Verslag plantenonderzoek Valleikanaal Amersfoort 2011
Verslag plantenonderzoek Valleikanaal Amersfoort 2011
Verslag plantenonderzoek Valleikanaal Amersfoort 2011
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
28<br />
Natuur, Landschap en Milieu<br />
van <strong>Amersfoort</strong><br />
Vegetatieonderzoek<br />
<strong>Valleikanaal</strong> <strong>Amersfoort</strong><br />
Werkgroep Wilde planten KNNV <strong>Amersfoort</strong> en omgeving
Met de serie “NATUUR, LANDSCHAP EN MILIEU van <strong>Amersfoort</strong>” biedt de gemeente <strong>Amersfoort</strong> aan bewoners<br />
en natuur-en milieuorganisaties een platform om hun inventarisatierapporten over flora, fauna, landschap en<br />
fysisch milieu van <strong>Amersfoort</strong> te publiceren.<br />
Aflevering 1 Vissen in de Polder Zeldert, door G.M. Dirkse & F. van Ommen (oktober 1980)<br />
Aflevering 2 Libellen, waargenomen in de Bosvijver Birkhoven, door L. Boon (november 1980)<br />
Aflevering 3 Bladmossen op betonnen wegpalen tussen <strong>Amersfoort</strong> en Hoogland, door G.M. Dirkse,<br />
J.W. van Vliet & V. van Laar (januari 1982)<br />
Aflevering 4 De begroeiing van de grachtmuren in <strong>Amersfoort</strong>, door G.M. Dirkse, V. van Laar,<br />
J. Muilwijk, J.L. Spier, J.W. van Vliet & J. Wisman (maart 1983)<br />
Aflevering 5 Nachtvlinders waargenomen in het Bos Birkhoven, door J.Th.M. Steinmetz &<br />
A.W. de Lange (januari 1984)<br />
Aflevering 6 De waterkwaliteit van de stadswateren in de wijken Randenbroek, Liendert en Rustenburg te<br />
<strong>Amersfoort</strong>, door J. Muilwijk, P. Cornelissen & D. Gillissen (april 1988)<br />
Aflevering 7 De waterkwaliteit van de stadswateren in de wijken Hoogland en Schothorst<br />
te <strong>Amersfoort</strong>, door J.W. Muilwijk, P. Cornelissen & D. Gillissen (juni 1989)<br />
Aflevering 8 Chemische kenmerken van het oppervlaktewater in het Stadspark Schothorst 1987/1988,<br />
door A. Grimbergen (juli 1989)<br />
Aflevering 9 Chemische kenmerken van het oppervlakte- en grondwater in het Stadspark Schothorst<br />
1988/1989 door A.H.M. Grimbergen (februari 1990)<br />
Aflevering 10 De waterkwaliteit van de beken en de grachten te <strong>Amersfoort</strong>, door J. Muilwijk,<br />
P. Cornelissen & D. Gillissen (mei 1990)<br />
Aflevering 11 Onderzoek naar de mogelijkheden voor “actief biologisch beheer” in een singel in een wijk<br />
Rustenburg te <strong>Amersfoort</strong>, door J. Muilwijk & R. Nederstigt (september 1990)<br />
Aflevering 12 Verspreiding en voorkomen van dagvlinders en libellen in en om <strong>Amersfoort</strong>,<br />
door A.E. Boon (oktober 1990)<br />
Aflevering 13 Macrofauna en visfauna in het stroomgebied van de Barneveldse Beek. Een vergelijking<br />
tussen de biologische waterkwaliteit in 1970/1971 en 1987, door R. Hadderingh & J. Muilwijk<br />
(december 1990)<br />
Aflevering 14 Vijf jaar inventarisatieonderzoek aan nachtvlinders op het Landgoed Schothorst<br />
(1985 t/m 1989), door H. Bosma (januari 1991)<br />
Aflevering 15 Flora en vegetatie van het Landgoed Coelhorst, door R. van Assema & H.J. Poppe<br />
(oktober 1992)<br />
Aflevering 16 De gevolgen van spoorlijnverbreding te <strong>Amersfoort</strong> voor natuur en landschap, in het bijzonder<br />
voor de fauna, door A.S. Couperus & V. van Laar (december 1992)<br />
Aflevering 17 De vogelfauna van het Bos Birkhoven en de Bokkeduinen, door Z. Bruijn (januari 1993)<br />
Aflevering 18 Water en waterdieren op het Landgoed Schothorst, door A.H.M. Grimbergen<br />
& A.A. Storm (augustus 1994)<br />
Aflevering 19 Nachtvlinderwaarnemingen op het Landgoed Schothorst 1985 tot en met 1999,<br />
door H. Bosma (juli 2000)<br />
Aflevering 20 De zoogdierfauna van het Stadspark Schothorst in 1988, door R.H.J.M. Nollen<br />
& W.J. Onck (november 2004)<br />
Aflevering 21 Inventarisatie van broedvogelterritoria in het Waterwingebied van <strong>Amersfoort</strong>,<br />
door G. van Haaff ( juli 2006)<br />
Aflevering 22 Inventarisatie van broedvogelterritoria in de <strong>Amersfoort</strong>se wijk Schothorst,<br />
door G. van Haaff ( augustus 2006)<br />
Aflevering 23 Dan liever de stad in. Vijf jaar (2002-2006) onderzoek in de <strong>Amersfoort</strong>se wijk Schothorst naar<br />
Eksters en Kraaien, door G. van Haaff (oktober 2007)<br />
Aflevering 24 De Vijver in het Stadspark Schothorst te <strong>Amersfoort</strong>. Een fysisch, chemisch en biologisch<br />
onderzoek van het water en de oevers in de periode 1989-2003. door A.H.M. Grimbergen, V.<br />
van Laar & G.J. van Schijndel (september 2008)<br />
Aflevering 25 Broedvogelinventarisatie 2007 van het Landgoed Coelhorst te <strong>Amersfoort</strong>,<br />
door André van Keken (januari 2009)<br />
Aflevering 26 Broedvogelinventarisatie 2007 van het Stadspark Schothorst te <strong>Amersfoort</strong>,<br />
door Gerard van Haaff (januari 2009)<br />
Aflevering 27 Broedvogelinventarisatie 2009 Hoogland West, door Gerard van Haaff (mei 2010)<br />
Aflevering 28 Vegetatieonderzoek <strong>Valleikanaal</strong> <strong>Amersfoort</strong> door Werkgroep Wilde planten KNNV <strong>Amersfoort</strong><br />
en omgeving (maart 2012)<br />
Tekst en foto’s veldwerk : Arie van den Bremer (tenzij anders vermeld bij de hoofdstukken)<br />
Tekstadviseurs: Kees Both, Tom Huijbregts, Joop de Wilde.<br />
Veldwerk: Arie van den Bremer (coördinatie), Joop de Wilde, Tom Huijbregts, Gert Lodewijk,<br />
Loes Dieben, Geert Hurkens, Kees Quaadgras, Kees Both, Atty van Dijk, Wout de<br />
Jong, Bart Iping, Gabrielle Bartelsen<br />
Tekstcorrectie en opmaak: Tineke van Schijndel en Loes Dieben<br />
Kaartmateriaal: Erik van Beers<br />
Ontwerp omslag: Sonja Kamer www.dsignkamer.nl<br />
Druk: Mailfors
VEGETATIEONDERZOEK<br />
VALLEIKANAAL<br />
AMERSFOORT<br />
Werkgroep Wilde planten KNNV <strong>Amersfoort</strong> en omgeving<br />
Maart 2012
Inhoud<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Voorwoord ............................................................................................................................. 1<br />
1. Inleiding ............................................................................................................................. 2<br />
2. Gebiedsbeschrijving .......................................................................................................... 3<br />
2.1 De geschiedenis van het <strong>Valleikanaal</strong> ......................................................................... 3<br />
2.2 Functie van het <strong>Valleikanaal</strong> ........................................................................................ 4<br />
2.3 Het <strong>Valleikanaal</strong> als ecologische verbindingszone ....................................................... 4<br />
2.4 De werkzaamheden die zijn uitgevoerd bij de herinrichting. ......................................... 5<br />
2.5. Wat er is aangeplant en ingezaaid. ............................................................................. 7<br />
2.6 Onderzoeksgebied in kaart .......................................................................................... 9<br />
3. Werkwijze .........................................................................................................................15<br />
3.1 Organisatie .................................................................................................................15<br />
3.2 Aanpak onderzoek ......................................................................................................15<br />
3.3 Betrouwbaarheid van de resultaten ............................................................................16<br />
4. Totaal aantal plantensoorten per vak en per subvak.........................................................17<br />
5. Resultaten van het gebruiken van zaadmengels en aquafloramatten ...............................20<br />
6. Zaadmengsels op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> ............................................................22<br />
7. Zaadmengsels op de weilandjes (vaak bij poelen) ............................................................25<br />
8. Aquafloramatten op de randen van de poelen. .................................................................28<br />
9. Bomen en struiken langs het <strong>Valleikanaal</strong> ........................................................................30<br />
9.1 Oeverstruiken .............................................................................................................30<br />
9.2 Laanbomen ................................................................................................................30<br />
9.3 Struikgewas ................................................................................................................30<br />
9.4 Bospercelen ...............................................................................................................30<br />
10. Enkele bijzondere plantensoorten ...................................................................................31<br />
11. Locaties met interessante vegetaties ..............................................................................33<br />
11.1 Wat zijn interessante locaties ...................................................................................33<br />
11.2 Beschrijving van interessante locaties ......................................................................33<br />
12. Plantengemeenschappen ...............................................................................................35<br />
12.1 Wat zijn plantengemeenschappen? ..........................................................................35<br />
12.2 Enkele plantengemeenschappen langs het <strong>Valleikanaal</strong> ..........................................36<br />
12.3 Plantengemeenschappen bij de poelen ....................................................................37<br />
12.4 Locatie van de associaties langs het <strong>Valleikanaal</strong>.....................................................37<br />
13. Samenvatting met conclusies .........................................................................................39<br />
14. Bronnen ..........................................................................................................................41<br />
Bijlage 1 ...............................................................................................................................42
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT
Voorwoord<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Eind 2010 heeft de afdeling milieu van de gemeente <strong>Amersfoort</strong>, vertegenwoordigd door mevrouw<br />
Renée van Assema, aan de KNNV afdeling <strong>Amersfoort</strong> e.o. gevraagd een vegetatieonderzoek uit te<br />
voeren. Aan dat verzoek is graag voldaan omdat dit type onderzoek geheel past in de doelstellingen<br />
van de KNNV, namelijk natuurbeleving, -studie en -onderzoek en kennisoverdracht. Aangezien het<br />
onderzoek betrekking had op vegetatie is daarvoor een aparte plantenwerkgroep in het leven<br />
geroepen.<br />
Over de KNNV.<br />
De Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, KNNV, is<br />
een vereniging van mensen die iets hebben met de natuur. Ze willen<br />
de natuur beleven, proberen te begrijpen en beschermen. Daarom<br />
zijn de leden van de KNNV vaak buiten in het veld te vinden. De<br />
KNNV is al meer dan 100 jaar de vereniging voor veldbiologie in<br />
Nederland.<br />
Het beschermen en bewaken van de natuur in ons land zien wij als<br />
een belangrijke taak voor alle natuurorganisaties. Wij zijn van mening<br />
dat de natuur pas effectief beschermd kan worden door de natuur te<br />
onderzoeken. De afdelingen van de KNNV richten zich daarom vooral<br />
op natuurstudie via werkgroepen van planten, insecten, vogels, mossen enz.<br />
De KNNV is een veelzijdige vereniging. Belangstelling voor en kennis van de natuur gaan hand in<br />
hand. Jong en oud kunnen er terecht. Zowel vakmensen als liefhebbers die meer willen weten, zijn er<br />
te vinden. Leden van de KNNV ontvangen het verenigingsblad Natura, dat 6 keer per jaar verschijnt.<br />
Hierin staan informatieve artikelen over natuur, natuurbescherming, boekbesprekingen en het laatste<br />
nieuws uit de vereniging. Daarnaast ontvangen leden van KNNV <strong>Amersfoort</strong> e.o het afdelingsblad de<br />
Konvo, dat 8 tot 10 maal per jaar verschijnt. Dit blad staat ook in digitale vorm op de website.<br />
KNNV-leden krijgen forse kortingen op boeken uit de eigen landelijke KNNV-Uitgeverij.<br />
Meer informatie over de landelijke vereniging is te vinden op http://www.knnv.nl en over de<br />
<strong>Amersfoort</strong>se KNNV op http://www.knnv.nl/amersfoort.<br />
Afdeling <strong>Amersfoort</strong> en omgeving<br />
De <strong>Amersfoort</strong>se afdeling is opgericht in 1911 en bestaat in het jaar van dit vegetatieonderzoek dus<br />
100 jaar! Behalve de stad <strong>Amersfoort</strong> omvat de afdeling ook een vrij groot gebied eromheen. Er zijn<br />
zo’n honderd leden uit <strong>Amersfoort</strong> en wijde omgeving.<br />
De hoofdactiviteiten van de afdeling bestaan uit cursussen, inventarisatieprojecten,<br />
werkgroepbijeenkomsten, natuurlezingen en excursies. Wij werken daarbij samen met het IVN<br />
<strong>Amersfoort</strong> en de milieucentra Landgoed Schothorst in <strong>Amersfoort</strong> en De Schoolsteeg in Leusden.<br />
Arie van den Bremer, voorzitter KNNV <strong>Amersfoort</strong> en omgeving.<br />
1
1. Inleiding<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Eind 2010 heeft de KNNV <strong>Amersfoort</strong> e.o het verzoek gekregen een vegetatieonderzoek uit te voeren<br />
langs het <strong>Valleikanaal</strong> en de aanliggende poelen. Het gaat daarbij om 4 kilometer kanaal, (dus 8<br />
kilometer oever), vanaf Rijksweg A28 in het zuiden tot de rivier de Eem in het noorden, alsmede een<br />
aantal aanliggende poelen. Aanleiding voor de vraag was of het <strong>Valleikanaal</strong>, dat enkele jaren<br />
geleden is heringericht, zou kunnen functioneren als ecologische verbindingszone. De steile oevers<br />
zijn omgevormd tot flauwe natuurvriendelijke oevers en in de nabijheid zijn poelen aangelegd. Her en<br />
der is de bovenste bodemlaag afgevoerd om de bodem te verschralen. Op de oevers van het<br />
<strong>Valleikanaal</strong> en de weiden rondom de meeste poelen is vervolgens een zaadmengsel uitgestrooid. Op<br />
de oevers van de poelen zijn aquafloramatten aangebracht. De vraag was nu wat het effect van deze<br />
maatregelen en het aanbrengen van zaad en aquafloramatten is geweest. Kortom welke vegetatie is<br />
nu aanwezig, wat kun je daarvan leren en welke conclusies kunnen worden getrokken.<br />
