Radio 4 presenteert... Radio Kamer Filharmonie - Muziekcentrum ...

me training en ontwikkeling van de
linkerhand.
De Negende sonate heeft, nog meer dan
de andere, het karakter van een
séance. Vanaf de eerste, geprevelde
noten – een soort ‘aanroeping’ – lijkt
de muziek een geestverschijning te
suggereren. Dat proces verloopt aanvankelijk
gracieus, met trillers wervelende
arpeggio’s, en Wagemans’
orkestratie toont dat Skrjabin raakvlakken
heeft met de vederlichte
orkest-taal van Maurice Ravel. Maar de
muziek culmineert spoedig in barse,
dissonante akkoorden die eerder verontrustend
en beangstigend werken.
Want, aldus Skrjabin, “om een nieuw
bewustzijn te kunnen ervaren moet
een heroïsche strijd gestreden worden.”
Peter-Jan Wagemans
Prokofjev: Vioolconcert nr. 1
Tegenwoordig is iedereen het erover
eens dat Sergej Prokofjevs Eerste vioolconcert
(meer dan het Tweede) tot de
indrukwekkendste en origineelste
vioolconcerten aller tijden behoort.
Vanaf de openingsmelodie – die bij
terugkeer in het slotdeel klinkt als
‘een zingende engel’, zei violist David
Oistrakh – ontrolt het stuk zich als
een wonderlijk en goed verteld verhaald,
vol prikkelende effecten, maar
altijd meeslepend en samenhangend.
Toch was de eerste uitvoering in Parijs,
in 1923, geen doorslaand succes.
Juist dáár had Prokofjev eerder furore
gemaakt met schokkend-modernistische
stukken; sinds Stravinsky’s Sacre
du printemps smulden Parijse concertgangers
van ‘wilde Russen’, en dus
ook van Prokofjevs vaak onzachtzinnige
toontaal. Maar het Vioolconcert
bleek zo schaamteloos (neo-)
romantisch dat critici de componist
een terugval naar Mendelssohn verweten.
En dat een onbekende, 18-jarige
violist de solopartij moest uitvoeren
hielp ook niet echt. Het werk wachtte
al sinds 1917 op een uitvoering: Prokofjev
schreef het in Rusland, tijdens
de Revolutie. Maar door de politieke
onrust had hij het contact verloren
met de verhoopte vedettes, waaronder
Jascha Heifetz (die Rusland verliet eer
het tumult uitbrak) en Pavel Kochanski,
de violist die Prokofjev de fi jne
kneepjes van viool-schriftuur had bijgebracht.
3