Safe Sex Comedy Show - GGD Amsterdam

Safe Sex Comedy Show
Evaluatieonderzoek van de Safe Sex Comedy Show

Colofon
April 2010
GGD Amsterdam
Cluster Epidemiologie, Documentatie en Gezondheidsbevordering (EDG)
Druk: Drukkerij Leijten, Amsterdam
Fotografie: Juan Walter en Karen de Groot
ISBN 978-90-5348-165-3
EDG reeks 2010/3

Evaluatieonderzoek van
de Safe Sex Comedy Show
GGD Amsterdam
Cluster Epidemiologie, Documentatie en Gezondheidsbevordering
A.E. Hesselink, J. Osté, J. Walter, I.G. Stolte, M. de Wit, J. Veldhuis, S. Cremer
Dit project is mogelijk gemaakt door:
Evaluatie onderzoek SSCS

Evaluatie onderzoek SSCS

Inhoudsopgave
Evaluatie onderzoek SSCS
Samenvatting 3
1 Inleiding 5
2 Onderzoeksopzet 7
2.1 Onderzoeksvragen 7
2.2 Safe Sex Comedy Show 7
2.3 Onderzoeksdesign 7
2.4 Theoretisch kader 8
2.5 Uitkomstmaten 10
2.6 Onderzoekspopulatie en wervingsprocedure 12
2.7 Statistische analyse 14
3 Resultaten 15
3.1 Populatiebeschrijving (bereik) 15
3.2 Beoordeling en beleving van de show 17
3.3 Effect effectevaluatie (korte en lange termijn) 18
3.3.1 Korte termijn 18
3.3.2 Lange termijn 21
3.3.3 Non-respons analyse 21
3.4 Prevalentie en determinanten van seksueel (risico)gedrag onder jongeren in de
Urban Lifestyle Scene 22
4 Ervaringen implementatie Safe Sex Comedy Show en onderzoeksdesign 27
4.1 Ervaringen implementatie Safe Sex Comedy Show 27
4.2 Ervaringen onderzoeksdesign 28
5 Conclusie, discussie en aanbevelingen 31
Dankwoord 34
Referenties 35
Bijlagen 37
Bijlage 1 Thema en determinanten per act 37
Bijlage 2 Vragenlijst voormeting op locatie (T0) 39
Bijlage 3 Vragenlijst lage termijn nameting (T2) 43
Bijlage 4 Vragenlijst op locatie (Tx) 44
Bijlage 5 ARRM in relatie met de SSCS 47
Bijlage 6 Website pagina Party peeps 48
Bijlage 7 Flyer Safe Sex Cemedey Show 49
Bijlage 8 Figuur 2 50
Bijlage 9 Tabel 5 51
Bijlage 10 Tabel 6 52
Bijlage 11 Tabel 7 53
Bijlage 12 Tabel 8 54
Bijlage 13 Tabel 9 55
Bijlage 14 Tabel 10 56

Evaluatie onderzoek SSCS
2

Samenvatting
Evaluatie onderzoek SSCS | Samenvatting
De Safe Sex Comedy Show (SSCS) is een gezondheidsbevorderende interventie die beoogt belangrijke
(intermediaire) determinanten van seksueel (risico)gedrag te verbeteren. Aanleiding voor het ontwikkelen
van de SSCS was de hoge prevalentie van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s),
tienerzwangerschappen en seksueel risicogedrag onder jongeren en migrantengroepen in Nederland.
De show richt zich op jongeren uit de Urban Lifestyle Scene, een stroming binnen de jeugdcultuur waarin
zich jongeren uit veel verschillende migrantengroepen bevinden (Nederlandse Antillen, Suriname,
Ghana, Marokko en Kaapverdië). Het initiatief voor de show kwam van de jongeren uit deze Urban
Lifestyle Scene en zij hebben, onder begeleiding van de GGD Amsterdam en het NIGZ, de show
ontwikkeld en uitgevoerd (‘user as designer’ ontwerp). De SSCS is gebaseerd op de theorie van
Entertainment Education (E&E). E&E is een strategie waarbij een educatieve boodschap overgedragen
wordt via entertainment. Hierdoor wordt de boodschap toegankelijker voor groepen die niet goed
bereikt worden met de traditionele vormen van gezondheidsbevordering. Om meer inzicht te krijgen in
de effecten van de show op het publiek en de waardering van het gebruikte format is eind 2007 een
(effect-)evaluatieonderzoek gestart.
Om te onderzoeken in hoeverre de SSCS het beoogde publiek bereikt heeft en of het format en de
inhoud van de show het publiek aanspraken hebben we de bezoekers gevraagd aan het eind van de
show een vragenlijst in te vullen. De effectiviteit van de show is bestudeerd met behulp van een quasiexperimenteel
onderzoek met een experimentele en controlegroep. De experimentele groep bestond
uit respondenten die de show hebben gezien. Via een online vragenlijst heeft een voormeting en een
korte en lange termijn nameting in de experimentele en controlegroep plaatsgevonden. Hierbij is
onderzocht in hoevere de SSCS (intermediaire) determinanten, zoals intentie, attitude, sociale steun
en risico perceptie, ten aanzien van condoomgebruik en testgedrag heeft beïnvloed. Door de online
voormeting van de hele groep te bestuderen hebben we meer inzicht gekregen in de prevalentie van
seksueel risicogedrag in de bereikte doelgroep.
In de onderzoeksperiode (2008) zijn vijf shows gegeven waarvan drie in Amsterdam en twee in
Rotterdam. Ondanks zeer intensieve pr kwamen er minder bezoekers op de show af dan voor de start
van het onderzoek. Het aantal bezoekers per show liep uiteen van 22 bij de minst bezochte en 140 bij
de best bezochte show. In totaal waren er 295 bezoekers waarvan 227 bezoekers de vragenlijst direct
na de show hebben ingevuld (77%). De jongeren die de vragenlijst hebben ingevuld waren voornamelijk
tussen de 15 en 25 jaar en het betrof een groep met een multiculturele achtergronden. Meer dan de
helft van de respondenten gebruikte niet altijd een condoom bij één of meerdere partners in het halve
jaar voorafgaand aan de show. Vergeleken met de respondenten die de show niet bezochten was het
risicogedrag van de bezoekers lager. Ook zijn de bezoekers ouder, hoger opgeleid en vaker allochtoon
in vergelijking met de controlegroep. Het lijkt erop dat we met de show een selectief deel van de
beoogde doelgroep hebben bereikt.
3

Evaluatie onderzoek SSCS | Samenvatting
4
Het gebruikte format en de inhoud van de show werd door de bezoekers zeer positief geëvalueerd.
De bezoekers van de show waren positief ten aanzien van de verstrekte informatie, gaven aan dat de
informatie voor hen een toegevoegde waarde had en vonden de gegeven informatie overtuigend en
aanvaardbaar. Dit zijn voorwaarden voor een succesvolle opname van informatie en een goede
cognitieve verwerking van de informatie. De meeste respondenten gaven aan de intentie te hebben om
met anderen te praten over de show en de show aan te bevelen. Ook op de vragen met betrekking tot
de geloofwaardigheid van de performers, scoorden de respondenten positief. Dit zijn allemaal
belangrijke voorwaarden voor het succesvol toepassen van de E&E strategie.
Op basis van effectevaluatie van de SSCS kon geen effect worden aangetoond op de gemeten
(intermediaire) determinanten van veilig vrijen. Het niet kunnen aantonen van een effect of trend wordt
mogelijk veroorzaakt door een lage respons op de nametingen van de effectevaluatie. Bij de voormeting
hebben 1306 jongeren de vragenlijst ingevuld en daarvan hebben slechts 225 jongeren ook een
nameting ingevuld (17%).
Met de gegevens die we verzameld hebben onder alle respondenten (n=1306) hebben we de
beschikking over het seksueel risicogedrag van een grote groep voornamelijk allochtone jongeren.
Vergeleken met eerder uitgevoerd landelijk onderzoek hebben de jongeren uit ons onderzoek eerder
seksuele contacten en hebben ze vaker meerdere partners. Het seksueel risicogedrag (niet altijd
condoom gebruik) dat zij in het halve jaar voor het onderzoek hebben vertoond is echter even groot als
jongeren uit dezelfde leeftijdsgroep. Wel hebben de jongeren uit ons onderzoek het afgelopen jaar
vaker een SOA test uitgevoerd.

1 Inleiding
Evaluatie onderzoek SSCS | Inleiding
In Nederland wordt onder jongeren en onder migranten groepen een hogere prevalentie seksueel
overdraagbare aandoeningen (SOA’s), HIV/Aids en tienerzwangerschappen gezien dan bij autochtone
jongeren [Gras et al., 2001; Stuart et al., 2002; De Graaf et al., 2005; Kuyper et al., 2005; Van Der Laar
et al., 2005; Kuyper et al., 2006; Kedde, 2009]. Dit wordt veroorzaakt door relatief veel seksueel
risicogedrag, zoals veel wisselende seksuele contacten, meerdere partners in dezelfde periode en de
neiging om vaker onveilige seks te hebben. Jongeren onder de 25 jaar lijken vaker seksueel risicogedrag
te vertonen dan oudere jongeren [Kocken et al., 2006; Kedde, 2009]. Ook bij verschillende
migrantengroepen wordt een verhoogd risico gevonden [Gras et al., 2001; Kuyper et al., 2005].
Als gevolg van dit verhoogde seksuele risicogedrag is ook de prevalentie geslachtsziekten zoals HIV,
chlamydia, gonorroe en syfilis relatief hoger onder jongeren en bepaalde migrantengroepen in
Nederland dan onder autochtone Nederlanders [Gras et al., 1999; Van Der Laar et al., 2005; Van Bergen
et al, 2005; Van Veen et al., 2007; Van Den Broek et al., 2007; Koedijk et al., 2009]. Zo kwam in 2006
chlamydia vaker voor op jonge leeftijd, 69% van de vrouwen en 59% van de mannen met clamydia is
jonger dan 25 jaar [Van Veen et al., 2007]. Ook bleek chlamydia vaker voor te komen bij mensen van
Surinaamse en Antilliaanse/Arubaanse afkomst [Van Veen et al., 2007]. Naast deze hogere prevalentie
van geslachtsziekten komt ook het aantal tienerzwangerschappen onder bepaalde migranten groepen,
zoals Surinaamers, Antilianen en Ghanezen, vaker voor dan bij Nederlanders [Stuart et al., 2002;
De Graaf et al., 2005].
Vanwege de hoge mate van seksueel risicogedrag, de relatief hoge prevalentie van HIV/SOA en het
hoge aantal tienerzwangerschappen zijn migrantenpopulaties en in het bijzonder jongeren, belangrijke
doelgroepen voor preventie [Gras et al., 2001]. Toch worden deze jongeren vaak slecht bereikt omdat ze
vaak niet meer naar school gaan en geen gebruik maken van bestaande voorlichtingsprogramma’s of
voorlichtingsmateriaal [Vogels et al., 2002]. Zo bereiken enkele succesvolle preventieprogramma’s vooral
de schoolgaande jongeren [Bouwman & Draaisma, 2006] en is een ander programma alleen gericht op
Antilliaanse jongeren. De meeste preventieprogramma’s bestaan voornamelijk uit voorlichting in de vorm
van folders en groepsvoorlichting. Deze vorm van informatieoverdracht sluit niet aan bij de multiculturele
doelgroep omdat hierbij vaak geen rekening wordt gehouden met de attitude, subjectieve norm en het
gedrag van de doelgroep [El-Karimy et al., 2001, Wiggers et al., 2003]. Daarnaast is de voorlichting
veelal technisch/rationeel van aard, waarbij de emotionele kant van seks onderbelicht blijft. Bij deze
doelgroep lijken meer onderhoudende en participerende benaderingen nodig om onderwerpen zoals
seksueel risicogedrag, SOA’s en relaties bespreekbaar te maken zodat dit uiteindelijk kan leiden tot een
afname van het risicogedrag.
Om dit te kunnen bewerkstelligen is, in samenwerking met de GGD Amsterdam en het Nationaal
Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ), in 2004 het project Jongeren in
Control: Doing it Safe gestart. Dit project richt zich op gezondheidsbevordering op het gebied van veilig
vrijen en laat zich kenmerken als een ‘user as designer’ (i.e. voor jongeren door jongeren) ontwerp.
Het eerste deelproject de ‘Safe Sex Comedy Show’ (SSCS), is ontstaan op initiatief van jongeren uit
de Urban Lifestyle Scene die betrokken zijn bij bekende stand-up comedy organisaties in Amsterdam
(namelijk Getentertained en Ilovecomedy). Bij de show wordt gebruik gemaakt van Entertainment
Education (E&E) waarbij de educatieve boodschap gecombineerd wordt met entertainment en daarmee
toegankelijker wordt voor groepen die als moeilijk bereikbaar worden beschouwd [Bouman, 1999,
El-Karimy et al., 2001].
5

Evaluatie onderzoek SSCS | Inleiding
6
De SSCS richt zich op jongeren uit de Urban Lifestyle Scene, een stroming binnen de jeugdcultuur die is
gebaseerd op muziek ( R&B, Hiphop, dancehall en reggaeton), kleding en uitgaan. Het gaat hierbij
vooral om eerste, tweede en derde generatie allochtone jongeren die in de stad of de directe omgeving
wonen. Door gebruik te maken van zowel de ‘user as designer’ aanpak als de E&E strategie lijkt het in
theorie een veelbelovende interventie. Om inzicht te krijgen in de effectiviteit van de SSCS is het
onderliggende onderzoek uitgevoerd (hoofdstuk 3). Daarnaast zal de bereikte doelgroep en hun
seksueel risicogedrag beschreven worden. Omdat het hier een unieke interventie betreft en een
innovatief onderzoeksdesign, hebben we in hoofdstuk 4 enkele belangrijke aandachtspunten over de
implementatie van de SSCS en het onderzoek beschreven. In hoofdstuk 5 sluiten we het rapport af met
de conclusie, discussie en enkele aanbevelingen.

2 Onderzoeksopzet
2.1 Onderzoeksvragen
Evaluatie onderzoek SSCS | Onderzoeksopzet
I. Trekt de SSCS de beoogde doelgroep (seksueel actieve jongeren, tussen 15-30 jaar, met een
multiculturele achtergrond)?
II. Spreekt het format (E&E strategie) en de inhoud van de SSCS de bezoekers aan op een manier
dat: het publiek zich kan identificeren met rolmodellen; de bezoekers de informatie
geloofwaardig, bruikbaar en van persoonlijk toegevoegde waarde vinden en de show discussie
over seksueel gedrag opent?
III. Verandert het bezoeken van de show belangrijke (intermediaire) determinanten, waaronder
risico perceptie, sociale interactie en bewustzijn ten aanzien van (on)veilig vrijen en de attitude,
sociale norm en gedragsintentie ten aanzien van condoomgebruik en testgedrag?
IV. Wat is de prevalentie van seksueel (risico)gedrag onder jongeren met een voornamelijk
multiculturele achtergrond uit de Urban Lifestyle Scene?
2.2 Safe Sex Comedy Show
De SSCS wordt verzorgd door jongeren uit de Urban Lifestyle Scene en richt zich op jongeren uit deze
jeugdcultuur. De performers hebben 23 zeer gevarieerde acts ontworpen (bijlage 1), waarvan er per
show ongeveer 15 worden opgevoerd. Naast het openen van de discussie over onderwerpen
gerelateerd aan seksueel (risico)gedrag, richt de show zich op het geven van kennis over (on)veilig vrijen
en op bewustwording van de risico’s van onveilig vrijen. Hiernaast behandelen de acts de sociale norm
en sociale (peergroup) druk ten aanzien van thema’s zoals SOA testen, homoseksualiteit en
tienerzwangerschap. Tot slot, richt de show zich op het beïnvloeden van de attitude ten aanzien van
condoomgebruik en pilgebruik en het verbeteren van risicoperceptie van onveilige seks.
De performers werken op vrijwillige basis en komen ongeveer een keer per week samen om aan hun acts
en theateroptreden te werken. Ze hebben een aantal trainingen ontvangen over HIV/SOA en worden
begeleid door de GGD Amsterdam en het NIGZ om ervoor te zorgen dat de gezondheids-bevorderende
boodschappen op de juiste manier in de acts worden verwerkt. Door het inzetten van jongeren uit de
doelgroep bij zowel de ontwikkeling als de uitvoering van de acts sluit het programma goed aan bij het
taalgebruik en de cultuur van de doelgroep en leent het programma zich voor cultuurspecifieke
boodschappen.
De SSCS wordt uit ideële overwegingen gratis opgevoerd en duurt ongeveer twee en een half uur.
De show wordt opgevoerd in clubs, op evenementen en in community centra. Bij de show worden
ook condooms uitgedeeld en door de jongeren ontworpen flyers en voorlichtingsmateriaal. De show
is tussen 2004 en 2008 23 keer opgevoerd in Amsterdam en Rotterdam.
2.3 Onderzoeksdesign
Het studiedesign wordt weergegeven in figuur 2. Het betreft een quasi-experimentele onderzoeksopzet
waarbij de experimentele groep de show wel heeft gezien en de controlegroep niet. Alle respondenten
7