Dit rapport beschrijft eerst de geschiedenis van het onderzoeksgebied.<br />
Daarna komt de werkwijze aan de orde. De resultaten van het veldwerk, zoals het totaal aantal<br />
soorten, het resultaat van het zaaien, de soortenrijke en soortarme plekken en de indeling van de<br />
soorten in vegetatietypes en waar ze voorkomen, worden vervolgens op diverse manieren bekeken en<br />
geanalyseerd,<br />
Tot slot worden er conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.<br />
2
2. Gebiedsbeschrijving<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
2.1 De geschiedenis van het <strong>Valleikanaal</strong><br />
bron: website www.valleikanaal.nl<br />
Het <strong>Valleikanaal</strong> is tussen 1935 en 1941 gegraven om de afwatering in de Gelderse Vallei te<br />
verbeteren. Er was tot die tijd in het gebied regelmatig wateroverlast. Bij de aanleg van het kanaal is<br />
zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande watergangen. Deze werden verdiept en verbreed.<br />
Het <strong>Valleikanaal</strong> kwam te liggen langs de Grebbelinie, waar al een gracht lag.<br />
Aanleg <strong>Valleikanaal</strong> in 1939<br />
In de zestiende eeuw werd in de omgeving van Veenendaal veel turf weg gegraven, waardoor het<br />
maaiveld meters lager kwam te liggen. De hele waterhuishouding raakte hierdoor verstoord. Voorheen<br />
liep het water door de Bisschop Davidsgrift naar de Grebbe en zo de Rijn in. Nu was de helling in het<br />
terrein verdwenen en werd het steeds moeilijker om op de Rijn af te wateren. De enige oplossing zou<br />
zijn om een kanaal te graven naar het noorden, richting de Eem.<br />
In het noorden zaten ze echter niet te wachten op deze plannen. Daar hadden ze hun eigen<br />
problemen met het water. Bovendien was het daar Utrecht, in die tijd min of meer een andere staat.<br />
Gelderland in het zuiden had echter een middel om druk uit te oefenen op Utrecht. Gelderland was<br />
verantwoordelijk voor de Grebbedijk. Als deze doorbrak, liep het water direct door naar het noorden en<br />
gaf daar de meeste overlast. In de loop van de zeventiende eeuw brak de Grebbedijk een aantal keer<br />
door en stond het gebied tot aan <strong>Amersfoort</strong> onder water.<br />
Utrecht wist daar wel iets op en besloot langs de provinciegrens een dijk aan te leggen: de Slaperdijk.<br />
Zo bleef het water in Gelderland staan, maar werd ook de gewone afwatering belemmerd.<br />
Onderhandelingen liepen keer op keer op niets uit.<br />
Pas door de aanleg van het <strong>Valleikanaal</strong> werd het probleem van de afwatering opgelost. De aanleg<br />
van het <strong>Valleikanaal</strong> werd mogelijk doordat in 1932 de Zuiderzee was afgesloten. Hierdoor kon de<br />
waterstand op het IJsselmeer op het gewenste peil worden gehouden, zodat afwatering van de Eem<br />
was verzekerd.<br />
3
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
2.2 Functie van het <strong>Valleikanaal</strong><br />
Bijna al het water uit de Gelderse Vallei stroomt via het <strong>Valleikanaal</strong> en de Eem het gebied van<br />
Waterschap Vallei & Eem uit. Het <strong>Valleikanaal</strong> heeft dus een belangrijke functie: het afvoeren van<br />
water. Zonder <strong>Valleikanaal</strong> zou de Gelderse Vallei regelmatig onder water staan. De laatste jaren<br />
heeft het <strong>Valleikanaal</strong> er een belangrijke functie bij gekregen: het verbinden van natuur. Veel planten<br />
en dieren vinden het prettig om langs of in het water te leven. Het <strong>Valleikanaal</strong> verbindt als een soort<br />
groen/blauw lint de natuur in het Eemland met de natuur in de Gelderse Vallei.<br />
2.3 Het <strong>Valleikanaal</strong> als ecologische verbindingszone<br />
Door: Renée van Assema<br />
Voor het behoud van de biodiversiteit in Nederland is eind vorige eeuw de Ecologische Hoofdstructuur<br />
bedacht. Een netwerk van grote groene gebieden en verbindingen daartussen. Dit groene netwerk is<br />
nodig om ook planten en dieren een kans te geven te overleven in ons drukke Nederland. In groene<br />
gebieden die geisoleerd liggen lopen planten en dieren namelijk eerder de kans om uit te sterven.<br />
Het <strong>Valleikanaal</strong> is zo’n ecologische verbindingszone (EVZ). Het <strong>Valleikanaal</strong> verbindt als een soort<br />
groen/blauw lint de natuur in het Eemland met de natuur in de Gelderse Vallei. Om het gebied<br />
geschikt te maken voor de soorten die er gebruik van moeten maken is het ooit zo strakke kanaal<br />
heringericht. De aanleg van de ecologische verbindingszone is een samenwerkingsproject tussen de<br />
gemeente <strong>Amersfoort</strong>, Waterschap Vallei & Eem, de provincie Utrecht en Het Utrechts Landschap.<br />
<strong>Valleikanaal</strong> kort na de verbreding in 1981 (foto Archief Eemland)<br />
De inrichting moet voldoen aan de eisen die een aantal doelsoorten aan hun leefgebied stellen. Als<br />
het voor de doelsoorten functioneert, dan profiteren er ook heel veel andere soorten van.<br />
Doelsoorten EVZ-<strong>Valleikanaal</strong><br />
Insecten: Oranjetipje, Kleine vuurvlinder, Argusvlinder, Hooibeestje (vlinders) en<br />
Weidebeekjuffer (libel).<br />
Vissen: Riviergrondel, Bermpje, Kleine modderkruiper, Grote Modderkruiper,<br />
Bittervoorn, Winde, Alver en Snoek.<br />
Amfibieën: Bruine kikker, Gewone pad en Groene kikker.<br />
Reptielen: Ringslang.<br />
Vogels: Fuut, Waterhoen, Meerkoet, Kleine karekiet, Bosrietzanger en Rietgors.<br />
Zoogdieren: Bosspitsmuis, Vleermuizen (Watervleermuis en Meervleermuis), Waterspitsmuis,<br />
Dwergmuis en Wezel.<br />
4
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Waaraan moet de verbinding in hoofdlijnen voldoen<br />
De verbindingszone bestaat uit een doorlopende verbinding via het water (o.a. voor vissen), maar ook<br />
uit een doorlopende oever. Een oever met poelen, moerasachtige gebieden, bloemrijke graslanden en<br />
natte zones met Riet of andere oevervegetatie Daar waar dit niet direct langs de Eem wordt<br />
gecreëerd, moet het verder landinwaarts worden gerealiseerd. Verder landinwaarts zijn nevengeulen<br />
(vergelijk Oude Eem) goede alternatieven.. De oever is belangrijk voor vlinders (o.a. Oranjetipje) en<br />
vogels (o.a. Kleine karekiet). Deze soorten zijn in staat om kleine barrières vliegend te overbruggen.<br />
Daarnaast is de oever van belang voor kleine zoogdieren zoals de Waterspitsmuis en Dwergmuis.<br />
Voor deze soorten vormen bruggen zonder doorgaande oever en wegen onoverbrugbare barrières.<br />
Faunapassages moeten gebruikt worden om deze te overbruggen.<br />
Bij de inrichting van een EVZ is een fijnmazige afwisseling van de volgende elementen cruciaal om de<br />
functionaliteit te kunnen waarborgen:<br />
- een aantal natte elementen in de vorm van poelen,<br />
- natte ruigte en riet,<br />
- structuurrijke bosranden en ruigtes,<br />
- faunapassages bij wegen en bruggen,<br />
- natuurvriendelijke oevers.<br />
2.4 De werkzaamheden die zijn uitgevoerd bij de herinrichting.<br />
Door: Renée van Assema<br />
Het herprofileren van het <strong>Valleikanaal</strong><br />
Het <strong>Valleikanaal</strong> in <strong>Amersfoort</strong> is de afgelopen jaren stap voor stap ingericht als ecologische<br />
verbindingszone. De oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> zijn in 2005 minder steil gemaakt voor diersoorten<br />
als libellen, kikkers, ringslangen en salamanders. Tijdens fase twee volgde de aanleg van poelen,<br />
plas-draszones, faunavoorzieningen en paden. Door de aanleg van diverse poelen en looprichels<br />
onder bruggen, voelen nu ook kleine zoogdieren, amfibieën en reptielen zich hier thuis. De uitvoering<br />
van deze tweede fase werd medio 2009 afgerond. In het voorjaar van 2010 werd nog het een en<br />
ander aan beplanting aangebracht.<br />
Verflauwde oever en net aangelegde poel (December 2008)<br />
Graven van 7 poelen<br />
Op verschillende plekken zijn poelen gegraven. Sommige liggen aan de zijde van de buitenwijken<br />
(Schuilenburg, Liendert en Schothorst), andere aan de centrumzijde van het kanaal. In het stilstaande,<br />
open water van de poelen voelen groene kikkers, bruine kikkers en padden zich thuis. De bruine<br />
kikker en de pad planten zich hier voort. Langs de waterkant kunnen veel plantensoorten groeien,<br />
5
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
zoals Fonteinkruid, Pijlkruid, Bitterzoet en Engelwortel. En wie weet ligt er op een zonnige dag ineens<br />
een Ringslang te zonnen in het gras naast de poel. Gelukkig is deze slang ongevaarlijk.<br />
Aanleg van 2 plas-draszones<br />
Het zijn geen poelen, geen slootjes en het is geen moeras. Een plas-draszone is een nat stuk oever<br />
op de overgang tussen ondiep water en drogere grond. Hier groeien de Dotterbloem, de Oeverzegge<br />
en Riet. En daarin zingt straks vast en zeker de Kleine karekiet. Dit altijd zingende vogeltje komt nu al<br />
voor in het landelijk gebied van Leusden en de wijk Randenbroek. Het zal zich zeker verder langs het<br />
<strong>Valleikanaal</strong> verplaatsen. De plas-draszones zijn aangelegd tussen de Holkerweg en Balladelaan, aan<br />
de wijkkant van Schothorst.<br />
Bunkers voor de vleermuizen<br />
Op twee plaatsen langs het kanaal zijn vleermuisbunkers<br />
aangelegd. Naar verwachting zal de natuur langs het<br />
kanaal veel kleine beestjes trekken die goed voedsel zijn<br />
voor vleermuizen. De Watervleermuis en mogelijk de<br />
Meervleermuis zijn te verwachten. Zij zullen ’s zomers<br />
over het water scheren op jacht naar insecten en ’s<br />
winters een winterverblijf vinden in de bunker.<br />
Loopplanken voor kleine zoogdieren<br />
Een reisroute langs het water werkt alleen als de hindernissen voor dieren te nemen zijn. Het<br />
<strong>Valleikanaal</strong> kent nogal wat bruggen en aan het eind een flinke stuw (Balladelaan). Om het voor<br />
dieren mogelijk te maken deze hindernissen te nemen, zijn bij alle bruggen faunavoorzieningen<br />
aangelegd. Vaak is het niet meer dan een loopplank of richel onder de brug door, maar voor dieren<br />
zijn het belangrijke hulpmiddelen.<br />
Vissen en stuwen<br />
Met behulp van stuwen regelt het waterschap het waterpeil in het <strong>Valleikanaal</strong>. De stuw bestaat uit<br />
een klep die het water tegenhoudt. Na veel regen en bij een hoog waterpeil, gaat de stuwklep omlaag<br />
zodat er meer water over de stuw kan wegstromen. Als het droger is en het waterpeil zakt, gaat de<br />
stuwklep omhoog om het water vast te houden. Zo voorkomt het waterschap in natte tijden<br />
wateroverlast en in droge tijden watertekort.<br />
Voor vissen is het belangrijk om via het <strong>Valleikanaal</strong> naar de beken te zwemmen om voort te planten.<br />
Om te zorgen dat de stuwen geen vissen tegenhouden zijn er vistrappen in de stuwen aangebracht.<br />
Stuw Balladelaan in <strong>Amersfoort</strong> met in het midden de vistrap<br />
Wandelpaden en bruggen<br />
Langs het <strong>Valleikanaal</strong> zijn de wandelpaden opgeknapt en enkele nieuwe paden aangelegd. Ter<br />
hoogte van de Van Randwijcklaan is een duiker vervangen door een brug met daaronder doorlopende<br />
oevers. Natuur in de stad is belangrijk voor planten en dieren, maar niet alleen planten en dieren<br />
profiteren van de nieuwe natuur; ook omwonenden kunnen genieten van deze natuur dwars door de<br />
stad.<br />
6
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
2.5. Wat er is aangeplant en ingezaaid.<br />
Door: Renée van Assema<br />
Er is gekozen om na al het grondwerk de natuur “een handje te helpen” door bomen en struiken aan te<br />
planten en een kruidenmengsel in te zaaien. Keuze van de soorten sluit aan bij wat er van nature<br />
voorkomt in de omgeving van <strong>Amersfoort</strong>.<br />
1: Struweel/struikbeplanting (schaduwpakket)<br />
Struikvormers die met name zijn toegepast op beschaduwde plaatsen. In de praktijk is dit doorgaans<br />
onder of direct naast volgroeide (solitaire) bomen.<br />
Wetenschappelijke naam Nederlandse naam %<br />
aandeel<br />
Crataegus monogyna Eenstijlige meidoorn 20<br />
Humulus lupulus Hop 2<br />
Ilex aquifolium Hulst 10<br />
Lonicera periclymenum Kamperfoelie 5<br />
Prunus padus Vogelkers 15<br />
Rhamnus frangula Vuilboom 18<br />
Rosa rubiginosa Egelantier 5<br />
Rubus idaeus Framboos 5<br />
Sambucus nigra Gewone vlier 5<br />
Sorbus aucuparia Lijsterbes 15<br />
2: Singel/bomen met onderbeplanting (zonpakket)<br />
Struikvormers en boomvormers die met name zijn toegepast op zonnige plaatsen.<br />
Wetenschappelijke naam Nederlandse naam %<br />
aandeel<br />
Alnus glutinosa Zwarte els 5<br />
Betula pendula Ruwe berk 5<br />
Crataegus monogyna Eenstijlige meidoorn 15<br />
Fraxinus excelsior Gewone es 5<br />
Humulus lupulus Hop 5<br />
Ilex aquifolium Hulst 10<br />
Lonicera periclymenum Kamperfoelie 5<br />
Prunus padus Vogelkers 10<br />
Quercus robur Zomer eik 5<br />
Rhamnus frangula Vuilboom 15<br />
Rosa canina Hondsroos 5<br />
Rubus idaeus Framboos 5<br />
Sambucus nigra Gewone vlier 5<br />
Sorbus aucuparia Lijsterbes 5<br />
3: Elzen- en wilgenstroken<br />
Aan de kant van de Ringweg zijn groepen bomen aangeplant . In het beheer zullen deze bomen<br />
gefaseerd worden teruggezet.<br />
Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Aandeel<br />
Alnus glutinosa Zwarte els Standaard 1/3<br />
1: Salix alba Schietwilg Standaard 1/3 (per plantvak slechts 1 soort<br />
7
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Aandeel<br />
2: Salix fiminalis<br />
Katwilg<br />
wilg toepassen)<br />
3: Salix fragilis<br />
Kraakwilg<br />
4: Salix purpurea<br />
Bittere wilg<br />
5: Salix triandra<br />
Amandelwilg<br />
6: Salix dasyclados<br />
Duitse dot<br />
7: Salix cinerea<br />
Grauwe wilg<br />
Rhamnus frangula<br />
Vuilboom<br />
Standaard 1/3, (binnen dit pakket alle<br />
Betula pubescens<br />
Zachte berk<br />
soorten in gelijke verhoudingen toepassen).<br />
Fraxinus excelsior<br />
Gewone es<br />
Langs het kanaal is in ieder opvolgend plantvak gebruik gemaakt van 1 wilgensoort. Dus: in het 1 e<br />
plantvak komt 33% Zwarte els, 33% wilg 1 en 33% Vuilboom, Zachte Berk en Gewone Es. In plantvak<br />
2 komt hetzelfde maar wilg1 wordt wilg 2, etc.<br />
4: Haag<br />
Tussen de parkeerplaats aan de Romeostraat en de poel is de bestaande haag aangevuld. De nieuw<br />
aan te planten haag is ongeveer 25 meter lang. Per meter is 4 stuks Haagbeuk (Carpinus betulus) in<br />
één rij aangeplant.<br />
5: Oevervegetatie<br />
In fase 1 van de aanleg is er voor gekozen nieuwe oevers deels in te planten met oevervegetatie of te<br />
bekleden met voorbegroeide aquaflora-matten van de firma Nautilus. Dit, omdat er anders een grote<br />
