PASSANO - OPZ Geel

More documents

Recommendations

Info

Depressie bij kinderen en jongeren Een depressie bij kinderen of jongeren blijft vaak onopgemerkt. Toch hebben 2% van de lagereschoolkinderen en 5% van de leerlingen in het middelbaar onderwijs, last van depressieve gevoelens die dieper gaan dan een ‘dipje’. Depressies bij jongeren hangen onder meer samen met ingrijpende veranderingen in de puberteit, maar deze veranderingen zijn nooit de enige oorzaak. De depressie wordt veroorzaakt door een combinatie van sociale, psychische en biologische factoren. Oorzaken De belangrijkste sociale factoren zijn schokkende traumatische ervaringen. Echtscheiding van de ouders, het verlies van een familielid of goede vriend of vriendin, een ernstige ziekte, seksueel of lichamelijk geweld of langdurige pesterijen op school… Het kan allemaal leiden tot een depressie. Hetzelfde geldt voor een verhuizing, verandering van school, slechte schoolresultaten, leven in twee culturen of discriminatie. Ook een gezinssituatie waar een jongere geen steun, waardering of aandacht krijgt, kan een rol spelen. Psychische factoren – Persoonlijke eigenschappen van de jongere zijn ook van invloed op het ontstaan van een depressie. Depressieve jongeren besteden meer aandacht aan negatieve informatie. Zij leggen de schuld van mislukkingen en teleurstellingen vaak bij zichzelf. Zij hebben vaak een negatief zelfbeeld, maken soms niet gemakkelijk contact en weten niet goed hoe ze problemen kunnen oplossen. Als laatste zijn biologische factoren van invloed. Kinderen van depressieve ouders hebben meer kans op een depressie dan andere kinderen. Erfelijke belasting speelt daarbij een belangrijke rol. Signalen Ook jonge kinderen kunnen depressief zijn. Deze kinderen zeggen zich rot of leeg te voelen en zijn moeilijk op te vrolijken. Zij hebben geen zin in leuke dingen en geen plezier in dingen die een ander kind leuk vindt. Ze barsten soms zo maar in huilen uit, zijn afwezig en trekken zich terug. Ze denken vaak dat iets ze toch niet zal lukken en denken ook dat niemand ze aardig of lief vindt. Maar kinderen met een depressie zijn vooral prikkelbaar en onrustig in plaats van somber en lusteloos. Ze zijn opstandig, opvliegend of driftig zonder dat ze zelf weten waarom. Bij kinderen kan de depressie verborgen blijven achter verschijnselen als angsten, hangerigheid, afhankelijk gedrag, bedplassen en slechte schoolprestaties. Kinderen met een depressie hebben weinig vriendjes en worden regelmatig gepest. Zij hebben vaker last van slaapproblemen en nachtmerries. Ze eten slecht en hebben vage klachten doordat ze zich rot voelen (buikpijn, rugpijn, hoofdpijn). Sommige kinderen krijgen een keer in hun leven een depressie, maar de kans op herhaling is heel groot. Zonder behandeling is de kans op herhaling bij jongeren wel 40%. De periode tussen twee depressies kan variëren van weken tot jaren. De ernstige vorm van een depressie bij kinderen duurt gemiddeld 9 maanden. Een ‘minder’ ernstige vorm (dysthyme stoornis) duurt gemiddeld vier jaar. Behandeling Een behandeling bij kinderen met depressie moet beginnen bij het onderkennen van de problemen. Dat is moeilijk, omdat de klachten vaak verborgen blijven achter bijvoorbeeld gedragsproblemen die niet op een depressie wijzen. Bij pubers die zich losmaken van de thuissituatie, kan hulp bieden erg lastig zijn. Depressies bij kinderen/jongeren zijn te behandelen met gesprekstherapie (bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie). Ook gezinstherapie en groepstherapie kunnen zinvol zijn. Medicatie bij depressieve kinderen wordt alleen voorgeschreven als andere therapieën onvoldoende werken. Het gebruik van psychofarmaca bij de behandeling van depressie bij kinderen en adolescenten is niet goed onderbouwd. Enerzijds is voor de meest gebruikelijke middelen aangetoond dat antidepressiva bij kinderen tussen de 6 en de 17 jaar bij een depressie niet of nauwelijks beter werken dan placebo. Slechts voor een enkel middel (fluoxetine, citalopram, sertraline) werd enig effect waargenomen. Ook dan is de werkzaamheid gering, in de zin dat van 6 (of zelfs nog meer) met een middel behandelde patiënten er slechts één beter wordt van dat middel. Aan de andere kant van de balans staan de bijwerkingen. Vooral psychiatrische bijwerkingen zoals vijandigheid, zelfbeschadigend gedrag en suïcidale gedachten en gedragingen dienen in de gaten gehouden te worden. Al met al is de toepassing van antidepressiva een van de laatste keuzes bij de behandeling. De Serotonine Heropname Remmers (SSRI’s) zijn dan de eerste keuze en dan met name het fluoxetine. In geval van stemmingsstoornissen kan niet altijd volstaan worden met een poliklinische behandeling. Vooral suïcidaliteit kan een reden zijn voor (al dan niet vrijwillige) klinische behandeling. Dr. Joke Joossens Kinder- en Jeugdpsychiater OPZ Geel 2007 / 4