Evaluatie onderzoek SSCS | Onderzoeksopzet
8
uit dit onderzoek werden zes weken voor de show online benaderd en gevraagd een online vragenlijst in
te vullen (voormeting: T0, bijlage 2). Na twee en twaalf maanden werden de respondenten weer
benaderd met de vraag een online vragenlijst in te vullen, voor de korte (T1) en lange termijn
(T2, bijlage 3) nameting. Aan de experimentele groep werd ook nog gevraagd om aan het einde de
show een schriftelijke vragenlijst in te vullen (Tx, bijlage 4).
Bij de metingen van de eerste twee shows bleek de respons op de online voormeting goed te zijn, maar
het aantal jongeren dat vervolgens ook daadwerkelijk de show bezocht was laag (n=4). Hierdoor konden
er nauwelijks jongeren geïncludeerd worden in de experimentele groep. Om deze reden is het
oorspronkelijke onderzoeksdesign aangepast. Vanaf show 3 werd de voormeting in de experimentele
groep voorafgaand aan de show op locatie uitgevoerd. De voormeting in de controle groep en alle
nametingen in zowel de experimentele als in de controlegroep hebben allemaal online plaatsgevonden.
Uiteindelijk bleek ook dit niet het gewenste aantal respondenten op te leveren in de experimentele
groep (na 5 shows 41 respondenten in plaats van de geplande 448 respondenten). Hierdoor is, in overleg
met de subsidiegever ZonMW, besloten het onderzoek voortijdig te beëindigen. Wel hebben we met de
reeds verzamelde data geprobeerd de effectiviteit van de show aan te tonen.
2.4 Theoretisch kader
Entertainment Education en Elaboration Likelihood Model
Klassieke methodes voor ziektepreventie en gezondheidsbevordering besteden vaak onvoldoende
aandacht aan traditionele attitudes en subjectieve normen van multiculturele en etnische groepen, ook al
is de boodschap in de lokale taal (Bouman, 1999, Wiggers et al., 2003). Een mogelijk effectieve manier
om deze zogenoemde moeilijk bereikbare groepen te bereiken is het inzetten van de E&E strategie
(Bouman, 1999). Hierbij wordt een meer entertaining en participatieve aanpak ingezet waardoor mensen
zich aangesproken voelen en gaan openstaan voor (discussie over) onderwerpen als SOA’s, seks en
relaties (Bouman, 1999). Op deze manier kunnen verschillende stadia van (prosociale)
gedragsverandering bewerkstelligd worden. De E&E-strategie vindt zijn basis in een aantal theorieën,
waaronder de persuasion theory en de social-cognitive theory. De persuasion theory stelt dat naast
cognitie ook affect een belangrijke rol speelt bij gedragsverandering (Rosseli et al., 1995). Bij de SSCS
wordt de combinatie van cognitie en affect ingezet voor het verhogen van aandacht voor en bewustzijn
van seksueel (risico-) gedrag, door de inhoudelijke boodschap over veilig vrijen te combineren met
entertainment in de vorm van rap, stand up comedy, zang, dans en gesproken woord. De E&E strategie
wordt momenteel door meerdere innovatieve preventieprogramma’s toegepast en lijkt succesvol te zijn
in het verhogen van aandacht en bewustzijn (en zelfs gedragsverandering) rondom
gezondheidsproblematiek (Bouman, 1999).
Figuur 2 Onderzoeksdesign
Tijd T0 - 6 weken voor de show Tx - direct na de show T1 - 2 maanden T2 - 1 jaar
online vragenlijst vragenlijst op locatie na de show na de show
online vragenlijst online vragenlijst
Experimentelel groep
(Urban Scene regio
Amsterdam en Rotterdam
Controle groep
(Urban Scene overige
regio’s in Nederland)
T0e 1 TXe T1e T2e
Interventie
Safe Sex Comedy Show
T0c T1c T2c
1 Vanaf show 3 is d eze vragenlijst in de experimentele groep vlak voor de start van de show op locatie uitgevoerd.

Evaluatie onderzoek SSCS | Onderzoeksopzet
Een ander model waarop de SSCS is gebaseerd is het Elaboration Likelihood Model (een
gedragsveranderingsmodel). Volgens dit model hangt de effectiviteit van persuasie (overtuigingskracht)
af van in hoeverre de ontvanger van de boodschap geïnteresseerd is in de boodschap en de
mogelijkheid heeft deze te verwerken. Als de elaboration likelihood hoog is, wordt de centrale route van
informatieverwerking gevolgd, wat betekent dat de ontvanger bewust met de informatie omgaat.
Informatie wordt meer perifeer (zoals meer onbewust) verwerkt als de elaboration likelihood laag is.
Deze route wordt bijvoorbeeld gevolgd wanneer de persuasieve effecten beïnvloedt worden door de
ontvanger’s heuristieke principes. Hiermee wordt bijvoorbeeld bedoeld dat de informatie als
geloofwaardig en aantrekkelijk (gebruik van muziek, humor, taal etc.) wordt gezien door de ontvangers.
Zo hebben meerdere studies aangetoond dat de cognitieve verwerking van informatie het best gebeurt
indien deze in gang is gezet door een positieve affectieve beoordeling van informatie door de ontvanger
(Rothman et al., 1993). De SSCS richt zich op het verhogen van aandacht en bewustzijn voor veilig vrijen
via de perifere route en stimuleert het publiek vervolgens meer bewust over de thematiek na te denken
via de centrale route (Bouman, 1999).
ASE-model en ARRM
Om te verklaren hoe de SSCS gedrag (dan wel gedragsdeterminanten) kan beïnvloeden, zijn het ASEmodel
(attitude, sociale invloed, eigen effectiviteit) (Brug et al., 2008) en het Aids Risk Reducation Model
(ARRM) (Catania et al., 1990) gecombineerd. Volgens het ASE-model (Figuur 1) wordt iemands gedrag,
in ons geval condoomgebruik en SOA testgedrag, bepaald door de intentie het gedrag uit te voeren.
Deze intentie wordt beïnvloed door attitude (hoe positief staat iemand ten aanzien van het gedrag?),
sociale invloed (hoe positief staat de omgeving ten aanzien van het gedrag?) en eigen effectiviteit (in
hoeverre ervaart iemand dat hij/zij het gewenste gedrag kan vertonen?) ten aanzien van het specifieke
gedrag. Deze drie factoren worden op hun beurt weer beïnvloed door gedragsfactoren, psychologische
factoren, kennis, risicoperceptie, biologische factoren en socio-culturele factoren. Tot slot spelen
vaardigheden en barrières een rol in de stap van intentie tot het uitvoeren van gedrag naar het echt
uitvoeren van het gedrag. Met name het beïnvloeden van de determinanten kennis, risicoperceptie,
attitude, sociale invloed en intentie tot het gewenste gedrag zijn het doel van de interventie en komen
terug in de inhoud en de vormgeving van de SSCS (grijze vlakken in figuur 1).
Het ARRM is een stadiummodel dat is gebaseerd op diverse theorieën waarbij verschillende variabelen
van andere gedragsveranderingmodellen geïntegreerd worden. Het ARRM suggereert drie stadia:
labeling (zoals het herkennen en benoemen van risicogedrag), commitment (zoals het committeren om
het risico te verlagen) en taking action (zoals informatie en oplossingen zoeken en beslissen tot
gedragsverandering). De SSCS richt zich met name op determinanten die van invloed zijn in de eerste
twee stadia. Echter, ook het derde stadium van ARRM sluit aan bij het doel, de inhoud en de vorm van
de SSCS. Zo is interpersoonlijke communicatie een belangrijk onderdeel uit dit stadium, wat aansluit bij
uitkomstmaten als sociale interactie (discussie) over veilig vrijen en sociale vergelijking. In bijlage 5
worden de drie stadia van het ARRM in relatie met de SSCS nader uitgewerkt.
9

Evaluatie onderzoek SSCS | Onderzoeksopzet
10
Figuur 1 Het ASE-model, de vlakken die grijs zijn gemaakt bevatten de determinanten van
seksueel risicogedrag waar de SSCS zich op richt.
Gedragsfactoren, zoals:
- eerdere ervaringen met seksueel
gedrag
Psychologische factoren, zoals:
- attributies
- zelfvertrouwen
Kennis, over bijvoorbeeld:
- veilig vrijen
- HIV/SOA transmissie
Risicoperceptie
- consequenties van onveilig vrijen
- consequenties van
Biologische factoren, zoals:
- leeftijd
- geslacht
Sociaal-culturele factoren, zoals:
- SES
- religie en cultuur
2.5 Uitkomstmaten
Attitude:
- cognitief
- evaluatief
- affectief
Sociale invloed:
- modeling
- sociale norm
- sociale druk
Eigen-effectiviteit:
- omvang
- generability
- sterkte
vaardigheden
Intentie Gedrag
barrières
De keuze van de uitkomstmaten is gebaseerd op een combinatie van het bovengenoemde theoretische
framework, het doel en de inhoud van de show en eerdere ervaringen van onderzoekers en
gezondheidsbevorderaars.
Varaiabelen Tx meting
De Tx vragenlijst (zie bijlage 4) bevatte vragen met betrekking tot de volgende demografische
kenmerken: geslacht, leeftijd, woonplaats, etniciteit en seksuele geaardheid. De etniciteit van de
respondent is bepaald aan de hand van het land van herkomst van zowel de respondent zelf als zijn/haar
ouders. Wanneer de respondent zelf in het buitenland is geboren, is hij/zij eerste generatie allochtoon;
als de respondent in Nederland is geboren en één van zijn/haar ouders is in het buitenland geboren dan
is hij/zij tweede generatie allochtoon. De algemene waardering van de respondenten over de show is
nagevraagd aan de hand van de volgende vraag: ‘welk rapportcijfer geef je aan de SSCS’. Aan de hand
van een open vraag is aan de respondenten gevraagd wat zij de belangrijkste boodschap van de show
vinden en hoe ze van de show hebben gehoord.
De overige vragen werden allemaal met een vijfpuntsschaal uitgevraagd. De mening van de
respondenten over de show werd gesteld aan de hand van vier vragen (α=0,92), bijvoorbeeld ‘Wat vond
je van de show?’ met als antwoordmogelijkheden een vijfpuntsschaal van ‘flauw tot grappig’. De mening
van de respondent over het gebruikte format (E&E strategie) is met één item uitgevraagd ‘De show vind
ik een goede manier om meer over safe sex te weten te komen?’.
Het oordeel van respondenten over de verstrekte informatie tijdens de show is met de volgende
hoofdvraag onderzocht: ‘De informatie uit de show vind ik ..…’. Waarna vervolgens 12 verschillende
items zoals ‘bruikbaar’, ‘nuttig’, ‘overtuigend’ en ‘betrouwbaar’ werden genoemd die ieder op een
vijfpuntsschaal konden worden beantwoord. Met een factoranalyse zijn deze 12 items verdeeld in drie
schalen namelijk bruikbaar (5 items; α=0,85), persoonlijk toegevoegde waarde (3 items; α=0,79) en
aanvaardbaarheid (3 items; α=0,83) van de informatie.

Evaluatie onderzoek SSCS | Onderzoeksopzet
Het overtuigende (persuasieve) karakter van de show is gemeten met twee items (r=0,61) namelijk: ‘De
show heeft me aan het denken gezet’ en ‘Ik ga naar aanleiding van de show meer informatie zoeken’.
Modeling ten opzichte van de acteurs werd gemeten aan de hand van zes items die onderverdeeld zijn
in twee categorieën, namelijk: geloofwaardigheid van de performers (α=0,82) gemeten aan de hand
van vragen zoals ‘Ik vind de comedians geloofwaardig’ en identificatie met de performers (α=0,82)
gemeten aan de hand van ‘ik herken mijzelf in één of meer van de comedians’.
De intentie tot sociale interactie naar aanleiding van de show (normatief proces) is gemeten met twee
items (r=0,81) namelijk ‘Ik ga met mijn vrienden over de show praten’ en ‘Ik zou iemand anders aanraden
naar de show te gaan’.
Variabelen T0 en T1 meting
In de T0 vragenlijst (bijlage 4) zijn de volgende demografische gegevens nagevraagd: geslacht, leeftijd,
opleiding, woonplaats en etniciteit. De items die nu volgen zijn zowel in de T0 als de T1 vragenlijst
afgenomen. Eerder SOA test gedrag is nagevraagd met de vraag ‘Hoe vaak heb je je het afgelopen half
jaar laten testen op SOA?’ en ‘Was de laatste keer minder dan een maand geleden’.
Zwangerschapstatus is nagevraagd me de vraag ‘Ben je ooit zwanger geweest?’ of ‘Is een meisje/vrouw
ooit zwanger geweest van jou?’. Kennis is gemeten aan de hand van 4 items waarbij deelnemers werd
gevraagd aan te geven of de uitspraken juist of onjuist waren, zoals ‘Je kunt een SOA krijgen via contact
met een toiletbril’.
De overige vragen werden allemaal met een vijfpuntsschaal uitgevraagd. Zo kon de vraag naar de
betrokkenheid bij de thematiek van de SSCS worden gemeten met vijf antwoordmogelijkheden: ‘erg
onbelangrijk’, ‘onbelangrijk’, ‘niet onbelangrijk, niet belangrijk’, ‘belangrijk, erg belangrijk’. De schaal zelf
bestond uit acht items (α=0,93) waarbij de hoofdvraag om de betrokkenheid te meten is ‘Ik vind het
belangrijk over de volgende onderwerpen iets te weten:….’ en de verschillende items zijn: ‘seks’,
‘relaties’, ‘condoomgebruik’, ‘hoe vrijen leuker/lekkerder kan’, ‘hoe aan te geven wat je wel en niet wilt’,
‘testgedrag’ en ‘pilgebruik’.
Risicoperceptie ten aanzien van het krijgen van een SOA werd gemeten aan de hand van het item ‘hoe
groot is de kans dat je met jouw manier van leven een SOA zal oplopen’.
Sociale interactie is gemeten aan de hand van een schaal bestaande uit zeven items (α=0,86). Gevraagd
werd of de respondent de afgelopen maand met vrienden heeft gepraat over zwangerschap, condoomgebruik,
homoseksualiteit, het gebruiken van de pil, vreemdgaan, SOA en HIV testen en loverboys.
De sociale norm ten aanzien van respectievelijk SOA testen (3 items; α=0,55), condoomgebruik (1 item)
en homoseksualiteit (2 items; r=0,48) werd voor ieder onderwerp apart nagevraagd. De sociale norm ten
aanzien van SOA testgedrag werd bijvoorbeeld nagevraagd met de vraag ‘Mijn vrienden vinden SOA
testen stom’.
De attitude ten aanzien van SOA testen werd gemeten aan de hand van twee items (r=0,67): ‘Na
onveilig seksueel contact (=zonder condoom) laten testen op SOA vind ik ….’ Met als
antwoordmogelijkheid een schaal van ‘heel goed’ tot ‘heel slecht’ en ‘heel belangrijk’ tot ‘heel
onbelangrijk’. Attitude ten aanzien van condoomgebruik werd gemeten met een schaal bestaande uit
drie items (α=0,80) te weten: ‘Condoomgebruik bij een nieuwe partner vind ik…’: ‘slecht’ tot ‘goed’,
‘nutteloos’ tot ‘nuttig’ en ‘onbelangrijk’ tot ‘belangrijk’. Attitude ten aanzien van tienerzwangerschap is
alleen gemeten onder tieners (jonger dan 20 jaar). De schaal bestond uit twee items (r=0,54): ‘Het lijkt
me leuk om op mijn leeftijd vader/moeder te zijn’ en 'Het lijkt me makkelijk om op mijn leeftijd vader/
moeder te zijn’.
De intentie tot het uitvoeren van een SOA test (twee items; r=0,28) werd gemeten door de respondent
te vragen of hij/zij van plan is zich het komende half jaar te laten testen op een SOA en in hoeverre de
respondent van plan is een SOA test uit te gaan voeren. Intentie tot condoomgebruik is gemeten met de
vraag of de respondent condooms gaat gebruiken wanneer hij/zij een nieuwe partner krijgt.
Het SOA testgedrag is gemeten met de vraag of de respondent de afgelopen maand een SOA test
heeft laten uitvoeren. De T0 en T1 vragenlijsten online bevatten dezelfde items als de T0 vragenlijst op
locatie (bijlage 2). Bij de T1 vragenlijst ontbreken alleen de vragen over demografische kenmerken.
11

Evaluatie onderzoek SSCS | Onderzoeksopzet
12
Variabelen T2 meting
Bij de lange termijn meting zijn attitude en intentie van SOA testen en condoomgebruik gemeten
(bijlage 3). Ook is testgedrag en condoomgebruik uitgevraagd. We hebben hiervoor dezelfde schalen en
items gebruikt als bij de voor- (T0) en nameting (T1).
Seksueel risicogedrag
Het seksueel risicogedrag is per respondent ingedeeld aan de hand van het aantal seksuele contacten en
het condoomgebruik in het afgelopen half jaar. In alle gebruikte vragenlijsten is naar het aantal seksuele
contacten gevraagd. Het condoomgebruik is nagevraagd wanneer de respondent aangaf één of meer
seksuele contacten te hebben gehad met de vraag: ‘Hoe vaak heb je daarbij het afgelopen half jaar
condooms gebruikt (jij of je partner)?’. De indeling ziet er als volgt uit:
• geen partner (geen seksuele contacten in het half jaar voorafgaand aan de meting);
• geen risicogedrag (altijd condoom gebruikt);
• laag risicogedrag (seksuele contacten met één partner en niet altijd een condoom gebruikt);
• matig risicogedrag (seksuele contacten met twee of drie partners en niet altijd een condoom
gebruikt);
• hoog risicogedrag (4 of meer partners en niet altijd een condoom gebruikt).
2.6 Onderzoekspopulatie en wervingsprocedure
Het onderzoek richt zich op jongeren uit de Urban Lifestyle Scene. De Urban Lifestyle Scene is een
stroming binnen de jeugdcultuur die gebaseerd is op muziek ( R&B, Hiphop, dancehall en reggaeton),
kleding en uitgaan. Het gaat hierbij vooral om eerste, tweede en derde generatie allochtone jongeren
tussen de 15 en 30 jaar. Hun afkomst is voornamelijk uit Nederland, Nederlandse Antillen, Suriname,
Afrika (Ghana) en Marokko (en in Rotterdam ook Kaapverdië).
Het bereiken van de doelgroep, die bekend staat als moeilijk bereikbaar, vergt een specifieke aanpak.
Tijdens het onderzoek is dan ook zoveel mogelijk gebruik gemaakt van jongeren uit de doelgroep zelf:
freelance Urban Lifestyle Scene performers, performers die aangesloten zijn bij de jongerenorganisaties
ILoveComey en Get Entertained en van een in de doelgroep gespecialiseerde organisatie PartyPeeps.
Het grootste deel van de werving van de respondenten voor het onderzoek en de show werd uitgevoerd
door PartyPeeps. PartyPeeps is een organisatie die een lifestyle community website beheert voor
jongeren tussen de 16 en 30 jaar, die dezelfde interesses delen met betrekking tot muziek, kleding en
uitgaan (www.partypeeps2000.nl). PartyPeeps had bij aanvang van het onderzoek meer dan 600.000
geregistreerde gebruikers en hun website wordt dagelijks bezocht door ongeveer 30.000 jongeren. Om
de deelnemers voor het onderzoek te werven schreef PartyPeeps een deel van haar ledenbestand aan
via zogenoemde ‘batches’ (kleine boodschappen). Via deze batches werden jongeren gevraagd deel te
nemen aan het onderzoek. Er werden jongeren aangeschreven in de leeftijdsgroep van 15 tot 30 jaar.
Daarnaast werden er twee keer zoveel jongens als meisjes aangeschreven, omdat uit eerder onderzoek is
gebleken dat vrouwen vaker meedoen aan onderzoek dan. Bij de laatste drie shows, waar de voormeting
van de experimentele groep op locatie vlak voor de show plaatsvond, werd er bij de entree geworven
door GGD medewerkers om de vragenlijst in te vullen. Daarnaast werd er tijdens de show herhaaldelijk
door de performers gevraagd om ook de vragenlijst aan het einde van de show in te vullen (Tx). Voor de
nametingen werden de respondenten die een voormeting hadden ingevuld online benaderd via hun
PartyPeep-ID of door de GGD via e-mail. Bij de korte termijn nameting zijn alle respondenten van de
voormeting benaderd en bij de lange termijn nameting is besloten alleen respondenten te benaderen
die bij show 3, 4 en 5 een voormeting hadden ingevuld. De reden om de respondenten van show 1 en 2
niet mee te nemen bij deze meting was omdat we bij show 1 en 2 slechts vier respondenten hadden
onder de bezoekers van de show (experimentele groep). Naast het gericht aanschrijven van de jongeren
kondigde PartyPeeps de SSCS aan in hun agenda ‘Events’ en in een ‘Alertbox’ van hun website
(bijlage 6). Ook werd de show vermeld in de evenementenlijst van PartyPeeps in de ochtendbladen