kans bestaat, dat de oevers hoofdzakelijk begroeid raken met Riet en Liesgras. Ook in fase 2 is voor<br />
oevervegetatie voorbegroeide aquaflora-matten gebruikt. Alle vrijkomende / hergraven oevers langs het<br />
kanaal zijn voor 50% bekleed met aquaflora matten.De oevers van nieuwe poelen zijn voor 50%<br />
bekleed met voorbegroeide matten. Hierbij worden<br />
alleen de oost- en westoever aangekleed. De<br />
noordoever dient kaal te blijven (door beheer). De<br />
zuidoever groeit vanzelf dicht.<br />
De soorten van de aquaflora-matten komen aan de orde<br />
in hoofdstuk 8.<br />
Voorbeelden van gebruik aquafloramatten elders<br />
6: Bloemrijk grasland<br />
Langs het <strong>Valleikanaal</strong> wordt gestreefd naar bloemrijke graslanden. Dit zal merendeels moeten<br />
plaatsvinden door gericht beheer (tweemaal per jaar maaien en afvoeren). Op een aantal geschikte<br />
locaties is echter de toplaag verwijderd om een betere uitgangssituatie te verkrijgen. Deze locaties<br />
liggen bij nieuw te graven poelen en op goed bezonde plaatsen. De lokaties zijn ingezaaid met diverse<br />
zaadmengsels. De soorten in het zaadmengsel komen aan de orde in hoofdstuk 5.<br />
8
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
2.6 Onderzoeksgebied in kaart<br />
9
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
10
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
11
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
12
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
13
Foto Wilma Verburg<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
14
3. Werkwijze<br />
3.1 Organisatie<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Het onderzoek is uitgevoerd door vrijwilligers van de KNNV Afdeling <strong>Amersfoort</strong> e.o. In de lente van<br />
<strong>2011</strong> is er een werkgroep geformeerd om het onderzoek uit te voeren bestaande uit:<br />
• Arie van den Bremer (coördinatie)<br />
• Joop de Wilde<br />
• Tom Huijbregts<br />
• Gert Lodewijk<br />
• Loes Dieben<br />
• Geert Hurkens<br />
• Kees Quaadgras<br />
• Kees Both<br />
• Atty van Dijk<br />
• Wout de Jong<br />
• Bart Iping<br />
• Gabrielle Bartelsen<br />
Gemiddeld eenmaal per week werd een vak onderzocht met 2 tot 5 deelnemers. Totaal zijn er ca 360<br />
mensuren in het veld doorgebracht. Een belangrijk nevendoel van dit onderzoek is kennisoverdracht<br />
geweest tussen leden van de KNNV en dat doel is zeker bereikt. Om werkgroepleden de kans te<br />
geven aan het onderzoek deel te nemen is er op wisselende dagdelen gewerkt. Het meeste<br />
onderzoek heeft in de lente plaatsgevonden. In de nazomer is dit onderzoek herhaald omdat het<br />
vinden en determineren van soorten planten erg seizoengebonden is. In augustus is er bijvoorbeeld<br />
geen speenkruid meer te vinden en voor tandzaad geldt dat in de lente. Het veldwerk is in september<br />
<strong>2011</strong> afgerond en in de maanden daarna is dit rapport geschreven.<br />
3.2 Aanpak onderzoek<br />
Het <strong>Valleikanaal</strong> loopt van de A28 tot de Eem en is verdeeld in 13 vakken waarbij vak 2 gespitst is in<br />
vak a en b. Totaal dus 14. Elk vak is vervolgens verdeeld in subvakken a, b enz. Bij de indeling is<br />
onderscheid aangebracht tussen linker en rechter oever van het <strong>Valleikanaal</strong>. Als er in een vak ook<br />
poelen voorkomen dan hebben die ook een subvaknummer gekregen waarbij er onderscheid is<br />
aangebracht tussen poelranden en de weilandjes om de poel heen.Totaal zijn er 10 poelachtige<br />
situaties waarvan 7 aquafloramatten hebben gekregen. De vakken en subvakken zijn genummerd en<br />
zijn te zien op de kaarten die in paragraaf 2.6 van dit rapport zijn opgenomen.<br />
Per subvak is via veldonderzoek nagegaan welke plantensoorten er voorkomen en met welke<br />
abundantie. De abundantie geeft met een code aan in welke dichtheid een soort voorkomt. De<br />
codering is weergegeven in onderstaande tabel.<br />
In volgende hoofdstukken wordt gerekend met getalswaarden voor de abundantie om een inzicht te<br />
krijgen in het aantal planten, dat er van soorten voorkomt. Zie laatste kolom in de tabel.<br />
De namen van de plantensoorten zijn gebaseerd op de namen in het boek Heukel’s Flora van<br />
Nederland<br />
15
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Abundantie Aantal Verspreid Plaatselijk<br />
Aantal planten per<br />
abundantie<br />
R-Rare 1-3 2<br />
S-Schaars 4-10 7<br />
O-Occasional 11-20 15<br />
F-Frequent 21-100 X 60<br />
La-Lok.abun 21-100 X 60<br />
A-Abundant > 100 X 150<br />
Ld-Lok.dom > 100 X 150<br />
Cd-Co. Dom Dominant met andere soorten X 600<br />
D-dominant > 50% dekking X 600<br />
Tabel Codering abundantie<br />
Per subvak is een streeplijst ingevuld en aan het eind zijn alle streeplijsten verzameld in een<br />
totaaloverzicht. Vanwege de omvang is deze niet in het rapport opgenomen maar wel aan de<br />
gemeente ter beschikking gesteld. Op de streeplijst is Herfst leeuwentand vervangen door de naam<br />
Vertakte leeuwentand omdat dat de naam in Heukel’s is.<br />
Op verzoek van de gemeente zijn voor een beperkt aantal bijzondere soorten GPS- coördinaten<br />
vastgelegd.<br />
3.3 Betrouwbaarheid van de resultaten<br />
Bij dit alles rijst de vraag hoe volledig de inventarisatie is geweest. De grootste invloedsfactoren zijn<br />
kennis en tijd. Kennis heeft betrekking op de vraag of een soort herkend wordt. De overtuiging is dat<br />
er voldoende kennis aanwezig is geweest om alle gevonden soorten te determineren, behoudens<br />
enkele grassen. Met name de genoteerde abundantie is voor deze plantenfamilie onzeker. Zo nodig<br />
zijn derden ingeschakeld (Floron).<br />
Het <strong>Valleikanaal</strong> heeft ca. 8000m. oever. Het equivalent van 11 poelen wordt voor het gemak gelijk<br />
gesteld aan 1000m. Totaal dus 9.000m. Dit hele gebied is gebiedsdekkend onderzocht. 360 Uur<br />
veldwerk betekent dat er 1 mensuur is besteed aan ca 25m. oever. De Floronrichtlijn is 4 uur per km².<br />
Ter vergelijk: het oppervlak van de oevers en poelen is ongeveer 9.000m.lang x ca 10m.breed = 0,9<br />
km² waarvoor de Floronrichtlijn dus ca 3,6 uur is. Het uitgevoerde onderzoek mag dus als zeer<br />
intensief beschouwd worden. In de Floronpraktijk zal die richtlijn zeer waarschijnlijk ook ver<br />
overschreden worden.<br />
Er kunnen wel afwijkingen tussen de werkelijke en geregistreerde abundatie zijn, want dat is moeilijk<br />
te controleren. Afwijkingen willen zeggen dat er in werkelijkheid hogere abundaties voorkomen dan<br />
genoteerd, maar dat doet weinig afbreuk aan de bruikbaarheid van de gegevens.<br />
16
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
4. Totaal aantal plantensoorten per vak en per subvak<br />
In bijlage 1 is een gedetailleerd overzicht opgenomen van alle gevonden plantensoorten langs het<br />
<strong>Valleikanaal</strong> en de poelen. Bij het valleikanaal zijn de oevers onderscheiden en bij de poelen de<br />
oevers en de weilandjes er omheen.Totaal zijn er 382 soorten gevonden. In tabel 4.1 is te lezen<br />
hoeveel soorten er per vak en subvak zijn aangetroffen.<br />
De meeste soorten zitten op het intelniveau van vakken in vak 7 (223 soorten) In figuur 4.1 is dat<br />
grafisch weergegeven. Bij de subvakken zitten de meeste soorten in subvak 8a (150 soorten). Je kunt<br />
de aantallen per subvak niet optellen om het aantal soorten per vak te leren kennen. Dat komt omdat<br />
1 soort in meerdere subvakken van een vak kan voorkomen (dubbeltellingen).<br />
In tabel 4.1 zijn de oevers aan de buitenwijk zijde van het valleikanaal geel gemarkeerd en de oevers<br />
aan de stadszijde blauw. Op de oevers aan de zijde van de buitenwijken Schothorst, Liendert en<br />
Schuilenburg komen gemiddeld 120 soorten voor en aan de stadszijde 100. Dat is dus gemiddeld 20<br />
soorten minder, waarbij het grootste verschil voorkomt in vak 10: aan Schothorstzijde 146 en aan<br />
stadszijde 84. Dat komt door de plas-draszone die aan de zijde van de wijk Schorsthorst is<br />
aangebracht en een grote diversiteit oplevert. Als we de 2 plas-draszones in de wijk Schothorst buiten<br />
beschouwing laten is het verschil over de hele lengte van het <strong>Valleikanaal</strong> nog altijd ca 15. Er zijn ook<br />
grote verschillen in aantal soorten in de subvakken voor en na de spoortunnel, maar daar zijn de<br />
subvakken ongelijk van grootte en biotoop. Deze zijn aan de stadszijde smal en worden voor een deel<br />
begrensd door een betonnen wand. Ter plaatse van de spoorbrug zijn er vakken met basaltblokken en<br />
dus ook onvergelijkbaar met “normale” oevers.<br />
Het verschil van 15 soorten tussen de oevers aan stadszijde en buitenwijken wordt voor 3 soorten<br />
verklaard door het zaadmengsel. De natuurlijke vegetatie verschilt dus 12 soorten. Een logische<br />
verklaring is niet gevonden.<br />
Figuur 4.1 Totaal aantal plantensoorten per vak.<br />
17
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Tabel 4.1 Overzicht totaal aantal plantensoorten per vak en per subvak<br />
Groen = Oever poel<br />
Blauw = Oever stadszijde<br />
Geel = Oever buitenwijken<br />
Roze = Weilandjes bij de poelen<br />
Vaknummer<br />
1<br />
Totaal<br />
per vak<br />
170<br />
2a 151<br />
2b 179<br />
3 165<br />
4 192<br />
5 137<br />
6 192<br />
7 223<br />
Aantal soorten per subvak<br />
a b c d e f g h<br />
Talud<br />
Schuilen<br />
burg<br />
Talud<br />
Randen<br />
-broek<br />
Weiland<br />
poel<br />
Poel<br />
Randenbroek<br />
109 74 84 17<br />
Talud<br />
Schuilen<br />
-burg<br />
Talud<br />
Randen<br />
-broek<br />
Weiland<br />
poel<br />
Poel<br />
Randenbroek<br />
86 93 65 23<br />
Talud<br />
Schuilen<br />
-burg<br />
Talud<br />
Randen<br />
-broek<br />
Weiland<br />
poel<br />
Poel<br />
Randenbroek<br />
94 108 73 27<br />
Talud<br />
Randenbroek<br />
Talud<br />
Mendels<br />
-<br />
sohnstr.<br />
Talud<br />
Schuilen<br />
-burg<br />
Weiland<br />
poel<br />
Schuilen<br />
-burg<br />
18<br />
Poel<br />
Schuilenburg<br />
Eiland<br />
107 91 87 85 28 6<br />
Talud<br />
Schuilen<br />
-burg<br />
Talud<br />
Randen<br />
-broek<br />
Weiland<br />
poel<br />
Schuilen<br />
-burg<br />
Poel<br />
Schuilen<br />
-burg<br />
133 126 71 26<br />
Talud<br />
Ringweg<br />
Talud<br />
Liendert<br />
111 104<br />
Talud<br />
Ringweg<br />
TaludLi<br />
endert<br />
Weiland<br />
poel<br />
Liendert<br />
Poel<br />
Liendert<br />
106 135 77 31<br />
Talud<br />
Ringweg<br />
Talud<br />
Liendert<br />
Weiland<br />
poel<br />
Moskee<br />
Poel<br />
moskee<br />
Weiland<br />
poel van<br />
Rand-<br />
wijcklaan<br />
Poel van<br />
Rand-<br />
wijcklaan<br />
115 145 71 41 71 25
Vaknummer<br />
8<br />
Totaal<br />
per vak<br />
166<br />
9 197<br />
10 165<br />
11 178<br />
12 133<br />
13 158<br />
13<br />
vervolg<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Aantal soorten per subvak<br />
a b c d e f g h<br />
Talud<br />
Liendert<br />
Talud<br />
Kruis<br />
kamp<br />
Strip<br />
Meerkoetpad<br />
150 50 55<br />
Talud<br />
Schothorst<br />
Basalt<br />
Schothorst<br />
Oever<br />
Kruiskamp <br />
BasaltmuurKruiskamp<br />
118 81 111 121<br />
Talud<br />
Schothorst<br />
Talud<br />
Kruiskamp<br />
146 84<br />
Talud<br />
Schothorst<br />
Talud<br />
Kruiskamp<br />
144 123<br />
Talud<br />
Kruiskamp<br />
Talud<br />
Schothorst<br />
Bosje<br />
stuw<br />
19<br />
Poel<br />
stuw<br />
90 74 71 17<br />
Talud<br />
Valleikan<br />
aal<br />
Bosje bij<br />
brug<br />
Bloemen<br />
landje<br />
Weiland<br />
poel<br />
Oude<br />
Eem<br />
Poel bij<br />
Oude<br />
eem<br />
Hoek Eem<br />
Gras<br />
hoek<br />
Eem<br />
Zuid-oever<br />
oude Eem<br />
51 46 49 65 24 47 11 37<br />
i j k l<br />
Wei<br />
Tjalkweg<br />
Bosje<br />
Tjalk<br />
weg<br />
Bosje bij<br />
Poel<br />
Talud<br />
oude<br />
Eem<br />
18 21 16 23
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
5. Resultaten van het gebruiken van zaadmengels en<br />
aquafloramatten<br />
In het vorige hoofdstuk zijn de gegevens van de oevers, weilandjes en poelen apart weergegeven. In<br />
dit hoofdstuk worden de gegevens van de drie locaties met elkaar vergeleken<br />
Tabel 5.1 Samenvatting resultaten per locatie<br />
Oevers<br />
<strong>Valleikanaal</strong><br />
Weilandjes Poelen<br />
Zaadmengsel Zaadmengsel Aquafloramatten<br />
Aantal (sub)vakken 26 11 9<br />
Aantal gezaaide soorten planten 54 54 16<br />
Opgekomen 40 28 15<br />
Niet opgekomen 14 26 1<br />
Zaairesultaat 74% 52% 94%<br />
Tabel 5. 2. De 10 meest opgekomen plantensoorten in volgorde van hoeveelheid in stuks.<br />
De hoeveelheid is berekend door de abundantie´s een waarde toe te kenen. Zie hoofdstuk Werkwijze.<br />
Oevers Aantal Weilandjes Aantal Poelen Aantal<br />
<strong>Valleikanaal</strong> planten<br />
planten<br />
planten<br />
1 Smalle<br />
weegbree<br />
5587 Gewone margriet 2039 Moeraszegge 420<br />
2 Gewoon<br />
biggenkruid<br />
3755 Smalle weegbree 1227 Bosbies 317<br />
3 Duizendblad 3167 Gewoon biggenkruid 1227 Liesgras 315<br />
4 Gewone<br />
margriet<br />
2599 Gewone brunel 1167 Kalmoes 307<br />
5 Klein<br />
1468 Knoopkruid 1079 Scherpe 195<br />
streepzaad<br />
zegge<br />
6 Glad Walstro 1125 Duizendblad 1036 Grote<br />
kattenstaart<br />
189<br />
7 Moerasrol<br />
klaver<br />
920 Glad Walstro 735 Gele lis 128<br />
8 Pinkster 846 Echte koekoeksbloem 682 Grote 75<br />
bloem<br />
egelskop<br />
9 Knoopkruid 691 Muskuskaasjeskruid 669 Mattenbies 60<br />
10 Hazenpootje 666 Grote ratelaar 667 Oeverzegge 19<br />
11 Echte<br />
koekoeks<br />
bloem<br />
629 Gele morgenster 662<br />
12 Gewone<br />
reigersbek<br />
613 Gewone veldbies 656<br />
20
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Tabel 5.3 Niet opgekomen plantensoorten:<br />
Oevers <strong>Valleikanaal</strong> Weilandjes Poelen<br />
1 Blauwe knoop 1 Blauwe knoop 1 Zwanenbloem<br />
2 Blauwe zegge 2 Blauwe zegge<br />
3 Egelboterbloem 3 Egelboterbloem<br />
4 Geelgroene zegge 4 Geelgroene zegge<br />
5 Grote boterbloem 5 Grote boterbloem<br />
6 Grote pimpernel 6 Grote pimpernel<br />
7 Kleine ratelaar 7 Kleine ratelaar<br />
8 Moeraskartelblad 8 Moeraskartelblad<br />
9 Padderus 9 Padderus<br />
10 Rietorchis 10 Rietorchis<br />
11 Stijf Havikskruid 11 Stijf Havikskruid<br />
12 Wateraardbei 12 Wateraardbei<br />
13 Waterdrieblad 13 Waterdrieblad<br />
14 Zandblauwtje 14 Dotterbloem<br />
15 Gevleugeld hertshooi<br />
16 Echte Valeriaan<br />
17 Grote kattenstaart<br />
18 Grote wederik<br />
19 Hoge Cyperzegge<br />
20 Melkeppe<br />
21 Moerasspirea<br />
22 Poelruit<br />
23 Scherpe zegge<br />
24 Herfstleeuwentand<br />
25 Watermunt<br />
26 Wilde Bertram<br />
Een paar feiten;<br />
1. De verschillen in aantal planten zijn tussen de soorten heel groot. Bijvoorbeeld op de oevers<br />
