 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

160 Hoog struisgras 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

161 Hop 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

162 Hopklaver 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

163 Hulst 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

164 Ijle dravik 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

165 Ijle zegge 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

166 Inkarnaatklaver 1 Incident in subvak 1a<br />

167 Italiaans raaigras 6 Incidenteel alleen in de vakken 1 tot en met 4<br />

168 Italiaanse populier 1 Incident in vak sub 13d<br />

169 Jacobskruiskruid 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

170 Japanse duizendknoop 5 Heel erg veel in vak 6<br />

171 Japanse wijnbes 3 Incidenten in subvakken 6b, 8a en 9a<br />

172 Judaspenning 1 Incident in subvak 13j<br />

173 Kaal knopkruid 5 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

174 Kale jonker 4 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

175 Kalmoes 6 Alleen tussen A28 en vak 8<br />

176 Kamgras 3 Incidenten in subvakken 1a, 1c en 7a<br />

177 Katwilg 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

178 Kikkerbeet 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

179 Kleefkruid 35 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

180 Klein hoefblad 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

181 Klein kroos 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

182 Klein kruiskruid 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

183 Klein springzaad 3 Incidenten in subvakken 2ab, 2ac en 2bb<br />

184 Klein streepzaad 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

185 Klein vogelpootje 14 Vooral in de vakken 5 tot en met 12 in hoge dichtheid (stadzijde)<br />

186 Kleine egelskop 5 Vooral in de subvakken 1, 2a en 2b bij de A28 in lage dichtheid (in Leusden veel)<br />

187 Kleine klaver 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij hoge dichtheid<br />

188 Kleine lisdodde 9 Vooral in de vakken 2 tot en met 7 variërende dichtheid<br />

189 Kleine ooievaarsbek 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid<br />

190 Kleine varkenskers 6 Willekeurig verspreid met in variërende dichtheid<br />

191 Kleine veldkers 2 Incidenten in subvakken 1a en 9d<br />

192 Kleine watereppe 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

193 Kleverig kruiskruid 2 Incidenten in subvakken 8a en 9d<br />

194 Klimop 4 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

195 Klimop ereprijs 6 Willekeurig verspreid in variërende dichtheid<br />

196 Kluwenzuring 7 Vooral in de vakken 5 tot en met 10 in lage dichtheid<br />

197 Knikkend tandzaad 6 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

46<br />

Bijzonderheden per soort<br />

198 Knoopkruid 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid . Niet vakken 12 en 13<br />

199 Knopig helmkruid 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

200 Kompassla 6 Vooral in de vakken 8 en 9 (spoortunnel)<br />

201 Koninginnenkruid 32 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij hoge dichtheid<br />

202 Korenbloem 2 Incidenten in subvakken 1a en 10a<br />

203 Korrelganzenvoet 1 Incident in subvak 13c<br />

204 Kraailook 2 Incidenten in subvakken 5b en 7b<br />

205 Kromhals 1 Incident in subvak 12a<br />

207 Kropaar 41 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

208 Kruipende boterbloem 40 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

209 Kruipertje 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

210 Kruldistel 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

211 Krulzuring 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

212 Kweek 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

213 Langbaardgras 3 Incidenten in subvakken 2bc, 11a en 11b<br />

214 Late guldenroede 3 Incidenten in subvakken 6a, 9b en 9d<br />

215 Laurierwilg 4 Incidenten in subvakken 3b, 4b, 6a en 9c<br />

216 Lidrus 7 Veel in subvak 6b<br />

217 Liesgras 35 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

218 Liggende vetmuur 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

219 Lijsterbes 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

220 Look zonder look 3 Incidenten in subvakken 2ab, 7b en 12c<br />

221 Luzerne 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

222 Maarts viooltje 2 Incidenten in subvakken 6b en 8a<br />

223 Madeliefje 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

224 Mannagras 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