Depressie bij ouderen Depressie op oudere leeftijd komt zeer frequent voor. 2,5% van de 65plussers zou aan een syndromale depressie lijden, maar zoveel als 20% van de 65-plussers heeft depressieve symptomen (subsyndromale depressie, mineure depressie of dysthymie). Zowel syndromale als subsyndromale depressies houden een hoog risico in van complicaties op lange termijn, en beide zijn geassocieerd met een verhoogd risico op morbiditeit en mortaliteit. Ook is er een belangrijke relatie tussen depressie en suïcide bij ouderen. Depressies bij ouderen worden echter nog onvoldoende onderkend. Verschillende factoren spelen hierbij een rol, zoals het vooroordeel dat depressieve gevoelens bij het ouder en/of ziek worden zouden horen, en soms een zeker therapeutisch nihilisme van de kant van de hulpverleners. 5 / OPZ Geel 2007 Symptomen Depressies presenteren zich bij ouderen echter ook dikwijls anders dan bij jongere patiënten en de diagnostische criteria van de DSM zijn onvoldoende van toepassing voor depressieve beelden bij ouderen. Zo zouden symptomen die toe te schrijven kunnen zijn aan fysieke aandoeningen, niet meegerekend mogen worden bij het diagnosticeren van een depressie. In de praktijk echter kunnen er bij een depressie nieuwe of bijkomende somatische symptomen optreden, of kunnen de somatische klachten van een fysieke aandoening verergeren. De typische klachten van een depressie kunnen zo overschaduwd worden door allerlei lichamelijke klachten, zoals pijnklachten, benauwdheid, duizeligheid… waarbij men ook vaker geconfronteerd wordt met het gelijktijdig voorkomen van lichamelijke ziekten. Een depressie kan ook gepaard gaan met achteruitgang op cognitief vlak, waardoor de indruk kan ontstaan van een dementieel beeld (de zogenaamde ‘pseudodementie’). Daarnaast kan een depressie gesuperponeerd voorkomen op dementie. Ook zijn er vaker dan bij jongere leeftijdsgroepen, psychotische kenmerken aanwezig: schuld-, zonde-, armoede-, nihilistische en hypochondrische en paranoïde wanen. Depressieve stoornissen kunnen ook gemist worden doordat ouderen gevoelens van somberheid dikwijls minimaliseren, wat waarschijnlijk onder andere te maken heeft met het feit dat hun generatie niet opgegroeid is met de gewoonte naar de dokter te gaan met emotionele problemen. Daarom is het erg belangrijk dat de hulpverlener zorgvuldig polst naar anhedonie (de onmogelijkheid nog plezier te beleven en te genieten) en depressieve gedachten als verminderd zelfwaardegevoel, schuldgevoelens, gevoelens van waardeloosheid en suïcidale ideaties. Ook niet-verbale signalen, zoals psychomotore redardatie, sociale isolatie en zelfverwaarlozing zijn een punt van aandacht. Risicogroepen Hoewel vaak wordt verondersteld dat leeftijd op zich een risicofactor is voor depressie, is dit niet zo voor fysiek gezonde ouderen. Wel kan men, op basis van een aantal gekende biologische, psychische en sociale risicofactoren, bepaalde risicogroepen onderscheiden, zoals oudere alleenstaande vrouwen met een gering inkomen en lage opleiding, weduwen en weduwnaars, ouderen met ernstige somatische ziekten in combinatie met een geringe financiële draagkracht en een beperkt netwerk, ouderen met lichamelijke beperkingen en ouderen die in een rusthuis worden opgenomen (wegens lichamelijke en/of psychische beperkingen, afscheid van vertrouwde omgeving en bezittingen). Behandeling Voor de behandeling van depressie bij ouderen zijn farmacologische en nietfarmacologische interventies beschikbaar. Veranderingen in farmacodynamiek en kinetiek met de leeftijd, maken een zorgvuldig voorschrijfgedrag noodzakelijk, met eveneens aandacht voor het risico op medicamenteuze interacties. Dit betekent echter geenszins een excuus voor onderbehandeling. Dikwijls wordt er gestart aan een lagere dosis, maar na verloop van tijd dient men voldoende hoog te doseren. De keuze van een antidepressivum dient op individuele basis te gebeuren, met oog voor de individuele behoeften en noden van de oudere. Ook de werkzaamheid van interpersoonlijke therapie, cognitieve gedragstherapie en psychodynamische groepstherapie zijn wetenschappelijk bewezen, waarbij echter de combinatie van farmacotherapie en psychotherapie als optimale behandeling wordt weerhouden. Dr Maaike Zijlstra Psychiater divisie Ouderen
Page 1 and 2: Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum
Page 3: Gemotiveerde beslissing De teamcoö

PASSANO - OPZ Geel

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?