Smalle weegbree 5587 stuks en Knoopkruid 691 stuks. Zie tabel 5.2<br />
2. In tabel 5.1 is ook te zien dat op de oevers veel meer soorten van het zaadmengsel zijn<br />
opgekomen dan in de weilandjes;<br />
3. Opmerkelijk is dat de samenstelling van de top-tien (zie tabel 5.2) op de kanaaloevers sterk<br />
verschilt van die in de weilandjes.<br />
4. Van het zaadmengsel zijn 14 van de 54 soorten nergens opgekomen en van de<br />
aquafloramatten maar 1 van de 16 soorten. Zie tabel 5.3 (regel 1 tot en met 13).<br />
5. Bijzonder is dat zowel op de oevers als in de weilandjes 6 soorten gevonden zijn met meer<br />
dan 1000 planten terwijl het oppervlak van de weilandjes maar circa 1/8 van het oppervlak van de<br />
oevers is. Bij de 6 opvolgende soorten in tabel 5.2 zijn er zelfs evenveel planten. Dat komt voor<br />
een deel door het feit dat de oevers ook een natte zone kennen waardoor de diversiteit vaak<br />
toeneemt. Het neemt niet weg dat de indruk is, dat de dichtheden van veel soorten in de<br />
weilandjes aanzienlijk groter zijn dan op de oevers. Ze zien er bloemrijker uit.<br />
21
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
6. Zaadmengsels op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong><br />
Tot de oevers in deze analyse<br />
zijn alleen de “echte” oevers<br />
gerekend. Totaal zijn dat er 26.<br />
Zie blauwe en gele subvakken in<br />
tabel 4.1. Dat houdt in dat de<br />
subvakken, die onder de<br />
spoorlijntunnel doorlopen<br />
(basaltblokken), de oever in vak<br />
12 aan Schothorstzijde en de<br />
oevers in vak 13 buiten<br />
beschouwing zijn gelaten.<br />
Waarschijnlijk is daar ook geen<br />
bloemrijk zaadmengsel<br />
aangebracht.<br />
In het mengsel dat op de oevers<br />
van het <strong>Valleikanaal</strong> is gezaaid<br />
zaten 54 soorten. Waarschijnlijk<br />
was dit een mengsel dat<br />
geëigend was voor een droge<br />
bodem, maar dat is nu niet meer<br />
te achterhalen.<br />
In tabel 5.2 is te zien dat 14<br />
soorten (ongeveer een vierde)<br />
niet gevonden zijn. Opvallend<br />
succesvol zijn de subvakken 10a<br />
en 11a met 32, respectievelijk 30<br />
soorten. Dat zijn de 2 plasdraszones<br />
in de wijk Schothorst.<br />
Zie onderste regel van de tabel.<br />
Als deze twee subvakken buiten<br />
beschouwing worden gelaten is het aantal soorten op de oevers aan binnenstadzijde, (ringweg) 5<br />
lager dan op de oevers langs de buitenwijken.<br />
De vraag is echter wanneer er sprake is van succes? Is het totale aantal planten maatgevend? Zoals<br />
in het hoofdstuk 3: “Wijze van werken” is aangegeven, zijn de abundantie’s vertaald in aantal planten.<br />
Soorten met meer dan 1000 planten zijn Smalle weegbree, Gewoon biggenkruid, Duizendblad,<br />
Gewone margriet, Klein streepzaad en Glad walstro (Zie tabel 5.2). Dit zijn geen exacte cijfers, maar<br />
het geeft wel goed weer welke ingezaaide soorten veel voorkomen. Maar deze grote aantallen kunnen<br />
best in een zeer beperkt aantal subvakken voorkomen en is dat dan nog een succes?<br />
Als voorbeeld de Gele lis. Deze komt in 17 van de 26 subvakken voor, maar per subvak en totaal in<br />
zeer kleine aantallen. Daar tegenover staat bijvoorbeeld de Gewone veldbies, die maar in 2<br />
subvakken voorkomt, maar veel meer planten heeft. Dat komt dat er 1x een abundantie ”A” voorkomt<br />
terwijl dat bij Gele lis maximaal een “O” is.<br />
22
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Tabel 5. 2. Effect zaadmengsel op oevers valleikanaal<br />
Code subvak<br />
Naam subvak<br />
Blauwe knoop -<br />
Blauwe zegge -<br />
1<br />
a<br />
Aantal subvakken met<br />
soort<br />
Talud Schuilenburg<br />
1<br />
b<br />
Talud Randenbroek<br />
2<br />
a<br />
a<br />
Talud Schuilenburg<br />
2<br />
a<br />
b<br />
Talud Randenbroek<br />
2<br />
b<br />
a<br />
Talud Schuilenburg<br />
2<br />
b<br />
b<br />
Talud Randenbroek<br />
3<br />
a<br />
Talud Randenbroek<br />
3<br />
b<br />
Talud Mendelssohnstraat<br />
3<br />
c<br />
Talud Schuilenburg<br />
4<br />
a<br />
Talud Schuilenburg<br />
Dotterbloem 6 R R R R R R<br />
4<br />
b<br />
Talud Randenbroek<br />
Duizendblad 26 O O R F F A A A A A A A A A A A A A O A A A A A A A<br />
Echte koekoeksbloem<br />
16<br />
O O O S O O O F F A F O A O S O<br />
Echte valeriaan 12 S R R R R R S R S S R O<br />
Egelboterbloem<br />
-<br />
Geelgroene<br />
zegge<br />
-<br />
Gele lis 17 R R R R R O S S S S S O S R O R O<br />
Gele<br />
morgenster<br />
9<br />
O R R R S S F F R<br />
Gevleugeld<br />
hertshooi<br />
2<br />
S O<br />
Gewone brunel 13 O R S O S O R O S S A A F<br />
Gewone<br />
margriet<br />
22<br />
F F S A F O A A A O A A A A F S A<br />
C<br />
d A A A O<br />
Gewone<br />
reigersbek<br />
14<br />
R R O O S R O O O A O A A F<br />
Gewone<br />
veldbies<br />
2<br />
A S<br />
Gewoon<br />
barbarakruid<br />
6<br />
R R R O S R<br />
Gewoon<br />
biggenkruid<br />
22<br />
O A F A F F A A<br />
C<br />
d F<br />
C<br />
d A<br />
C<br />
d A A F A O<br />
C<br />
d O A F<br />
Glad walstro 21 F O F O O F A F O A O A O O F O O F F F F<br />
Grote<br />
boterbloem<br />
-<br />
Grote<br />
kattenstaart<br />
12<br />
S O F S F F S S O F F R<br />
Grote<br />
pimpernel<br />
-<br />
Grote ratelaar 4<br />
S<br />
L<br />
a S O<br />
Grote wederik 6 R O O F O S<br />
Hazenpootje 10 F O S S A A F F A S<br />
Hazenzegge 3 F R R<br />
Heelblaadjes 4 R S S S<br />
Hoge<br />
cyperzegge<br />
8<br />
R R R R R R R S<br />
Kale jonker 4 R O R S<br />
Klein<br />
streepzaad<br />
22<br />
S S O O A O A O A F F A F F O A A S O S A F<br />
Kleine ratelaar -<br />
Knoopkruid 16 R O O F A F S F O F R O F S A O<br />
Melkeppe 2 O S<br />
Middelste<br />
teunisbloem<br />
12<br />
R O S R O S S F R S R R<br />
Moeras<br />
kartelblad<br />
-<br />
23<br />
5<br />
a<br />
Talud Stadsring<br />
5<br />
b<br />
Talud Liendert<br />
6<br />
a<br />
Talud Stadsring<br />
6<br />
b<br />
Talud Liendert<br />
7<br />
a<br />
Talud Stadsring<br />
7<br />
b<br />
Talud Liendert<br />
8<br />
a<br />
Talud Liendert<br />
8<br />
c<br />
Talud Stadsring<br />
9<br />
a<br />
Talud schothorst<br />
9<br />
c<br />
Talud Stadsring<br />
1<br />
0<br />
a<br />
Talud schothorst<br />
10<br />
b<br />
Talud Stadsring<br />
1<br />
1<br />
a<br />
Talud schothorst<br />
1<br />
1<br />
b<br />
Talud Stadsring<br />
12<br />
a<br />
Talud Stadsring
Code subvak<br />
Naam subvak<br />
1<br />
a<br />
Aantal subvakken met<br />
soort<br />
Talud Schuilenburg<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
1<br />
b<br />
Talud Randenbroek<br />
2<br />
a<br />
a<br />
Talud Schuilenburg<br />
2<br />
a<br />
b<br />
Talud Randenbroek<br />
2<br />
b<br />
a<br />
Talud Schuilenburg<br />
2<br />
b<br />
b<br />
Talud Randenbroek<br />
3<br />
a<br />
Talud Randenbroek<br />
3<br />
b<br />
Talud Mendelssohnstraat<br />
3<br />
c<br />
Talud Schuilenburg<br />
4<br />
a<br />
Talud Schuilenburg<br />
4<br />
b<br />
Talud Randenbroek<br />
Moerasrolklave<br />
r<br />
22<br />
O O F O O F O S S S O F F S S O F A O A A O<br />
Moerasspirea 12 S R R R S R R S R S S S<br />
Muskuskaasjeskruid<br />
6<br />
F O O R<br />
L<br />
a A<br />
Padderus -<br />
Peen 13 A O O O O F R O R S A S F<br />
Pinksterbloem 16 S F F F O O F O S S A F A F F F<br />
Poelruit 1 S<br />
Rietorchis -<br />
Schermhavikskruid<br />
1<br />
S<br />
Scherpe<br />
boterbloem<br />
22<br />
F S S F O O S O S O S F R O A O R O S S S S<br />
Scherpe zegge 3<br />
O<br />
L<br />
d A<br />
Slangenkruid 4 O F O F<br />
Smalle<br />
weegbree<br />
26<br />
F F F A A A A A A A A<br />
C<br />
d A<br />
C<br />
d<br />
C<br />
d<br />
C<br />
d<br />
C<br />
d<br />
C<br />
d S A A A A A A A<br />
Stijf havikskruid -<br />
Vertakte<br />
leeuwentand<br />
11 R R A A F O O R F O A<br />
Wateraardbei -<br />
Waterdrieblad -<br />
Watermunt 16 R R O O R R R R S S R S F F O F<br />
Wilde bertram 2 R R<br />
Zandblauwtje -<br />
Aantal soorten<br />
per subvak<br />
Code subvak<br />
1<br />
4 8 7<br />
1<br />
a<br />
1<br />
b<br />
2<br />
a<br />
a<br />
1 1 1<br />
2 2 8<br />
2 2 2<br />
a b b<br />
b a b<br />
1<br />
8<br />
3<br />
a<br />
1<br />
6<br />
3<br />
b<br />
1<br />
4<br />
3<br />
c<br />
2<br />
0<br />
4<br />
a<br />
2<br />
2<br />
4<br />
b<br />
24<br />
5<br />
a<br />
Talud Stadsring<br />
1<br />
7<br />
5<br />
a<br />
5<br />
b<br />
Talud Liendert<br />
1<br />
3<br />
5<br />
b<br />
6<br />
a<br />
Talud Stadsring<br />
1<br />
3<br />
6<br />
a<br />
6<br />
b<br />
Talud Liendert<br />
1<br />
8<br />
6<br />
b<br />
7<br />
a<br />
Talud Stadsring<br />
1<br />
5<br />
7<br />
a<br />
7<br />
b<br />
Talud Liendert<br />
2<br />
3<br />
7<br />
b<br />
8<br />
a<br />
Talud Liendert<br />
8<br />
c<br />
Talud Stadsring<br />
1<br />
9 7<br />
8<br />
a<br />
8<br />
c<br />
9<br />
a<br />
Talud schothorst<br />
1<br />
5<br />
9<br />
a<br />
9<br />
c<br />
Talud Stadsring<br />
2<br />
2<br />
9<br />
c<br />
1<br />
0<br />
a<br />
Talud schothorst<br />
10<br />
b<br />
Talud Stadsring<br />
3<br />
2 16<br />
1<br />
10<br />
0<br />
b<br />
a<br />
1<br />
1<br />
a<br />
Talud schothorst<br />
3<br />
0<br />
1<br />
1<br />
a<br />
1<br />
1<br />
b<br />
Talud Stadsring<br />
12<br />
a<br />
Talud Stadsring<br />
1<br />
9 11<br />
1<br />
1<br />
b<br />
12<br />
a
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
7. Zaadmengsels op de weilandjes (vaak bij poelen)<br />
Langs het <strong>Valleikanaal</strong> zijn 11<br />
bloemrijke weilandjes<br />
aangelegd, waarvan 7 bij<br />
poelen met aquafloramatten.<br />
(Zie groene subvakken in<br />
tabel 4.1). Op de 11<br />
weilandjes is een bloemrijk<br />
zaadmengsel gezaaid met 54<br />
soorten. Waarschijnlijk was<br />
dit een mengsel geëigend<br />
voor een natte bodem, maar<br />
dat is nu niet meer te<br />
achterhalen. In tabel 5.3 en<br />
ook in de tabel 7.1 hierna is<br />
te zien dat 26 soorten<br />
(ongeveer een vierde) niet<br />
gevonden zijn. Dat is veel<br />
meer dan op de oevers. Bij<br />
enkele weilandjes is de grens<br />
van het subvak erg dicht<br />
langs de oever van de poel<br />
getrokken. Bijvoorbeeld in de<br />
subvakken 7c en 7e. Anders<br />
gezegd: soms zijn er grote<br />
stukken weiland buiten het<br />
subvak gehouden. Dat kan<br />
invloed hebben op het aantal<br />
gevonden soorten.<br />
Zoals in het hoofdstuk 3:<br />
“Wijze van werken” is<br />
aangegeven zijn de abundantie’s vertaald in aantallen planten. Soorten met meer dan1000 planten<br />
zijn Gewone margriet, Smalle weegbree, Gewoon biggenkruid, Gewone brunel, Knoopkruid en<br />
Duizendblad. Ook hier is de vraag wanneer is er sprake van succes? Hier geldt hetzelfde antwoord als<br />
in Hoofdstuk 6<br />
Op de inzaailijst staat Grote pimpernel. Die is niet gevonden maar wel een keer Moespimpernel.<br />
Mogelijk is dit een verwarring, omdat die ook vaak in zaaimengsels voorkomt.<br />
Opvallend is dat er 6 weilandjes zijn met een vrij groot aantal gezaaide soorten en dus bloemrijk zijn<br />
geworden (hoge abundaties). Dat zijn de weilandjes in de subvakken 2a, 2b, 4 , 6 en 7c en 7e. Het<br />
weilandje in subvak 13i wordt bijna als gazon gemaaid en zal zo nooit bloemrijk worden. Het weilandje<br />
in subvak 13c is zeer bloemrijk, maar veel leuke soorten zijn spontaan op opgekomen zoals Grijskruid,<br />
Brem, Hazenpootje, Klein vogelpootje, Moespimpernel en Steenanjer.<br />
25
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Tabel 7.1 Effect zaadmengsel op weilandjes<br />
Code subvak<br />
Naam subvak<br />
Aan<br />
tal<br />
sub<br />
vak<br />
met<br />
soor<br />
t<br />
1c 2ac 2bc 3d 4c 6c 7c 7e 13c 13d 13i<br />
Wei<br />
poel<br />
Ran<br />
den<br />
broe<br />
k<br />
Wei<br />
poel<br />
Ran<br />
den<br />
broe<br />
k<br />
Wei<br />
poel<br />
Ran<br />
den<br />
broe<br />
k<br />
Wei<br />
poel<br />
Sch<br />
uile<br />
nbur<br />
g<br />
26<br />
Wei<br />
poel<br />
Sch<br />
uile<br />
nbur<br />
g<br />
Wei<br />
poel<br />
Lien<br />
dert<br />
Wei<br />
poel<br />
Mos<br />
kee<br />
Wei<br />
poel<br />
Ran<br />
dwij<br />
ckla<br />
an<br />
Bloe<br />
men<br />
land<br />
je<br />
Wei<br />
lang<br />
s<br />
Oud<br />
e<br />
Eem<br />
Blauwe knoop -<br />
Blauwe zegge -<br />
Dotterbloem -<br />
Duizendblad 11 R A A A A A A F S F S<br />
Echte<br />
7<br />
koekoeksbloem<br />
S O A Ld Ld A F<br />
Echte valeriaan -<br />
Egelboterbloem -<br />
Geelgroene zegge -<br />
Gele lis 1 O<br />
Gele morgenster 6 A A A A R F<br />
Gevleugeld<br />
-<br />
hertshooi<br />
Gewone brunel 7 A A F A A Cd S<br />
Gewone margriet 10 O Cd Cd S A Cd A A F S<br />
Gewone reigersbek 6 S O O R O R<br />
Gewone veldbies 7 S O Cd F F S S<br />
Gewoon<br />
4<br />
barbarakruid<br />
O S S S<br />
Gewoon biggenkruid 11 S A A O F Cd F F A F O<br />
Glad walstro 7 O A A A A F F<br />
Grote boterbloem -<br />
Grote kattenstaart -<br />
Grote pimpernel -<br />
Grote ratelaar 6 F S A A A A<br />
Grote wederik -<br />
Hazenpootje 5 A A A O O<br />
Hazenzegge 3 A R A<br />
Heelblaadjes 1 S<br />
Hoge cyperzegge -<br />
Kale jonker 1 S R<br />
Klein streepzaad 5 O O R F O<br />
Kleine ratelaar -<br />
Knoopkruid 8 S A A A Cd F F R<br />
Melkeppe -<br />
Middelste<br />
6<br />
teunisbloem<br />
R F O F O O<br />
Moeraskartelblad -<br />
Moerasrolklaver 2 O A<br />
Moerasspirea -<br />
Muskuskaasjeskruid 7 R A A A A S F<br />
Padderus -<br />
Wei<br />
Tjalk<br />
-weg
Code subvak<br />
Naam subvak<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Aan<br />
tal<br />
sub<br />
vak<br />
met<br />
soor<br />
t<br />
1c 2ac 2bc 3d 4c 6c 7c 7e 13c 13d 13i<br />
Wei<br />
poel<br />
Ran<br />
den<br />
broe<br />
k<br />
Wei<br />
poel<br />
Ran<br />
den<br />
broe<br />
k<br />
Wei<br />
poel<br />
Ran<br />
den<br />
broe<br />
k<br />
Wei<br />
poel<br />
Sch<br />
uile<br />
nbur<br />
g<br />
27<br />
Wei<br />
poel<br />
Sch<br />
uile<br />
nbur<br />
g<br />
Wei<br />
poel<br />
Lien<br />
dert<br />
Wei<br />
poel<br />
Mos<br />
kee<br />
Wei<br />
poel<br />
Ran<br />
dwij<br />
ckla<br />
an<br />
Bloe<br />
men<br />
land<br />
je<br />
Wei<br />
lang<br />
s<br />
Oud<br />
e<br />
Eem<br />
Wei<br />
Tjalk<br />
-weg<br />
Peen 9 S F F R A A F A O<br />
Pinksterbloem 2 S O<br />
Poelruit -<br />
Rietorchis -<br />
Schermhavikskruid 2 R R<br />
Scherpe boterbloem 10 F O F O O O F O S O<br />
Scherpe zegge -<br />
Slangenkruid 6 O F F F S R<br />
Smalle weegbree 10 F Cd A F A Cd Cd A Ld S<br />
Stijf havikskruid -<br />
Vertakte<br />
-<br />
leeuwentand<br />
Wateraardbei -<br />
Waterdrieblad -<br />
Watermunt -<br />
Wilde bertram -<br />
Zandblauwtje<br />
Totaal aantal soorten<br />
2 S R<br />
per weilandje<br />
13 20 19 7 17 20 21 17 9 8 3
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