Evaluatie onderzoek SSCS | Onderzoeksopzet
Sp!ts en Metro en op de websites van de theaterzalen. Bij de laatste shows zijn de pr-strategieën
aangevuld met promofilmpjes op de site van PartyPeeps waarin beelden van de show te zien waren en
bekende zangers de show promoten.
De overige pr voor het bezoeken van SSCS en het meedoen aan het onderzoek vond plaats via
(informele) netwerken van de betrokken gezondheidsbevorderaars, de performers en de
jongerenorganisaties. Zo hebben de performers zelf de flyers (bijlage 7) en posters ontworpen en deze
actief verspreid binnen hun eigen netwerk en gemeenschap. Er werden ook radiospotjes en
promovideo’s gemaakt, deze werden onder andere op YouTube, Hyves en Facebook en de website van
het ROC gepresenteerd. Voor de laatste shows werden op verschillende feesten in Amsterdam
promokaartjes voor de show uitgedeeld. Bij elke show werd opnieuw bekeken hoe de PR het beste kon
verlopen. Zo werden de locaties van de show intensief betrokken bij de werving van het publiek omdat
zij hun publiek kennen en konden meedenken over strategieën om deze jongeren te bereiken.
Om de respons van het onderzoek te verhogen is gebruik gemaakt van beloningsmechanismen. Bij de
eerste twee shows kregen de respondenten van de experimentele groep na het invullen van de
vragenlijst online een gratis kaartje voor de show. Mensen die bij de show de voormeting invulden
kregen een consumptiebon. Voor het invullen van de Tx vragenlijst was een relaxruimte ingericht en ook
hier kregen ze een gratis consumptie. Per meetronde van een show gold dat de eerste 110
respondenten (zowel in de experimentele als in de controlegroep) die een voor- en nameting hadden
ingevuld een gratis kaartje voor een feest bij hen in de buurt kregen. Hiernaast maakte iedereen die een
nameting had ingevuld kans op het winnen van een i-Pod. De keuze voor deze beloningen is gemaakt op
advies van de betrokken gezondheidsbevorderaars, de jongerenorganisaties en PartyPeeps. Ook werd er
na elke meeting minimaal één reminder naar de respondenten gestuurd.
13

Evaluatie onderzoek SSCS | Onderzoeksopzet
2.7 Statistische analyse
14
De antwoorden op de meeste vragen bestaan uit een vijfpunts likertschaal (1 tot 5). De schalen zijn zo
(om-)gecodeerd dat een hogere score correspondeert met een positieve uitkomst. Het aantal items
verschilt per schaal en om een eenduidige weergave te maken van de resultaten zijn de scores per schaal
opgeteld en gedeeld door het aantal items (het gemiddelde). Bij de effectevaluatie zijn de schalen die
tevens uitkomstvariabelen waren gedichotomiseerd. Dit omdat de meeste schalen niet normaal verdeeld
waren. Het afkappunt voor deze dichotomisatie is bepaald aan de hand van de mediaan. Verder zijn bij
alle schalen de missende waarden vervangen wanneer een schaal uit tenminste drie items bestond en
waarvan de respondent minstens de helft van de vragen had ingevuld. De missende waarden zijn
berekend door het gemiddelde van de antwoorden op de andere vragen van de betreffende schaal bij
die respondent te nemen.
Beschrijvende analyses zijn uitgevoerd om de karakteristieken en het risicogedrag van de doelgroep te
bestuderen (frequenties, percentages, gemiddelden en standaarddeviaties). Dit is toegepast bij de
evaluatie van de show (Tx), om de experimentele en controlegroep (T0) en om de gehele doelgroep (T0)
te beschrijven. Om te onderzoeken of de experimentele en controlegroep van elkaar verschilden zijn er
in eerste instantie univariate logistische regressie analyses uitgevoerd. Omdat het een quasigerandomiseerde
trial betreft en je er dus niet vanuit kan gaan dat beide groepen bij aanvang van het
onderzoek gelijk zijn, is bij elke analyse gecorrigeerd voor de score op de voormeting van de betreffende
uitkomstmaat. Vervolgens zijn er multivariate logistische regressie analyses uitgevoerd waarbij
gecorrigeerd werd voor de demografische gegevens die op de voormeting tussen de experimentele
groep en de controlegroep van elkaar verschilden. Tenslotte zijn er met behulp van een chi-kwardraat
toets non- respons analyses uitgevoerd. Hierbij werd gekeken of de respondenten die een voor- en
nameting hebben ingevuld verschilden van degenen die alleen de voormeting hebben ingevuld.
Tenslotte zijn chi-kwadraat toetsen uitgevoerd voor het bestuderen van verschillen tussen jongens en
meisjes en het seksueel risicogedrag in de hele onderzoekspopulatie.

3 Resultaten
3.1 Populatiebeschrijving (bereik)
Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
In 2008 is er vijfmaal een SSCS geweest, waarvan drie in Amsterdam en twee in Rotterdam. In tabel 1 zijn
de locatie, datum, het geschatte aantal bezoekers en de respons op Tx, per show weergegeven.
Tabel 1 Locaties, datum, het geschatte aantal bezoekers en de respons op de Tx vragenlijst
per show
Show Stad Locatie Datum
Aantal
bezoekers
Bezoekers die de Tx vragenlijst
compleet hebben ingevuld
1 Amsterdam Argan Zaterdag 24 - 05 - 08 38 38
2 Rotterdam Odeon Zaterdag 14 - 06 - 08 29 29
3 Amsterdam No Limit Vrijdag 19 - 09 - 08 67 61
4 Rotterdam Odeon Vrijdag 10 - 10 - 08 22 22
5 Amsterdam Melkweg Maandag 01 - 12 - 08 140 77
Totaal 296 227
Sociaal-demografische kenmerken
Van de ongeveer 296 bezoekers van de SSCS hebben 227 bezoekers de vragenlijst aan het einde van de
show ingevuld (77%). In tabel 2 is te zien dat de meeste respondenten in Amsterdam (53%) of Rotterdam
(16%) woonden. Naar de shows in Amsterdam kwamen vooral jongeren die uit Amsterdam (71%) en
omgeving (12 %) afkomstig waren en bij de shows in Rotterdam kwamen vooral jongeren uit Rotterdam
(67%) en omgeving (8%). Een vijfde van de respondenten (20%) gaf aan al eerder naar een SSCS te zijn
geweest en een derde van de respondenten (30%) kende één of meer performers. De bezoekers van de
shows in Amsterdam waren vaker eerder naar een show geweest dan de bezoekers in Rotterdam.
Daarnaast kenden bezoekers bij de shows in Rotterdam vaker één van de performers in vergelijking met
de bezoekers in Amsterdam.
De meeste respondenten waren vrouw (69%) en jonger dan 17 jaar oud (45%). Er was sprake van een
multicultureel publiek (77% was eerste of tweede generatie migrant) bestaande uit 49 verschillende
nationaliteiten. De grootste groep respondenten was afkomstig uit Suriname (37%) en het Caribisch
gebied (14%). De autochtone jongeren (16%) zijn waarschijnlijk voornamelijk derde generatie
allochtonen. De bezoekers in Amsterdam en Rotterdam zijn vergelijkbaar wat betreft alle demografische
kenmerken behalve de etniciteit. Zo komen er in Rotterdam iets vaker bezoekers uit Latijns-Amerika
(10% versus 4 %) en iets minder vaak Marokkanen (2% versus 7%) dan in Amsterdam. In totaal gaven 42
respondenten aan homo- of biseksueel te zijn, waarbij homoseksualiteit het meest gerapporteerd werd
door meisjes.
15

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
16
Tabel 2 Demografische kenmerken, seksuele geaardheid en seksueel risicogedrag van de
bezoekers van de alle 5 geëvalueerde SSCS (Tx).
Woonplaats 1 Amsterdam
Omgeving Amsterdam
Rotterdam
Omgeving Rotterdam
Overig
Onbekend
Eerder bij show geweest Ja
Nee
Ken je één/meer performers Ja
Nee
Onbekend
Geslacht Vrouw
Man
Onbekend
Leeftijd < 17 jaar
17 – 20 jaar
21 - 25 jaar
> 25
Onbekend
Etniciteit Autochtoon
Eerste generatie allochtoon
Tweede generatie allochtoon
Onbekend
Nederlands
Suriname
Caribisch gebied
Latijns Amerika
Marokko
Sub-Sahara
Overig geïndustrialiseerd
Overig niet geïndustrialiseerd
Onbekend
Seksuele geaardheid Heteroseksueel
Homoseksueel (jongen-jongen)
Homoseksueel (meisje-meisje)
Biseksueel
Onbekend
Seksueel risicogedrag Geen partner
Geen (altijd condoomgebruik)
Laag risicogedrag
Matig risicogedrag
Hoog risicogedrag
Onbekend
Alle shows
N = 227 (n (%))
120 (53)
21 (9)
36 (16)
4 (2)
34 (15)
12
46 (20)
181 (80)
68 (30)
155 (68)
4
156 (69)
63 (27)
8
102 (45)
76 (34)
67 (30)
46 (20)
12
36 (16)
80 (35)
95 (42)
16
36 (16)
84 (37)
31 (14)
12 (5)
12 (5)
11 (5)
9 (4)
12 (5)
16
174 (77)
4 (2)
26 (11)
12 (5)
11
32 (14)
51 (22)
72 (32)
26 (11)
12 (5)
34
1 Omgeving Amsterdam is Amstelveen, Haarlem, Diemen, Zaandam, Purmerend, Almere; omgeving Rotterdam is
Dordrecht, Schiedam, Berkel en Rodenrijs en Spijkenisse.

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
Seksueel risicogedrag
Van de 227 respondenten gaven 161 respondenten aan het afgelopen half jaar seksuele contacten te
hebben gehad, 32 respondenten hebben geen seksuele contacten gehad en 34 respondenten hebben
de vraag over het aantal seksuele partners van het afgelopen half jaar of het condoomgebruik niet
beantwoord. Van alle respondenten rapporteerden 32% laag seksueel risicogedrag en 16% matig tot
hoog seksueel risicogedrag.
3.2 Beoordeling en beleving van de show
De 221 respondenten, die een vragenlijst direct na de show hadden ingevuld, gaven de show een
gemiddeld rapportcijfer van 8,2. De mening van de respondenten over de show als geheel en het
gebruikte format (E&E strategie) waren zeer positief (tabel 3). Ook vonden de respondenten de
informatie bruikbaar en aanvaardbaar. Op de vragen of de informatie voor hen persoonlijk een
toegevoegde waarde had scoorden ze wat minder hoog. Verder geven de respondenten aan de
performers geloofwaardig te vinden. Op de vraag of ze zich ook met de acteurs konden identificeren
scoorden ze wat minder positief. Onder de respondenten is een redelijk goede intentie tot het
ondernemen van actie. De meest respondenten zijn van plan met vrienden te gaan praten over
de show en ze willen de show aanraden aan anderen.
Tabel 3 Mening van de respondenten over de SSCS, de verstrekte informatie en de
performers (schaal van 1 tot 5; gemiddelde (sd))
gemiddeld (SD)
Mening over de show als geheel 4,4 (0,9)
Mening over het gebruikte format 4,4 (0,8)
Bruikbare informatie
(bruikbaar, nuttig en belangrijk)
Persoonlijk toegevoegde waarde
(relevant voor mij persoonlijk, informatie die mij aanspreekt en informatie die
me iets nieuws leert)
Aanvaardbaarheid
(geloofwaardig, realistisch, herkenbaar, overtuigend en betrouwbaar)
4,6 (0,7)
3,8 (1,1)
4,5 (0,7)
Geloofwaardigheid acteurs 4,6 (0,6)
Identificatie met acteurs 3,5 (1,3)
Intentie actie te ondernemen 3,9 (0,8)
Sociale interactie tijdens show 3,3 (1,1)
Wanneer de beoordeling en beleving van de SSCS onder de bezoekers van de show in Amsterdam
wordt vergeleken met die van de bezoekers van de show in Rotterdam blijken er geen verschillen te zijn.
De meeste respondenten gaven aan van de show te hebben gehoord via PartyPeeps of via vrienden.
Op de vraag wat voor de respondent de belangrijkste boodschappen van de show waren hebben 199
respondenten één of meerdere antwoorden ingevuld. Hierbij werden vooral ‘veilig vrijen’ (n=123),
‘condoomgebruik’ (n=22) en ‘informatie over SOA’s en HIV’ (n=19). Andere antwoorden waren
‘ongewenst zwangerschap en tienerzwangerschap’, ‘je bent baas over je eigen lichaam’, ‘SOA testen’,
‘dat je niet met iedereen in bed moet duiken’, ‘de gevolgen van onveilige seks’ en ‘pas op voor
loverboys’.
17

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
3.3 Effect Safe Sex Comedy Show (korte en lange termijn)
18
3.3.1 Korte termijn effect Safe Sex Comedy Show
Van de jongeren die benaderd zijn voor het onderzoek (zie het stroomdiagram in figuur 2, bijlage 8)
hebben 1.308 jongeren de voormeting ingevuld (202 uit de experimentele versus 1.106 uit de
controlegroep). Er zijn 53.000 jongeren door PartyPeeps benaderd en van deze jongeren hebben er
1.100 een vragenlijst ingevuld (2%). Van alle jongeren die de voormeting hebben ingevuld (n=1306)
hebben er 225 (17%) ook de korte termijn nameting ingevuld (T1; 45 in de experimentele versus 180 in
de controlegroep). Het inclusiecriteria dat de experimentele groep alleen uit de regio Amsterdam en
Rotterdam mocht komen en de controlegroep uit andere regio’s in Nederland hebben we tijdens de
analyses niet gehandhaafd. Wel mochten de respondenten de show niet eerder hebben gezien. In totaal
waren er 6 respondenten die zowel een voor- als nameting hadden ingevuld maar de show al eerder
hadden gezien (4 in experimentele en 2 in controlegroep), deze zijn niet meegenomen in de verdere
analyses. De uiteindelijke onderzoekspopulatie bestond uit 41 respondenten in de experimentele groep
en 178 in de controlegroep.
Het merendeel van de respondenten bestond uit meisjes en jongeren tussen de 17 en 20 jaar en ze
hadden een gemiddeld opleidingsniveau (tabel 4). De controlegroep bleek ouder (gemiddelde
leeftijd in de controlegroep 18,7 versus 20,5 jaar in de experimentele groep) en lager opgeleid dan
de experimentele groep. Er zijn geen grote verschillen tussen beide groepen in etniciteit.
In de controlegroep zitten wel opvallend veel respondenten uit het Caribische gebied en overige
geïndustrialiseerde landen. Van de respondenten in de controlegroep bleek 79% de intentie te hebben
om naar de show te gaan wanneer deze bij hen in de buurt zou zijn.
Het grootste gedeelte van de respondenten had in het half jaar voor het invullen van de voormeting één
of meer seksuele contacten gehad (88% in de experimentele versus 83% in de controlegroep). In de
experimentele groep is het aantal partners waarmee de respondenten het afgelopen half jaar seksueel
contact hebben gehad lager. Zo heeft in de experimentele groep 27% meer dan één partner gehad en in
de controlegroep 54%. In beide groepen gebruikten bijna driekwart van de respondenten die het
afgelopen half jaar seksuele contacten hebben gehad niet altijd een condoom. In figuur 3 is te zien dat
vergeleken met de controlegroep de experimentele groep het afgelopen half jaar iets vaker seksuele
contacten heeft gehad. Daarnaast vertoonde de experimentele groep vaker laag risicogedrag en de
controlegroep vaker matig tot hoog risicogedrag. Bijna een derde van alle een respondenten had in het
afgelopen half jaar een SOA test gedaan. Omdat het om jonge populatie gaat zijn er in beide groepen
relatief veel respondenten zwanger geweest (18% versus 28%).