225 Mannetjesvaren 2 Incidenten in subvakken 8b en 9d<br />

226 Mattenbies 2 Incidenten in subvakken 5a en 6d<br />

227 Meelbes 1 Incidenten in subvak 2aa<br />

228 Melganzenvoet 29 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />

229 Melkeppe 2 Incidenten in subvakken 4b en 11a<br />

230 Middelste teunisbloem 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

231 Moerasandoorn 28 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />

232 Moerascypres 1 Incident in subvak 7b<br />

233 Moerasdroogbloem 1 Incident in subvak 7a<br />

234 Moeraseik 2 Laanbomen in subvakken 2bb en 7e<br />

235 Moeraskers 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid tussen A28 en vak 8<br />

236 Moerasrolklaver 35 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />

237 Moerasspirea 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

238 Moerasvergeet-mij-nietje 31 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />

239 Moeraswalstro 1 Incident in subvak 4b<br />

240 Moeraswederik 4 Incidenten in subvakken 4d, 6d, 7d en 11b<br />

241 Moeraszegge 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

242 Moespimpernel 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. In vak 1a vrij veel<br />

243 Muizenoortje 4 Incidenten in subvakken 3d, 9c, 1b en 12a<br />

244 Muskuskaasjeskruid 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

245 Muurpeper 1 Incident in subvak 9c<br />

246 Muursla 1 Incident in subvak 9b<br />

247 Oeverzegge 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

248 Okkernoot 1 Incident in subvak 3c. Laanboom<br />

249 Paardenbloem 43 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

250 Paardenbloemstreepzaad 1 Incident in subvak 6c


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

47<br />

Bijzonderheden per soort<br />

251 Paardenkastanje 3 Incidenen in subvakken 3b, 4a en 7d. Laanboom<br />

252 Paarse dovenetel 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

253 Pastinaak 3 Incidenten in subvakken 8a, 9b en 9d. Spoortunnel<br />

254 Peen 2 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

255 Perenboom 2 Incidenten in subvakken 13c en 13d. Bomen in weilandje<br />

256 Perzikkruid 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

257 Pijlkruid 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid in <strong>Valleikanaal</strong><br />

258 Pinksterbloem 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

259 Pitrus 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

260<br />

Pluimzegge 6<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Een pol per<br />

locatie<br />

261 Poelruit 2 Incidenten in subvakken 2bb en 9d<br />

262 Puntkroos 2 Incident in vak 7<br />

263<br />

Purper leverkruid 5<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Een pol per<br />

locatie<br />

264 Raapzaad 4 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

265 Ratelpopulier 3 Incidenten in subvakken 2ba, 4a en 4c<br />

266 Rechte rolklaver 2 Incinete i n de vakken 11b en 12a<br />

267 Reigersbek 22 Komt over de hele lengte voor met grootste dichtheid in de vakken 8 tot en met 12<br />

268 Reukloze kamille 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

269 Reuzenberenklauw 2 Incidenten in subvakken 2bb en 8a<br />

270 Ridderzuring 43 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

271 Riet 37 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in bijna altijd hoge dichtheid<br />

272 Rietgras 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vaak beperkte dichtheid<br />

273 Rietzwenkgras 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

274 Rimpelroos 3 Incidenten in subvakken 9d, 12b en 13b<br />

275 Ringelwikke 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

276 Robertskruid 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

277 Rode kamperfoelie 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

278 Rode klaver 41 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

279 Rode kornoelje 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

280 Rode schijnspurrie 3 Incidenten in subvakken 5a, 7a en 12a<br />

281 Rode waterereprijs 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

282 Roedekattenstaart 3 Incidenten in subvakken 6d, 7d en 10a<br />

283 Rood zwenkgras 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

284 Ruig schapengras 1 Incident in subvak 7c<br />

285 Ruige zegge 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

286 Ruw beemdgras 15 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

287<br />

Ruwe berk 4<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Zie ook zachte<br />