8. Aquafloramatten op de randen van de poelen.<br />
Er zijn langs het <strong>Valleikanaal</strong> in het kader van de herinrichting als ecologische verbindingszone 7<br />
poelen aangelegd met aquafloramatten op de oevers (Zie groene subvakken in tabel 4.1). Daarnaast<br />
zijn er een aantal poelen die al langer aanwezig zijn. Dit zijn poelen waar bij de aanleg geen<br />
aquafloramatten zijn neergelegd. Dit zijn de poelen bij de omleiding bij de Barneveldse beek (subvak<br />
3e) in Schuilenburg, het poeltje bij de stuw in het <strong>Valleikanaal</strong> vlakbij de Eem (subvak (12d) en de poel<br />
in vak 13 tegen de Oude Eem (subvak 13 e ). In dit hoofdstuk wordt daarom van 7 poelen uitgegaan. In<br />
de matten zaten 16 soorten planten. Zie tabel 5.3 en tabel 8.1. Zwanenbloem komt als enige soort<br />
niet voor.<br />
Net zoals in de vorige 2 hoofdstukken zijn ook hier de abundantie’s vertaald in aantallen planten.<br />
Soorten met meer dan 300 planten zijn: Moerasrolklaver, Bosbies, Liesgras en Kalmoes. De soorten<br />
Beekpunge, Mattenbies, Watermunt en Moeraswederik komen nagenoeg niet voor. De meeste<br />
soorten zijn te zien in de poelen 3e, 4d, 6d en 7d. Er komt op een aantal plaatsen wel Ruwe bies voor<br />
wat veel op Mattenbies lijkt.<br />
28
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Tabel 8.1 Effect aquafloramatten op poelranden<br />
Code subvak 1d 2ad 2bd 4d 6d 7d 7f<br />
Naam subvak<br />
Aantal<br />
subvakk<br />
en met<br />
soort<br />
Poel<br />
Ran<br />
den<br />
broek<br />
Poel<br />
Ran<br />
den<br />
broek<br />
29<br />
Poel<br />
Ran<br />
den<br />
broek<br />
Poel<br />
Schui<br />
len burg<br />
Poel<br />
Lien<br />
dert<br />
Poel<br />
Lien<br />
dert<br />
Mos<br />
kee<br />
Poel<br />
Lien<br />
dert<br />
Rand<br />
wijck<br />
laan<br />
Beekpunge 1<br />
Bosbies 9 O O O F La F O<br />
Dotterbloem 3 R R R<br />
Gele lis 7 F O O S S<br />
Grote egelskop 2 O<br />
Grote kattenstaart 8 R S O F F O<br />
Kalmoes 3 S Ld A<br />
Liesgras 3 O<br />
Mattenbies 1 F<br />
Moerasspirea 3 R R<br />
Moeraswederik 3 S S R<br />
Moeraszegge 4 F Ld Ld La<br />
Oeverzegge 2 R O R<br />
Scherpe zegge 4 F O F F<br />
Watermunt 1<br />
Zwanenbloem<br />
Aantal soorten per<br />
-<br />
poel<br />
3 5 6 8 9 9 3
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
9. Bomen en struiken langs het <strong>Valleikanaal</strong><br />
9.1 Oeverstruiken<br />
Over de hele lengte staat onderaan het<br />
talud veel Schietwilg, Es, Boswilg,<br />
Zwarte els en Berk. Incidenteel Katwilg,<br />
Laurierwilg en Grauwe wilg. Veel schijnt<br />
aangeplant te zijn (Zie hoofdstuk 2.5).<br />
Deze bomen, want dat worden het voor<br />
een groot deel op den duur, zullen af en<br />
toe afgezet moet worden als het niet de<br />
bedoeling is, dat het bomen worden. Ze<br />
gaan ook concurreren met de laanbomen<br />
langs de wegen, fiets- en wandelpaden.<br />
Ook de kruidachtige vegetatie zal aan<br />
diversiteit afnemen. Maar er zijn<br />
misschien ook redenen om deze struiken<br />
allemaal of gedeeltelijk te laten doorgroeien.<br />
9.2 Laanbomen<br />
Langs de wegen, fiets- en wandelpaden staan vaak laanbomen. De meest voorkomende bomen zijn<br />
Zomereik, Hollands iep, Hollandse linde, Gewone esdoorn en Es. Incidentele grote bomen zijn<br />
Haagbeuk, Berk, Treurwilg. Treurbeuk, Okkernoot, Paardenkastanje, Tamme kastanje, Moeraseik,<br />
Meelbes, Scharlakeneik, Perenboom, Italiaanse populier, Canadese populier , Ratelpopulier, Grauwe<br />
abeel en Moerascipres.<br />
9.3 Struikgewas<br />
Tot het struikgewas worden gerekend Gewone vogelkers, Haagliguster, Gelderse roos, Hazelaar,<br />
Rode kornoelje, Sleedoorn, Spaans aak, Sporkehout, Eenstijlige meidoorn, Fluweelboom, Gewone<br />
vlier, Hulst, Lijsterbes en Wilde kardinaalsmuts. Ze staan vaak wat verder van het water af tot tegen<br />
de fiets- en wandelpaden of in bosachtige subvakken, zoals in vak 12 en 13. Deze zijn waarschijnlijk<br />
allemaal geplant (zie hoofdstuk 2.5). De overgangen naar de grasbermen bieden ruimte voor hoger<br />
opgaande steun zoekende planten als Look zonder look en Boerenwormkruid.<br />
9.4 Bospercelen<br />
In de vakken 12 en 13 komen enkele hele kleine bospercelen voor. Ze worden hier bospercelen<br />
genoemd omdat daar bomen boven het struikgewas uitkomen, die een hoogte van ca 15 meter bereikt<br />
hebben. Voor vogels interessant. Dit zijn interessante gebiedjes omdat daar vegetatie in meerdere<br />
lagen voorkomt met vaak ook een geleidelijke overgang. Zie ook opmerking bij Struikgewas.<br />
30
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
10. Enkele bijzondere plantensoorten<br />
Tijdens de inventarisatie zijn er een aantal bijzondere soorten gevonden. Bijzonder is een relatief<br />
begrip. Het zijn in ieder geval soorten die weinig in de Gelderse vallei voorkomen. Enkele kunnen<br />
aangemerkt worden als ontsnapte en verwilderde tuinplanten en andere als verdwaalde exoten. Op<br />
onderstaande foto’s zijn 24 leuke soorten te zien. De soorten met een `Z` zaten in het zaadmengsel<br />
en met `Am`in de aquafloramatten.<br />
Beekpunge Am Blauw glidkruid Bronkruid<br />
Deens lepelblad Gewone comelina Grote watereppe<br />
Heelblaadjes Z Hertshoornweegbree Incarnaatklaver<br />
Kalmoes Am Knikkend tandzaad Kraailook<br />
31
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Kromhals Mattenbies Am Moeraswederik Am<br />
Pluimzegge Poelruit Z Purperleverkruid<br />
Rode schijnspurie Roedekattenstaart Slangenkruid Z<br />
Waterdrieblad Z Slanke anjer Zandblauwtje Z<br />
32
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
11. Locaties met interessante vegetaties<br />
11.1 Wat zijn interessante locaties<br />
Op een aantal locaties zijn interessante vegetaties aangetroffen. En<br />
soms ook fauna, zoals te zien is op de foto, waar twee ganzen naast<br />
elkaar broeden. De locaties zijn interessant omdat, daar lering uit<br />
getrokken kan worden. Bijvoorbeeld voor het beheer. Soms ook om een<br />
verschijnsel te verklaren of een uit oogpunt van beheer ongewenste<br />
situatie te voorkomen(Japanse duizendknoop). Een aantal van deze<br />
locaties zijn hieronder beschreven.<br />
11.2 Beschrijving van interessante locaties<br />
Zoutminnende planten langs Ringweg<br />
In de Ringwegbermen van vakken 11 en 12 is in de eerste 50 cm langs de weg veel<br />
Hertshoornweegbree en in mindere mate ook Deens lepelblad aangetroffen. Beide soorten komen<br />
daar voor, omdat de bodem enig zout bevat. Dat is gekomen door het strooien van zout op de<br />
Ringweg in vorstperioden. Foto’s van deze 2 soorten staan afgebeeld in hoofdstuk 10.<br />
Klein vogelpootje en Zilverhaver (zie ook Hoofdstuk Plantengemeenschappen)<br />
In de graslandstrook langs de Ringweg, in de vakken 9 tot en met 12, komt zeer veel<br />
Boerenwormkruid, Duizendblad, Gewoon biggenkruid, Gewoon reukgras, Gewone margriet,<br />
Hazenpootje, Klein vogelpootje, Jacobs kruiskruid, Reigersbek, Schapenzuring, Smalle weegbree en<br />
Zilverhaver voor. Een volledig andere vegetatie dan elders langs het <strong>Valleikanaal</strong>. Dat wil zeggen dat<br />
de bodem waarschijnlijk bestaat uit droge voedselarme zandgrond. Deze plantengemeenschap komt<br />
ook niet voor aan de andere kant van het <strong>Valleikanaal</strong>.<br />
Soortenrijkdom bij bruggen<br />
De diversiteit aan plantensoorten is bij de einden van de vakken, waar ze eindigen bij de bruggen,<br />
opvallend groter dan bijvoorbeeld halverwege de bruggen. Er is geen duidelijke verklaring voor, maar<br />
vaak is er verschil in betreding en mate van beroering van de bodem. Vaak is er ook minder schaduw<br />
en valt er meer regen, omdat de laanbomen niet tot het eind van een oever zijn geplaatst.<br />
Visstekken<br />
De diversiteit neemt toe op plaatsen waar vissers hun stek opslaan. Men trapt een stuk riet plat<br />
waardoor licht en ruimte komt en er kansen ontstaan voor Beekpunge, Moerasvergeet-mij-nietje, Rode<br />
waterereprijs, Gele waterkers en Slanke waterkers.<br />
Kruising Spoorlijn-<strong>Valleikanaal</strong><br />
Ter plaatse van de kruising Spoorlijn-<strong>Valleikanaal</strong> zijn basaltblokken aangebracht. Dat levert een<br />
bijzondere biotoop op. Dat geldt zowel voor de zijde, ter hoogte van de wijken Liendert en Schothorst,<br />
als de zijde Ringweg Kruiskamp. Het levert een paar specifieke plantensoorten op zoals Wit vetkruid,<br />
Bezemkruiskruid, Kompassla, Egelantier, Kleverig kruiskruid, Gewone zandmuur, Wilgenroosje.<br />
Muursla, Akkermelkdistel en Pastinaak.<br />
Plas-draszones en enkele weilandjes om poelen<br />
Deze subvakken worden gekenmerkt door een zeer groot aantal bloeiende planten. Veel<br />
voorkomende soorten zijn Slangenkruid, Gewone brunel, Gewone margriet, Gele morgenster, Echte<br />
koekoeksbloem, Pinkersterbloem, Glad walstro, Grote kattenstaart en nog veel meer. Een lust voor<br />
het oog.<br />
33
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Japanse duizendknoop op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong><br />
Deze soort is een geweldig harde groeier, omdat hij sterke wortelstokken heeft. Hij is op 5 locaties<br />
aangetroffen, maar extreem veel in subvak 6a (talud zijde Ringweg kruiskamp)<br />
Waterplanten in het <strong>Valleikanaal</strong><br />
Er is weinig vegetatie in het <strong>Valleikanaal</strong>. Soorten die voorkomen zijn enkele kroossoorten en<br />
daarnaast Grote kroosvaren, Gele plomp, Grote lisdodde, Veenwortel, Grof hoornblad en Pijlkruid. Het<br />
is niet zeker of Kleine egelskop voorkomt, omdat de waterstand ten tijd van het onderzoek hoog was.<br />
Bekend is dat deze soort en ook Pijlkruid, hogerop in het <strong>Valleikanaal</strong> op het grondgebied van de<br />
gemeente Leusden massaal aanwezig is. Daar komt Gele plomp weer niet voor. Ook Grote lisdodde<br />
komt in Leusden niet voor.<br />
34
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
12. Plantengemeenschappen<br />
Door Kees Both (12.1, 12.2) en Arie van den Bremer (12.3, 12.4)<br />
Bij de inventarisatie van de vegetatie op oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> en de aanliggende poelen is<br />
gelet op de soorten die daar voorkomen, op de flora dus. Hoewel er tijdens de inventarisatie niet<br />
expliciet aandacht aan besteed is kunnen we achteraf, op grond van de floristische gegevens, ook<br />
ingaan op enkele opvallende plantengemeenschappen die er voorkomen.<br />
12.1 Wat zijn plantengemeenschappen?<br />
Planteninventarisaties richten zich meestal op de soorten planten die ergens voorkomen. Resultaat<br />
zijn soortenlijsten, met per soort een aanduiding hoeveel deze ergens voorkomt. Soorten, of beter,<br />
individuen van een soort, maken samen met andere soorten deel uit van een vegetatie. Die vegetatie<br />
wordt beïnvloed door bodemgesteldheid, waterhuishouding (droog -vochtig – nat), waterkwaliteit (zoet<br />
of zout), dichte of ijle begroeiing, al of niet gelaagd zijn waarbij ze overschaduwd worden of andere<br />
planten bedekken, meer of minder betreden worden door mensen of dieren of bemest door dieren.<br />
Een vegetatie is concreet – je gaat niet in de flora zitten, maar in de vegetatie. Een vegetatie op een<br />
bepaalde, qua bodem en andere milieufactoren min of meer homogene plek, bevat plantensoorten die<br />
ongeveer dezelfde eisen aan die plek stellen. In de vegetatie kun je daardoor patronen herkennen:<br />
plantensoorten die vaak samen voorkomen. Zulke combinaties worden benoemd als<br />
plantengemeenschappen.<br />
Als je bijvoorbeeld Grote weegbree ziet kan je ook Engels raaigras en Tengere rus verwachten. In dit<br />
concrete geval is er sprake van een ‘tredplantengemeenschap’ op sterk verdichte en tevens<br />
voedselrijke zandgrond, zoals aan wegkanten, in de middenstrook van onverharde wegen tussen de<br />
karrensporen of in stroken tussen fietspad en zandweg. Genoemde drie soorten vormen de vaste kern<br />
van deze plantengemeenschap met de naam ‘Associatie van Engels raaigras en Grote weegbree’, de<br />
kensoorten. Van deze drie kensoorten van deze plantengemeenschap komt Engels raaigras het<br />
meest voor. Daarnaast zijn er soorten die minder trouw zijn aan deze plantengemeenschap, die<br />
daarom ‘begeleidende soorten’ genoemd worden: in dit geval Straatgras, Varkensgras,<br />
Paardebloemen, Witte klaver, Zilverschoon en nog wat soorten.<br />
Samen met zes andere plantengemeenschappen maakt de Associatie van Engels raaigras en Grote<br />
weegbree deel uit van de Weegbreeklasse: begroeiingen van sterk verdichte en voedselrijke grond.<br />
Ze komen voor op sterk betreden of bereden plaatsen of in weilanden die een deel van het jaar onder<br />
voedselrijk zoet of brak water staan.<br />
Het aardige van het letten op plantengemeenschappen is, we herhalen het, dat je patronen in de<br />
vegetatie en het landschap gaat herkennen – zoals planten die heel vaak samen voorkomen. Een<br />
ander patroon betreft zoneringen in de vegetatie, met scherpe of geleidelijke overgangen, bijvoorbeeld<br />
van nat naar droog of van grasland naar bos, met daartussen een zoom van struweel en open<br />
plekken. Zo’n zonering met geleidelijke overgangen wordt ‘gradiënt’ genoemd. Het gaat bij zoneringen<br />
niet alleen om het herkennen van patronen, maar ook van processen, c.q. veranderingen. Een zo’n<br />
proces is successie – waarbij een reeks van plantengemeenschappen elkaar opvolgt. Voorbeelden<br />
daarvan is het dichtgroeien van een plas en het bebost raken van een grasland. Successie begint bij<br />
een ‘pioniergemeenschap’ en kent in ons land in de meeste gevallen een eindfase (‘climax’), in de<br />
vorm van bos. Wat ongenuanceerd kun je zeggen: ‘elk plekje wil een bos worden’.<br />
Het vakgebied dat hier aan de orde is heet ‘vegetatiekunde’. Vroeger werd het ‘plantensociologie’<br />
genoemd. Vegetatiekundige kennis is belangrijk voor het natuurbeheer: begrazen, plaggen, maaien,<br />
etc. Voor een groot deel betreft beheer het tegenwerken van successie – zodat het grasland niet<br />
dichtgroeit met struiken en bomen en plassen niet ‘verlanden’ door steeds ondieper te worden door<br />
zich ophopend dood plantenmateriaal. In het geval van het verlandingsproces wordt de plas<br />
35
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
uitgebaggerd, zodat de successie opnieuw kan beginnen. In het geval van het maaien en begrazen<br />
van het grasland wordt de successie op een bepaalde fase gefixeerd.<br />
12.2 Enkele plantengemeenschappen langs het <strong>Valleikanaal</strong><br />
1.Associatie van Engels raaigras en Grote weegbree.<br />
Kensoorten zijn Grote weegbree, Engels raaigras en Tengere rus. Begeleidende soorten zijn<br />
Straatgras, Varkensgras, Paardebloemen, Witte klaver, Zilverschoon en nog wat soorten. Het gaat<br />