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
Tabel 4 Demografische kenmerken, seksueel risicogedrag, SOA testen en
zwangerschapsstatus op T0 van de respondenten die zowel de
voor- (T0) als nameting (T1) hebben ingevuld, voor de experimentele
en controlegroep apart.
Groep
Geslacht Vrouw
Leeftijd < 17 jaar
17 - 20 jaar
21 - 25 jaar
2> 25 jaar
Niveau opleiding
Laag (LBO/VBO, MAVO, VMBO)
Midden (HAVO/VWO, MBO)
Hoog (HBO, WO)
Generatie Autochtoon
Eerste generatie allochtoon
Tweede generatie allochtoon
Onbekend
Etniciteit Nederlands
Suriname
Caribisch gebied
Overig geïndustrialiseerd
Overig niet geïndustrialiseerd
Onbekend
Aantal partners1 Geen
én
Meer dan één
Seksueel risicogedrag 1
Geen partner
Geen (altijd condoomgebruik)
Laag risicogedrag 2
Matig tot hoog risicogedrag 3
SOA testgedrag van het afgelopen half jaar
Ja
Nee
Onbekend
Zwangerschapstatus (meisje en jongen)
Nooit
Ja + kind geboren
Ja + abortus
Onbekend
Experimentele (n=41)
n (%)
3 (78)
7 (7)
19 (46)
11 (27)
4 (10)
7 (17)
23 (56)
11 (27)
10 (24)
11 (27)
19 (46)
1
10 (24)
11 (27)
6 (15)
1 (3)
12 (29)
1
5 (12)
25 (61)
11 (27)
5 (12)
9 (22)
19 (46)
8 (20)
15 (37)
23
3
(56)
32 (78)
3 (7)
4 (24)
2
1 in het afgelopen half jaar;
2 seksuele contacten met één partner en niet altijd een condoom gebruikt;
3 seksuele contacten met 2 of meer partners en niet altijd een condoom gebruikt.
Controle (n=178)
n (%)
142 (80)
45 (25)
91 (51)
34 (19)
8 (4)
39 (22)
126 (71)
13 (7)
44 (25)
54 (30)
80 (45)
44 (25)
43 (24)
41 (23)
11 (6)
39 (22)
31 (17)
50 (28)
97 (54)
31 (17)
39 (22)
35 (20)
73 (41)
53 (30)
125 (70)
130 (72)
24 (14)
24 (14)
19

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
20
Figuur 3 Seksueel risicogedrag bij de voormeting (T0) van de experimentele vergeleken met
controlegroep
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
% 0
geen partner geen laag matig/hoog
seksueel risicogedrag
experimentele groep controle groep
Wanneer de voor- en nameting van beide groepen met elkaar vergeleken wordt tabel 5, bijlage 9), blijkt
dat de controlegroep op de voormeting minder kennis over SOA’s had en dat ze vaker een negatieve
houding ten aanzien van homoseksualiteit hadden dan de experimentele groep. Bij de nameting blijkt
de experimentele groep een betere sociale norm ten aanzien van condoomgebruik te hebben dan
de controlegroep. Vergeleken met de voormeting neemt de kennis over SOA’s, de attitude ten aanzien
van SOA testen, de intentie om SOA’s te testen en de sociale norm en attitude ten aanzien van
condoomgebruik in beide groepen toe.
Er is geen significant verschil tussen de experimentele en controlegroep op de gemeten determinanten
van seksueel risicogedrag gevonden (tabel 6, bijlage 10). Een positieve trend ten gunste van de
experimentele groep is te zien in de sociale norm, risico perceptie en attitude ten aanzien van SOA
testen en de intentie uitvoeren SOA test.
We hebben een sensitiviteitsanalyse uitgevoerd om te controleren of de uitkomsten van de
effectevaluatie anders waren wanneer het inclusiecriterium waarbij in de controlegroep alleen jongeren
mochten deelnemen die niet uit de regio Amsterdam of Rotterdam zouden hebben aangehouden.
Hiervoor hebben we de respondenten uit de regio Amsterdam en Rotterdam uit de controlegroep
gehaald en de analyses opnieuw uitgevoerd. Het effect van de SSCS op de verschillende determinanten
van seksueel risicogedrag veranderde niet. Ook hebben we een extra analyse uitgevoerd om te kijken of
de vier respondenten uit de experimentele groep die de voormeting online hebben ingevuld effect
hadden op de uitkomsten. Ook dit bleek niet het geval te zijn.

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
3.3.2 Lange termijn effect SSCS
De lange termijn meting (T2) is uitgezet onder alle respondenten die bij show 3, 4 en 5 een voormeting
hadden ingevuld. Deze groep bestond uit 523 respondenten maar omdat de e-mail adressen of PP-ID’s
van 44 respondenten op de voormeting ontbraken hebben we slechts een deel van de respondenten
aangeschreven (n=479). In totaal hebben 115 jongeren gereageerd (24%), waarvan 42 uit de
experimentele groep en 73 uit de controlegroep.
De meeste respondenten waren tussen de 17 en 20 jaar oud en de gemiddelde leeftijd van de
respondenten uit de experimentele groep was significant hoger dan in de controlegroep (tabel 7, bijlage
11). Ook waren de respondenten uit de experimentele groep vaker hoger opgeleid. Daarnaast zaten er
in de experimentele groep meer eerste en tweede generatie allochtonen dan in de controlegroep (90%
versus 75%) en in de experimentele groep zaten meer respondenten uit Suriname (41% versus 15%) en
geïndustrialiseerde landen (19% versus 3%) en minder uit niet geïndustrialiseerde landen (7% versus
15%). Verder hebben de respondenten uit de experimentele groep vaker één partner gehad (69% versus
43%). Vergeleken met de controlegroep heeft de experimentele groep vaker seksuele contacten gehad,
maar ze vertonen daarbij vaker geen of een laag risicogedrag. Het aantal respondenten dat een SOA
test heeft uitgevoerd was hoger in de experimentele groep vergeleken met de controlegroep (43%
versus 30%).
De attitude ten aanzien van SOA testen en condoomgebruik op de voormeting worden zeer positief
gescoord. Deze score is vooral positief in de experimentele groep vergeleken met de controlegroep
(tabel 8, bijlage 12). Bij de lange termijn effectmeting hebben we geen effect van de SSCS op de
gemeten uitkomstmaten gevonden (tabel 9, bijlage 13). Wel is er een positieve trend te zien ten aanzien
van het SOA testgedrag. Opvallend is dat de intentie tot het gebruiken van condooms in de
experimentele groep zowel op de voor- als op de lange termijn nameting significant hoger dan in de
controlegroep. Kijken we naar het effect dan zien we zelfs een klein negatief effect van de SSCS. Dit
komt doordat de intentie tot condoomgebruik in de experimentele groep gelijk blijft en in de
controlegroep stijgt.
3.3.3 Non-respons analyse (T0-T1)
In totaal hebben 1306 respondenten de vragenlijst bij de voormeting ingevuld. Van hen zijn 31
respondenten eerder naar de SSCS geweest (22 uit de experimentele en 9 uit de controlegroep). Deze
31 respondenten zijn uit alle analyses gehaald waardoor we 1275 respondenten met een voormeting
overhouden. In tabel 10 (bijlage 14) vergelijken we de respondenten die alleen T0 (n=1056) hebben
ingevuld met de respondenten die de voor- en nameting (n=219) hebben ingevuld. Degenen die de
SSCS hebben bezocht, vulden vaker ook een nameting in. Zowel de voor- en nameting zijn significant
vaker ingevuld door respondenten die de intentie hadden naar de show te gaan, door meisjes en door
jongeren met een gemiddeld opleidingsniveau. De respondenten die alleen de voormeting hebben
ingevuld en degenen die de voor- en nameting hebben ingevuld, hebben even vaak seksuele één of
meer contacten gehad en vertonen evenveel seksueel risicogedrag.
21

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
3.4 Prevalentie van seksueel (risico)gedrag onder jongeren in de
Urban Lifestyle Scene
22
In tabel 11 is een beschrijving te zien van alle respondenten die de eerste vragenlijst hebben ingevuld
(n=1306). De gegevens zijn weergegeven voor de hele groep en voor de jongens en meisjes apart. De
meeste respondenten zijn jonger dan 17, hebben een middelbaar opleidingsniveau. Ongeveer
tweederde is allochtoon, waarvan het meerendeel tweede generatie. Bekijken we de etniciteit dan zien
we relatief veel jongeren uit Suriname, het Caraïbische gebied en overige niet-geindustrialiseerde
gebieden. Circa 30% is Nederlands. Hieronder bevinden zich waarschijnlijk veel derde generatie
allochtonen (de jongeren en hun ouders zijn in Nederland geboren maar hun grootouders niet). Dit
hebben we niet nagevraagd aan de jongeren zelf, maar volgens PartyPeeps, de organisatie die de
respondenten heeft geworven, bestaat hun ledenbestand voornamelijk uit tweede en derde generatie
allochtonen. De helft van de respondenten heeft meer dan één partner gehad en meer dan de helft van
de respondenten vertoont laag tot hoog risicogedrag. Daarnaast heeft meer dan een kwart van de
respondenten in het half jaar voorafgaand aan de meting een SOA test uitgevoerd (30% van de meisjes
en 19% van de jongens).
Vergelijken we de jongens met de meisjes dan blijken zij op alle variabelen, behalve bij de variabele
eerdere zwangerschap, van elkaar te verschillen. Meisjes zijn jonger, hoger opgeleid en vaker
autochtoon. Meisjes hebben vaker geen of één partner (meisjes; 44% versus jongens; 22%) en vertonen
vaker een laag risicogedrag, terwijl jongens vaker meerdere partners hebben (meisjes; 39% versus
jongens; 71%) en vaker matig en hoog risicogedrag vertonen. Ook hebben de meisjes het afgelopen half
jaar vaker een SOA test uitgevoerd. In tabel 12 is te zien dat jonge jongens (

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
Figuur 4 Condoomgebruik verdeeld naar het aantal partners (één ten opzichte van meer dan
één) in het afgelopen half jaar per geslacht.
70
60
50
40
30
20
10
% 0
Vrouw
(n=388; 44%)
Man
(n=79; 20%)
Vrouw
(n=349; 39%)
Man
(n=287; 71%)
Een partne Meer dan een partner
Altijd Bijna altijd Nooit
23

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
Tabel 11 Populatiebeschrijving, seksueel risicogedrag en SOA testgedrag onder alle respondenten die
een voormeting hebben ingevuld (n=1306), uitgesplitst naar geslacht.
Geslacht Man
Vrouw
Leeftijd < 17 jaar
17 - 20 jaar
21 - 25 jaar
> 25 jaar
Niveau opleiding Laag (LBO/VBO,MAVO,VMBO)
Midden (HAVO/VWO, MBO)
Hoog (HBO, WO)
Onbekend
Etniciteit1 Autochtoon1 Eerste generatie allochtoon
Tweede generatie allochtoon
Onbekend
Etniciteit Nederlands1 Suriname
Caribisch gebied
Overig niet geïndustrialiseerd
Overig geïndustrialiseerd
Onbekend
Aantal partners 2 Geen
Eén
Meer dan één
Onbekend
24
Seksueel risicogedrag 2 Geen partner
Geen risicogedrag
Laag
Matig en hoog
Lesbische relatie
Onbekend
Zwanger geweest Nee
Ja, kind gekregen
Ja, abortus gehad
Onbekend
SOA testgedrag 2 Wel
Niet
Onbekend
Alle
respondenten
(N =1306) 1
n (%)
408 (31)
898 (69)
575 (44)
402 (31)
255 (19)
74 (6)
415 (32)
689 (52)
199 (15)
3
394 (30)
356 (27)
542 (42)
14
394 (30)
305 (23)
204 (16)
319 (24)
66 (5)
18
193 (15)
467 (36)
636 (49)
10
193 (15)
287 (22)
351 (27)
455 (36)
3
17
885 (68)
170 (13)
155 (12)
96
348 (27)
945 (72)
12
Meisjes
(N=898)
427 (48)
260 (29)
163 (18)
48 (5)
270 (30)
502 (55)
125 (14)
1
310 (34)
219 (24)
367 (41)
2
310 (35)
202 (22)
131 (15)
199 (22)
50 (6)
6
155 (17)
388 (44)
349 (39)
6
155 (17)
171 (19)
292 (33)
266 (30)
3
11
618 (69)
121 (13)
95 (11)
64
272 (30)
618 (69)
8
Jongens
(N=408)
148 (36)**
142 (35)
92 (23)
26 (6)
145 (35)**
187 (46)
74 (18)
2
84 (21)**
137 (33)
175 (43)
12
84 (21)**
103 (25)
73 (18)
120 (29)
16 (4)
12
38 (9)**
79 (20)
287 (71)
4
38 (9)**
116 (28)
59 (14)
189 (46)
6
267 (65) #
49 (12)
60 (15)
32
76 (19)**
327 (80)
5
** p< 0,01; * p

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
Tabel 12 Seksueel contacten in het afgelopen half jaar uitgesplitst naar geslacht
Afgelopen half jaar Geen seksuele contacten Wel seksuele contacten
Vrouw < 15 jaar 17 (45) 21 (55)
15-18 jaar 90 (23) 298 (77)
18-21 jaar 27 (11) 231 (89)
21-25 jaar 13 (8) 148 (92)
> 25 jaar 8 (17) 39 (83)
Man < 15 jaar 3 (33) 6 (67)
15-18 jaar 17 (12) 122 (88)
18-21 jaar 9 (6) 132 (94)
21-25 jaar 6 (7) 84 (93)
> 25 jaar 3 (12) 22 (88)
Uit tabel 13, waarin we het seksueel risicogedrag nader bekijken, zien we dat jongeren tussen de 17 en
de 25 vaker het hoogste risicogedrag vertonen (zowel laag risico als matig-hoog risicogedrag komt vaker
voor dan geen). Eerste generatie allochtonen vertonen iets minder vaak seksueel risicogedrag dan
tweede generatie allochtonen en autochtonen. Nederlandse jongeren vertonen het vaakste seksueel
risicogedrag (72%), gevolgd door jongeren uit het Caribische gebied (63%), Surinamers (58%) en overig
niet geïndustrialiseerd (57%). Jongeren die eerder een kind hebben verwekt maar dit hebben laten
aborteren (of waarvan de partner een abortus heeft gehad) vertonen vaker matig-hoog seksueel
risicogedrag (50%). Jongeren die een SOA-test hebben gehad vertonen vaker seksueel risicogedrag,
zowel laag als matig-hoog, dan jongeren die geen SOA-test hebben gehad.
25

Evaluatie onderzoek SSCS | Resultaten
Tabel 13 De relatie tussen demografische variabelen, eerdere zwangerschap en SOA testgedrag en
seksueel risicogedrag van alle respondenten die een voormeting hebben ingevuld (n=1306).
Geslacht Vrouw
Man
Leeftijd < 17 jaar
17 - 20 jaar
21 - 25 jaar
> 25 jaar
Niveau opleiding Laag (LBO/VBO,MAVO,VMBO)
Midden (HAVO/VWO, MBO)
Hoog (HBO, WO)
Onbekend
Etniciteit Autochtoon2 Eerste generatie allochtoon
Tweede generatie allochtoon
Onbekend
Etniciteit Nederlands2 Suriname
Caribisch gebied
Overig niet geïndustrialiseerd
Overig geïndustrialiseerd
Onbekend
Zwanger geweest Nee
Ja, kind gekregen
Ja, abortus gehad
Onbekend
SOA testgedrag 3 Wel
Niet
Onbekend
26
Geen
partner 1
N=193
n (%)
155 (18)
38 (9)
127 (22)
36 (9)
19 (8)
11 (15)
70 (17)
103 (15)
20 (10)
39 (10)
62 (18)
91 (17)
1
39 (10)
65 (22)
22 (11)
59 (19)
5 (8)
3
162 (18)
14 (8)
5 (3)
12
17 (5)
174 (19)
2
Seksueel risicogedrag
1, 4 Geen
N=287
n (%)
171 (19)
116 (29)
141 (25)
84 (21)
51 (20)
11 (15)
102 (25)
139 (20)
43 (22)
3
69 (18)
95 (27)
118 (22)
5
69 (18)
61 (21)
52 (26)
78 (25)
21 (32)
6
211 (24)
21 (12)
35 (23)
20
69 (20)
215 (23)
3
1, 5 Laag
N=351
n (%)
292 (33)
59 (15)
124 (22)
119 (30)
78 (32)
30 (42)
85 (21)
201 (30)
65 (34)
131 (33)
75 (21)
144 (27)
1
131 (33)
81 (27)
48 (24)
68 (22)
22 (34)
1
216 (25)
69 (41)
37 (24)
29
104 (30)
243 (26)
4
1, 6
Matig-hoog
N=455
n (%)
266 (30)**
189 (47)
180 (32)**
157 (40)
98 (40)
20 (28)
155 (37)*
235 (35)
65 (34)
152 (39)**
120 (34)
179 (34)
4
152 (39)**
91 (31)
78 (39)
112 (35)
17 (26)
5
291 (33)**
66 (39)
77 (50)
21
153 (45)**
299 (32)
3
** p< 0,01; * p