Bberk<br />

288 Ruwe bies 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

289 Schapenzuring 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

290 Scharlakeneik 2 Incident in vak 1a en 1b<br />

291 Schermhavikskruid 3 Incidenten in subvakken 6c, 7d en 10a<br />

292 Scherpe boterbloem 34 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

293 Scherpe zegge 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

294 Schietwilg 37 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid. Oeverbeplanting<br />

295 Schijfkamille 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

296 Schildereprijs 1 Incident in subvak 7d<br />

297 Sint Janskruid 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

298 Slangenkruid 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

299 Slanke anjer 1 Incident in subvak 10a<br />

300 Slanke waterkers 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

301 Sleedoorn 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

302 Smalle waterpest 3 Incidenten in subvakken 6d, 7f en 9c<br />

48<br />

Bijzonderheden per soort<br />

303 Smalle weegbree 46 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

304<br />

Smalle wikke (of<br />

vergeten)<br />

16<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

305 Spaanse aak 5 Incidenten in de vakken 7 tot en met 13<br />

306 Speerdistel 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

307 Spiesmelde 2 Incidenten in subvakken 3a en 6b<br />

308 Sporkehout 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

309 Steenanjer 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

310 Stijve klaverzuring 1 Incident in subvak 5b<br />

311 Stinkende gouwe 2 Incidenten in subvakken 4b en 13g<br />

312 Stippelganzenvoet 2 Incidenten in subvakken 1c en 4c<br />

313 Stokroos 1 Incident in subvak 11a<br />

314 Straatgras 38 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

315 Tamme kastanje 2 Incidenten in subvakken 2aa en 2ba<br />

316 Tengere rus 4 Incidenten in de subvakken 2ac, 10a, 11a en 13 e<br />

317 Tijmereprijs 2 Incidenten in subvakken 1b en 3b<br />

318 Timoteegras 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

319 Trekrus 2 Incidenten in subvakken 2bd en 4d<br />

320 Treurberk 1 Incident in subvak 6b<br />

321 Treurwilg 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid. Een ex per locatie<br />

322 Uitstaande melde 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

323 Valse kamille 2 Incidenten in subvakken 1a en 1b<br />

324 Vederesdoorn 1 Incident in subvak 10a<br />

325 Veelbloemige roos 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

326 Veelbloemige veldbies 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

327 Veelkl. vergeet mij nietje 4 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

328 Veelwortelig kroos 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

329 Veenwortel bloeiend 1 Incident in subvak 1d<br />

330 Veenwortel niet bloeiend 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

331 Veerdelig tandzaad 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

332 Veldereprijs 19 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

333 Veldhondstong 1 Incident in subvak 11a<br />

334 Veldlathyrus 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

335 Veldrus 2 Incidenten in subvakken 10a en 11a<br />

336 Veldsla 1 Incident in subvak 5b<br />

337 Veldzuring 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

338 Vertakte leeuwentand 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

339 Vijfvingerkruid 1 Incident in subvak 3d<br />

340 Viltige basterdwederik 4 Incidenten in de subvakken 3d, 7c, 10a en 13c<br />

341 Vlasbekje 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

342 Vlinderstruik 1 Incident in subvak 8b<br />

343 Vogelmuur 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

344 Vogelwikke 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

345 Vroege haver 2 Incidenten in subvakken 4c en 13i<br />

346 Vroegeling 8 Vakken 9 tot en met 12 in hoge dichtheid<br />

347 Waterdrieblad 1 Incident in subvak 7d<br />

348 Waterkruiskruid 1 Incident in subvak 7d<br />

349 Waterlelie 2 Incidenten in subvak 7d en 7f<br />

350 Watermunt 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

351 Waterpeper 5 Incidenten in de subvakken 2bc, 7b, 9d en 11b<br />

352 Watertorkruid 1 Incident in subvak 7c<br />

353 Waterzuring 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

354 Wijfjesvaren 2 Incidenten in subvakken 10a en 13e<br />

355 Wilde bertram 2 Incidenten in subvakken 9c en 10a<br />

356 Wilde kamperfoeli 1 Incident in subvak 10a<br />

357 Wilde kardinaalsmuts 1 Incident in subvak 6b<br />

49<br />

Bijzonderheden per soort<br />

358 Wilgenroosje 4 Incidenten in de subvakken 6a, 8a, 8b en 9b<br />

359 Wit vetkruid 3 Incidenten in subvakken 8a, 8b en 9b<br />

360 Witte abeel 2 Incidenten in subvakken 2bb en 2bc<br />

361 Witte dovenetel 27 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

362 Witte honingklaver 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

363 Witte klaver 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

364 Wolfspoot 40 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

365 Wondklaver 3 Incidenten in subvakken 1a, 9b en 10a<br />

366<br />

Zachte berk 17<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Zie ook Ruwe<br />

berk<br />

367 Zachte dravik 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

368 Zachte duizendknoop 3 Incidenten in subvakken 1c, 1d en 11a<br />

369 Zachte ooievaarsbek 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

370 Zandblauwtje 3 Incidenten in subvakken 2bc, 4c en 10a<br />

371 Zandraket 22 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

372 Zeegroene rus 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

373 Zevenblad 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

374 Zilverhaver 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

375 Zomereik 24 Laanbomen<br />

376 Zomprus 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

377 Zompvergeet-mij-nietje 4 Incidenten in de subvakken 2bb, 3d, 6b en 7d<br />

378 Zwaluwtong 1 Incident in subvak 4a<br />

379 Zwanenbloem 1 Incident in subvak 2bc<br />

380 Zwart tandzaad 30 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

381 Zwarte els 40 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

382 Zwarte nachtschade 1 Incident in subvak 1b


Gemeente <strong>Amersfoort</strong><br />

Centrum voor Natuur<br />

en Milieu Educatie (CNME)<br />

Met de serie Natuur, Landschap en Milieu van <strong>Amersfoort</strong><br />

biedt de gemeente <strong>Amersfoort</strong> aan bewoners en natuur-<br />

en milieuorganisaties een platform om hun onderzoeken<br />

te publiceren.<br />

Postadres<br />

Postbus 4000<br />

3800 EA <strong>Amersfoort</strong><br />

Landgoed Schothorst<br />

Schothorsterlaan 21<br />

3822 NA <strong>Amersfoort</strong><br />

T 033 469 52 00<br />

E cnme@amersfoort.nl<br />

I www.amersfoort.nl/cnme

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!