hier om een ‘tredplantengemeenschap’ op sterk verdichte en tevens voedselrijke zandgrond, aan<br />
wegkanten, in de middenstrook van onverharde wegen tussen de karrensporen of in stroken tussen<br />
fietspad en zandweg. Samen met zes andere plantengemeenschappen maakt de Associatie van<br />
Engels raaigras en Grote weegbree deel uit van de Weegbreeklasse: begroeiingen van sterk verdichte<br />
en voedselrijke grond. Ze komen voor op sterk betreden of bereden plaatsen of in weilanden die een<br />
deel van het jaar onder voedselrijk zoet of brak water staan.<br />
2.Vogelpootjes – associatie.<br />
Kensoorten zijn Klein vogelpootje, Klein tasjeskruid; Zilverhaver en Dwegviltkruid. Begeleidende<br />
soorten zijn Viltganzerik, Kleine hardbloem, Buntgras (maar weinig en kortlevend), Schapezuring,<br />
Smalle weegbree, Muizenoor en Gewoon biggekruid, met soms Zandblauwtje. Het gaat om een lage<br />
en ijle begroeiing van zonnige tot licht beschaduwde, droge, open plekken op kalkloze, humusarme,<br />
zure zandgrond. Alleen puur stuifzand is nog voedselarmer. Er is vaak sprake van een lichte<br />
bemesting door mensen en hun huisdieren. De gemeenschap is meestal te vinden in weg- en<br />
spoorbermen, in de kanten van droge greppels en soms in eikenlanen waar voldoende zijdelings licht<br />
is. De boomwortels zorgen daar voor voldoende drainage. Het gaat hier om een pioniergemeenschap<br />
op pas blootgelegd zand, bijvoorbeeld doordat de grasmat verwijderd is.<br />
De Vogelpootjes – associatie maakt met elf andere plantengemeenschappen deel uit van de klasse<br />
van de droge graslanden op zandgrond. Ze hebben gemeen dat het grondwater als regel niet<br />
bereikbaar is voor de wortels en dat ze voor de watervoorziening in het groeiseizoen afhankelijk zijn<br />
van neerslag en hoe deze in de bovenste bodemlaag vastgehouden kan worden. Ze kunnen<br />
desondanks tamelijk rijk aan soorten zijn, vooral van ‘miezepietertjes’ onder de vaatplanten en veel<br />
mossen en korstmossen.<br />
3.Bosbies-associatie.<br />
Het beeld van deze vegetatie wordt ’s zomers bepaald door ‘de grote, grijsbeige pluimen van de<br />
kensoort, de Bosbies. Begeleidende soorten zijn Kruipende botenbloem, Veldzuring, Gestreepte<br />
witbol, Pinksterbloem, Ruw beemdgras, de paardenstaart Lidrus en Echte koekoeksbloem. De<br />
gemeenschap komt veel voor aan slootkanten en op kanaaloevers in de buurt van beken, waar de<br />
plant zijn natuurlijke standplaats heeft. Als ze qua beheer verwaarloosd worden ontwikkelt zich een<br />
soortenarme ruigte, met vrijwel alleen Bosbies. Extensief maaibeheer is nodig voor instandhouding. Bij<br />
verdroging verschijnt er veel Grote brandnetel.<br />
Deze plantengemeenschap maakt met elf andere deel uit van de klasse van de Matig Voedselrijke<br />
Graslanden. Deze zijn grotendeels te beschouwen als overblijfselen van extensief beheerd<br />
boerenland. Ze zijn vooral een cultuurproduct, met een vaak hoge natuurwaarde.<br />
4.Wormkruid-associatie<br />
Kensoorten zijn Boerenwormkruid, Bijvoet, Akkerdistel en Vlasbekje. Van de begeleidende soorten<br />
noemen we Ridderzuring, Grote brandnetel, de grassen Kweek, Kropaar, Glanshaver en Engels<br />
raaigras en Gewoon duizendblad.<br />
Boerenwormkruid kan zich door middel van wortelstokken sterk vermeerderen.<br />
Deze plantengemeenschap maakt deel uit van de klasse van de ruderale gemeenschappen en is de<br />
meest voorkomende ruderale plantengemeenschap.‘Ruderaal’ komt van ‘rudus’ = puin en van<br />
‘rudere’= bouwval. Het gaat om ‘ruigten’ op droge en zonnige standplaatsen. De ondergrond is<br />
36
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
voedselrijk en bestaat uit puin, kalkrijk zand, of ander toegevoegd voedselrijk materiaal op een ‘plek’<br />
waar ‘gerommeld’’ is. Vaak in de bebouwde kom en langs verkeerswegen. Zand en vooral kalkrijk<br />
zand neemt gemakkelijk warmte op. De begroeiing kan goed tegen sterke verdamping en hoge<br />
temperaturen. Het zijn vaak bloemrijke pioniergemeenschappen.<br />
5.Associatie van Moerasspirea en Echte valeriaan.<br />
Kensoorten zijn Moerasspirea, Poelruit, Echte valeriaan, Grote wederik. Van de begeleidende soorten<br />
(dat zijn er veel!) noemen we Gewone engelwortel, Kale jonker, Vogelwikke, Moerasrolklaver, Riet,<br />
Gele lis, Grote kattenstaart, Rietgras, Moerasandoorn, Moeraswalstro, Haagwinde, Koninginnekruid,<br />
Gewone smeerwortel en Harig Wilgenroosje.<br />
Deze plantengemeenschap maakt deel uit van de klasse van de natte strooiselruigten<br />
Deze ‘strooiselruigten’ bestaan uit ruigtekruiden aan de rand van wateren. Door golven en stroming<br />
worden aan de oevers dode plantenresten afgezet in aanspoelselzones. Het organische materiaal<br />
verteert snel onder de vochtige en zuurstofrijke omstandigheden en daardoor komen snel veel<br />
voedingsstoffen vrij. In die zone schieten hoge kruidachtige planten op. De betreffende<br />
plantengemeenschappen behoren ‘tot de meest robuuste, bloemrijkste, geurigste, kleurigste en<br />
daardoor de meest in het oog lopende begroeiingen van kruidachtige planten. De flora bevat<br />
overblijvende soorten en veel tweejarigen.’ (Atlas van de plantengemeenschappen, deel 4, p. 14).<br />
12.3 Plantengemeenschappen bij de poelen<br />
De poelen zijn nog erg jong en veel vegetatie is voortgekomen uit zaadmengsels en aquafloramatten.<br />
Bovendien hebben ze geen open verbinding met andere oppervlaktewateren, waardoor de<br />
kolonisering door nieuwe soorten van elders wordt beperkt. Daardoor kunnen nu nog geen<br />
plantengemeenschappen worden waargenomen. Dat kan misschien over 10 jaar.<br />
12.4 Locatie van de associaties langs het<br />
<strong>Valleikanaal</strong><br />
Interessant is dat de associaties een relatie<br />
hebben met het profiel van het <strong>Valleikanaal</strong>. Het<br />
is logisch dat de hoge delen droger en vaak<br />
voedselarmer zijn dan de lage delen en dat dit<br />
tot verschillende associaties leidt. Het<br />
oeverprofiel kan in grote lijnen in vier stroken<br />
verdeeld worden. Zie schets. Dit betekent niet<br />
dat dit schema overal steeds van toepassing is,<br />
maar het gaat om de grote lijn. Per strook wordt<br />
hierna een kleine toelichting gegeven.<br />
1a.Engels raaigras en Grote weegbree-associatie<br />
Deze associatie is vooral te vinden in de bermen van wegen en fietspaden aan beide zijden van het<br />
hele <strong>Valleikanaal</strong>, met uitzondering van de bermen waar Vogelpootje-associatie voorkomt. Daar is het<br />
te voedselarm en droog voor deze associatie. Het gaat vooral om de eerste meters vanaf de wegkant<br />
richting <strong>Valleikanaal</strong>. .<br />
1b. Vogelpootje-associatie<br />
Komt vooral voor op de oever aan de stadszijde van het <strong>Valleikanaal</strong> tussen Hogeweg en de stuw in<br />
het <strong>Valleikanaal</strong> bij de Eem. Het is een droge, zanderige en voedselarme strook tussen wegkant en<br />
begin van het talud richting water. Deze associatie is de enige, die niet over de hele lengte en aan<br />
beide zijden van het <strong>Valleikanaal</strong> voorkomt, zoals dat bij de andere associaties het geval is.<br />
2. Bosbies-associatie<br />
37
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
De Bosbies-associatie is te vinden op beide oevers over de hele lengte van het <strong>Valleikanaal</strong>. Tussen<br />
de waterlijn van de <strong>Valleikanaal</strong> en het begin van het talud ligt vaak een vrij natte strook, die in<br />
breedte varieert van 1 à 2 meter tot wel 10 meter. Dit laatste alleen bij de plasoevers in de wijk<br />
Schothorst. Bosbies groeit vooral in deze strook. De associatie eindigt halverwege het talud, waar de<br />
Wormkruid-associatie begint<br />
3. Wormkruid-associatie<br />
Deze associatie bevindt zich qua locatie tussen de strook met Engels raaigras en Grote weegbreeassociatie<br />
èn de Bosbies-associatie. Oftewel op de overgang van berm naar talud. Richting berm<br />
eindigt de strook waar intensieve betreding plaatsvindt en richting <strong>Valleikanaal</strong> waar de Bosbiesassociatie<br />
begint. Ze komt over de hele lengte aan beide zijden van het <strong>Valleikanaal</strong> voor.<br />
4. Associatie van Moerasspirea en Valeriaan<br />
Deze associatie komt voor in de strook tussen Bosbies-associatie en het water van het <strong>Valleikanaal</strong>.<br />
Het is een zeer smalle natte strook tot hooguit 1 meter, met veel plantensoorten die over de hele<br />
lengte van het <strong>Valleikanaal</strong> aan beide zijden voorkomen.<br />
38
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
13. Samenvatting met conclusies<br />
De KNNV afdeling <strong>Amersfoort</strong> e.o. heeft in <strong>2011</strong> in opdracht van de afdeling Milieu van de gemeente<br />
<strong>Amersfoort</strong> onderzocht welke vegetatie voorkomt op de oevers langs het 4 km lange <strong>Valleikanaal</strong><br />
tussen rijksweg A28 en de Eem. Van het te onderzoeken gebied maken ook 10 poelen en 11<br />
zogenaamde bloemrijke weilandjes deel. De Eem is een ecologische verbinding door de stad en een<br />
aantal jaren geleden zijn de oevers natuurvriendelijk gemaakt. Zie hoofdstuk 2 .<br />
Om het veldwerk beheersbaar te maken zijn er 13 vakken en 61 subvakken onder scheiden. Die zijn<br />
door de gemeente <strong>Amersfoort</strong> aangereikt. Zie hoofdstuk 3.<br />
Er zijn in totaal 382 soorten waargenomen, waarvan 64 soorten slechts in één subvak. Brandnetel<br />
komt in de meeste subvakken voor direct gevolgd door Smalle weegbree, Duizendblad en Akkerdistel.<br />
In de meeste subvakken wil niet zeggen, ook de meeste planten. Dat zal ongetwijfeld Riet zijn. Een<br />
overzicht van alle soorten met het aantal subvakken waarin ze voorkomen, is opgenomen in bijlage 1.<br />
Het vak met de meeste soorten is vak 2 met 233 soorten. Het subvak met de meeste soorten is<br />
subvak 8a met 150 soorten. Zie hoofdstuk 4<br />
Op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> en in de weilandjes rond de poelen is een zaadmengsel<br />
uitgestrooid met 54 soorten zaad. Van die 54 zijn er op de oevers 14 soorten niet teruggevonden en in<br />
de weilandjes 26 . Zie hoofdstukken 5, 6 en 7. Op de weilandjes komt maar één soort voor die niet op<br />
de oevers is gevonden. Dat is Zandblauwtje, maar dat zijn er maar een paar. Over het geheel gezien<br />
zijn er dus 41 van de 54 soorten zaad opgekomen.<br />
Er zijn aqua-floramatten met 16 soorten rond 7 poelen aangebracht. Er zijn 10 poelen maar bij drie<br />
poel zijn geen matten aangebracht. Zwanenbloem is niet gevonden. Er blijven dus 15 soorten over die<br />
wel zijn gevonden. Zie hoofdstuk 5 en 8.<br />
Zaadmengsel en matten samen bevatten totaal 54 + 16 = 70 soorten. Totaal zijn hiervan 41 +15 = 56<br />
wel gevonden en 14 niet. 56 Is circa 15% van het totale aantal van 382 soorten . Dat geeft aan dat de<br />
natuur op eigen kracht ook al een grote soortenrijkdom geeft. Een interessante vraag is hoeveel<br />
soorten gevonden zouden zijn als er geen zaadmengsel en matten waren geweest? Hiertoe zouden<br />
zeker Duizendblad en Gewoon biggenkruid behoren.<br />
Het <strong>Valleikanaal</strong> heeft over de hele lengte een tamelijk gelijkvormig profiel, maar in dat profiel komen<br />
natte en droge zones voor. Dat verklaart voor een deel waarom er zo’n groot aantal soorten<br />
aangetroffen zijn . Het zaadmengsel heeft, zoals hiervoor al is aangegeven, daartoe maar beperkt<br />
bijgedragen. Mogelijke andere invloedsfactoren zijn het maaibeleid, verschil in betreding van de<br />
oevers (hondenuitlaatpaden), verschillen in bodemgesteldheid, vervuiling door strooizout en<br />
opspattend water langs de Ringweg enz .<br />
In het <strong>Valleikanaal</strong> zelf komen bijna geen planten voor. De planten die er voorkomen groeien vanuit de<br />
oever. Het gevonden kroos zat altijd verscholen tussen oeverplanten. Er zijn maar weinig soorten die<br />
zich kunnen handhaven in het <strong>Valleikanaal</strong> en dat komt door de grote stroomsnelheid van het water<br />
en de grote diepte (scherpe gradiënt). In de poelen groeien meer soorten omdat de oevers daar<br />
geleidelijker aflopen naar het midden.<br />
Op de oevers aan de stadszijde staan 20 soorten minder dan op de oevers aan de zijde van de<br />
buitenwijken. Als de plas-draszones in de wijk Schothorst buiten beschouwing worden gelaten het<br />
verschil nog 15 waarvan 3 soorten uit het zaadmengsel voortkomen. Die aantallen zijn berekend door<br />
voor elke oever apart het gemiddelde van subvaktotalen uit te rekenen. Een verklaring voor het<br />
39
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
verschil is niet gevonden. Mogelijk is de variatie in bomen en struiken een oorzaak, maar dat is niet<br />
mee onderzocht.<br />
Tot de vegetatie zijn ook de laanbomen en struiken gerekend. Bij de struiken kan onderscheid<br />
gemaakt worden tussen die, welke direct langs het water staan (Schietwilg, Es, Boswilg enz.) èn<br />
struiken die hoger op het talud of op de bermstrook tussen het talud en de auto- of fietswegen staan<br />
(Sporkehout, Eenstijlige meidoorn enz.) Het meeste is aangeplant Als die bomen en struiken door<br />
mogen groeien dan worden de oevers en poelen dichte houtwallen en bosjes<br />
Tijdens de inventarisatie is een aantal niet alledaagse soorten aangetroffen. Van sommige<br />
interessante soorten zijn in hoofdstuk 10 foto’s opgenomen. Achter de naam is met een code<br />
aangegeven of ze in het zaadmengsel, dan wel in de aquafloramatten zaten.<br />
Opvallend is dat de biodiversiteit langs de waterlijn sterk toeneemt, als er verstoring optreedt in de<br />
hoog opgaande, gesloten vegetatie (visstekken). Voorbeelden van hoogopgaande vegetatie zijn Riet,<br />
Grote lisdodde en Schiet- en Boswilg. Als dat uit oogpunt van beheer gewenst is zou daar met het<br />
maaien rekening mee gehouden kunnen worden. Bijvoorbeeld plaatselijk vaker maaien tot aan het<br />
water.<br />
Op een aantal locaties komen bijzondere vegetaties voor. Zoals Hertshoorn weegbree en Deens<br />
lepelblad op locaties, waar in de winter zout gestrooid wordt. In hoofdstuk 10 zijn een aantal van die<br />
locaties beschreven.<br />
Tot slot is onderzocht of de vegetatie langs het <strong>Valleikanaal</strong> en in en rond de poelen te onderscheiden<br />
is naar plantengemeenschappen. Van boven naar beneden is het profiel van het <strong>Valleikanaal</strong> te<br />
verdelen in 4 stroken met bijpassende plantenassociaties:<br />
1. bermstrook, vanaf het talud tot aan de rand van de weg of fietspad: Associatie van Engels raaigras<br />
en Grote weegbree en Vogelpootjes – associatie. De laatste is alleen aanwezig aan de stadszijde ter<br />
hoogte van de wijk Schothorst.<br />