Evaluatie onderzoek SSCS | Ervaringen implementatie Safe Sex Comedy Show en onderzoeksdesign
4 Ervaringen implementatie Safe Sex
Comedy Show en onderzoeksdesign
4.1 Ervaringen implementatie Safe Sex Comedy Show
Het vergt een specifieke aanpak om niet schoolgaande jongeren met een allochtone achtergrond te
bereiken met gezondheidsbevorderende interventies. Bij de werving van jongeren voor de SSCS is
daarom zo optimaal mogelijk gebruik gemaakt van jongeren en jongerenorganisaties (ILoveComedy en
Get Entertained) uit de doelgroep zelf. Ook is er een, in de doelgroep gespecialiseerde, organisatie
(PartyPeeps) ingezet. Daarnaast richt de invulling van de show zich op het bereiken van de doelgroep.
Ondanks alle inspanningen die zijn geleverd om de jongeren naar de show te krijgen is dit onvoldoende
gelukt. Hieronder noemen we enkele aspecten waar rekening mee gehouden moet worden bij de
werving voor een show als deze:
• De locatie en het tijdstip waar de show wordt opgevoerd. Populairdere locaties zoals de Melkweg in
Amsterdam lijken meer jongeren te trekken. Ook moet de show concurreren met andere
vrijetijdsbestedingactiviteiten waardoor de dag en het tijdstip van de show belangrijk is. De shows
werden vroeg in de avond gegeven (20.00 uur) en de laatste show, die zeer goed bezocht was, is op
een maandag gegeven;
• Omdat het netwerk van de performers en jongerenorganisaties op een bepaald moment is uitgeput
moet er intensiever naar andere ingangen gezocht worden om de doelgroep te bereiken. Bij de
meting onder de bezoekers van de show bleek dat 30% één of meer performers kent. Hetgeen
bevestigd hoe belangrijk het netwerk van de performers is;
• Ook de inhoud van de show zal regelmatig vernieuwd moeten worden zodat jongeren zich blijven
interesseren voor de show;
• Om de jongeren naar de show te krijgen is een goede pr belangrijk en iets dat continu aandacht en
expertise vereist. Zo hebben we tijdens de onderzoeksperiode aanspraak gemaakt op PartyPeeps die
een grote groep jongeren uit de doelgroep online bereikt. Ook hebben we gewerkt met flyers en
posters die door de doelgroep zelf ontworpen zijn. Per show is opnieuw bekeken hoe de pr het beste
uitgevoerd kon worden. Hierbij is de locatie waar de show werd opgevoerd intensief betrokken;
• Vanaf de start van de show hebben alle activiteiten rond de show op vrijwillige basis plaatsgevonden.
Dit vrijwillige karakter kent echter grenzen. Het is namelijk van belang om bij een show als deze
enigszins te kunnen concurreren met de commerciële partijen. Hiervoor moeten voldoende financiële
middelen beschikbaar zijn. Vooral omdat de corebusiness van de betrokken organisaties als Get
Entertained, ILoveComedy en PartyPeeps vrijetijdsbesteding en entertainment business is en niet
gezondheidsbevordering. Wanneer een project als dit een meer structurele vorm wil krijgen zullen
daar ook financiële middelen tegenover moeten staan.
De show staat of valt met de inzet en betrokkenheid van de performers, niet in de laatste plaats vanwege
hun contacten met de doelgroep. Dit is de kracht van de interventie maar maakt het tegelijkertijd
kwetsbaar. Er blijkt een redelijk verloop te zijn onder de performers. Wat weer gevolgen kan hebben
voor de continuïteit en kwaliteit van de acts in de show. Het verloop onder de performers wordt deels
veroorzaakt omdat de performers niet betaald worden voor hun werkzaamheden. Het is gebleken dat dit
vrijwillige karakter bij enkele performers een bepaalde mate van vrijblijvendheid genereerde. Een kleine
groep performers was structureel aanwezig maar een aantal andere performers was minder betrouwbaar
en wisselend aanwezig bij trainingen en/of de shows. Omdat de performers niet betaald werden voelden
zij zich niet verplicht steeds aanwezig te zijn. Ook zijn enkele jongeren vertrokken omdat ze de
tijdsinvestering ten opzichte van de symbolische vergoeding niet redelijk verdeeld vonden.
27

Evaluatie onderzoek SSCS | Ervaringen implementatie Safe Sex Comedy Show en onderzoeksdesign
28
Daarnaast werden performers in de loop van de tijd beter (ze groeien) waardoor ze de show ontgroeien
en stoppen en/of doorstromen naar het betaalde circuit. Ook kan investering in een baan, opleiding of
eigen gezin een reden zijn voor de jongeren om zich terug te moeten trekken. Door het vertrekken van
deze performers moet er continu gezorgd worden voor een nieuwe aanwas van jongeren.
Het begeleiden van de performers vergt een specifieke aanpak. Ook moet deze begeleider iemand zijn
die hen op de juiste manier weet aan te spreken en te motiveren. Het is bijvoorbeeld belangrijk de
jongeren goed te coachen over hoe ze om moeten gaan met de nieuw verworven status (in hun
netwerk). Ook moet deze begeleider/gezondheidsbevorderaar goed om kunnen gaan met jongeren die
zgn. sterallures krijgen waardoor ze meer eisen stellen (zoals financiering of een grotere rol in de show)
of geen onbetaalde tijd meer willen inzetten en uit de groep vertrekken.
Een belangrijk leerpunt bij dit project was dat de verantwoordelijkheid voor de shows vooral bij de GGD
heeft gelegen. Het is gedurende het project niet gelukt deze verantwoordelijkheid over te dragen aan
de jongeren of een jongerenorganisatie. Hierdoor is de GGD gedurende het project te sterk belast
geweest met allerlei activiteiten zoals pr, zoeken van locaties, werven, stimuleren van de performers en
organiseren van financiering. In toekomstige projecten zullen andere, lokale- of jongerenorganisaties
verantwoordelijk moeten worden gemaakt voor het project. De GGD kan het project begeleiden en haar
expertise aanbieden. Ook voor de verankering (institutionalisatie) van een project als dit, is het belangrijk
externe organisaties vanaf het begin mede verantwoordelijk te maken.
4.2 Ervaringen onderzoeksdesign
Het betreft hier een unieke interventie met een innovatief onderzoeksdesign. De jongeren worden online
benaderd voor het bezoeken van de show en het meedoen aan het onderzoek. Door deze benadering is
het gelukt om een grote groep jongeren met verschillende etnische achtergronden te bereiken. Het
lukte echter niet om deze groep jongeren ook een nameting te laten invullen en de show te bezoeken.
We hebben het volgende geconstateerd:
PartyPeeps heeft 49.000 leden aangeschreven met de vraag deel te nemen aan het onderzoek. Van hen
heeft 3% de vragenlijst ingevuld. Van deze respondenten, die een voormeting hadden ingevuld, vulde
slechts 17% de vragenlijst voor de korte termijn nameting in en 24% voor de lange termijn nameting.
Daarnaast bleek slechts 2% van de respondenten uit de experimentele groep die hadden aangegeven
‘zeker’ (51%) of misschien (37%) naar de show te gaan ook daadwerkelijk naar de show te komen.
Blijkbaar was de stap van ‘intentie om naar de show te gaan’ en ‘daadwerkelijk naar de show gaan’ te
groot. Het oorspronkelijk onderzoeksdesign waarbij jongeren online werden benaderd, online
vragenlijsten invulden en waarbij de experimentele groep de live SSCS bezocht heeft bij deze doelgroep
niet gewerkt.
In de experimentele groep heeft, vanaf show 3, de voormeting voorafgaand aan de show op locatie
plaatsgevonden. Dit bleek succesvol te zijn. Een keerzijde hiervan is echter dat we nu twee vragenlijsten
op locatie uitvoerden (één voor de show en één na de show). Als mogelijk gevolg hiervan zien we dat de
respons op de meting aan het einde van de show afneemt na het invoeren van de voormeting op locatie.
Om de respons te vergroten hebben we gedurende het onderzoek geëxperimenteerd met verschillende
vormen van beloning voor jongeren die beide vragenlijsten invulden (voor- en nameting). Zo hebben we
bij de eerste drie shows kaartjes voor feesten bij de respondent in de buurt uitgedeeld aan de eerste
110 jongeren die de vragenlijst online invulden. Bij de laatste shows hebben we naast de kaarten voor
een feest ook iPods verloot en bij de lange termijn nameting hebben we geen kaartjes voor een feest
uitgedeeld, maar alleen een duurdere iPod (iPod Touch) verloot. Wij hebben geen duidelijke
aanwijzingen of de verschillende vormen van de beloning effect hadden op de respons.
Mogelijk hangt de lage respons samen met de lengte van de vragenlijst, de onderwerpen van de
vragenlijst (intieme vragen over seks, condoomgebruik, zwangerschap etc.) en met een zekere
onderzoeksmoeheid aan de kant van de bezoekers (na een voor- en een tussenmeting ook nog een
nameting). Bij de lange termijn nameting is de vragenlijst veel korter (11 vragen bij de lange termijn

Evaluatie onderzoek SSCS | Ervaringen implementatie Safe Sex Comedy Show en onderzoeksdesign
nameting versus 115 vragen bij de korte termijn nameting) en de respons iets hoger (24% versus 17%).
Voor toekomstig onderzoek is het belangrijk om de vragen op zo’n manier te presenteren dat ze de
jongeren meer aanspreken. Er kan daarbij gedacht worden aan andere onderzoeksinstrumenten of een
meer entertainment aanpak van vragen stellen. Ook zouden jongeren actief ingezet kunnen worden bij
het afnemen van vragenlijsten. Als laatste hebben we twee keer zoveel jongens als meisjes benaderd
voor het onderzoek en toch is de respons op het onderzoek en het bezoeken van de show groter bij
meisjes. Ook de nameting werd significant vaker door meisjes ingevuld dan door jongens. Toekomstig
onderzoek zou ingezet kunnen worden of een gender specifieke benadering van respondenten een
grotere respons oplevert.
Het online afnemen van een vragenlijst zorgt voor verschillende voordelen. Zo zijn er nooit missende
antwoorden op een vraag omdat de respondent pas verder kan naar de volgende vraag nadat ze een
antwoord hebben geven. Wel wordt vaker gezien dat de respondenten de vragenlijst niet afmaken. Een
ander voordeel is dat respondenten via hun inlogcode of e-mail adres gemakkelijk te benaderen zijn voor
een nameting. Wanneer de vragenlijst op papier wordt ingevuld, worden er vaker vragen overgeslagen
en wordt er vaak een onjuist of onleesbaar correspondentie adres ingevuld. Hierdoor zijn de
respondenten niet meer te benaderen voor een nameting.
29

Evaluatie onderzoek SSCS | Ervaringen implementatie Safe Sex Comedy Show en onderzoeksdesign
30

Evaluatie onderzoek SSCS | Conclusie, discussie en aanbevelingen
5 Conclusie, discussie en aanbevelingen
Conclusie
De SSCS trekt het beoogde publiek, namelijk een multiculturele groep van seksueel actieve jongeren
tussen 15 en 25 jaar. Onder de respondenten zijn maar liefst 49 verschillende etnische achtergronden
geteld. De bezoekers zijn enthousiast over de show en het gebruikte format (E&E strategie) en ze
vonden de performers geloofwaardig. Daarnaast hadden de bezoekers een positieve attitude ten
aanzien van de verstrekte informatie en vonden ze de informatie aanvaardbaar en van toegevoegde
waarde voor hen persoonlijk. Dit zijn belangrijke voorwaarden voor een succesvol toegepaste E&E
strategie. Wel is het aantal jongeren dat naar de show komt, ondanks zeer intensieve pr, lager dan in
de shows voorafgaande aan het onderzoek. Ook zijn de jongeren die de show bezoeken ouder, hoger
opgeleid en vertonen ze minder seksueel risicogedrag dan de jongeren die de show niet hebben
bezocht maar wel een vragenlijst hebben ingevuld bij de voormeting. We hebben geen effect van de
SSCS op (intermediaire) determinanten van condoomgebruik en SOA testgedrag kunnen aantonen door
de lage opkomst bij de show en de lage respons op de nameting (te kleine power). Hierdoor hebben we
dus ook niet kunnen aantonen of de toegepaste E&E strategie effectief is. De jongeren uit onze
onderzoekspopulatie (eerste- , tweede en derde generatie allochtonen met een voornamelijk Surinaamse
en Caribische etniciteit) hebben op jongere leeftijd seksuele contacten en lopen een vergelijkbaar
seksueel risico door niet altijd een condoom te gebruiken als jongeren met dezelfde leeftijd uit andere
studies. Daarnaast voeren ze vaker een SOA test uit.
Discussie
Ondanks dat we met de SSCS een grote groep jongeren hebben bereikt is er waarschijnlijk sprake van
selectieve respons. Zo blijkt dat de jongeren die de show bezoeken een half jaar voorafgaand aan de
voormeting, minder seksueel risicogedrag vertonen dan alle jongeren die een voormeting hebben
ingevuld (48% versus 63%). Ook in vergelijking met de bevindingen in andere studies is het seksueel
risicogedrag in de experimentele groep lager [Gras et al.,1999, De Graaf et al., 2005, Bakker &
Vanwesenbeeck, 2006]. Zo wordt in het onderzoek ‘seks onder je 25e’ gevonden dat tweederde van
de jongens en viervijfde van de meisjes niet altijd een condoom heeft gebruikt bij de laatste partner
[De Graaf et al., 2005]. Daarnaast heeft 39% van de jongeren uit de experimentele groep het half jaar
voorafgaand aan het onderzoek een SOA test uitgevoerd terwijl dit onder de totale onderzoekspopulatie
27% is. Opvallend is ook dat de SSCS oudere en hoger opgeleide jongeren bereikt in vergelijking tot de
respondenten die alleen de voormeting hebben ingevuld.
Het format (E&E strategie) en de inhoud van de SSCS spreekt de bezoekers op zo’n manier aan dat ze
de informatie geloofwaardig, bruikbaar en van persoonlijk toegevoegde waarde vinden. Daarnaast gaven
de bezoekers aan dat ze de performers geloofwaardig vonden en zich redelijk goed konden identificeren
met de performers. Dit wijst op een goede modeling. Al deze kenmerken wijzen erop dat het persuasive
karakter van de show als hoog mag worden beschouwd [Rosseli et al., 1995]. Ook gaven de bezoekers
aan dat de bij de show gegeven informatie een toegevoegde waarde had voor hen persoonlijk, terwijl
mensen die risicogedrag vertonen vaak vinden dat de boodschap niet op henzelf van toepassing is.
Deze combinatie laat zien dat er onder de bezoekers sprake is van een positieve affectieve beoordeling
van de verstrekte informatie hetgeen een voorwaarde is voor een positieve response-efficacy en een
goede cognitieve verwerking van de informatie [Rothman et al., 1993, Casey et al., 2009]. Dit leidt er in
potentie toe dat de verstrekte informatie ook daadwerkelijk opgenomen en gebruikt zal worden
(gedragsverandering). Samengevat lijkt het erop dat de E&E strategie goed is toegepast in de SSCS en
dat het in potentie een effectieve interventie is [Bouman, 1999, El-Karimy et al., 2001].
31

Evaluatie onderzoek SSCS | Conclusie, discussie en aanbevelingen
32
Het is in het onderliggende onderzoek niet gelukt om het effect van SSCS op belangrijke (intermediaire)
determinanten van condoomgebruik en testgedrag aan te tonen. Wel is er een lichte positieve trend ten
gunste van de experimentele groep te zien bij de sociale norm, risicoperceptie en attitude ten aanzien
van SOA testen en de intentie tot het uitvoeren van een SOA test. Bij de lange termijn meting was er
ook een positieve trend te zien in het SOA testgedrag. Dat er geen verschillen konden worden
aangetoond werd waarschijnlijk veroorzaakt door de lage power. De lage respons werd mogelijk
veroorzaakt door de lengte van de vragenlijst, de herhalingscomponent van vergelijkbare vragen, het
onderwerp zelf (intieme vragen over seks, condoomgebruik, zwangerschap etc.), de manier van
uitvragen van determinanten van risicogedrag en met een zekere onderzoeksmoeheid aan de kant van
de bezoekers (na een voor- en een tussenmeting ook nog een nameting). Een andere reden waarom we
geen effect konden aantonen, werd mogelijk veroorzaakt doordat de experimentele- en controlegroep
op de voormeting van elkaar verschilden. Daarnaast vertoonden ze minder seksueel risicogedrag
waardoor er in de experimentele groep dus ook minder te verbeteren was voor wat betreft
(determinanten van) seksueel risicogedrag.
Een methodologische kanttekeningen bij de effectevaluatie is dat we waarschijnlijk te maken hebben
met een selectieve groep jongeren binnen de Urban Lifestyle Scene die naar de show komen en / of de
vragenlijst hebben ingevuld. Het is bijvoorbeeld zo dat er veel meisjes naar de show komen en de
vragenlijsten invullen, terwijl er twee keer zoveel jongens als meisjes zijn aangeschreven. Daarnaast heeft
de soort vragenlijst (online of op papier) en de plek van het invullen van de vragenlijst (op locatie of
thuis) mogelijk invloed gehad op de uitkomsten van het onderzoek. Zo kan het zijn dat jongeren die
alleen achter hun pc de vragenlijst invulden meer waarheidsgetrouwe antwoorden gaven dan de
jongeren die de vragenlijst op locatie invulden.
De Urban Lifestyle Scene bestaat uit een groep multiculturele jongeren die vergeleken met andere
studies op jongere leeftijd seksuele contacten hebben en een vergelijkbaar seksueel risicogedrag
vertonen. Onder alle jongeren die een voormeting voor ons onderzoek hebben ingevuld (n=1306)
bevinden zich veel Surinamers (23%), jongeren uit het Caribische gebied (16%) en waarschijnlijk derde
generatie allochtonen. De jongeren blijken eerder seksuele contacten te hebben en hebben daarbij
vaker meerdere partners dan de jongeren uit andere onderzoeken. Zo vindt van De Graaf et al. (2005),
dat 43% van de 15 tot 18 jarigen seksuele contacten heeft en in ons onderzoek is dat 79%. Ook de
oudere jongeren uit ons onderzoek hebben meer seksuele contacten (18 tot 21 jarigen en 21-25 jarigen).
Overeenkomstig met het onderzoek van De Graaf et al. (2005), vinden wij dat jongens in de jongste
leeftijdsgroepen (15-21 jaar) eerder seksuele contacten hebben dan meisjes. Daarnaast vertoont 62% van
de jongeren uit ons onderzoek het half jaar voor het invullen van de vragenlijst seksueel risicogedrag
(63% meisjes en 62% jongens). In het onderzoek ‘Seks onder je 25e’ vertonen de deelnemers tussen de
12 en 25 jaar meer seksueel risicogedrag (79% meisjes en 67% jongens) [De Graaf et al., 2005]. Terwijl wij
juist weer meer seksueel risicogedrag vinden onder jongeren met meer dan één partner dan in het
onderzoek ‘Seksuele gezondheid in Nederland 2009’ [Kedde et al., 2009]. Vergelijkbaar met andere
recente landelijke onderzoeken onder jongeren tussen de 15 en 34, vinden we dat meisjes vaker
seksueel risicogedrag vertonen dan jongens [Kedde, 2009, De Graaf et al., 2005, Kuyper et al., 2006].
Kuyper et al. (2006), geeft als mogelijke verklaring dat vrouwen de risico’s van onveilige seks hoger
inschatten dan mannen, waardoor ze zich de seksuele contacten zonder condoomgebruik beter kunnen
herinneren.
Hierbij moet opgemerkt worden dat wij mogelijk een overschatting van het seksueel risicogedrag onder
de jongeren uit onze doelgroep vinden omdat wij geen onderscheid konden maken tussen vaste en losse
partners. Wij hebben de jongeren met een vaste partner die niet altijd een condoom hebben gebruikte
tot de laag seksueel risicogeroep gerekend. Het kan zijn dat het hier gaat om een vaste relatie tussen
jongeren die beide nooit eerder seks hebben gehad of die een SOA test hebben uitgevoerd. Ook wordt
in de meeste (recente) onderzoeken gevraagd naar het condoomgebruik bij de laatste partner terwijl wij
vragen naar het condoomgebruik in het afgelopen half jaar. Dit kan de vergelijkbaarheid van onze
onderzoekspopulatie met andere onderzoeken verstoren.
Vergeleken met andere studies is het aantal jongeren wat het half jaar voor het invullen van de vragenlijst
een SOA test heeft uitgevoerd in ons onderzoek hoog [Gras et al., 2001, De Graaf et al., 2005]. In onze
totale onderzoekspopulatie heeft 31% van de meisjes en 19% van de jongens een SOA test uitgevoerd
en kijken we alleen naar de jongeren die seksuele contacten hebben gehad dan vinden wij percentages