2. het talud zelf: Wormkruid-associatie<br />
3. het natte deel tot aan het begin van het talud: Bosbies-associatie<br />
4. eerste 50 cm langs het water: Associatie van Moerasspirea en Valeriaan<br />
Ten aanzien van de poelen zijn nog geen plantengemeenschappen te herkennen. Daarvoor zijn er te<br />
weinig kensoorten gevonden. Zie verder hoofdstuk 11.<br />
Het zaaien van een bloemrijk mengsel levert optisch (beleving) een grote verrijking op, want de<br />
vegetatie die van nature opgroeit is veel minder bloemrijk. Dat wordt nog versterkt door het feit dat het<br />
bloemrijke mengsel vaak plaatselijk in hoge abundantie voorkomt. Met name de poelen met<br />
weilandjes en de plas-draszones zijn gebieden met prachtige vegetaties geworden.<br />
40
14. Bronnen<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Weeda, E.J., e.a. (2003), Atlas van plantengemeenschappen in Nederland, vier delen. Utrecht: KNNV<br />
Uitgeverij<br />
Arie van den Bremer 2008 : Wilde planten in de Gelderse Vallei en het Eemland; van knop tot dop :<br />
Koninklijke BDU Uitgevers BV Barneveld<br />
Ruud van der Meijden; Heukel’s Flora van Nederland : Wolters –Noordhoff 23ste druk<br />
41
Bijlage 1<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Totaal overzicht van soorten met hun abundantie<br />
In onderstaand tabel is per soort aangegeven in hoeveel subvakken deze voorkomt en in grote lijnen<br />
waar. Waarbij het totaal aantal subvakken 61 is. Dat geeft een indruk van het aantal keren dat een<br />
plant per soort voorkomt langs het hele <strong>Valleikanaal</strong>, inclusief de poelen. Met enige fantasie zou je dat<br />
de abundantie van een soort kunnen noemen.<br />
Regelnummer<br />
Naam soort Aantal<br />
sub-<br />
vakken<br />
1 Aarvederkruid 1 Incident in subvak 7d<br />
2 Acacia 1 Incident in subvak 6b<br />
42<br />
Bijzonderheden per soort<br />
3 Akkerdistel 45 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
4 Akkerkers 4 Incidenten in subvakken 1a, 3a, 2ab en 2ac<br />
5 Akkerkool 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
6 Akkermelkdistel 1 Incident in subvak 9b. Bij spoorlijntunnel<br />
7 Akkervergeet mij nietje 4 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />
8 Akkerviooltje 3 Incidenten in dsubvakken 5b, 8a en 9d<br />
9 Akkerwinde 4 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />
10 Amerikaans krent. boom. 4 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />
11 Amerikaanse eik 2 Incidenten in subvakken 1a en 7b<br />
12 Amerikaanse vogelkers 5 Alleen tussen spoorlijn en Eem<br />
13 Avondkoekoeksbloem 2 Incidenten in subvakken 2ba en 9d<br />
14 Beekpunge 8 Het meest in vak 11<br />
15 Beklierde basterdwederik 5 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />
16 Beklierde duizendknoop 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
17 Bermooievaarsbek 2 Incident in subvakken 1a en 6b<br />
18 Beuk 3 Incidenten in subvakken 6b, 12b en 13b<br />
19 Bezemkruiskruid 12 Alleen in de vakken 8 tot en met 11 (Liendert en Schothorst)<br />
20 Biezenknoppen 1 Incident in subvak 1a<br />
21 Bijvoet 42 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
22 Bitterzoet 16 Gelijkmatig verdeeld in de vakken 3 tot en met 11<br />
23<br />
Blaartrekkende<br />
boterbloem<br />
19<br />
Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
24 Blaassilene 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
25 Blauw glidkruid 3 Incidenten in subvakken 7b, 9d en 10a<br />
26 Bleekgele droogbloem 1 Incident in subvak 7c<br />
27 Bleke klaproos 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
28 Bloedooievaarsbek 2 Spoorwegkruising<br />
29 Boerenwormkruid 23 Willekeurig verspreid over de vakken 6 tot en met 12<br />
30 Bonte wikke 8 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />
31 Borstelbies 1 Incident in subvak 11a<br />
32 Bosandoorn 5 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />
33 Bosbies 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />
34 Bosrank 1 Incident in subvak 8d<br />
35 Bosveldkers 19 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in varierende dichtheid<br />
36 Boswilg 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
37 Brede stekelvaren 1 Incident in subvak 13d<br />
38 Brede wespenorchis 7 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />
39 Brem 1 Incident in subvak 13c<br />
40 Bronkruid 1 Incident in subvak 11b<br />
41 Brunel 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in varierende dichtheid<br />
42 Buntgras 2 Incidenten in de subvakken 4c en6b<br />
43 Canadapopulier 4 Incidenten in de subvakken 2ac, 2bb, 3a en 13a
Regelnummer<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Naam soort Aantal<br />
sub-<br />
vakken<br />
43<br />
Bijzonderheden per soort<br />
44 Canadese fijnstraal 38 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
45 Canadese populier 1 Incident in subvak 9d<br />
46 Cichorei 3 Incidenten in subvakken1a, 2bc en 7c<br />
47 Citroengele honingklaver 5 4 x in vak 1<br />
48 Dagkoekoeksbloem 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
49 Dauwbraam 1 Incident in subvak 4d<br />
50 Deens lepelblad 2 Langs de Ringweg stadzijde ter hoogte van de wijk Schothorst<br />
51 Dolle kervel 2 Incidenten in vak 12<br />
52 Dotterbloem 10 Willekeurig verspreid maar bijna altijd een exemplaar per locatie<br />
53 Duizendblad 45 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />
54 Echte kamille 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
55 Echte koekoeksbloem 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor behalve in de vakken 12 en 13<br />
56 Echte valeriaan 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
57 Eenstijlige meidoorn 15 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
58 Egelantierroos 2 Incidenten bij de subvakken9b en 9d bij Spoortunnel<br />
59 Egelboterbloem 1 Incident in subvak 7d<br />
60 Elzenzegge 1 Incident in subvak 2bb<br />
61 Engels raaigras 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid behalve vak 13<br />
62 Es 24 Komt overal voor, zowel langs het water als in de vorm van laanbomen<br />
63 Europese hanenpoot 1 Incident in subvak 9a<br />
64 Fijn schapengras 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig in onbekende dichtheid<br />
65 Fijne ooievaarsbek 1 Incident in subvak 1a<br />
66 Fioringras 3 Incidenten in subvakken 4c, 12a en 12b<br />
67 Fluitenkruid 36 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
68 Fluweelboom 1 Incident in subvak 9a<br />
69 Framboos 3 Incidenten in subvakken 6a, 7e en 8a<br />
70 Geel nagelkruid 4 Incidenten in de subvakken 8a, 10a, 11a en 12b<br />
71 Gekielde dravik 4 Incidenten in de subvakken2bc, 4a, 4b eb 7b<br />
72 Gekroesde melkdistel 15 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
73 Gelderse roos 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
74 Gele kamille 2 Incidenten in subvakken 1a en 6c<br />
75 Gele lis 32 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
76 Gele morgenster 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
77 Gele mosterd 1 Incident in subvak 7b<br />
78 Gele plomp 10 Willekeurig verspreid met onbekende dichtheid<br />
79 Gele waterkers 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
80 Gestreepte witbol 43 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />
81 Gevleugeld helmkruid 2 Incidenten in subvakken 6d en 11a<br />
82 Gevleugeld hertshooi 5 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />
83 Gewone berenklauw 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
84 Gewone braam 26 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
85 Gewone commelina 1 Incident in vak 11a<br />
86 Gewone engelwortel 34 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
87 Gewone ereprijs 7 Willekeurig verspreid met variërende dichtheid<br />
88 Gewone esdoorn 1 Incident in subvak 13j<br />
89 Gewone hennepnetel 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
90 Gewone hoornbloem 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
91<br />
Gewone klit 14<br />
Komt over de hele lengte voor met de grootste dichtheid in de subvakken 1, 2a en<br />
2b<br />
92 Gewone margriet 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
93 Gewone melkdistel 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
94 Gewone ossentong 5 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />
95 Gewone raket 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid
Regelnummer<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Naam soort Aantal<br />
sub-<br />
vakken<br />
44<br />
Bijzonderheden per soort<br />
96 Gewone rolklaver 5 Willekeurig verspreid in varierende dichtheid<br />
97 Gewone smeerwortel 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
98 Gewone spurrie 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
99 Gewone steenraket 2 Incidenten in subvakken 7a en 8a<br />
100 Gewone veldbies 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
101 Gewone vlier 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
102 Gewone vogelkers 1 Incident in subvak 13j<br />
103 Gewone waterbies 1 Incident in subvak 1d<br />
104 Gewone zandmuur 4 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />
105 Gewoon barbarakruid 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
106 Gewoon biggekruid 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />
107 Gewoon reukgras 36 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />
108 Gewoon speenkruid 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
109 Gewoon sterrenkroos 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
110 Gewoon struisgras 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
111 Gewoon varkensgras 30 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
112 Glad vingergras 3 Willekeurig verspreid in variërende dichtheid<br />
113 Glad walstro 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
114 Gladde witbol 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
115<br />
Glanshaver 24<br />
Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid behalve vakken<br />
12 en 13<br />
116 Grasmuur 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
117 Grauwe abeel 5 Vooral in vak 2 als gevolg van veel opslag<br />
118 Grauwe wilg 1 Incident in subvak 7b<br />
119 Greppelrus 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
120 Grijskruid 2 Heel veel in subvak 13 c<br />
121 Grof hoornblad 5 Willekeurig verspreid in het water<br />
122 Groot hoefblad 1 Incident in subvak 1c<br />
123 Groot kaasjeskruid 1 Incident in subvak 4a<br />
206 Grote kroosvaren 4 Incidenteel in het Kanaal<br />
124 Groot streepzaad 7 Willekeurig verspreid tussen A28 en Liendertseweg<br />
125 Grote brandnetel 47 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
126 Grote egelskop 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
127 Grote ereprijs 1 Incident in subvak 1a<br />
128 Grote kattenstaart 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid<br />
129 Grote klaproos 1 Incident in subvak 11a<br />
130 Grote kroosvaren 12 Vooral in vak 9<br />
131 Grote lisdodde 30 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
132<br />
Grote ratelaar 10<br />
Komt over de hele lengt voor in hoge dichtheid met nadruk op weilende rond<br />
poelen<br />
133 Grote teunisbloem 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
134 Grote vossenstaart 6 Komt gelijkmatig voor in variërende dichtheid in de vakken 1 tot en met 8<br />
135 Grote watereppe 3 Incidenten in de subvakken 2ab, 7a en13a<br />
136 Grote waterweegbree 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
137<br />
Grote wederik 13<br />
Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid behalve vakken 12 en<br />
13<br />
138 Grote weegbree 37 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
139 Haagbeuk 2 Incidenten in de subvak 6b en 7b<br />
140 Haagliguster 1 Incident in subvak 13b<br />
141 Haagwinde 38 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
142 Haarfonteinkruid 1 Incident in subvak 2bc (determinatie niet zeker)<br />
143 Handjesgras 2 Incidenten in de subvak 9a en 9c<br />
144 Harig knopkruid 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
145 Harig vingergras 1 Incident in subvak 7a
Regelnummer<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Naam soort Aantal<br />
sub-<br />
vakken<br />
45<br />
Bijzonderheden per soort<br />
146 Harig wilgenroosje 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
147 Hazelaar 7 Willekeurig verspreid in lage dichtheid Bijna altijd 1per subvak<br />
148 Hazenpootje 19 Willekeurig verspreid invarierende dichtheid in vooral de vakken 7 tot en met 12<br />
149 Hazenzegge 7 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />
150 Heelblaadjes * 5 De meeste in de vakken1 tot en met 3<br />
151 Heermoes 36 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
152 Herderstasje 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
153 Herik 2 Incident in vak 2b<br />
154 Hertshoornweegbree 10 De meeste in de vakken 5 tot en met 12<br />
155 Hoge cyperzegge 11 Incidenteel alleen in de vakken 1 tot en met 7<br />
156 Hollandse iep 3 Laanbomen<br />
157 Hollandse linde 1 Laanbomen<br />
158 Hondsdraf 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in aanzienlijke dichtheid<br />
159 Hondsroos 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
160 Hoog struisgras 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
161 Hop 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
162 Hopklaver 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
163 Hulst 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
164 Ijle dravik 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
165 Ijle zegge 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
166 Inkarnaatklaver 1 Incident in subvak 1a<br />
167 Italiaans raaigras 6 Incidenteel alleen in de vakken 1 tot en met 4<br />
168 Italiaanse populier 1 Incident in vak sub 13d<br />
169 Jacobskruiskruid 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
170 Japanse duizendknoop 5 Heel erg veel in vak 6<br />
171 Japanse wijnbes 3 Incidenten in subvakken 6b, 8a en 9a<br />
172 Judaspenning 1 Incident in subvak 13j<br />
173 Kaal knopkruid 5 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />
174 Kale jonker 4 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />
175 Kalmoes 6 Alleen tussen A28 en vak 8<br />
176 Kamgras 3 Incidenten in subvakken 1a, 1c en 7a<br />
177 Katwilg 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
178 Kikkerbeet 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
179 Kleefkruid 35 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
180 Klein hoefblad 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
181 Klein kroos 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
182 Klein kruiskruid 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
183 Klein springzaad 3 Incidenten in subvakken 2ab, 2ac en 2bb<br />