Evaluatie onderzoek SSCS | Conclusie, discussie en aanbevelingen
van 38% en 22%. In het onderzoek ‘Seks Onder je 25e’ heeft 11% van de meisjes en 9% van de jongens
die het halve jaar voor het onderzoek seksuele contacten heeft gehad een SOA test heeft laten uitvoeren
[De Graaf et al., 2005]. Onze onderzoeksgroep bestaat uit voornamelijk allochtone jongeren en uit
eerder onderzoek blijkt ook dat zij vaker dan autochtone jongeren een SOA/HIV test uitvoeren [Gras et
al., 2001]. Daarnaast vinden wij, net als in het onderzoek ‘Seks Onder je 25’, dat jongens uit Suriname en
het Caribische gebied (inclusief Antillianen) vaker een SOA test uitvoeren dan andere etnische groepen
(data niet in dit rapport). Bij vrouwen vinden wij geen verschil in testgedrag en etniciteit terwijl in het
onderzoek ‘Seksuele Gezondheid in Nederland 2006’ de Turkse/Marokkaanse en Surinaamse/Antiliaanse
vrouwen vaker een SOA/HIV test uit hebben gevoerd dan mannen [Bakker & Vanwesenbeeck, 2006].
Aanbevelingen
• Tijdens de onderzoeksperiode is veel aandacht besteed aan de pr. Het is daarbij belangrijk om naast
de expertise van de organisaties ook de jongeren zelf en hun netwerk in te zetten voor het optimaal
bereiken van de doelgroep.
• Voor het opzetten van een project kan het inzetten van jongeren en organisaties op deels vrijwillige
basis uitgevoerd worden. Voor de langere termijn is het van belang voldoende draagkracht en
financiering te regelen. Dit om het project minder kwetsbaar en afhankelijk te maken van de ‘goede
wil’ van de verschillende partijen op de langere termijn. Hiermee zorg je ook dat een project enigszins
kan concurreren met commerciële partijen die vrijetijdsactiviteiten voor de jongeren organiseren.
• Bij een project als deze zal er regelmatig gezorgd moeten worden voor vernieuwing van de show.
Dit kan mogelijk deels gerealiseerd worden door met grote regelmaat te zorgen voor nieuwe
performers. Op deze manier bereik je ook steeds nieuwe netwerken.
• Door verschillende omstandigheden, waaronder tijdgebrek, het vrijblijvende karakter van het project
en beperkte financiële middelen, is het niet gelukt de SSCS over te dagen aan een jongerenorganisatie
waardoor de toekomst van de SSCS onzeker is. Een optie is om individuele acts uit de
SSCS in de toekomst te koppelen aan andere, al reeds bestaande (commerciële) activiteiten voor
jongeren uit de Urban Lifestyle Scene. Ook zou gedacht kunnen worden aan het vertonen van delen
van de show via internet. Het is immers gebleken dat je een grote groep jongeren uit deze scene
online goed kan bereiken. Door een online presentatie mis je echter wel de interactie tussen de
performers en het publiek.
• Het afnemen van vragenlijsten online biedt verschillende voordelen. Zo wordt de respondent
‘gedwongen’ om alle vragen te beantwoorden waardoor je niet te maken hebt met missende
waarden. Wel kunnen respondenten hun vragenlijst vroegtijdig afbreken. Een ander voordeel is dat je
de respondent gemakkelijk opnieuw kan benaderen via een unieke code of e-mailadres. Een laatste
voordeel kan zijn dat de respondenten de vragenlijst alleen (thuis achter hun pc) invullen wat mogelijk
meer waarheidsgetrouwe antwoorden geeft dan een vragenlijst die op locatie wordt ingevuld.
• Het uitvoeren van online onderzoek lijkt een goede manier om jongeren te bereiken voor een eerste
meting maar het lukt niet goed om meerdere metingen bij één deelnemer uit te voeren en om de
jongeren naar een activiteit, zoals de SSCS, toe te krijgen. Vervolgonderzoek is nodig om te
onderzoeken of er andere meetinstrumenten of manieren zijn voor het afnemen van de vragenlijsten
die beter aansluiten bij deze jongeren. In de SSCS is bijvoorbeeld goed ingespeeld op de leefcultuur
van de doelgroep door gebruik te maken van een minder traditionele manier van voorlichten (E&E
strategie) en het ‘user as designer principe’. Bij toekomstig onderzoek onder dergelijke doelgroepen
zou een nieuw instrument ontwikkeld kunnen worden waarmee de effectmaten op een mindere
traditionele manier uitgevraagd worden. Mogelijk kunnen jongeren ook zelf betrokken worden bij het
ontwikkelen en/of uitvoeren van vragenlijsten. Daarnaast is het belangrijk om korte vragenlijsten te
gebruiken wanneer men een vragenlijst vaker af wil nemen bij dezelfde deelnemers.
33

Evaluatie onderzoek SSCS | Dankwoord
Dankwoord
34
Het onderliggende onderzoek is gefinancierd door ZonMW en uitgevoerd door de afdeling
Epidemiologie, Documentatie en Gezondheidsbevordering (EDG) van de GGD Amsterdam.
De begeleidingscommissie van het onderzoek bestaat uit drs. Johan Osté, dr. Ineke Stolte, dhr. Juan
Walter, dr. Martine Bouman, dr. Pepijn van Empelen, mw. Kahelijne de Groot (NIGZ), Ir. Jan Jansen,
dr. Matty de Wit, dr. Udi Davidovich, drs. Stephan Cremer en prof. dr. Arnoud Verhoeff. Het onderzoek
is uitgevoerd door drs. Jolanda Veldhuis en de data analyse en rapportage door dr. Arlette Hesselink.
Wij willen de crew van de Safe Sex Comedy Show bedanken voor hun jarenlange inzet voor de show.
Begeleiders: Juan Walter, Kathelijne de Groot en de assistenten Astrid van der Steen en Paulo Vieira
Theaterbegeleiding: Clay Toppenberg.
Harde Kern crew tijdens de onderzoeksperiode: Marcel Sporkslede (a.k.a – Aries), Earl de Randamie
(a.k.a. Odog), Ruben Keet (a.k.a. Rups), Clara Opoku (a.k.a. C.I.A.) Stacey V. Esajas (a.k.a. Crazy Stacey),
Clarence Creebsburg, Lucho Ambrosina, Philip Bakker (a.k.a - Philly D), Melvin Sporkslede (a.k.a –
Scrooge), Scrooge dansers, DJ Joshua Walter en DJ Gman.
Oude crew (degene die gestopt zijn vóór het onderzoek maar wel hebben opgetreden): Gerold
Havertong (Macnack, a.k.a Rahzkel), Cheryl Jordan (a.k.a. Lil C), Jumoke Vreden, Dayenne Denneboom,
Sheilla Sapulettey, Saundry Felicien, Angela Hofwijks, Len Debets, Dominique Baal, Alten Rigters, Scitta
en Lady Shy.
Passanten (degene die een aantal keren bij de trainingen zijn geweest): Big Ed, Widad, Jenifer, Omar,
Inge, Samantha en Pasquale.
Hand en span crew: Crew I love Comedy.
Daarnaast willen we PartyPeeps en de jongerenorganisaties Get Entertained en ILoveComedy bedanken
voor de grote rol zij hebben gespeeld bij de show en de werving. Als laatste willen we iedereen die heeft
deelgenomen aan het onderzoek hartelijk danken voor de inzet en tijdsinvestering.

Referenties
Evaluatie onderzoek SSCS | Referenties
Bakker F, Vanwesenbeeck I. Seksuele gezondheid in Nederland 2006. Delft: Eburon, 2006.
Bergen JEAM van, Götz HM, Richardus JH, Hoebe CJPA, Broer J, Coenen AJJ. Chlamydia trachomatisinfecties
in 4 regio’s in Nederland: resultaten van een bevolkingsonderzoek via de GGD en implicaties
voor screening. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2005;149:2167-2174.
Bouman MPA. The turtle and the peacock: collaboration for prosocial change: the entertainmenteducation
strategy on television [proefschrift Wageningen]. S.l.: s.n., 1999.
Bouman MPA, Draaisma E. Find Out: een televisie-interventie volgens de user-as-designer benadering.
Tijdschrift voor Communicatiewetenschap 2006;34:307-318.
Broek IVF van den, Koedijk FDH, Veen MG van, Coul ELM op de, Sighem AI van, Sande MAB van der.
Sexually transmitted infections, including hiv, in the Netherlands in 2007. Bilthoven: RIVM, 2008.
Brug J, Van Assema P, Lechner L. (2000). Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering. Een
planmatige aanpak. Assen, Van Gorcum. 2008.
Casey MK, Timmermann L, Allen M, Krahn S, LaPlant Turkiewicz K. Response and self-efficacy of condom
use: a meta-analysis of this important element of aids education and prevention. Southern
Communication Journal 2009;74:57-78.
Catania JA, Kegeles SM, Coates TJ. Towards an understanding of risk behavior:
an AIDS risk reduction model (ARRM). Health Education & Behavior, 1990;17, 53-72.
El-Karimy E, Gras M, Varkevisser C, Hoek A van den. Risk perception and sexual relations among African
migrants in Amsterdam. Medische Antropologie 2001;13:301-322.
Graaf H de, Meijer S, Poelman J, Vanwesenbeeck I. Seks onder je 25e: seksuele gezondheid van
jongeren in Nederland anno 2005. Delft: Eburon, 2005.
Gras MJ, Weide JF, Langendam MW, Coutinho RA, Hoek A van den. HIV prevalence, sexual risk
behaviour and sexual mixing patterns among migrants in Amsterdam the Netherlands. AIDS
1999;13:1953-1962.
Gras MJ, Benthem BHB van, Coutinho RA, Hoek A van den. Determinants of high-risk sexual behavior
among immigrant groups in Amsterdam: implications for interventions. Journal of Acquired Immune
Deficiency Syndromes 2001;28:166-172.
Kedde H. SOA en HIV: condoomgebruik en testgedrag. In: Bakker F, Graaf H de, Haas S, Kedde H,
Kruijer H, Wijsen C. De seksuele gezondheid in Nederland 2009. Utrecht: Rutgers Nisso Groep, 2009.
Kocken PL, Dorst A van, Schaalma H. The relevance of cultural factors in predicting condom use
intentions among immigrants from the Netherlands Antilles. Health Education Research 2006;21:230-
238.
35

Evaluatie onderzoek SSCS | Referenties
36
Koedijk FDH, Vriend HJ, Veen MG van, Coul ELM op de, Broek IVF van den, Sighem AI van, Verheij RA,
Sande MAB van der. Sexually transmitted infections, including HIV, in the Netherlands in 2008. Bilthoven:
RIVM, 2009.
Kuyper L, Bakker F, Zimbile F. Veilig vrijen en condoomgebruik bij jongeren en jongvolwassenen: stand
van zaken september 2004 en ontwikkelingen sinds september 1987. Utrecht: Rutgers Nisso Groep,
2005.
Kuyper L, Haas S de. SOA en HIV, testgedrag en condoomgebruik. In: Bakker F, Vanwesenbeeck I.
Seksuele gezondheid in Nederland 2006. Delft: Eburon, 2006.
Laar MJW van de, Boer IM de, Koedijk FDH, Coul ELM op de. HIV and sexually transmitted infections in
the Netherlands in 2004: un update. Bilthoven: RIVM, 2005.
Rosselli F, Skelly JJ, Mackie DMM. Processing rational and emotional messages: the cognitive and
affective mediation of persuasion. Journal of Experimental Social Psychology 1995;31:163-190.
Rothman AJ, Salovey P, Antone C, Keough K, Martin CD. The influence of message framing on intentions
to perform health behaviors. Journal of Experimental Social Psychology 1993;29:408-433.
Stuart MAM, Wal MF van der, Schilthuis RW. Geboorten en abortussen bij Amsterdamse tienermeisjes
naar etnische herkomst, 1996-1998. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2002;146:263-267.
Veen MG van, Koedijk FDH, Broek IVF van den, Coul ELM op de, Boer IM de, Sighem AI van, Sande MAB
van der. Sexually transmitted infections in the Netherlands in 2006. Bilthoven: RIVM, 2007.
Vogels T, Buitendijk SE, Bruil J, Dijkstra NS, Paulussen TGWM. Jongeren, seksualiteit, preventie en
hulpverlening: een verkenning van de situatie in 2002. Leiden: TNO Preventie en Gezondheid, 2002.
Wiggers LCW, Wit JBF de, Gras MJ, Coutinho RA, Hoek A van den. Risk behavior and social-cognitive
determinants of condom use among ethnic minority communities in Amsterdam. Aids Education and
Prevention 2003;15:430-447.

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Bijlage 1
Thema’s en determinanten per act van de SSCS
ACT THEMA DETERMINANTEN
1) Safe sex battle
Diverse issues; hoe iemand eruit ziet;
onveilige sex; sexueel gedrag; zelfrespect;
relatie man-vrouw; trio
2) Virgin Maagdelijkheid, eerste keer, (intimiteit)
3) Condom millionaires SOA’s / (on)veilige seks
4) Contraception Contraceptie (pil & condoom); onderhandeling
tussen man en vrouw
5) My friend is positive Homoseksualiteit / HIV positiviteit & testen
6) Who’s my baby’s father? Tienerzwangerschap; zwangerschapstest;
threesome relation
7) I’m the biggest Onzekerheid penis grootte; verschil
‘blood’/ ‘flesh’ penis
8) Taboo
Seksueel gedrag: Peer pressure to different
sex techniques; keuze ‘nee’te zeggen
als jhe er niet klaar voor bent / denkt dat
het onveilig is
9) I’m in love with a stripper Seksueel gedrag: Conflicting feelings in
certain erotic situations; homoseksualiteit
10) Red light Prostitutie
11) Dance Comedy Verschillende aspecten (on)veilige seks
(STD/HIV besmetting, condoom gebruik)
- Kennis
- Sociale norm
- Attitude
- Kennis
- Attitude (eerste keer sex / maagdelijkheid)
- Sociale invloed: norm / pressure
- Social interaction
- Kennis (SOA’s)
- Awareness risico onveilige seks / risico perceptie
- Kennis
- Social norms
- Awareness risk unsafe sex (risico perceptie)
- Attitude condoom gebruik; contraceptives / pil)
- Self efficacy / skills (negotiation)
- Kennis
- Sociale norm
- Awareness risk of unsafe sex / risico perceptie /
consequenties onveilige sex
- Attitude bare backing; unsafe sex; condoom
gebruik)
- Kennis (testen zwangerschap, hoe gebruik je test,
hoe werkt test)
- Sociale norm (zwangerschap & threesome relation)
- Attitude (tienerzwangerschap & threesome
relation)
- Self efficacy / barrières zwangerschapstest
- Attitude pil / condoom gebruik
- Kennis
- Sociale norm
- Kennis
- Sociale norm (pressure)
- Barrieres
- Self efficacy
- Risicoperceptie t.a.v. onveilige sex
- Kennis- Sociale norm
- Attitude (strippen / homoseksualiteit)
- Kennis
- Sociale norm
- Kennis
- Sociale norm
37

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
38
ACT THEMA DETERMINANTEN
12) Back in time, youth
nowadays!
Reflectie vroeger-nu in seksuele vrijheid /
seksueel gedrag: verschillen en overeenkomsten
13) Lover or just friends (Seksuele) relaties / intimiteit
14) Why do my brother and
I not?
Sexual freedom; contraception; seks voor
het huwelijk
15) They lie Seksueel gedrag; safe sex; realiteit vs.
sprookje; monogamie vs. polygamie
16) La Familia Act over SOA/HIV en relatie van hebben
SOA en kwestbaarheid voor HIV
17) The toyshop Bezoek sex shop, fantasie sex tools; gevoel
dat ’t oproept bij partner
18) Menstruation Hoe vrouw doet tijdens menstruatie; relatie
man-vrouw
19) Full contact Intimiteit / naïviteit; verliefdheid vs. sex;
lust vs. liefde; “eenzijdige liefde”
20) Fife-windows Boodschap: safe sex, maak keuzes, schat
risico’s in;
- homoseksualiteit / condooms
- relatie andere culturele achtergrond
- sex met ex / sleeping around
- HIV infected zijn
- potential risk of blow jobs
21) The preacher
Relatie man-vrouw; (mis) communicaties
dagelijks leven; sexuele gezondheid
22) Positive Meisje zwanger en HIV positief; anders
behandeld door mensen
23) STD-clinic Bezoek aan een Soa-kliniek; kennis over
SOA kliniek en behandelmogelijkheden
- Kennis (sexual freedom)
- Sociale norm (sexual freedom)
- Attitude (t.a.v. tienerzwangerschap & sexual
freedom)
- Kennis (t.a.v. seksuele relaties)
- Sociale norm
- Attitude
- Kennis (condom vs. pil; double dutch; gevolgen
geen contraceptie)
- Sociale norm (contraceptives, seks voor het
huwelijk)
- Attitude (condoom, pil, contraceptives, seks voor
het huwelijk)
- Risicoperceptie (gevolgen van geen contraceptie)
- Self efficacy / barrières (contraceptie halen)
- Kennis
- Sociale norm
- Attitude
- Kennis
- Kennis
- Sociale norm
- Attitude
- Kennis
- Sociale norm
- Attitude
- Kennis
- Sociale norm
- Kennis
- Sociale norm
- Attitude (condoom gebruik / contraceptie)
- Awareness unsafe sex / risico perceptie onveilig
vrijen
- Kennis
- Sociale norm
- Attitude
- Kennis
- Decrease taboos à barriers
- Kennis (over testen)
- Attitude (t.a.v. testen)

Bijlage 2
vragenlijst voormeting op locatie
Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Hoi! Jouw mening is voor ons erg belangrijk: daarom vragen we je deze lijst in te vullen. Het invullen van de
lijst duurt ongeveer 10 tot 15 minuten. Alle informatie die je geeft is absoluut vertrouwelijk: de informatie die
je geeft blijft geheim
Graag willen we je eerst wat algemene vragen stellen.
1. Wat is je geslacht? q man q vrouw
2. Wat is je leeftijd
3. In welke plaats woon je?
4. Wat is je Partypeeps login naam? (als je die hebt)
5. Wat is je mailadres?
……….. (jaar)
………………………………..………….….…….........................
………….………………………………………………..…..….…
…………..…………..…………...…………….………..……....…
6. Ben je eerder bij de Safe Sex Comedy Show geweest? q ja q nee q misschien
7. Wat is je hoogst behaalde opleiding of met welke opleiding
ben je nu bezig? (kruis aan) à
O LBO/VBO O MBO
O MAVO/MULO O HBO
O VMBO O Universiteit (WO)
O HAVO/VWO O Anders, namelijk ………………..........
De volgende vragen gaan over SOA. SOA zijn Seksueel Overdraagbare Aandoeningen, geslachtsziektes.
8. Geef van de volgende uitspraken aan of ze juist of onjuist zijn: Juist Onjuist Geen idee
- Je kunt een SOA krijgen via contact met de toiletbril q q q
- Als je een SOA hebt, ben je ook meer vatbaar voor het krijgen van HIV (het virus dat
Aids veroorzaakt)
q q q
- De meeste vrouwen merken het wel als ze chlamydia hebben q q q
- Als je je na de seks goed wast, loop je minder snel een SOA op q q q
9. Hoe groot is de kans denk je, dat je met jouw manier van leven een SOA zal
oplopen?
O Absoluut geen kans
O Zeer kleine kans
O Kleine kans
O Redelijke kans
O Grote kans
10. Ik ben angstig om een SOA te krijgen O Ja, zeker wel
O Waarschijnlijk wel
O Misschien
O Waarschijnlijk niet
O Nee, zeker niet
11. Heb je op dit moment een partner of het afgelopen half jaar een
partner gehad?
q Ja q nee (à sla dan vraag 12 over en
ga naar de volgende bladzijde)
39

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
12. Hoe vaak heb je de afgelopen maand met je partner gepraat over: Nooit
40
Bijna
nooit
Soms Vaak
- jullie relatie? q q q q q
- verliefdheid? q q q q q
- dingen die je graag doet of zou willen doen op seksueel gebied? q q q q q
- dingen die je niet wilt doen op seksueel gebied? q q q q q
- het voorkomen van zwangerschap? q q q q q
- condoomgebruik? q q q q q
- je laten testen op SOA en/of HIV? q q q q q
13. In welk land ben je geboren? 14. In welk land is je moeder geboren? 15. In welk land is je vader geboren?
……………………………………………..... ………………………………….................... ……………………………............................
16. Val je op mannen of vrouwen? q mannen q vrouwen q beiden
17. Met hoeveel partners heb je in het afgelopen half jaar seksueel contact
(= vaginaal, oraal, anaal) gehad?
Met ….. partners
18. Hoe vaak heb je daarbij het afgelopen half
jaar condooms gebruikt (jij òf je partner)?
q nooit q bijna nooit q soms q bijna altijd q altijd
Geef aan in hoeverre je het met de onderstaande uitspraken eens bent.
Ja, zeker
wel
Waarschijnlijk
wel
Misschien
Waarschijnlijk
niet
19. Je moet een partner hebben om erbij te horen q q q q q
20. Ik durf nee te zeggen tegen seks als ik denk dat het onveilig is q q q q q
21. Ik zou nooit dingen tegen mijn zin doen op seksueel gebied q q q q q
22. Ik heb zelf controle over wat ik tijdens de seks doe q q q q q
23. Ik heb zelf controle over wat ik tijdens een relatie doe q q q q q
24. Mensen met HIV / Aids hebben dat aan zichzelf te danken q q q q q
25. Ik vind het belangrijk over de volgende onderwerpen iets te weten:
Erg
onbelangrijk Onbelangrijk
Niet onbelangrijk,
niet
belangrijk
Belangrijk
Heel
vaak
Nee,
zeker
niet
Erg
belangrijk
- seks q q q q q
- relaties q q q q q
- zwangerschap q q q q q
- homoseksualiteit q q q q q
- condoomgebruik q q q q q
- loverboys q q q q q
- hoe je vrijen leuker / lekkerder kunt maken q q q q q
- hoe je kunt aangeven wat je wel en niet wilt q q q q q
- je laten testen op SOA en/of HIV q q q q q
- het gebruiken van de pil q q q q q

Geef hieronder aan wat het beste jouw mening weergeeft door het rondje in te kleuren.
26. Als mannen met mannen gaan, vind ik dat …
geen probleem O O O O O wel een probleem
27. Als een tiener zwanger is, vind ik dat …
geen probleem O O O O O wel een probleem
heel goed O O O O O heel slecht
28. Als vrouwen met vrouwen gaan, vind ik dat …
geen probleem O O O O O wel een probleem
29. Hoe vaak heb je de afgelopen maand met je vrienden gepraat
over:
Nooit
Bijna
nooit
Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Soms Vaak Heel vaak
- zwangerschap? q q q q q
- condoomgebruik? q q q q q
- homoseksualiteit q q q q q
- het gebruiken van de pil? q q q q q
- vreemdgaan? q q q q q
- je laten testen op SOA en/of HIV? q q q q q
- loverboys? q q q q q
De volgende vragen gaan over SOA-testen (testen voor geslachtsziektes). Ook als je nog nooit seks hebt gehad of als je
je nog nooit eerder hebt laten testen zijn we benieuwd naar jouw mening.
30. Hoe vaak ben je het afgelopen half jaar getest op SOA? q niet q 1 keer q vaker dan 1 keer
31. Was de laatste keer minder dan een maand geleden? q ja q nee
Geef hieronder aan, wat het beste jouw mening weergeeft, door het rondje in te kleuren.
32. Na onveilig seksueel contact (=zonder condoom) laten testen op SOA vind ik …
heel goed O O O O O heel slecht
heel belangrijk O O O O O heel onbelangrijk
Geef hieronder aan, in hoeverre je het eens bent met de volgende stellingen / vragen
Ja, zeker
wel
Waarschijnlijk
wel Misschien
Waar- Nee, zeker
schijnlijk niet niet
33. Mijn vrienden vinden het stom om je te laten testen op SOA q q q q q
34. De mening van mijn vrienden over het laten testen op SOA is
erg belangrijk voor me
q q q q q
35. Ben je van plan om je in het komende half jaar te laten testen
op SOA?
36. Stel je eens voor: je hebt seksueel contact met een nieuwe
q q q q q
partner zonder condoom. Zou jij je daarna laten testen op
SOA?
q q q q q
37. Vind je dat je laten testen op SOA iets is om je voor te
schamen?
q q q q q
38. Vind je dat je laten testen op SOA wijst op een losbandig
leven?
q q q q q
== zie volgende bladzijde ==
41

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
39. Ben je ooit zwanger geweest?
(kruis aan)
42
VUL DIT BLOK ALLEEN IN ALS JE EEN VROUW BENT:
O Nee
O Ja, dat was ook de bedoeling
O Ja, zonder dat het de bedoeling was en ik heb een abortus gehad
O Ja, zonder dat het de bedoeling was en het kind is geboren
Ja, zeker
wel
Waarschijnlijk
wel
Misschien Waarschijnlijk
niet
Nee, zeker
niet
40. Het lijkt me leuk om op mijn leeftijd moeder te zijn q q q q q
41. Het lijkt me makkelijk om op mijn leeftijd moeder te zijn q q q q q
39. Is een meisje / vrouw ooit zwanger geweest
van jou?
(kruis aan)
VUL DIT BLOK ALLEEN IN ALS JE EEN MAN BENT:
O Nee
O Ja, dat was ook de bedoeling
O Ja, zonder dat het de bedoeling was en de vrouw heeft een abortus gehad
O Ja, zonder dat het de bedoeling was en het kind is geboren
Ja, zeker
wel
Waarschijnlijk
wel
Misschien Waarschijnlijk
niet
Nee, zeker
niet
40. Het lijkt me leuk om op mijn leeftijd vader te zijn q q q q q
41. Het lijkt me makkelijk om op mijn leeftijd vader te zijn q q q q q
De stellingen hieronder gaan over jouw mening over condoomgebruik. Ook als je nog nooit seks hebt gehad, zijn we
benieuwd naar jouw mening!
Geef hieronder aan wat het beste jouw mening weergeeft door het rondje in te kleuren.
42. Condoomgebruik bij seksueel contact met een nieuwe partner vind ik …
Slecht O O O O O goed
Nutteloos O O O O O nuttig
Onbelangrijk O O O O O belangrijk
43. Mijn vrienden vinden dat ik zeker altijd een condoom
moet gebruiken met mijn nieuwe sekspartners
44. De mening van mijn vrienden over condoomgebruik is
erg belangrijk voor me
45. Stel je eens voor: je hebt seksueel contact met een
nieuwe partner. Ben je dan van plan om ook condooms
te gebruiken?
Ja, zeker
wel
Waarschijnlijk
wel
Misschien Waarschijnlijk
niet
Nee, zeker
niet
q q q q q
q q q q q
q q q q q
== Dit was het! Hartstikke bedankt voor het invullen ==

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Bijlage 3
online vragenlijst lange termijn nameting
Bedankt dat je mee wilt doen aan het onderzoek. De vragen gaan over jou ervaring met seks, condoomgebruik
en SOA testen. Sommige vragen zijn misschien erg persoonlijk. Toch willen we je vragen om eerlijke antwoorden
te geven want alle informatie die je geeft is voor ons superbelangrijk. Ook als je nog nooit seks hebt gehad, zijn
we geïnteresseerd in jouw mening!
Alle antwoorden worden absoluut vertrouwelijk en anoniem behandeld.
De volgende vragen gaan over de ervaring die jij tot nu toe hebt gehad met relaties en seks.
1 Wat is je leeftijd
2 Met hoeveel partners heb je in het afgelopen half jaar seksueel
contact (= vaginaal, oraal, anaal) gehad?
3 Hoe vaak heb je daarbij het afgelopen half jaar condooms
gebruikt (jij of je partner)?
4 Hoe vaak ben je het afgelopen half jaar getest op SOA? (SOA’s
zijn Seksueel Overdraagbare Aandoeningen, geslachtsziektes).
……….. (jaar)
Met ….. partners
q nooit q bijna nooit q soms q bijna altijd q altijd
q niet q 1 keer q vaker dan 1 keer
De stellingen hieronder gaan over jouw mening over condoomgebruik en SOA tests.. Geef hieronder aan wat
het beste jouw mening weergeeft door het rondje aan te klikken.
5 Stel je eens voor: je hebt seksueel contact met een nieuwe partner. Ben je dan van plan om ook condooms te gebruiken?
(Nee, zeker niet) 1 2 3 4 5 (Ja, zeker wel)
Condoomgebruik bij seksueel contact met een nieuwe partner vind ik …
6 nutteloos O O O O O nuttig
7 onbelangrijk O O O O O belangrijk
Na onveilig seksueel contact (=zonder condoom) laten testen op SOA vind ik …
8 heel slecht O O O O O heel goed
9 heel onbelangrijk O O O O O heel belangrijk
10 Ben je van plan om je in het komende half jaar te laten testen op SOA?
(Nee, zeker niet) 1 2 3 4 5 (Ja, zeker wel)
******************** verzend *******************
43

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Bijlage 4
vragenlijst Tx
Hoi! Je hebt net de Safe Sex Comedy Show gezien. Wij hopen dat je het leuk vond. Graag willen wij je nog wat
vragen stellen, zodat de volgende show nog leuker en beter wordt. Jouw mening is voor ons erg belangrijk:
daarom vragen we je deze lijst in te vullen. Het invullen van de lijst duurt ongeveer 10 minuten. Alle informatie
die je geeft is absoluut vertrouwelijk: de informatie die je geeft blijft geheim!
1. Heb je de show al eerder gezien? q ja q nee
2. Ken je één of meerdere performers persoonlijk? q ja q nee
3. Wat vond je van de show? (geef hieronder aan wat het beste jouw mening weergeeft door het rondje in te kleuren)
Flauw O O O O O Grappig
Oninteressant O O O O O Interessant
Niet leerzaam O O O O O Leerzaam
Slecht O O O O O Goed
4. Wat zijn voor jou de belangrijkste boodschappen
die je in de show hebt gehoord? 1) …………………………………………………………………………
2) …………………………………………………………………………
3) …………………………………………………………………………
4) ………………………………………………………………...……….
5. Wat vond je de twee leukste acts in de show? 1) ………………………………………………………………………....
2) ………………………………………………………………………….
6. Heb je tijdens het kijken naar de show met anderen
over de show gepraat?
7. Welk rapportcijfer geef je aan ‘The Safe Sex
Comedy Show’?
44
q nee q wel eens q regelmatig q vaak q heel vaak
Omcirkel je cijfer à 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Geef aan in hoeverre je het met de onderstaande stellingen eens bent.
Ja, zeker
wel
Waarschijn-
lijk wel
Misschien Waarschijn-
lijk niet
Nee,
zeker niet
8. Ik ga met mijn vrienden over de show praten q q q q q
9. De show heeft me aan het denken gezet q q q q q
10. Ik ga naar aanleiding van de show meer informatie zoeken q q q q q
11. Ik zou iemand anders aanraden naar deze show te gaan q q q q q
Geef aan in hoeverre je het met onderstaande stellingen eens bent.
12. Ik denk dat sommige situaties uit de show ook in het echte
leven kunnen gebeuren
13. Sommige situaties van de show herken ik uit mijn eigen
leven
14. De show vind ik een goede manier om meer over safe sex
te weten te komen
Ja, zeker
wel
Waarschijnlijk
wel
Misschien Waarschijnlijk
niet
Nee, zeker
niet
q q q q q
q q q q q
q q q q q

15. De informatie uit de show vind ik …
Ja, zeker
wel
Waarschijnlijk
wel
Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Misschien Waarschijnlijk
niet
Nee,
zeker niet
Bruikbaar q q q q q
Nuttig q q q q q
Relevant voor mij persoonlijk q q q q q
Belangrijk q q q q q
Informatie die me aanspreekt q q q q q
Geloofwaardig q q q q q
Realistisch q q q q q
Herkenbaar q q q q q
Overtuigend q q q q q
Informatie die me iets nieuws leert q q q q q
Betrouwbaar q q q q q
Onderstaande stellingen gaan over de comedians van de show. Geef aan in hoeverre je het
ermee eens bent.
16.
Ja, zeker
wel
Waarschijnlijk
wel
Misschien Waarschijnlijk
niet
Nee,
zeker niet
Ik vind de comedians geloofwaardig q q q q q
Ik vind de comedians overtuigend q q q q q
Ik vind de comedians betrouwbaar q q q q q
Ik herken mijzelf in een of meer van de comedians q q q q q
Ik voel me verbonden met een of meerdere van de comedians q q q q q
De gebeurtenissen die de comedians in de show meemaken,
zouden ook in mijn eigen leven kunnen voorkomen
17. Wat is je geslacht? q man q vrouw
18. Wat is je leeftijd ……….. (jaar)
q q q q q
19. In welke plaats woon je? ....................................................................................................................
20. Wat is je Partypeeps login naam? (als je die hebt) ………….……………………………………………………….….….…….
21. Wat is je mailadres? …………..…………..………………………@………………….…...……..
22. In welk land ben je geboren? 23. In welk land is je moeder geboren? 24. In welk land is je vader geboren?
…………………………………………….... ………………………………………..……. ………………………………...……………
25. Val je op mannen of vrouwen? q mannen q vrouwen q beiden
26. Met hoeveel partners heb je in het afgelopen half jaar seksueel
contact gehad?
Met ….. partners
27. Hoe vaak heb je daarbij een condoom gebruikt?
(omcirkel het antwoord)
q nooit q bijna nooit q soms q bijna altijd q altijd
45

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
28. Hoe heb je van de show gehoord?
29. Zijn er onderwerpen die je nu hebt gemist in
de show?
30. Hoe zou de show voor jou aantrekkelijker
gemaakt kunnen worden?
En tot slot:
31. Wil je nog wat kwijt over de show?
46
…………………………………………………………………...…………………....
………………………………………………………………………………………...
q Nee q ja, namelijk:
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
…………………………………………………………….......................
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………………………………….....................................................................
== Dit was het! Dank je wel! ==