184 Klein streepzaad 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
185 Klein vogelpootje 14 Vooral in de vakken 5 tot en met 12 in hoge dichtheid (stadzijde)<br />
186 Kleine egelskop 5 Vooral in de subvakken 1, 2a en 2b bij de A28 in lage dichtheid (in Leusden veel)<br />
187 Kleine klaver 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij hoge dichtheid<br />
188 Kleine lisdodde 9 Vooral in de vakken 2 tot en met 7 variërende dichtheid<br />
189 Kleine ooievaarsbek 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid<br />
190 Kleine varkenskers 6 Willekeurig verspreid met in variërende dichtheid<br />
191 Kleine veldkers 2 Incidenten in subvakken 1a en 9d<br />
192 Kleine watereppe 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
193 Kleverig kruiskruid 2 Incidenten in subvakken 8a en 9d<br />
194 Klimop 4 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />
195 Klimop ereprijs 6 Willekeurig verspreid in variërende dichtheid<br />
196 Kluwenzuring 7 Vooral in de vakken 5 tot en met 10 in lage dichtheid<br />
197 Knikkend tandzaad 6 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid
Regelnummer<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Naam soort Aantal<br />
sub-<br />
vakken<br />
46<br />
Bijzonderheden per soort<br />
198 Knoopkruid 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid . Niet vakken 12 en 13<br />
199 Knopig helmkruid 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
200 Kompassla 6 Vooral in de vakken 8 en 9 (spoortunnel)<br />
201 Koninginnenkruid 32 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij hoge dichtheid<br />
202 Korenbloem 2 Incidenten in subvakken 1a en 10a<br />
203 Korrelganzenvoet 1 Incident in subvak 13c<br />
204 Kraailook 2 Incidenten in subvakken 5b en 7b<br />
205 Kromhals 1 Incident in subvak 12a<br />
207 Kropaar 41 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
208 Kruipende boterbloem 40 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
209 Kruipertje 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
210 Kruldistel 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
211 Krulzuring 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
212 Kweek 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
213 Langbaardgras 3 Incidenten in subvakken 2bc, 11a en 11b<br />
214 Late guldenroede 3 Incidenten in subvakken 6a, 9b en 9d<br />
215 Laurierwilg 4 Incidenten in subvakken 3b, 4b, 6a en 9c<br />
216 Lidrus 7 Veel in subvak 6b<br />
217 Liesgras 35 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
218 Liggende vetmuur 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
219 Lijsterbes 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
220 Look zonder look 3 Incidenten in subvakken 2ab, 7b en 12c<br />
221 Luzerne 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />
222 Maarts viooltje 2 Incidenten in subvakken 6b en 8a<br />
223 Madeliefje 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
224 Mannagras 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
225 Mannetjesvaren 2 Incidenten in subvakken 8b en 9d<br />
226 Mattenbies 2 Incidenten in subvakken 5a en 6d<br />
227 Meelbes 1 Incidenten in subvak 2aa<br />
228 Melganzenvoet 29 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />
229 Melkeppe 2 Incidenten in subvakken 4b en 11a<br />
230 Middelste teunisbloem 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
231 Moerasandoorn 28 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />
232 Moerascypres 1 Incident in subvak 7b<br />
233 Moerasdroogbloem 1 Incident in subvak 7a<br />
234 Moeraseik 2 Laanbomen in subvakken 2bb en 7e<br />
235 Moeraskers 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid tussen A28 en vak 8<br />
236 Moerasrolklaver 35 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />
237 Moerasspirea 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
238 Moerasvergeet-mij-nietje 31 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />
239 Moeraswalstro 1 Incident in subvak 4b<br />
240 Moeraswederik 4 Incidenten in subvakken 4d, 6d, 7d en 11b<br />
241 Moeraszegge 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
242 Moespimpernel 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. In vak 1a vrij veel<br />
243 Muizenoortje 4 Incidenten in subvakken 3d, 9c, 1b en 12a<br />
244 Muskuskaasjeskruid 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
245 Muurpeper 1 Incident in subvak 9c<br />
246 Muursla 1 Incident in subvak 9b<br />
247 Oeverzegge 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
248 Okkernoot 1 Incident in subvak 3c. Laanboom<br />
249 Paardenbloem 43 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
250 Paardenbloemstreepzaad 1 Incident in subvak 6c
Regelnummer<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Naam soort Aantal<br />
sub-<br />
vakken<br />
47<br />
Bijzonderheden per soort<br />
251 Paardenkastanje 3 Incidenen in subvakken 3b, 4a en 7d. Laanboom<br />
252 Paarse dovenetel 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />
253 Pastinaak 3 Incidenten in subvakken 8a, 9b en 9d. Spoortunnel<br />
254 Peen 2 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
255 Perenboom 2 Incidenten in subvakken 13c en 13d. Bomen in weilandje<br />
256 Perzikkruid 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
257 Pijlkruid 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid in <strong>Valleikanaal</strong><br />
258 Pinksterbloem 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
259 Pitrus 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
260<br />
Pluimzegge 6<br />
Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Een pol per<br />
locatie<br />
261 Poelruit 2 Incidenten in subvakken 2bb en 9d<br />
262 Puntkroos 2 Incident in vak 7<br />
263<br />
Purper leverkruid 5<br />
Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Een pol per<br />
locatie<br />
264 Raapzaad 4 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
265 Ratelpopulier 3 Incidenten in subvakken 2ba, 4a en 4c<br />
266 Rechte rolklaver 2 Incinete i n de vakken 11b en 12a<br />
267 Reigersbek 22 Komt over de hele lengte voor met grootste dichtheid in de vakken 8 tot en met 12<br />
268 Reukloze kamille 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
269 Reuzenberenklauw 2 Incidenten in subvakken 2bb en 8a<br />
270 Ridderzuring 43 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
271 Riet 37 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in bijna altijd hoge dichtheid<br />
272 Rietgras 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vaak beperkte dichtheid<br />
273 Rietzwenkgras 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
274 Rimpelroos 3 Incidenten in subvakken 9d, 12b en 13b<br />
275 Ringelwikke 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
276 Robertskruid 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
277 Rode kamperfoelie 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
278 Rode klaver 41 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
279 Rode kornoelje 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
280 Rode schijnspurrie 3 Incidenten in subvakken 5a, 7a en 12a<br />
281 Rode waterereprijs 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
282 Roedekattenstaart 3 Incidenten in subvakken 6d, 7d en 10a<br />
283 Rood zwenkgras 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
284 Ruig schapengras 1 Incident in subvak 7c<br />
285 Ruige zegge 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
286 Ruw beemdgras 15 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
287<br />
Ruwe berk 4<br />
Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Zie ook zachte<br />
Bberk<br />
288 Ruwe bies 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
289 Schapenzuring 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
290 Scharlakeneik 2 Incident in vak 1a en 1b<br />
291 Schermhavikskruid 3 Incidenten in subvakken 6c, 7d en 10a<br />
292 Scherpe boterbloem 34 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
293 Scherpe zegge 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
294 Schietwilg 37 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid. Oeverbeplanting<br />
295 Schijfkamille 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
296 Schildereprijs 1 Incident in subvak 7d<br />
297 Sint Janskruid 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
298 Slangenkruid 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
299 Slanke anjer 1 Incident in subvak 10a<br />
300 Slanke waterkers 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
301 Sleedoorn 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.
Regelnummer<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Naam soort Aantal<br />
sub-<br />
vakken<br />
302 Smalle waterpest 3 Incidenten in subvakken 6d, 7f en 9c<br />
48<br />
Bijzonderheden per soort<br />
303 Smalle weegbree 46 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />
304<br />
Smalle wikke (of<br />
vergeten)<br />
16<br />
Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
305 Spaanse aak 5 Incidenten in de vakken 7 tot en met 13<br />
306 Speerdistel 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
307 Spiesmelde 2 Incidenten in subvakken 3a en 6b<br />
308 Sporkehout 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
309 Steenanjer 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
310 Stijve klaverzuring 1 Incident in subvak 5b<br />
311 Stinkende gouwe 2 Incidenten in subvakken 4b en 13g<br />
312 Stippelganzenvoet 2 Incidenten in subvakken 1c en 4c<br />
313 Stokroos 1 Incident in subvak 11a<br />
314 Straatgras 38 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />
315 Tamme kastanje 2 Incidenten in subvakken 2aa en 2ba<br />
316 Tengere rus 4 Incidenten in de subvakken 2ac, 10a, 11a en 13 e<br />
317 Tijmereprijs 2 Incidenten in subvakken 1b en 3b<br />
318 Timoteegras 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
319 Trekrus 2 Incidenten in subvakken 2bd en 4d<br />
320 Treurberk 1 Incident in subvak 6b<br />
321 Treurwilg 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid. Een ex per locatie<br />
322 Uitstaande melde 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
323 Valse kamille 2 Incidenten in subvakken 1a en 1b<br />
324 Vederesdoorn 1 Incident in subvak 10a<br />
325 Veelbloemige roos 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
326 Veelbloemige veldbies 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
327 Veelkl. vergeet mij nietje 4 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
328 Veelwortelig kroos 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
329 Veenwortel bloeiend 1 Incident in subvak 1d<br />
330 Veenwortel niet bloeiend 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
331 Veerdelig tandzaad 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
332 Veldereprijs 19 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
333 Veldhondstong 1 Incident in subvak 11a<br />
334 Veldlathyrus 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
335 Veldrus 2 Incidenten in subvakken 10a en 11a<br />
336 Veldsla 1 Incident in subvak 5b<br />
337 Veldzuring 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />
338 Vertakte leeuwentand 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
339 Vijfvingerkruid 1 Incident in subvak 3d<br />
340 Viltige basterdwederik 4 Incidenten in de subvakken 3d, 7c, 10a en 13c<br />
341 Vlasbekje 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
342 Vlinderstruik 1 Incident in subvak 8b<br />
343 Vogelmuur 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />
344 Vogelwikke 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />
345 Vroege haver 2 Incidenten in subvakken 4c en 13i<br />
346 Vroegeling 8 Vakken 9 tot en met 12 in hoge dichtheid<br />
347 Waterdrieblad 1 Incident in subvak 7d<br />
348 Waterkruiskruid 1 Incident in subvak 7d<br />
349 Waterlelie 2 Incidenten in subvak 7d en 7f<br />
350 Watermunt 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />
351 Waterpeper 5 Incidenten in de subvakken 2bc, 7b, 9d en 11b<br />
352 Watertorkruid 1 Incident in subvak 7c<br />
353 Waterzuring 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.
Regelnummer<br />
VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />
Naam soort Aantal<br />
sub-<br />
vakken<br />
354 Wijfjesvaren 2 Incidenten in subvakken 10a en 13e<br />
355 Wilde bertram 2 Incidenten in subvakken 9c en 10a<br />
356 Wilde kamperfoeli 1 Incident in subvak 10a<br />
357 Wilde kardinaalsmuts 1 Incident in subvak 6b<br />
49<br />
Bijzonderheden per soort<br />
358 Wilgenroosje 4 Incidenten in de subvakken 6a, 8a, 8b en 9b<br />
359 Wit vetkruid 3 Incidenten in subvakken 8a, 8b en 9b<br />
360 Witte abeel 2 Incidenten in subvakken 2bb en 2bc<br />
361 Witte dovenetel 27 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
362 Witte honingklaver 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
363 Witte klaver 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />
364 Wolfspoot 40 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />
365 Wondklaver 3 Incidenten in subvakken 1a, 9b en 10a<br />
366<br />
Zachte berk 17<br />
Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Zie ook Ruwe<br />
berk<br />
367 Zachte dravik 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />
368 Zachte duizendknoop 3 Incidenten in subvakken 1c, 1d en 11a<br />
369 Zachte ooievaarsbek 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
370 Zandblauwtje 3 Incidenten in subvakken 2bc, 4c en 10a<br />
371 Zandraket 22 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
372 Zeegroene rus 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />
373 Zevenblad 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
374 Zilverhaver 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
375 Zomereik 24 Laanbomen<br />
376 Zomprus 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
377 Zompvergeet-mij-nietje 4 Incidenten in de subvakken 2bb, 3d, 6b en 7d<br />
378 Zwaluwtong 1 Incident in subvak 4a<br />
379 Zwanenbloem 1 Incident in subvak 2bc<br />
380 Zwart tandzaad 30 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />
381 Zwarte els 40 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />
382 Zwarte nachtschade 1 Incident in subvak 1b
Gemeente <strong>Amersfoort</strong><br />
Centrum voor Natuur<br />
en Milieu Educatie (CNME)<br />
Met de serie Natuur, Landschap en Milieu van <strong>Amersfoort</strong><br />
biedt de gemeente <strong>Amersfoort</strong> aan bewoners en natuur-<br />
en milieuorganisaties een platform om hun onderzoeken<br />
te publiceren.<br />
Postadres<br />
Postbus 4000<br />
3800 EA <strong>Amersfoort</strong><br />
Landgoed Schothorst<br />
Schothorsterlaan 21<br />
3822 NA <strong>Amersfoort</strong><br />
T 033 469 52 00<br />
E cnme@amersfoort.nl<br />
I www.amersfoort.nl/cnme