Bijlage 5
Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Box 1 De drie stadia van het ARRM in relatie met de SSCS; de determinanten van seksueel
risicogedrag die meegenomen worden in het onderzoek staan achter de beschrijvingen
tussen haakjes.
Stadium 1 Labeling is het herkennen en benoemen van het eigen gedrag als ‘high risk’. Dit stadium
is overeenkomstig enkele van de doelen van de SSCS, namelijk het verhogen van risicoperceptie en
bewustzijn ten aanzien van het probleem. Van invloed hierop kan zijn:
- kennis van seksuele activiteiten geassocieerd met HIV transmissie (kennis);
- geloven dat je persoonlijk kwetsbaar bent voor HIV (risicoperceptie);
- geloven dat het hebben van Aids /SOA ongewenst is (attitude);
- sociale normen en netwerk (sociale norm).
Stadium 2 Commitment is het zich committeren om seksuele hoogrisico contacten te reduceren en
laagrisico activiteiten te verhogen. Van invloed hierop kunnen zijn:
- kosten en voordelen (attitude);
- plezier beleving, e.g. beïnvloedt de gedragsverandering mijn beleving van en / of plezier in
seks? (attitude);
- reduceert de gedragsverandering mijn kans op HIV infectie (respons effectiviteit)
- eigen effectiviteit (eigen effectiviteit);
- kennis en sociale factoren (groepsnormen en sociale steun) beïnvloeden de beliefs van een
individu ten aanzien van de kosten, voordelen en eigen effectiviteit (kennis, sociale invloed).
Stadium 3 Taking action bestaat uit drie fases: 1) het zoeken van informatie, 2) oplossingen
verzamelen en 3) beslissingen nemen. Van invloed hierop kunnen zijn:
- de mogelijkheid om te communiceren en onderhandelen met de partner (sociale interactie);
- omgaan met beliefs en het gedrag van de sekspartner (sociale invloed);
- het sociale netwerk en probleemoplossende keuzes (eigen effectiviteit);
- eerder ervaringen met problemen en oplossingen (eigen effectiviteit);
- mate van zelfvertrouwen (eigen waarde);
- benodigdheden om hulp te zoeken (sociale interactie)
47

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Bijlage 6
website Party Peeps
48

Bijlage 7
flyer Safe Sex Comedy
Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
49

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Bijlage 8
50
Figuur 2 Stroomdiagram met het aantal aangestuurde personen en de respondenten op de
voormeting (T0) en de voor- en nameting (T0 en T1) verdeeld over de experimentele en
controle groep.
Show Experimentele groep Controle groep
1 Online aangestuurd (5.000 + 20.000) 1
T0 617
T0 – T1 2 108
2 Online aangestuurd 4.000 1
T0 164
T0-T1 2 33
3 2 Aanwezig bij show 3 67
T0 66 4
T0-T1 18
4 2 Aanwezig bij show 3 21
T0 19 4
T0-T1 2
5 2 Aanwezig bij show 3 140
T0 113 4
T0-T1 21
14.000 Online aangestuurd
170 T 0
25 T0 – T1
10.000 Online aangestuurd
159 T0
14 T0 – T1
Eerder bij show geweest 5 - 4 - 2 Eerder bij show geweest 5
Totaal T0 – T1 41 178
1 In eerste instantie zijn jongeren uit de stad en de directe omgeving waar de show gegeven werd (Amsterdam of Rotterdam)
online benaderd voor de experimentele groep en jongeren uit andere regio’s in Nederland voor de controlegroep. Omdat de
jongeren die de voormeting hadden ingevuld uiteindelijk niet naar de show kwamen en de respons op de voor- en nameting
laag was zijn de jongeren die benaderd zijn voor de experimentele- en controlegroep bij show 1 en 2 samengevoegd;
2 Omdat het aantal respondenten die de voormeting invulde ook daadwerkelijk naar de show kwamen is besloten voor show
3, 4 en 5 de werving voor de experimentele groep op locatie te laten plaatsvinden;
3 Schatting van het aantal deelnemers wat aanwezig was bij de show;
4 Enkele deelnemers uit de experimentele groep zijn niet benaderd voor de korte termijn nameting omdat zij geen geldig
PartyPeep ID of e-mailadres hebben ingevuld (14 bij show; 3 bij show 4 en; 20 bij show 5);
5 Deelnemers die bij de voormeting hebben aangegeven eerder bij de show te zijn geweest worden niet meegenomen in de
effectevaluatie.

Bijlage 9
Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Tabel 5 De (determinanten van) seksueel risicogedrag van respondenten verdeeld naar
experimentele (n=41) en controle groep (n=178) op de voor- (T0) en nameting (T1).
Kennis over SOA
Goede kennis over SOA
Betrokkenheid bij thematiek van de SSCS
(vindt het belangrijk meer te weten te komen over veilig
vrijen onderwerpen )
Sociale norm
Exp.
Controle
Exp.
Controle
Positief ten aanzien van SOA testen Exp.
Controle
Positief ten aanzien van condoomgebruik Exp.
Controle
Positief over homoseksualiteit Exp.
Controle
Risico perceptie
Grote(-re) kans op oplopen SOA 2
Sociale interactie
met vrienden gepraat over seksgerelateerde
onderwerpen
Attitude
Exp.
Controle
Exp.
Controle
Positieve attitude ten aanzien van SOA test Exp.
Controle
Positieve attitude ten aanzien condoom- gebruik Exp.
Controle
Negatief attitude ten aanzien van tiener- zwangerschap 3 Exp.
Controle
Gedragsintentie
Positieve intentie ten aanzien van uitvoeren SOA test Exp.
Controle
Positieve attitude ten aanzien van condoomgebruik Exp.
Controle
Risicogedrag
Wel testgedrag SOA afgelopen maand
Exp.
Controle
Voormeting (n=219) 1 ,
n (%)
29 (71)
93 (52)
3 (13)
27 (28)
N=215
13 (34)
52
N=216
(29)
27 (68)
107
N=218
(60)
23 (56)
73 (41)
9 (33)
47
N=120
(44)
39 (95)
171
N=217
(96)
26 (68)
119 (67)
N=216
30 (77)
129 (73)
N= 217
6 (23)
49 (36)
N=162
8 (21)
54 (30)
N=216
31 (78)
132 (74)
N=218
4 (11)
18 (10)
N=216
1 Als het aantal respondenten op de betreffende schaal kleiner is dan 219 (41 tov 178) dan staat dit vermeld in de cel;
2 Alleen respondenten die seksueel actief zijn op T0 en ‘bijna altijd’ tot ‘nooit’ een condoom gebruiken (n=135);
3 Alleen respondenten die op T0 jonger dan 20 jaar zijn (n=162).
Nameting (n=219) 1
n (%)
39 (95)
171 (96)
7 (30)
27
(28)
12 (32)
51
N=215
(29)
31 (76)
104 (58)
22 (54)
78 (44)
10 (37)
36
N=120
(33)
23 (56)
109 (61)
31 (76)
121 (68)
34 (83)
150 (85)
N=218
8 (31)
48 (35)
N=162
13 (32)
56 (32)
32 (78)
128 (72)
3 (7)
11 (6)
51

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Bijlage 10
52
Tabel 6 Vergelijking van de experimentele en de controle groep twee maanden na de show
op de belangrijkste (determinanten van) seksueel risicogedragingen (T0-T1).
Ongecorrigeerd a
[95% CI] /
OR [95% CI]
Gecorrigeerd b
[95% CI] /
OR [95% CI]
Gecorrigeerd c
[95% CI] /
OR [95% CI]
Kennis over SOA’s OR = 0,65 [0,13, 3,38] OR = 0,88 [0,15, 5,08] OR = 0,76 [0,13, 4,49]
Betrokkenheid bij thematiek OR = 1.45 [0,51, 4,13] OR = 1,10 [0,46, 2,64] OR = 0,93 [0,42, 2,08]
Sociale norm
ten aanzien van SOA testen OR = 1,16 [0,53, 2,55] OR = 0,99 [0,43, 2,28] OR = 0,97 [0,42, 2,25]
ten aanzien van condoomgebruik OR = 2,09 [0,91, 4,79]# OR = 1,87 [0,80, 4,38] OR = 1,88 [0,80, 4,41]
Sociale norm homoseksualiteit OR = 0,96 [0,37, 2,46] OR = 0,89 [0,33, 2,40] OR = 0,93 [0,34, 2,55]
Risico perceptie oplopen SOA 1 OR = 1,79 [0,61, 5,25] OR = 1,64 [0,53, 5,13] OR = 1,64 [0,53, 5,13] 2
Sociale interactie met vrienden OR = 0,62 [0,27, 3,38] OR = 0,57 [0,24, 1,35] OR = 0,56 [0,23, 1,36]
Attitude
SOA test OR = 1,60 [0,66, 3,92] OR = 1,33 [0,52, 3,37] OR = 1,42 [0,51, 3,99]
Condoomgebruik OR = 0,71 [0,26, 1,93] OR = 0,74 [0,26, 2,14] OR = 0,68 [0,21, 2,18]
Tienerzwangerschap 3 OR = 1,46 [0,43, 4,91] OR = 1,37 [0,39, 4,89] OR =1,40 [0,40, 4,91]
Intentie
Uitvoeren SOA test OR = 1,41 [0,62, 3,25] OR = 1,44 [0,60, 3,42] OR = 1,34 [0,60, 3,42]
Condoomgebruik OR = 1,31 [0,51, 3,28] OR = 1,09 [0,41, 2,59] OR = 1,03 [0,38, 2,74]
Risicogedrag, testgedrag SOA
van afgelopen maand
OR = 0,81 [0,16, 4,11] OR = 0,76 [0,15, 4,00] OR = 0,77 [0,15, 4,01]
p-waarde: # < 0.10, * P

Bijlage 11
Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Tabel 7 Demografische kenmerken van de respondenten die zowel de voor- (T0) als lange
termijn nameting (T2) hebben ingevuld, voor de experimentele en controlegroep
apart.
Show 3
4
5
Geslacht Vrouw
Leeftijd < 17 jaar
17 - 20 jaar
21 - 25 jaar
> 25 jaar
Niveau opleiding
Laag (LBO/VBO, MAVO, VMBO)
Midden (HAVO/VWO, MBO)
Hoog (HBO, WO)
Generatie Autochtoon
Eerste generatie allochtoon
Tweede generatie allochtoon
Etniciteit Nederlands
Suriname
Caribisch gebied
Geïndustrialiseerd
Niet geïndustrialiseerd
Onbekend
Aantal partners 2
Geen
Eén
Meer dan één
Seksueel risicogedrag2 Geen partner
Geen (altijd condoomgebruik)
Laag risicogedrag
Matig tot hoog risicogedrag
Onbekend
SOA testgedrag van het afgelopen half jaar
Ja
Nee
Experimentele groep
(n=42)
n (%)
12 (29)
3 (7)
27 (64)
33 (79)
4 (10)
17 (4)
11 (26)
10 (20)
4 (10)
21 (51)
16 (39)
6 (14)
12 (29)
24 (57)
6 (14)
17 (41)
8 (19)
8 (19)
3 (7)
1 (2)
29 (69)
12 (29)
1 (5)
13 (33)
21 (53)
5 (13)
2
17 (43)
25 (57)
1 Alleen de respondenten van show 3 t/m 5 zijn benaderd om de vragenlijst in te vullen;
2 in het afgelopen half jaar.
Controle groep
(n=73)
n (%)
40 (55)
0
33 (45)
63 (86)
23 (32)
35 (45)
14 (19)
1 (2)
18 (25)
46 (63)
9 (12)
32 (44)
19 (26)
22 (30)
32 (47)
10 (15)
14 (21)
2 (3)
10 (15)
5
13 (18)
29 (40)
31 (42)
13 (18)
15 (21)
20 (27)
25 (34)
22 (30)
51 (70)
53

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Bijlage 12
54
Tabel 8 De (determinanten van) seksueel risicogedrag van respondenten verdeeld naar
experimentele (n=42) en controle groep (n=73) op de voor- (T0) en lange termijn
nameting (T2). In de tabel staan de aantallen (%) met een positieve score op de
schaal
Attitude
SOA test 2 Exp.
Controle
Condoomgebruik Exp.
Controle
Gedragsintentie
Uitvoeren SOA test Exp.
Controle
Condoomgebruik 2 Exp.
Controle
Risicogedrag
SOA test afgelopen ½ jaar
1 keer of vaker
Condoomgebruik afgelopen ½ jaar 3
Altijd
Exp.
Controle
Exp.
Controle
Voormeting
1, 2 (n=115)
n (%)
31 (78)
41 (56)
n=113
31 (89)
55 (75)
n=108
26 (65)
45 (62)
n=113
35 (88)
47 (64)
17 (43)
22 (30)
n=113
13 (33)
17 (27)
Lange termijn
nameting
1, 2 (n=115)
n (%)
29 (69)
41 (56)
35 (83)
55 (75)
28 (67)
46 (63)
36 (86)
47 (64)
16 (38)
24 (34)
9 (23)
15 (21)
1 Als het aantal respondenten op de betreffende schaal kleiner is dan 215 (42 tov 73) dan staat dit vermeld in de cel;
2 De meeste uitkomstmaten zijn niet normaal verdeeld waardoor we hebben besloten alle schalen te dichotomiseren.
Als afkappunt hebben we de mediaan genomen. In de tabel staan alle percentage boven de mediaan vermeld;
3 Alleen als afgelopen half jaar met 1 of meer partners seksueel contact hebben gehad (voormeting n=103 en lange
termijn nameting n=110)

Bijlage 13
Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Tabel 9 Vergelijking van de experimentele en de controle groep een jaar na de show op de
belangrijkste (determinanten van) seksueel risicogedragingen (T0-T2).
Attitude
Ongecorrigeerd a
[95% CI] /
OR [95% CI]
Gecorrigeerd b
[95% CI] /
OR [95% CI]
Gecorrigeerd c
[95% CI] /
OR [95% CI]
SOA test OR = 0,73 [0,32, 1,69] OR = 1,04 [0,36, 2,99] OR = 1,18 [0,37, 3,67]
Condoomgebruik OR = 0,60 [0,20, 1,84] OR = 1,02 [0,26, 3,97] OR = 0,94 [0,20, 4,39]
Gedragsintentie
Uitvoeren SOA test OR = 0,95 [0,41, 2,21] OR = 1,12 [0,40, 3,09] OR = 1,19 [0,40, 3,56]
Condoomgebruik OR = 0,41 [0,41, 1,13] OR = 0,59 [0,18, 1,90] OR = 0,69 [0,20, 2,36]
Risicogedrag
SOA test afgelopen ½ jaar
1 keer of vaker
Condoomgebruik afgelopen ½
jaar 1
OR = 1,19 [0,47, 2,97] OR = 1,89 [0,62, 5,74]
OR = 1,77 [0,57, 5,50]
OR = 0,83 [0,26, 2,67] OR = 0,99 [0,23, 4,27] OR = 1,05 [0,24, 4,65]
p-waarde: # < 0.10, * P

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Bijlage 14
56
Tabel 10 Alle respondenten die voormeting (T0) hebben ingevuld en de vergelijking tussen de
respondenten die de voormeting (T0) en de nameting (T1) hebben ingevuld.
Onderzoeksgroep
Experimentele
Controle
Intentie naar show te gaan
Ja
Nee
Misschien
Onbekend
Geslacht Vrouw
Man
Onbekend
Leeftijd < 15 jaar
15 - 20jaar
21 - 25 jaar
26 - 30 jaar
> 30 jaar
Niveau opleiding
Laag (LBO/VBO,MAVO,VMBO)
Midden (HAVO/VWO,MBO)
Hoog (HBO, WO)
Onbekend
Etniciteit1 Autochtoon
Eerste generatie allochtoon
Tweede generatie allochtoon
Onbekend
Etniciteit Nederlands
Suriname
Caribisch gebied
Latijns Amerika
Marokko
Sub Sahara
Azië
Overig geïndustrialiseerd
Overig niet geïndustrialiseerd
Onbekend
Alle respondenten
(N =1275) 1
n (%)
178 (14)
1097 (86)
783 (71)
112 (10)
213 (19)
201
878 (69)
397 (31)
1
47 (4)
915 (72)
245 (19)
39 (3)
29 (2)
411 (32)
675 (53)
187 (15)
3
391 (31)
351 (28)
521 (41)
12
391 (31)
289 (23)
200 (16)
20 (2)
42 (3)
66 (5)
73 (6)
63 (5)
116 (9)
18
Respons T0 en T1
(n= 219) 1
n (%)
41 (19) *
178 (81)
146 (79) *
94 (5)
31 (17)
33
174 (79) **
45 (21)
9 (4)
153 (70)
45 (20)
6 (3)
6 (3)
46 (21) **
149 (67)
24 (12)
54 (21) #
65 (30)
99 (46)
1
54 (25)
54 (22)
47 (20)
3 (1)
6 (3)
11 (5)
19 (9)
12 (6)
12 (6)
2
Respons alleen
T0 (n = 1056) 1
n (%)
137 (12) *
919 (87)
637 (69) *
103 (11)
182 (20)
178
703 (66) **
352 (34)
1
38 (4)
762 (72)
200 (19)
33 (3)
23 (2)
367 (35) **
525 (49)
162 (15)
2
337 (27) #
286 (33)
422 (40)
11
337 (32)
235 (23)
153 (15)
17 (2)
36 (3)
55 (5)
54 (5)
51 (5)
104 (9)
16
p-waarde: # < 0.10, * P

Evaluatie onderzoek SSCS | Bijlagen
Tabel 10 vervolg Alle respondenten die voormeting (T0) hebben ingevuld en de vergelijking tussen
de respondenten die de voormeting (T0) en de nameting (T1) hebben ingevuld.
Aantal partners2
Geen
Eén
Meer dan één
Onbekend
Seksueel risicogedrag 2
Geen partner
Geen (altijd condoomgebruik)
Laag risicogedrag
Matig tot hoog risicogedrag
Onbekend
Alle respondenten
(N =1275) 1
n (%)
316 (25)
467 (37)
485 (38)
7
316 (25)
252 (20)
346 (28)
345 (27)
16
Respons T0 en T1
(n= 219) 1
n (%)
52 (24)
75 (34)
92 (42)
52 (24)
46 (21)
55 (25)
66 (30
Respons alleen
T0 (n = 1056) 1
n (%)
264 (25)
392 (37)
393 (38)
7
264 (25)
206 (20)
291 (28)
279 (27)
p-waarde: # < 0.10, * P

GGD Amsterdam
cluster Epidemiologie, Documentatie en
Gezondheidsbevordering (EDG)
Postbus 2200
1000 CE Amsterdam
bezoekadres: Nieuwe Achtergracht 100
telefoon: 020 555 5495
e-mail: edg@ggd.amsterdam.nl
website: www.gezond.amsterdam.nl